Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Nyamenle Anyunlu Ɛlolɛ Maa Bɛnyia Dahuu Ngoane

Nyamenle Anyunlu Ɛlolɛ Maa Bɛnyia Dahuu Ngoane

Nyamenle Anyunlu Ɛlolɛ Maa Bɛnyia Dahuu Ngoane

“O [Gyihova], ɛyila tenlenema; ɛfa wɔ ɛlolɛ ne ɛbɔ bɛ nwo bane.”—EDW. 5:12.

1, 2. Duzu a Yilaegya bizale vile kunlavolɛ raalɛ ne mɔɔ vi Zalefate la ɛkɛ a, na duzu ɛwɔkɛ a ɔbɔle raalɛ ne a?

ƐNEE ɛhɔne ɛlɛku raalɛ bie nee ɔ ra yɛɛ Nyamenle ngapezonli ko. Mekɛ mɔɔ kunlavolɛ raalɛ ɛhye mɔɔ ɔvi Zalefate la ɛlɛkpondɛ ɛyɛne ahɔdo aleɛ la, ngapezonli Yilaegya zɛlɛle ye nzule nee kpanwo. Ɛnee raalɛ ne lɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbamaa ye nzule. Noko ɔdele nganeɛ kɛ ɔnlɛ aleɛ mɔɔ ɔbaza ye nee ngapezonli ne a. Yemɔti ɔzele ye kɛ “yeha me ɛdɔkɛ ekyi bie wɔ me kpule ne abo yɛɛ nwole ekyi wɔ toba bo.”—1 Arl. 17:8-12.

2 Yilaegya hanle kɛ: “Dumua te ekyi doa tata maa me kolaa na wɔado ɛ nee ɛ ra nrenya ne bɛ ɛdeɛ ne. Ɔluakɛ . . . Yizilayɛ Nyamenle ne se, ‘Ɛdɔkɛ ne abo ɛnrɛdu kpule ne abo, yɛɛ nwole ne ɛnrɛwie toba ne abo ɛlɛ.’”—1 Arl. 17:13, 14.

3. Kpɔkɛ mɔɔ anwo hyia la boni a ɔwɔ kɛ yɛsi a?

3 Ɛnee kpɔkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ raalɛ ne si la akunlu yɛ se tɛla ye aleɛ ne mɔɔ ɔ nee ngapezonli ne bahyɛ la. Asoo ɛnee ɔbava ɔ nwo yeado Gyihova anwo zo kɛ ɔbalie ye nee ɔ ra ne, anzɛɛ ɔbava nwonane afoa nu ninyɛne ɛkpondɛlɛ yealumua Nyamenle anyunlu ɛlolɛ nee agɔnwolɛ mɔɔ ɔ nee ye banyia la anyunlu ɔ? Yɛlɛ kpɔkɛ ko ne ala yɛsi ye ɛnɛ. Asoo yɛmaa Gyihova anyunlu ɛlolɛ mɔɔ yɛbanyia la kyia yɛ tɛla nwonane afoa nu ninyɛne ɛkpondɛlɛ? Ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ nwo yɛto Nyamenle anwo zo na yɛsonle ye. Yɛɛ ndenle wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛakpondɛ ɔ nyunlu ɛlolɛ a.

‘Ɛfɛta Ɛzonlenlɛ’

4. Duzu ati a ɔfɛta kɛ yɛsonle Gyihova ɛ?

4 Gyihova fɛta kɛ alesama sonle ye wɔ adenle mɔɔ ɔdie ɔto nu la azo. Ye azonvolɛ mɔɔ wɔ anwuma la anu ekpunli bie fa koyɛlɛ si nɔhalɛ edwɛkɛ ɛhye azo: “Yɛ Awulae nee yɛ Nyamenle! Ɛfɛta anyunlunyia, enililɛ, nee tumi. Ɔluakɛ ɛdawɔ a ɛbɔle ninyɛne kɔsɔɔti a. Wɔ ɛhulolɛ zo yɛɛ ɛbɔle bɛ a. Wɔ ɛhulolɛ zo yɛɛ bɛwɔ ɛkɛ a.” (Yek. 4:11) Gyihova fɛta kɛ yɛsonle ye ɔluakɛ ɔdaye yɛɛ ɔbɔle ninyɛne kɔsɔɔti a.

5. Duzu ati a ɔwɔ kɛ Nyamenle ɛlɔlɛ ne ka yɛ maa yɛsonle ye a?

5 Debie bieko mɔɔ ɔti ɔwɔ kɛ yɛsonle Gyihova la a le kɛ ɔlɛ ɛlɔlɛ kpole ɔmaa yɛ. Baebolo ne ka kɛ: “Nyamenle bɔle sonla kɛ ɔdaye ye ɛsaso la; ɔdaye Nyamenle mumua ne ye ɛsaso a ɔnleanle ɔbɔle sonla a. Ɔbɔle bɛ nrenya nee raalɛ.” (Mɔl. 1:27) Nyamenle manle sonla adenle nee tumi mɔɔ ɔkola ɔdwenle na ɔsi ɔ ti anwo kpɔkɛ a. Gyihova le alesama bɛ Ze ɔluakɛ ɔdaye a ɔmanle yɛ ngoane a. (Luku 3:38) Kɛmɔ selɛ kpalɛ biala bayɛ la, yeyɛ debie biala mɔɔ ɔbamaa ɔ mra mrenya nee mraalɛ anye alie la yemaa bɛ. “Ɔmaa ye ezule tɔ na ye ewia fi” amaa Azɛlɛ ne ayɛ ɛleka kɛnlɛma mɔɔ aleɛ dɔɔnwo wɔ a.—Mat. 5:45.

6, 7. (a) Ngyegyelɛ boni a Adam vale rale ɔ bo zo amra anwo zo a? (b) Duzu a Kelaese afɔle ne bayɛ amaa bɛdabɛ mɔɔ bɛkpondɛ kɛ Nyamenle die bɛ to nu la ɛ?

6 Eza Gyihova ɛlie yɛ ɛvi amaneɛnwunlɛ kpole mɔɔ ɛtane ɛva ɛra la anu. Adam yɛle ɛtane la, ɔrayɛle kɛ awie mɔɔ to kyakya na yewua ye abusua ne ezukoa yehɔdo kyakya la. Mekɛ mɔɔ Adam yɛle Gyihova anwo anzosesebɛ la, ɔmanle anyelielɛ mɔɔ ɔ mra bɛanyia ye dahuu la bɔle bɛ. Ye angomedi ne manle alesama dɔle sinli na bɛrayɛle ngɛkɛlɛ. Yemɔti menli kɔsɔɔti anwo to bɛ, bɛdi nyane, na awieleɛ kolaa ne bɛwu. Ɔwɔ kɛ bɛtua ezukoa bie na bɛahola bɛakpɔne akɛlɛ, na Gyihova ɛdua ezukoa ne mɔɔ bahola alie yɛ avi zɛhae amaneɛnwunlɛ ne anu la. (Bɛgenga Wulomuma 5:21.) Gyisɛse Kelaese vale ‘ye ngoane yɛle ɛkpɔnedeɛ manle menli dɔɔnwo’ ɔvale ɔyɛle ɔ Ze ɛhulolɛdeɛ. (Mat. 20:28) Ɔnrɛhyɛ bɛdabɛ mɔɔ Nyamenle die bɛ to nu la bɛanyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ bɔkɔɔ.

7 Gyihova, yɛ Bɔvolɛ ne, ɛyɛ ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ bamaa yɛ nye alie wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la ɛmaa yɛ. Ɔtɛla mɔɔ awie gyɛne biala ɛyɛ ɛmaa yɛ la. Saa ɔdie yɛ ɔto nu a, yɛbanwu kɛzi ɔbaye amaneɛ kɔsɔɔti mɔɔ alesama ɛnwu ye avi ɛkɛ la. Gyihova bamaa yɛ nuhua ko biala anwu kɛ “ɔyila bɛdabɛ mɔɔ bɛkpondɛ ɔ bo zo la.”—Hib. 11:6.

“Wɔ Menli Ne Mɔ Bava Bɛ Nwo Amaa Wɔ”

8. Duzu a Ayezaya anwubielɛ ne maa yɛnwu ye wɔ Nyamenle ɛzonlenlɛ nwo a?

8 Ɔwɔ kɛ yɛfa adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la yɛdi gyima wɔ adenle kpalɛ zo na Nyamenle alie yɛ ado nu. Ɛhye le zɔ ɔluakɛ Gyihova ɛnva ye ɛzonlenlɛ ɛntinlitinli menli nwo zo. Wɔ Ayezaya mekɛ zo, Ɔbizale kɛ: “Nwane a menzoa ye a, nwane a kɛhɔ kɛmaa yɛ a?” Gyihova lile ngapezonli ne eni ɔlua adenle mɔɔ ɔlɛ ɔkpa mɔɔ ɔkulo mɔɔ ɔliele ɔdole nu la azo. Ayezaya anye liele kpole na ɔbuale kɛ: “Mewɔ ɛke! Soa me.”—Aye. 6:8.

9, 10. (a) Subane boni a ɔwɔ kɛ yɛfa yɛsonle Nyamenle a? (b) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛfi ɛkɛla muala nu yɛsonle Gyihova a?

9 Menli lɛ adenle kpa kɛ bɛbazonle Nyamenle anzɛɛ bɛnrɛzonle ye. Gyihova kulo kɛ yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛsonle ye. (Bɛgenga Dwɔhyua 24:15.) Nyamenle ɛnlie menli mɔɔ ɛnvi bɛ ahonle nu ɛnzonle ye; nee bɛdabɛ mɔɔ bɛyɛ mɔɔ sɔ menli nye la ɛzonlenlɛ ɛndo nu. (Kɔl. 3:22) Saa ‘yɛtwenlehwenle yɛ bo aze,’ na yɛmaa ewiade ninyɛne tenda yɛ ɛzonlenlɛ nwuanzanwuanza ne anu a, Nyamenle ɛnrɛlie yɛ ɛnrɛdo nu. (Ade. 22:29) Gyihova ze kɛ saa yɛfi yɛ ɛkɛla muala nu yɛsonle ye a ɔle kpalɛ ɔmaa yɛ. Mosisi dule Yizilayɛma folɛ kɛ “bɛhulo [Gyihova] bɛ Nyamenle ne, bɛdie ɔ ne na bɛdudu bɛhisa ye” amaa bɛanyia ngoane.—Mɛla 30:19, 20.

10 Belemgbunli Devidi mɔɔ dɛnlanle aze wɔ tete Yizilayɛ la dole edwɛne manle Gyihova kɛ: “Wɔ menli ne mɔ bava bɛ nwo amaa wɔ, wɔ mekɛ mɔɔ ɛkɛze kɛ ɛdi wɔ ɛlɔnema ati wɔ boka nwuanzanwuanza ne azo la. Wɔ mgbavolɛ ne mɔ bara ɛ nwo nwonlomɔ mangyee ne, kɛ nwonlomɔ ɛbɔlɛ mɔɔ ɛlɛtɔ la.” (Edw. 110:3) Menli mɔɔ wɔ ewiade ye la anu dɔɔnwo fa ezukoa ɛkpondɛlɛ nee anyelielɛ ninyɛne nzililɛ a dumua wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu a. Noko menli mɔɔ kulo Gyihova la, fa ɛzonlenlɛ nwuanzanwuanza dumua debie biala anyunlu. Wuluwuluyɛlɛ mɔɔ bɛfa bɛka edwɛkpa ne la maa yɛnwu ninyɛne mɔɔ bɛfa bɛdumua wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la. Bɛlɛ anwodozo kpundii kɛ Gyihova bahola amaa bɛ sa aha mɔɔ bɛhyia nwo alehyenlɛ biala la.—Mat. 6:33, 34.

Afɔle Mɔɔ Nyamenle Die To Nu

11. Duzu nvasoɛ a ɛnee Yizilayɛma anye la kɛ bɛbanyia ye wɔ afɔle mɔɔ bɛbɔ bɛmaa Gyihova la azo ɛ?

11 Nyamenle menli mɔɔ ɛnee wɔ Mɛla ngyekyeleɛ ne abo la bɔle afɔle mɔɔ sɔ ɔ nye la, amaa yealie bɛ yeado nu. Sɛlɛvolɛma 19:5 ka kɛ: ‘Saa bɛfa anzondwolɛ azubɔdeɛ bɛabɔ azu bɛamaa medame Gyihova a, bɛmaa ɔvi bɛ ahonle nu, amaa mealie bɛ meado nu.’ Yɛkenga ye wɔ Baebolo buluku zɔhane ala anu kɛ: ‘Saa ɔba ye kɛ ɔwɔ kɛ bɛbɔ moyɛlɛ azu bɛmaa Gyihova a, bɛyɛ ye zɔhane, amaa bɛalie bɛ bɛado nu.’ (Sɛlɛ. 22:29) Mekɛ mɔɔ Yizilayɛma vale nane mɔɔ fɛta bɔle afɔle wɔ Gyihova afɔlemokyea ne azo la, ye esike ne mɔɔ hɔle anwuma la ɛnee le kɛ debie “evuanlɛ” mɔɔ sɔ nɔhalɛ Nyamenle ne anye la. (Sɛlɛ. 1:9, 13) Ɔ nye zɔle ɛlɔlɛ mɔɔ ye menli ne lale ye ali la. (Mɔl. 8:21) Yɛnwu ngyinlazo mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛfa yɛdi gyima ɛnɛ la wɔ Mɛla ne foa ɛhye mɔ anu. Gyihova die bɛdabɛ mɔɔ bɛbɔ afɔle mɔɔ sɔ ɔ nye la to nu. Afɔle boni a sɔ ɔ nye a? Bɛmaa yɛzuzu ɛbɛlabɔlɛ nu ninyɛne nwiɔ: yɛ nyɛleɛ nee yɛ ɛdendɛlɛ nwo.

12. Nyɛleɛ boni a ɛnrɛmaa Nyamenle anye ɛnrɛzɔ ‘yɛ sonlabaka ne mɔɔ yɛfa yɛabɔ afɔle’ yɛamaa ye la ɛ?

12 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hɛlɛle ye wɔ ye kɛlata ne mɔɔ ɔvale ɔhɔmanle Wulomuma ne la anu kɛ: “Bɛva bɛ sonlabaka ne mɔ bɛbɔ azu mɔɔ anwo te na ɔsɔ ɛnyelɛ la bɛmaa Nyamenle. Ɛhye a le sunsum nu ɛzonlenlɛ kpalɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛfa bɛsonle ye a.” (Wulo. 12:1) Amaa Nyamenle alie awie ado nu la, ɔwɔ kɛ ɔmaa ye sonlabaka ne sɔ Nyamenle anye. Saa ɔfa tɛba, bɛtɛle ma, nyile ɛtane, anzɛɛ nza ɔgua ɔ nwo evinli a, ye afɔle ne ɛnrɛzɔ Nyamenle anye. (2 Kɔl. 7:1) Bieko, kɛmɔ “awie biala mɔɔ kɛbɔ adwɔmane ɛbɛla la yɛ ɛtane tia ɔdaye ye sonlabaka ne” la ati, ɛbɛla ɛtane biala ɛbɔlɛ maa ye afɔle yɛ kyibadeɛ maa Gyihova. (1 Kɔl. 6:18) Amaa awie azɔ Nyamenle anye la, ɔwɔ kɛ ‘ɔmaa ɔ nwo te wɔ nyɛleɛ biala anu.’—1 Pita 1:14-16.

13. Duzu ati a ɔfɛta kɛ yɛye Gyihova ayɛlɛ a?

13 Afɔle bieko mɔɔ Gyihova anye die nwo la fane yɛ ɛdendɛlɛ nwo. Menli mɔɔ kulo Gyihova la ka ɔ nwo edwɛkɛ kpalɛ wɔ bagua nu nee bɛ awuke nu dahuu. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 34:1-3.) Kenga Edwɛndolɛ 148–150 la, na yɛ kɛzi edwɛne nsa ɛhye mɔ maa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛye Gyihova ayɛlɛ la nzonlɛ. Ɛhɛe, “bɛmɛ mɔɔ bɛdi boɛ la, bɛye ye ayɛlɛ.” (Edw. 33:1) Eza yɛ Neazovolɛ, Gyisɛse Kelaese, zile kɛzi ɔwɔ kɛ yɛdua edwɛkpa ne nolobɔlɛ zo yɛye Nyamenle ayɛlɛ la azo.—Luku 4:18, 43, 44.

14, 15. Afɔle boni a Hozia dule Yizilayɛma folɛ kɛ bɛbɔ a, na duzu a Gyihova yɛle ye wɔ nwo a?

14 Wuluwuluyɛlɛ mɔɔ yɛfa yɛka edwɛkɛ ne la di daselɛ kɛ yɛkulo Gyihova na yɛkpondɛ kɛ ɔdie yɛ ɔto nu. Kɛ neazo la, suzu folɛ mɔɔ ngapezonli Hozia dule Yizilayɛma mɔɔ vale bɛ nwo wulale adalɛ ɛzonlenlɛ nu na Nyamenle anye anlie bɛ nwo la anwo. (Hoz. 13:1-3) Hozia zele bɛ kɛ bɛzɛlɛ kɛ: “[Gyihova] fa yɛ ɛtane kɔsɔɔti kyɛ yɛ; die mɔɔ le kpalɛ la, na yɛbava yɛ nloa yɛabɔ ɛnlankɛ nyinli afɔle.”—Hoz. 14:1, 2, NW.

15 Ɛnee ɛnlankɛ a le nane mɔɔ ye bolɛ yɛ se kpalɛ mɔɔ Yizilayɛnli bahola ava abɔ afɔle amaa Gyihova a. Yemɔti, “yɛbava yɛ nloa yɛabɔ ɛnlankɛ nyinli afɔle” kile yɛ ahonle nu mɔɔ yɛfi yɛava edwɛkɛ kɛnlɛma yɛaye nɔhalɛ Nyamenle ne ayɛlɛ la. Duzu a Gyihova yɛle manle bɛdabɛ mɔɔ bɛbɔle afɔle zɛhae la ɛ? Ɔhanle kɛ: “Mebava me ahonle muala meahulo bɛ.” (Hoz. 14:4) Gyihova fa bɛdabɛ mɔɔ bɛbɔ afɔle zɛhae bɛye ye ayɛlɛ la ɛtane ɔkyɛ bɛ, ɔdie bɛ ɔto nu, na bɛbayɛ ɔ gɔnwo mɔ.

16, 17. Saa Nyamenle anu diedi ka awie maa ɔbɔ edwɛkpa ne nolo a, kɛzi Gyihova bu ahenle ayɛlɛyelɛ ne ɛ?

16 Gyihova mɔɔ bɛye ye ayɛlɛ wɔ bagua nu la le debie mɔɔ anwo hyia wɔ nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu dahuu a. Ɛnee nɔhalɛ Nyamenle ne mɔɔ bɛwula ye anyunlunyia la anwo hyia edwɛndolɛnli ne kpalɛ yemɔti ɔzɛlɛle Nyamenle kɛ: ‘O Gyihova, die me moyɛlɛ azubɔdeɛ ne mɔ.’ (Edw. 119:108) Na ɛnɛ noko ɛ? Ayezaya ka yɛ mekɛ ye anu menli ekpunli kpole bie anwo ngapezo la, ɔhanle kɛ: ‘Bɛbabɔ Gyihova ayɛlɛyelɛ ne nolo. Mebalie bɛ [ahyɛlɛdeɛ ne] kɔsɔɔti me [Nyamenle ne] azukponle ne azo.’ (Aye. 60:6, 7) Amaa edwɛkɛ ɛhye ara nu la, menli mgbe dɔɔnwo ɛlɛbɔ ‘ayɛlɛyelɛ afɔle mɔɔ ɛnloanlɛ mɔɔ bɔ ye duma kola bɔ la’ amaa Nyamenle. —Hib. 13:15.

17 Na ɛdawɔ noko ɛ? Wɔ afɔle mɔɔ ɛbɔ la sɔ Nyamenle anye ɔ? Saa ɔnle zɔ a, asoo ɛbahulo kɛ ɛbayɛ nzenzaleɛ na wɔabɔ ɔ bo wɔaye Gyihova ayɛlɛ wɔ bagua nu ɔ? Saa diedi ka wɔ maa ɛbɔ ɔ bo kɛ ɛbɔ edwɛkpa ne nolo a, wɔ afɔle ne ‘bazɔ Gyihova anye adɛla ɛnlankɛ nyinli.’ (Bɛgenga Edwɛndolɛ 69:30, 31.) Nyia diedi kɛ wɔ ayɛlɛyelɛ afɔle ne “evuanlɛ” badwu Gyihova anyunlu na ɔbalie wɔ yeado nu. (Yiz. 20:41) Akee ɛbanyia anyelielɛ mɔɔ ɛnlɛ ye ɛsaso.

‘Gyihova Bayila Tenlenema’

18, 19. (a) Nyamenle ɛzonlenlɛ nwo adwenle boni a menli dɔɔnwo lɛ ye ɛnɛ a? (b) Saa Nyamenle ɛlolɛ fi awie anwo zo a duzu a bado ye a?

18 Ɛnɛ, menli dɔɔnwo ka edwɛkɛ ko ne ala mɔɔ bɛhanle ye Malakae mekɛ zo la bie: “Nyamenle ɛzonlenlɛ le debie mgbane. Duzu nvasoɛ yɛɛ yɛnyia ye wɔ ye ɛhulolɛdeɛ zo ɛlilɛ nwo” a? (Mal. 3:14) Nwonane afoa nu ninyɛne manle bɛzuzule kɛ Nyamenle bodane ɛnrɛra nu, yɛɛ ye mɛla ne mɔ azo ɛnlɛ nvasoɛ bieko. Wɔ bɛ afoa nu, edwɛkpa ne nolobɔlɛ sɛkye mekɛ na ɔka ɛya.

19 Subane ɛhye mɔ bɔle ɔ bo wɔ Yidɛn tola ne anu. Seetan a bɛlɛbɛlale Yive manle ɔbule ngoane kpalɛ ne mɔɔ Gyihova vale manle ye la nee Ye ɛlolɛ kɛ nvasoɛ ɛnle zo a. Ɛnɛ, Seetan bɔ mɔdenle di menli adwenle ɔmaa bɛdie bɛdi kɛ nvasoɛ biala ɛnle Nyamenle ɛhulolɛdeɛ ɛyɛlɛ zo. Noko akee, Yive nee ɔ hu nwunle kɛ saa Nyamenle ɛlolɛ fi bɛ nwo zo a bɛ ngoane bɛavi bɛ sa. Ɔnrɛhyɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛdi bɛ neazo ɛtane ne anzi la noko ngoane bɛavi bɛ sa.—Mɔl. 3:1-7, 17-19.

20, 21. (a) Duzu a kunlavolɛ raalɛ ne mɔɔ vi Zalefate la yɛle a, na duzu a vile nu rale a? (b) Kɛzi yɛbahola yɛazukoa kunlavolɛ raalɛ ne mɔɔ vi Zalefate la ɛ, na duzu ati ɔ?

20 Fa nyanelilɛ mɔɔ dole Adam nee Yive la to mɔɔ vile edwɛkɛ mɔɔ fane Yilaegya nee Zalefate kunlavolɛ raalɛ ne, mɔɔ yɛhanle bɛ nwo edwɛkɛ wɔ mɔlebɛbo ne anu rale la anwo nea. Ɔnva nwo kɛ ɛnee aleɛ ne anzo la, mɔɔ raalɛ ne dele Yilaegya edwɛkɛ ne mɔɔ maa anwosesebɛ la, ɔhɔyɛle mɔɔ Yilaegya hanle la na ɔlumuale ɔmanle ngapezonli ne aleɛ ne bie. Akee Gyihova manle ɛwɔkɛ ne mɔɔ ɔluale Yilaegya anwo zo ɔbɔle la rale nu. Kɛlɛtokɛ ne ka kɛ: ‘Na ɔdaye nee Yilaegya nee ye sua nu amra nyianle aleɛ lile dahuu. Ɛdɔkɛ ne anwie kpule ne anu, yɛɛ nwole ne noko abo andu toba ne abo, kɛmɔ Gyihova luale Yilaegya anwo zo hanle la.’—1 Arl. 17:15, 16.

21 Raalɛ kunlavolɛ ne mɔɔ vi Zalefate la yɛle debie mɔɔ menli mgbe mgbe mɔɔ de aze ɛnɛ la anu ekyi bie ala a lɛ ɛhulolɛ kɛ bɛbayɛ la. Ɔvale ɔ rɛle ɔwulale ngoanelielɛ Nyamenle ne anu bɔkɔɔ na Nyamenle boale ye. Edwɛkɛ ɛhye nee gyɛne dɔɔnwo mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la di daselɛ kɛ ɔfɛta kɛ yɛfa yɛ rɛle yɛwula Gyihova anu. (Bɛgenga Dwɔhyua 21:43-45; 23:14.) Ɛnɛ mekɛ ye anu Gyihova Alasevolɛ ɛbɛlabɔlɛ di daselɛ bieko kɛ Gyihova ɛnrɛkpo bɛdabɛ mɔɔ ɔdie bɛ ɔto nu la.—Edw. 34:6, 7, 17-19. *

22. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛyɛ ye ndɛndɛ yɛkpondɛ Nyamenle anyunlu ɛlolɛ a?

22 Nyamenle ndɛnebualɛ kenle ne mɔɔ “ɔbara awie biala mɔɔ wɔ aleɛabo la anwo zo” la ɛbikye kpalɛ. (Luku 21:34, 35) Awie biala ɛnrɛhola ɛnrɛnriandi. Nyamenle Ndɛnebuavolɛ ne mɔɔ yekpa ye la edwɛkɛ ɛhye mɔɔ yɛbadie la sonle bolɛ tɛla ezukoa anzɛɛ anwonyia biala: “Bɛmɛ mɔɔ Egya ɛyila bɛ a, bɛrɛla! Bɛ nee me ɛrali belemgbunli.” (Mat. 25:34) Ɛhɛe, ‘Gyihova bayila tenlenema; yeava ye ɛlolɛ ne yeabɔ bɛ nwo bane.’ (Edw. 5:12) Asoo ɔnle kɛ yɛkpondɛ Nyamenle anyunlu ɛlolɛ ɔ?

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ]

^ ɛden. 21 Nea The Watchtower, March 15, 2005, mukelɛ 13, ɛdendɛkpunli 15; August 1, 1997, mukelɛ 20-25.

Asoo Ɛkakye?

• Duzu ati a ɔfɛta kɛ yɛfi ahonle nu yɛsonle Gyihova ɛ?

• Afɔle boni a Gyihova die to nu ɛnɛ a?

• Duzu a yɛfa “yɛ nloa yɛabɔ ɛnlankɛ nyinli afɔle” kile a, na duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛbɔ yɛmaa Gyihova a?

• Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ yɛkpondɛ Nyamenle anyunlu ɛlolɛ ɛ?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 19]

Edwɛkɛ mɔɔ nwolɛ hyia la boni a Nyamenle kpɔmanvolɛ vale dole raalɛ ehyianli bie anyunlu a?

[Nvoninli wɔ mukelɛ 21]

Saa yɛye Gyihova ayɛlɛ a duzu nvasoɛ a yɛnyia a?

[Nvoninli wɔ mukelɛ 23]

Ɛ nwo mɔɔ ɛfa ɛto Gyihova anwo zo bɔkɔɔ la ɛnrɛmaa ɛ sa ɛnrɛzi aze