Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛziezie Bɛ Nwo!

Bɛziezie Bɛ Nwo!

Bɛziezie Bɛ Nwo!

‘Bɛziezie bɛ nwo, ɔluakɛ medame sonla Ra, mebara mekɛ mɔɔ bɛ nye ɛnla la.’—MAT. 24:44.

1, 2. (a) Baebolo nu ngapezo boni a yɛbahola yɛava yɛado boboduma ɛtetalɛ nwo a? (b) Ɔlua edwɛkɛ ɛhye ati, duzu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ a?

AWIE bie vale boboduma mɔɔ yetete bɛ la lieliele menli nye ɛvolɛ dɔɔnwo. Ɔhanle kɛ: “Saa nane fa ɔ rɛle wula wɔ nu a, ɔmaa ɛte nganeɛ kɛ bɛva ahyɛlɛdeɛ mɔɔ le kɛnlɛma tɛla biala wɔ ewiade ye la bɛmaa wɔ.” Noko, zɛhae anwodozo ye rale awieleɛ wɔ October 3, 2003. Awie ɛnze mɔɔ zile a, ye nane ne mɔ ko, boboduma fufule bie mɔɔ ye ɛlomboɛ to tone nu kilo 172 la tetale ye. Zɛhae ɛtetalɛ ne rale arɛlevilɛ nu, ɛnee ɔ menle ne anye ɛnla.

2 Ɔyɛ azibɛnwo kɛ ɛbanwu kɛ Baebolo ne noko ka “nane” bie ɛtetalɛ nwo edwɛkɛ, yemɔti ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ nwo. (Bɛgenga Yekile 17:15-18.) Nwane a nane ɛhye bateta ye a? Abɔnsam ewiade ne anu bahyɛ arɛlevilɛ nu, na yeaho yeatia ɔ nwo. Nane kɔkɔlɛ ne gyi ɛkɛ maa Maamgbole Koyɛlɛ Eku ne, yɛɛ “mɛne bulu ne” gyi ɛkɛ maa maanyɛlɛ tumima kɔsɔɔti. Ɛhye mɔ bateta tuutuunli, Babelɔn Kpole ne, ewiade adalɛ ɛzonlenlɛ maanle ne, na bɛazɛkye ye bɔkɔɔ. Kenlenzu a edwɛkɛ ɛhye bazi a? Yɛnze kenle ne nee dɔnehwele ne. (Mat. 24:36) Yɛze kɛ ɔbara wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nye ɛnla ye la, yɛɛ mekɛ mɔɔ ɛha na ɛhye azi la ɛwie. (Mat. 24:44; 1 Kɔl. 7:29) Ɛhye ati, ɔhyia kɛ yɛsiezie yɛ nwo sunsum nu amaa saa edwɛkɛ ɛhye si na Kelaese ba kɛ Ndɛnebuavolɛ a, yealie yɛ! (Luku 21:28) Amaa yɛahola yɛaziezie yɛ nwo la, ɔwɔ kɛ yɛsukoa debie yɛfi Nyamenle nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ zieziele bɛ nwo na bɛnwunle Nyamenle ɛwɔkɛ mɔɔ rale nu la ɛkɛ. Asoo yɛbava edwɛkɛ ɛhye mɔ mɔɔ amgba zile la yɛazie yɛ ahonle nu?

Bɛziezie Bɛ Nwo Kɛmɔ Nowa Yɛle La

3. Duzu a manle ɔyɛle se kɛ Nowa bazonle Nyamenle nɔhalɛ nu a?

3 Ɔnva nwo kɛ ɛnee ninyɛne ɛngɔ boɛ fee wɔ azɛlɛ ye azo wɔ Nowa mekɛ zo la, ɔzieziele ɔ nwo ɔhendɛle Nyamenle ɛwɔkɛ ne. Nea kɛzi Nowa nwunle amaneɛ wɔ mekɛ mɔɔ anwumabɔvolɛma mɔɔ dele atua la hakyile bɛ nwo menli bɛ nee mraalɛ mɔɔ bɛ nwo yɛ fɛ radɛnlanle la a! Agyalɛ ɛhye mɔɔ ɛnle ye adenle zo la manle bɛwole “menli kakanyinlima” mɔɔ vale bɛ tumi mɔɔ bo sonla ɛdeɛ zo nwunlonwunlanle awie mɔ la. (Mɔl. 6:4) Suzu basabasayɛlɛ mɔɔ rale wɔ mekɛ mɔɔ menli kakanyinlima ɛhye mɔ hɔzɛkyele ninyɛne wɔ ɛleka biala mɔɔ bɛhɔle la anwo. Yemɔti, amumuyɛyɛlɛ liele ebia na sonla ye adwenle nee ye nyɛleɛ zɛkyele bɔkɔɔ. Tumivolɛ Awulae Gyihova hanle kɛ ɔbazɛkye amumuyɛma ɛhye mɔ, na ɔbɔle ɛtanevolɛma ewiade zɔhane ɛzɛkyelɛ bo.—Bɛgenga Mɔlebɛbo 6:3, 5, 11, 12. *

4, 5. Ndenle boni mɔ azo a ninyɛne mɔɔ ɛlɛsisi yɛ mekɛ ye anu la le kɛ mɔɔ ɔsisile wɔ Nowa mekɛ zo la ɛ?

4 Gyisɛse hanle kɛ ninyɛne mɔɔ basisi yɛ mekɛ ye anu la bayɛ kɛ mɔɔ sisile wɔ Nowa mekɛ zo la. (Mat. 24:37) Kɛ neazo la, ɛnɛ sunsum ɛtane ne mɔ fa bɛ nwo wulowula menli edwɛkɛ nu. (Yek. 12:7-9, 12) Sunsum ɛtane ɛhye mɔ hakyile bɛ nwo menli wɔ Nowa mekɛ zo. Ɔwɔ nuhua kɛ ɛnɛ bɛngola bɛngakyi bɛ nwo menli ɛdeɛ, noko bɛkola bɛnyia ngakula nee mgbanyinli kɔsɔɔti anwo zo tumi. Menli dɔɔnwo ɛnze kɛ sunsum ɛtane ɛhye mɔ mɔɔ ɛnlɛ adwenle kpalɛ wɔ nla nwo la, anye die kpole wɔ ninyɛndane mɔɔ menli mɔɔ bɛ ɛbɛla ɛkpɔlɔ yɛ ye azɛlɛ ye azo la anwo.—Ɛfɛ. 6:11, 12.

5 Nyamenle Edwɛkɛ ne ka kɛ Abɔnsam le “kɔdiawu,” na ɔkola ɔfa “ewule” ɔba. (Dwɔn 8:44; Hib. 2:14) Ɛhye ɛngile kɛ ɔkola ɔku awie biala mɔɔ ɔkulo la. Noko, sunsum atisesebɛ ɛhye maa menli bɔ adalɛ na ɔbɛlɛbɛla bɛ. Ɔfa kɔdiawuyɛlɛ nee nwolɛ adwenle ɔwula menli ati anu. Kɛ neazo la, bɛku ngakula 142 mɔɔ bɛwo bɛ wɔ United States la anu 1. Gyihova yɛle Nowa mekɛ zo basabasayɛlɛ ne anwo debie, na mɔɔ ɛlɛkɔ zo ɛnɛ la noko ɛ? Asoo ɔnrɛyɛ nwolɛ ɛhwee ɔ?

6, 7. Kɛzi Nowa nee ye abusua ne lale diedi nee Nyamenle nwo ɛzulolɛ ali ɛ?

6 Nzinlii, Nyamenle hanle hilele Nowa kɛ ɔbava azuyilɛ yeazɛkye nwonane biala mɔɔ wɔ azɛlɛ ne azo la. (Mɔl. 6:13, 17) Gyihova zele Nowa kɛ ɔbobɔ ɛlɛne mɔɔ ɔle kɛ ɛlɛka kpole bie la. Nowa nee ye abusua ne bɔle gyima ne ɛyɛlɛ bo. Duzu a manle bɛyɛle tieyɛ na bɛzieziele bɛ nwo bɛhendɛle Nyamenle ndɛnebualɛ ne a?

7 Diedi kpole nee Nyamenle anwo ɛzulolɛ kpalɛ a hanle Nowa nee ye abusua ne ɔmanle bɛyɛle mɔɔ Nyamenle hanle la a. (Mɔl. 6:22; Hib. 11:7) Kɛ abusua tile la, Nowa hɔle zo bikyele Gyihova na yeanva ɔ nwo yeanwula ninyɛndane mɔɔ menli mɔɔ ɛnee ɛbɔ ye ɛyia yɛ la anu. (Mɔl. 6:9) Ɛnee ɔze kɛ ɔwɔ kɛ ye abusua ne twe ɔ nwo fi basabasayɛlɛ nee nyɛleɛ ɛtane mɔɔ ɛnee menli ne ɛlɛyɛ la anwo. Ɛnee ɔhyia kɛ bɛnea boɛ na ninyɛne mɔɔ bɛyɛ wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la anlie bɛ mekɛ. Ɛnee Nyamenle ɛmaa bɛ gyima, na ɛnee ɔhyia kɛ abusua ne anu amra kɔsɔɔti yɛ.—Bɛgenga Mɔlebɛbo 6:14, 18.

Nowa Nee Ye Abusua Ne Zieziele Bɛ Nwo

8. Duzu a kile kɛ Nowa abusua ne anu amra vale Nyamenle ɛzonlenlɛ kpalɛ bɔle bɛ ɛbɛla a?

8 Baebolo ne hanle Nowa mɔɔ ɛnee le abusua ne ati la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo, noko Nowa aye ne nee ɔ mra mrenya ne mɔ nee bɛ ye mɔ noko zonlenle Gyihova. Ngapezonli Yizikeɛle dole edwɛkɛ ɛhye azo. Ɔhanle kɛ saa ɛnee Nowa de aze wɔ Yizikeɛle mekɛ zo a, anrɛɛ ɔ mra ne mɔ ɛnrɛhola ɛnrɛnyia ngoane ɔlua bɛ ze tenleneyɛlɛ ti. Ɛnee ɔ mra ne mɔ ɛyɛ mgbanyinli mɔɔ bɛbahola bɛayɛ tieyɛ anzɛɛ anzosesebɛ a. Ɛhye ati, bɛdabɛ mumua ne bɛyɛle ninyɛne mɔɔ kile kɛ ɛnee bɛkulo Nyamenle nee ye ndenle ne mɔ a. (Yiz. 14:19, 20) Nowa abusua ne diele ye edwɛkɛ, bɛnyianle ye diedi ne bie, na bɛammaa awie mɔ nyɛleɛ anzi gyima ne mɔɔ Nyamenle vale manle bɛ la adenle.

9. Diedi mɔɔ le kɛ Nowa ɛdeɛ ne la boni a yɛnwu ye ɛnɛ a?

9 Nea kɛzi ɔmaa anwosesebɛ kɛ ɛnɛ yɛnwu mbusua tile dɔɔnwo wɔ yɛ ewiade amuala mediemayɛlɛ ne anu kɛ bɛlɛbɔ mɔdenle bɛazukoa mɔɔ Nowa yɛle la a! Bɛnwu kɛ tɛ aleɛ, tɛladeɛ, dabelɛ, yɛɛ nwomazukoalɛ angome a bɛ mbusua hyia nwo a. Ɔwɔ kɛ bɛmaa bɛ sa ka bɛ sunsum nu ngyianlɛ noko. Mekɛ mɔɔ bɛlɛyɛ ɛhye la, ɛnee bɛlɛsiezie bɛ nwo bɛamaa mɔɔ ɔnrɛhyɛ Gyihova bayɛ la.

10, 11. (a) Mekɛ mɔɔ ɛnee Nowa nee ye abusua ne wɔ ɛlɛka ne anu la, ɛnea a kɛzi bɛbade nganeɛ ɛ? (b) Edwɛkɛ boni a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a?

10 Ɔbahola yeara ye kɛ Nowa, ɔ ye, ɔ mra mrenya ne mɔ, yɛɛ bɛ ye mɔ vale ɛvolɛ kɛyɛ 50 a yɛle ɛlɛka ne a. Mekɛ mɔɔ bɛlɛbobɔ ɛlɛne ne anzɛɛ ɛlɛka ne la, ɔbayɛ kɛ bɛwolole nu bɛvindele fane dɔɔnwo. Bɛyɛle ye mɔɔ ɛnee nzule ɛnrɛhola ɛnrɛhɔ nu a, bɛvale aleɛ dɔɔnwo, nee nyɛmoa bɛhɔle nu. Pɛ mɔɔ zile la nvoninli. Awieleɛ bɔkɔɔ ne kenle kpole ne dwule. Bɛhɔle ɛlɛka ne anu wɔ kenle 17 wɔ siane ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ wɔ ɛvolɛ 2370 K.Y.M. Gyihova dole anlenkɛ ne anu na ezule ne bɔle ɔ bo kɛ ɔtɔ. Ɛnee ɛhye ɛnle ezule kpole bie mɔɔ ɛlɛtɔ ala. Azule mgbole mɔɔ deda azɛlɛ ye abo, anzɛɛ anwuma ezule dukuele, na nzule ne mɔ gulule nu dɔle vale ɛlɛka ne. (Mɔl. 7:11, 16) Menli mɔɔ ɛnee ɛnle ɛlɛka ne anu la wule noko bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛwɔ nu la nyianle ngoane. Duzu nganeɛ a Nowa abusua ne bade a? Ɛhɛe, bɛbanyia anyezɔlɛ kpole bɛamaa Nyamenle. Noko, kpolerazulɛ biala ɛnle nwo kɛ bɛbaha kɛ, ‘Nea kɛzi yɛ nye ɛlie kɛ yɛ nee Nyamenle yɛ avinli ande ɛlɛ na yɛzieziele yɛ nwo a!’ (Mɔl. 6:9) Fa ye kɛ wɔpɛ Amagɛdɔn, nea kɛzi ɛdawɔ noko ɛ nye balie a!

11 Debie biala ɛnrɛhola ɛnrɛzi Tumivolɛ Bedevinli ne adenle. Ɔbamaa ɛwɔkɛ mɔɔ yebɔ kɛ Seetan ewiade ne bara ye awieleɛ la ape zo. Biza ɛ nwo kɛ, ‘Asoo medie medi bɔkɔɔ kɛ Nyamenle ɛwɔkɛ ne kɔsɔɔti bara nu wɔ mekɛ mɔɔ ɔkulo la mɔɔ ko bɔbɔ ɛnrɛha a?’ Saa ɔle zɔ a, ɛnee siezie ɛ nwo ɔlua “Nyamenle Kenle” ne mɔɔ ɛlɛba ndɛndɛ mɔɔ ɛbamaa yeadɛnla wɔ adwenle nu la azo.—2 Pita 3:12.

Mosisi Manle Ɔ Nye Lale Ɛkɛ

12. Duzu a anrɛɛ bahola azɛkye Mosisi sunsum nu gyinlabelɛ a?

12 Maa yɛzuzu neazo fofolɛ nwo. Wɔ sonla nye zo, ɛnee Mosisi lɛ dibilɛ kpole kpalɛ wɔ Yigyibiti maanle nu. Kɛmɔ Falo ara raalɛ ne vale ye yɛle ɔ ra la ati, ɛnee menli bu ye, ɔdi aleɛ kpalɛ, ɔlɛ ninyɛne ngɛnlɛma dɔɔnwo mɔɔ ɔbamaa ɔ nye alie la. Ɔzukoale nwoma kpole. (Bɛgenga Gyima ne 7:20-22.) Ɔbayɛ kɛ ɛnee agyadeɛ dɔɔnwo wɔ ɛkɛ mɔɔ anrɛɛ ɔbanyia a.

13. Duzu a manle Mosisi vale ɔ nye ziele Nyamenle ɛwɔkɛ ne mɔ azo a?

13 Ɔda ali kɛ ndetelɛ mɔɔ Mosisi awovolɛ vale manle ye wɔ ye ngakula nu la manle ɔnwunle kɛ awozonle mɔɔ Yigyibitima sonle bɛ la le ngoaseasɛm. (Ade. 32:8) Nwomazukoalɛ nwo ngyehyɛleɛ mɔɔ wɔ Yigyibiti nee anwonyia mɔɔ ɛnee wɔ suakunlu ɛkɛ ne la ammaa Mosisi amkpo nɔhalɛ ɛzonlenlɛ. Ɔbayɛ kɛ ɔdwenledwenlenle Nyamenle ɛwɔkɛ mɔɔ ɔbɔle ɔ nlenya mɔ la anwo kpalɛ na ɔnyianle ɛhulolɛ kɛ ɔbaziezie ɔ nwo yeayɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ. Yeanyɛ boɛ fee la, Mosisi zele Yizilayɛma kɛ: ‘Gyihova, Ebileham Nyamenle ne, Ayezeke Nyamenle ne, nee Gyekɔbo Nyamenle ne ɛzoa me bɛ nwo ɛke!’Bɛgenga Adendulɛ 3:15-17.

14. Kɛzi bɛzɔle Mosisi diedi nee ye akɛnrazilɛ bɛnleanle ɛ?

14 Mosisi nwunle kɛ Gyihova, nɔhalɛ Nyamenle ne, wɔ ɛkɛ amgba, ɔnle kɛ ananze ne mɔ mɔɔ ɛnee bɛgyi ɛkɛ bɛmaa Yigyibiti awozonle ne mɔ la. Ɔbɔle ye ɛbɛla kɛ “sonla mɔɔ ɛnwu Nyamenle ne mɔɔ bɛnnwu ye la.” Ɛnee Mosisi lɛ diedi kɛ Nyamenle menli bɛavi akɛlɛzonlenlɛ nu, noko ɛnee ɔnze mekɛ mɔɔ ɛhye bazi la. (Hib. 11:24, 25, 27) Yɛnwu ɛhulolɛ kpole mɔɔ ɛnee ɔlɛ kɛ bɛbalie Hibuluma bɛavi akɛlɛzonlenlɛ nu la wɔ kɛzi ɔliele Yizilayɛnli bie mɔɔ le akɛlɛ ɔvile basabasayɛlɛ nu la anu. (Ade. 2:11, 12) Noko akee, ɛnee Gyihova mekɛ ne ɛtɛdwule yemɔti ɛnee ɔwɔ kɛ Mosisi nriandi kɔtɛnla maanle bie anu wɔ moamoa. Ɔhɔdɛnlanle fienemgbole nu, ɔluakɛ ɛnee ɔngola ɔngɔ Yigyibiti suakunlu ɛkɛ mɔɔ anyelielɛ ninyɛne dɔɔnwo wɔ la. Noko, Mosisi zieziele ɔ nwo ɔlua ɔ nye mɔɔ ɔmanle ɔlale ɛkɛ ɔdiele Gyihova la azo. Ɛhye ati, wɔ ɛvolɛ 40 ne mɔɔ ɔhɔlile ye wɔ Medean la anzi, ɛnee Nyamenle bahola alua ɔ nwo zo yealie ɔ mediema ne mɔ. Mosisi yɛle tieyɛ ɔziale ɔhɔle Yigyibiti kɛmɔ Nyamenle hanle la. Ɛnee mekɛ ɛdwu kɛ Mosisi yɛ Nyamenle gyima na ɔyɛ ye kɛmɔ Nyamenle kpondɛ la. (Ade. 3:2, 7, 8, 10) Wɔ Yigyibiti, ɛnee Mosisi mɔɔ “ɔle bɛlɛvolɛ ɔtɛla dasanli biala mɔɔ wɔ aleɛabo la” hyia diedi nee akɛnrasesebɛ na yeahola yeahɔ Falo anyunlu. (Ɛdi. 12:3) Ɔyɛle zɔ, tɛ kokye ala, emomu fane dɔɔnwo. Ɛnee ɔnze fane dodo mɔɔ ɔbahɔ Falo anyunlu kolaa na ngyegyelɛ bieko ara a.

15. Ɔnva nwo adenzilɛ mɔɔ Mosisi yiale la, duzu a boale ye manle ɔkpondɛle ndenle mɔɔ ɔbalua zo yeali ye anwuma Selɛ ne eni a?

15 Wɔ ɛvolɛ 40 anzi, ɔvi 1513 K.Y.M. kɔdwu 1473 K.Y.M., Mosisi yiale ngyegyelɛ mɔɔ anrɛɛ ɔbahola yeamaa ɔ sa nu ado la. Noko akee, ɔkpondɛle ndenle mɔɔ ɔbalua zo yeali Gyihova eni na yeavi ahonle nu yeamaa ɔ mediema Yizilayɛma anwosesebɛ la. (Mɛla 31:1-8) Duzu ati ɔ? Ɔboalekɛ, ɛnee ɔkulo Gyihova duma ne nee ye tumililɛ ɔtɛla ɔdaye mumua ne ye duma. (Ade. 32:10-13; Ɛdi. 14:11-16) Ɔnva nwo bɛsanudolɛ nee adenzilɛ mɔɔ yɛbayia la, ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛgyinla Nyamenle tumililɛ ne anzi, na yɛnyia anwodozo kɛ nrɛlɛbɛ wɔ adenle mɔɔ ɔdua zo ɔyɛ ye ninyɛne la anu, ɔtenrɛ fɔɔnwo, yɛɛ ɔle kpalɛ ɔtɛla adenle biala. (Aye. 55:8-11; Gyɛ. 10:23) Asoo kɛ ɛte nganeɛ la ɛne?

Bɛhɔ Zo Bɛzinza!

16, 17. Duzu ati a edwɛkɛ mɔɔ wɔ Maake 13:35-37 la anwo hyia a?

16 “Bɛzinza na bɛnlea boɛ, ɔluakɛ bɛnze kenle ne mɔɔ mekɛ ne kɛdwu la.” (Mak. 13:33) Mekɛ mɔɔ ɛnee Gyisɛse ɛlɛka ninyɛne mɔɔ bazi ahile kɛ ewiade ɛhye awieleɛ ɛbikye anwo edwɛkɛ la yɛɛ ɔvale kɔkɔbɔlɛ ɛhye ɔmanle a. Suzu edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle dwulale ye ngapezo ɛhye mɔɔ anwo hyia mɔɔ Maake hɛlɛle la anwo: “Bɛzinza, ɔluakɛ bɛnze mekɛ mɔɔ awuke menle ne bara la, saa nɔsolɛ nu anzɛɛ alevinli mu nwiɔ avinli o, saa akɔlɛmɔleɛ anzɛɛ sɛnzɛnduduleɛ o. Saa ɔba arɛlevilɛ nu a, ɔnle kɛ ɔbato bɛ kɛ bɛdeda. Mɔɔ meka meahile bɛ la, meka meahile awie biala: Bɛzinza!”—Mak. 13:35-37.

17 Gyisɛse folɛdulɛ ne maa menli dwenle. Ɔhanle mekɛ ngakyile nna mɔɔ bɛfa bɛsinza nɔɔzo la anwo edwɛkɛ. Ɔyɛ se kpalɛ na sinzavolɛ amaa ɔ nye agyinla zo wɔ sɛnzɛnduduleɛ ɛzinzalɛ mekɛ ne ɔluakɛ ɔbɔ ɔ bo nwonlomɔ dɔne nsa ɔkɔdwu kɛ sɛnzɛne ne kɛvinde. Menli mɔɔ ze konle nye zo la ze kɛ zɔhane mekɛ ne a le kpalɛ tɛla biala mɔɔ bɛfa bɛteta kpɔvolɛ a, ɔluakɛ ɔmaa bɛkɔto bɛ kɛ “bɛdeda.” Ɛnɛ noko, saa ewiade ne da botoo wɔ sunsum nu a, ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛsinza. Asoo yɛ adwenle yɛ yɛ kesee wɔ “bɛzinza” na “bɛnlea boɛ” wɔ awieleɛ ne nee yɛ ɛlielɛ ne anwo ngapezo ne anwo ɔ?

18. Kɛ Gyihova Alasevolɛ la, nwolɛ adenle kpole boni a yɛnyia a?

18 Ahenle mɔɔ lɛ nane ne mɔɔ yɛhanle ɔ nwo edwɛkɛ mɔlebɛbo ne la nyianle ɔ ti wɔ mekɛ mɔɔ boboduma ne tetale ye la. Noko Baebolo ngapezo ne ka ye wienyi kɛ adalɛ ɛzonlenlɛ anzɛɛ ewiade ɛtane ɛhye ngyehyɛleɛ biala ɛnle ɛkɛ mɔɔ banyia ɔ ti wɔ awieleɛ ne mɔɔ ɛlɛba la anu a. (Yek. 18:4-8) Ɔrɛla ye kɛ Nyamenle azonvolɛ kɔsɔɔti, ngakula nee mgbanyinli bɛanwu anyebolo mɔɔ wɔ nu kɛ bɛbayɛ mɔɔ bɛbahola la kɔsɔɔti bɛava bɛaziezie bɛ nwo bɛamaa Gyihova kenle ne kɛmɔ Nowa nee ye abusua ne yɛle la. Yɛde ewiade mɔɔ bɛnli Nyamenle eni wɔ nu na adalɛ ɛzonlenlɛ nu kilehilevolɛma, nee menli mɔɔ ɛnlie ɛnli kɛ Nyamenle wɔ ɛkɛ, yɛɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛsuzu kɛ yɛ nwo ɛngyia ye la golo Bɔvolɛ ne anwo la anu. Noko yɛnrɛhola yɛ nee bɛ ɛnrɛdu mɔɔ yɛnrɛyia ngyegyelɛ biala a. Bɛmaa yɛva neazo ɛhye mɔ mɔɔ yɛzuzu nwo la yɛzie yɛ ahonle nu na yɛkpondɛ ndenle yɛlua zo yɛli Gyihova eni kɛ “nyamenle kɔsɔɔti bɛ Nyamenle,” ɛhɛe, “ɔle kpole, ɔle bedevinli na ɔle Nyamenle anwo ɛzulolɛ.”—Mɛla 10:17.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ]

^ ɛden. 3 Ɛbanwu “ɛvolɛ mɔɔ bo ɛya ko abulanwiɔ” ne mɔɔ Mɔlebɛbo 6:3 ka la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo wɔ The Watchtower, December 15, 2010, mukelɛ 30.

Asoo Ɛkakye?

• Duzu ati a ɛnee ɔwɔ kɛ Nowa dumua di ye abusua ne sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima a?

• Adenle boni azo a yɛ mekɛ ye le kɛ Nowa mekɛ zo ɛ?

• Ɔnva nwo ngyegyelɛ mɔɔ Mosisi yiale la, duzu ati a ɔvale ɔ nye ɔdole Gyihova ɛwɔkɛ ne mɔ azo a?

• Baebolo nu ngapezo boni mɔ a boa wɔ maa ɛsinza sunsum nu a?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 25]

Nowa ne ye abusua ne vale bɛ nye ziele Gyihova gyima ne azo

[Nvoninli wɔ mukelɛ 26]

Nyamenle ɛwɔkɛ ne mɔ mɔɔ ɛnli mgba la boale Mosisi manle ɔhɔle zo ɔzinzale