Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Asoo Ɛbadie Gyihova Kɔkɔbɔlɛ Mɔɔ Anu La Ɛkɛ La?

Asoo Ɛbadie Gyihova Kɔkɔbɔlɛ Mɔɔ Anu La Ɛkɛ La?

Asoo Ɛbadie Gyihova Kɔkɔbɔlɛ Mɔɔ Anu La Ɛkɛ La?

“Adenle ne ɛne, bɛlua nuhua.”—AYE. 30:21.

1, 2. Duzu a Seetan ɛvua kɛ ɔyɛ a, na kɛzi Baebolo ne boa yɛ ɛ?

SAA ɛlɛtu adenle na sɛkɛlɛneɛ mɔɔ gyi adenle ne anu la angile wɔ adenle kpalɛ ne a, ɛbahola wɔaminli. Adenle ɛhye bahola ava wɔ ahɔ munzule nu. Ɛ gɔnwo bie ɛbɔ wɔ kɔkɔ kɛ amumuyɛnli bie a ɛhakyi sɛkɛlɛneɛ ne mɔɔ gyi adenle ne anu la anye a, ɔluakɛ ɔkulo kɛ awie mɔ minli. Ye biala anu, ɛbadie ɛ gɔnwo ne kɔkɔbɔlɛ ne.

2 Seetan le kɛ amumuyɛnli ne la, yevua kɛ ɔyɛ yɛ koasea. (Yek. 12:9) Esiane mɔɔ yɛhanle nwolɛ edwɛkɛ wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la le ninyɛne mɔɔ Seetan dua zo ɔmaa yɛyɛ Gyihova anwo anzosesebɛ na yɛfi dahuu ngoane adenle ne azo a. (Mat. 7:13, 14) Noko eza yɛzukoale kɛ Gyihova Nyamenle, yɛ gɔnwo ne, bɔ yɛ kɔkɔ wɔ Seetan agyiba ne mɔ anwo. Kɛkala yɛbaha ninyɛne nsa bieko mɔɔ Seetan dua zo bɛlɛbɛla yɛ nee kɛzi Baebolo ne boa yɛ maa yɛfi nwo la anwo edwɛkɛ. Mekɛ mɔɔ yɛlɛkenga Baebolo ne la, yɛbahola yɛayɛ ye nvoninli wɔ yɛ adwenle nu kɛ Gyihova nee yɛ lua na ɔlɛka yeahile yɛ kɛ: “Adenle ne ɛne, bɛlua nuhua.” (Aye. 30:21) Saa yɛsukoa kɔkɔbɔlɛ ɛhye mɔ mɔɔ nuhua la ɛkɛ la a, yɛbazi kpɔkɛ kpundii yɛayɛ mɔɔ Gyihova ka la.

Bɛmmadi “Kilehilevolɛma Alane” Nzi

3, 4. (a) Duzu ati a kilehilevolɛma alane le kɛ bula mɔɔ nzule ɛnle nu la ɛ? (b) Nienwu a kilehilevolɛma alane vi a, na duzu a bɛkpondɛ kɛ bɛyɛ a?

3 Fa ye kɛ wɔ wɔ adendulɛ ne anu, wɔhɔdwu ɛsɛlɛ zo na nzuhɔne ɛlɛku wɔ. Wɔnwu bula bie wɔ moamoa lɔ. Ɛdwenle kɛ ɛbanyia nzule wɔ nu yemɔti ɛtudu agyakɛ ɛkɔ nwolɛ. Noko, mekɛ mɔɔ ɛdwule bula ne anwo la, ɛnee nzule biala ɛnle nu. Ɛ nwo babubu wɔ kpalɛ! Yɛbahola yɛaha kɛ nɔhalɛ ne le kɛ nzule, yɛɛ kilehilevolɛma alane le kɛ bula mɔɔ nzule ɛnle nu la. Menli mɔɔ bɛdwenle kɛ zɛhae kilehilevolɛma ne lɛ nɔhalɛ ne la arɛle babɔ. Gyihova dua ɛzoanvolɛ Pɔɔlo nee Pita anwo zo bɔ yɛ kɔkɔ wɔ kilehilevolɛma alane nwo. (Bɛgenga Gyi. 20:29, 30; 2 Pita 2:1-3.) Nwane mɔ a le kilehilevolɛma alane ɛhye mɔ? Pɔɔlo nee Pita edwɛkɛ ne maa yɛnwu ɛleka mɔɔ kilehilevolɛma alane vi nee kɛzi bɛbɛlɛbɛla menli la.

4 Pɔɔlo hanle hilele mgbanyima mɔɔ wɔ Ɛfɛsɛse asafo ne anu la kɛ: “Menli vi bɛ avinli badwazo araha edwɛkɛ adalɛ.” Pita hɛlɛle kɛlata hɔmanle asafo dɔɔnwo kɛ: “Kilehilevolɛma alane bavinde bɛdabɛ noko bɛ avinli.” Ɛhye ati kilehilevolɛma alane bahola avinde asafo ne anu. Kilehilevolɛma alane ɛhye mɔ ɛkpɔkye. * Duzu a bɛkpondɛ a? Pɔɔlo hanle kɛ kɛmɔ bɛvi Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anu la ati, bɛkpondɛ kɛ bɛtwe “diedima ne bie mɔ [bɛdi] bɛ nzi.” Diedima mɔɔ ɛnee Pɔɔlo ɛlɛka bɛ nwo edwɛkɛ la a le Gyisɛse Kelaese ɛdoavolɛ ne mɔ. Tɛ asafo ne anzi a kilehilevolɛma alane ɛhye mɔ kɔkpondɛ ɛdoavolɛma a. Bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛfa anzɛɛ bɛwua ɛdoavolɛma bavi asafo ne anu. Gyisɛse hanle kɛ kpɔkyevolɛma le kɛ bɛdi mɔɔ kye mboane di la. Kpɔkyevolɛma kpondɛ kɛ bɛsɛkye menli mɔɔ wɔ asafo ne anu la diedi bɛmaa bɛfi nɔhalɛ ne anu.—Mat. 7:15; 2 Tem. 2:18.

5. Kɛzi kilehilevolɛma alane bɛlɛbɛla menli ɛ?

5 Kɛzi kilehilevolɛma alane bɛlɛbɛla menli ɛ? Bɛdua nrɛlɛbɛ adenle zo. Kpɔkyevolɛma ɛhye mɔ dua “awozinli nu” anzɛɛ fea bɛ nwo fa bɛ ngilehilelɛ ba asafo ne anu, kɛmɔ nwule fea bɛ nwo fa ninyɛne kɔ manle gyɛne nu la. Kpɔkyevolɛma ka “adalɛ edwɛkɛ.” Ɛhye kile kɛ bɛka adalɛ edwɛkɛ bɛmaa ɔyɛ kɛ ɔle nɔhalɛ la, kɛmɔ nwule yɛ adalɛ ngɛlata maa ɔyɛ kɛ kɛlata kpalɛ la. Bɛbɔ mɔdenle ɛsesebɛ kɛ bɛmaa menli alie bɛ adalɛ ngilehilelɛ ne ali. Eza Pita hanle kɛ bɛkyibehyiba Ngɛlɛlera ne. Bɛkilehile Baebolo ne anu adalɛ nu bɛmaa menli die bɛ edwɛkɛ ne di. (2 Pita 2:1, 3, 13; 3:16) Menli mɔɔ ɛkpɔkye la ɛndwenle yɛ nwo. Saa yɛdi bɛ nzi a, yɛbavi dahuu ngoane adenle ne azo.

6. Kɔkɔ mɔɔ anu la ɛkɛ la boni a Baebolo ne bɔ yɛ wɔ kilehilevolɛma alane nwo a?

6 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛabɔ yɛ nwo bane wɔ kilehilevolɛma alane nwo ɛ? Baebolo ne kile yɛ debie fɔɔnwo mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la. (Bɛgenga Wulo. 16:17; 2 Dwɔn 9-11.) Baebolo ne bɔ yɛ kɔkɔ wienyi kɛ: “Bɛhwe bɛ nwo bɛvi menli zɔhane mɔ anwo.” Ɛhye kile kɛ ɔnle kɛ yɛbikye bɛ. Kɔkɔ mɔɔ Baebolo ne bɔ yɛ la le kɛ dɔketa mɔɔ bɔ menli kɔkɔ kɛ bɛmmabikye awie mɔɔ lɛ ewulenzane la. Dɔketa ne ze kɛ saa ewule ɛhye bie ka wɔ a ɛbawu. Ye kɔkɔbɔlɛ ne anu la ɛkɛ, na ɛbali zo. Baebolo ne ka kɛ kpɔkyevolɛma adwenle ɛzɛkye na bɛdua bɛ ngilehile ne azo bɛmaa menli nyia bɛ adwenle ne bie. (1 Tem. 6:3, 4) Gyihova le kɛ dɔketa kpalɛ la. Ɔka ɔkile yɛ wienyi kɛ yɛhwe yɛ nwo yɛvi kilehilevolɛma alane nwo. Ɔwɔ kɛ yɛsi kpɔkɛ mekɛ biala yɛtie ye kɔkɔbɔlɛ.

7, 8. (a) Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi kilehilevolɛma alane nwo ɛ? (b) Duzu ati a wɔvua wɔtafe zo kɛ ɛnrɛbikye kilehilevolɛma alane ɛ?

7 Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi kilehilevolɛma alane nwo ɛ? Ɔnle kɛ yɛ nee bɛ tendɛ anzɛɛ yɛfɛlɛ bɛ yɛba yɛ azua nu. Eza yɛngenga bɛ mbuluku, yɛnnea bɛ wɔ tɛlevihyɛne zo, yɛngenga anzɛɛ yɛngile yɛ adwenle wɔ edwɛkɛ mɔɔ bɛkɛlɛ ye wɔ Intanɛte zo la anwo. Duzu ati a yɛvua yɛtafe zo kɛ yɛnrɛbikye bɛ ɛ? Mɔɔ lumua, ɔluakɛ yɛkulo “nɔhavo Nyamenle” ne. Yemɔti yɛngulo kɛ yɛtie adalɛ ngilehilelɛ mɔɔ tia nɔhalɛ ne mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la. (Edw. 31:5; Dwɔn 17:17) Eza yɛkulo ahyehyɛdeɛ ne mɔɔ Gyihova dua zo ɔkilehile yɛ nɔhalɛ wienyi ne la. Gyihova ahyehyɛdeɛ ne a ɛhilehile yɛ Gyihova duma ne nee mɔɔ ɔ bo kile la, ye bodane mɔɔ ɔlɛ ye wɔ azɛlɛ ne anwo, tɛnlabelɛ mɔɔ mɔwuamra wɔ nu, nee ewudwazo anyelazo ne a. Asoo ɛkakye kɛzi ɛ nye liele wɔ mekɛ mɔɔ ɛlumuale ɛzukoale nɔhalɛ ɛhye mɔ nee gyɛne mɔɔ boka nwo la? Yemɔti, mmamaa adalɛ mɔɔ kilehilevolɛma alane bɔ la maa ɛtwe ɛ nwo ɛfi ahyehyɛdeɛ ne mɔɔ hilele wɔ nɔhalɛ ɛhye mɔ la anwo ɛlɛ.—Dwɔn 6:66-69.

8 Ɔnva nwolɛ mɔɔ kilehilevolɛma alane kɛha biala la, yɛnrɛli bɛ nzi! Ndelebɛbo biala ɛnle nu kɛ yɛbadie menli mɔɔ le kɛ bula mɔɔ nzule ɛnle nu la. Menli mɔɔ tie bɛ la bavɛ mgbane. Yɛzi kpɔkɛ kɛ yɛbali nɔhalɛ yɛamaa Gyihova nee ye ahyehyɛdeɛ ne. Ahyehyɛdeɛ ɛhye ɛtɛyele yɛ rɛle ɛtɛtole yɛ sa nu ɛlɛ na ɔmaa yɛnyia nɔhalɛ ne mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu mɔɔ ɔle kɛ nzule mɔɔ anye te la dɔɔnwo dahuu.—Aye. 55:1-3; Mat. 24:45-47.

Bɛmmatie “Nwɔra Ɛdolɛ”

9, 10. Nwɔra ɛdolɛ nwo kɔkɔ boni a Pɔɔlo bɔle Temɔte a? Nwɔra ɛdolɛ boni a ɛnee wɔ Pɔɔlo adwenle nu a? (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.)

9 Saa awie kakyi sɛkɛlɛneɛ bie mɔɔ gyi adenle nu la anye a, ɔbahola yeabɛlɛbɛla yɛ. Ɔdwu mekɛ ne bie a ɔnyɛ se kɛ yɛbanwu kɛ bɛhakyi sɛkɛlɛneɛ bie anye, noko ɔdwu mekɛ ne bie a ye ɛnwunlɛ ɛnla aze. Zɔhane ala a adalɛ mɔɔ Seetan bɔ la noko de a. Saa yɛannea boɛ a, ye adalɛ ne bie mɔ bahola abɛlɛbɛla yɛ. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo bɔ yɛ kɔkɔ wɔ adalɛ ɛhye mɔ anwo. Ɔfɛlɛ bɛ “nwɔra ɛdolɛ.” (Bɛgenga 1 Temɔte 1:3, 4.) Duzu a le nwɔra ɛdolɛ ɛhye mɔ, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛahwe yɛ nwo yɛavi nwolɛ ɛ? Yɛhyia kpuyia ɛhye mɔ anwo nyelebɛnloa amaa yɛahɔ zo yɛalua dahuu ngoane adenle ne azo.

10 Yɛnwu Pɔɔlo kɔkɔ mɔɔ ɔbɔle ye nwɔra ɛdolɛ nwo la wɔ ye kɛlata mɔɔ ɔlumuale ɔhɛlɛle ɔhɔmanle Temɔte mɔɔ ɛnee le kpanyinli wɔ Keleseɛne asafo ne anu la anu. Pɔɔlo zele Temɔte kɛ ɔmaa asafo ne anwo ɛde na ɔboa ɔ mediema mrenya nee mraalɛ ɔmaa bɛli nɔhalɛ bɛmaa Gyihova. (1 Tem. 1:18, 19) Giliki edwɛkɛ kpɔkɛ mɔɔ Pɔɔlo hilele ɔ bo “nwɔra ɛdolɛ” la kile “adalɛ edwɛkɛ” anzɛɛ edwɛkɛ mɔɔ “bɛbɔ bɛ ti anu bɛha.” Buluku bie ka kɛ, nwɔra ɛdolɛ ɛhye le edwɛkɛ mɔɔ bɛka ye wɔ ɛzonlenlɛ nu na ɔnle nɔhalɛ la. (The International Standard Bible Encyclopaedia) Bie a ɛnee adalɛ edwɛkɛ mɔɔ bɛka ye wɔ ɛzonlenlɛ nu mɔɔ ɔvi tete nwɔra nu na bie mɔ kpondɛ kɛ bɛte nwolɛ edwɛkɛ dɔɔnwo la a ɛnee wɔ Pɔɔlo adwenle nu a. * Pɔɔlo hanle kɛ esiane wɔ nwɔra ɛhye mɔ anu ɔluakɛ “ɛhye mɔ wie kpolerazulɛ.” Ɛhye kile kɛ menli mɔɔ tie nwɔra ɛhye mɔ la su ninyɛne mɔɔ ɛnle nɔhalɛ la anwo kpolera na bɛfa bɛ mekɛ bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛkpondɛ nwolɛ mualɛ. Seetan dua nwɔra ɛhye mɔ nee ɛzonlenlɛ nu adalɛ edwɛkɛ zo maa menli ye bɛ adwenle fi ninyɛne mɔɔ anwo hyia kpalɛ la azo. Pɔɔlo edwɛkɛ ne anu la ɛkɛ wienyi: Bɛmmatie nwɔra ɛdolɛ!

11. Kɛzi Seetan dua adalɛ ɛzonlenlɛ zo bɛlɛbɛla menli ɛ? Kɔkɔbɔlɛ boni a ɔwɔ kɛ yɛtie a?

11 Saa yɛannea boɛ a, nwɔra ɛdolɛ boni mɔ a bahola abɛlɛbɛla yɛ a? Yɛbahola yɛaha kɛ nwɔra ɛdolɛ a le ɛzonlenlɛ nu ngilehilelɛ biala mɔɔ maa bɛtodua “bɛ nzo wɔ nɔhalɛ ne anwo” la. (2 Tem. 4:3, 4) Seetan anye ɛde kpalɛ. Ɔdua adalɛ ɛzonlenlɛ zo ɔbɛlɛbɛla menli. Ɛhye ati a Baebolo ne ka kɛ ɔyɛ ɔ nwo “wienyi nu soanvolɛ” la. (2 Kɔl. 11:14) Kɛ neazo la, ɛzonlenlɛ mɔɔ wɔ Keleseɛnemaanle ne anu la ka kɛ bɛli Kelaese anzi, noko bɛkilehile adalɛ edwɛkɛ mɔɔ bie a le Nsa-Ko Nyamenle nee Abɔnsam senle la. Eza bɛkilehile kɛ saa sonla wu a debie bie wɔ ye nu mɔɔ yemɔ ɔnwu a. Menli dɔɔnwo dwenle kɛ Nyamenle die Bolonyia nee Easter to nu, noko ninyɛne mɔɔ menli yɛ ye wɔ ɛvoyia ɛhye mɔ anu la vi adalɛ ɛzonlenlɛ nu. Saa yɛtie kɔkɔbɔlɛ ɛhye mɔɔ Nyamenle fa maa kɛ bɛhwe bɛ nwo bɛvi adalɛ ɛzonlenlɛ nwo yɛɛ “bɛmmafa bɛ sa bɛka debie mɔɔ anwo ɛnde la” a, nwɔra ɛhye mɔ ɛnrɛhola yɛ bɛlɛbɛla.—2 Kɔl. 6:14-17.

12, 13. (a) Adalɛ edwɛkɛ nsa boni a vi Seetan a? Na nɔhalɛ mɔɔ wɔ adalɛ nsa ɛhye mɔ biala anu la a le boni? (b) Saa yɛngulo kɛ Seetan dua nwɔra ɛdolɛ zo bɛlɛbɛla yɛ a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a?

12 Adalɛ edwɛkɛ bieko wɔ ɛkɛ mɔɔ Seetan bahola alua zo abɛlɛbɛla yɛ a. Maa yɛha adalɛ ɛhye mɔ anu nsa anwo edwɛkɛ. Adalɛ mɔɔ lumua la ɛne: Ɛkola ɛyɛ debie biala mɔɔ ɛkulo la; ɛsi mɔɔ le kpalɛ nee ɛtane la anwo kpɔkɛ. Yɛta yɛte edwɛkɛ ɛhye wɔ tɛlevihyɛne, sini, mbuluku, adwelie ngɛlata, nee Intanɛte zo. Kɛmɔ yɛte adalɛ edwɛkɛ ɛhye dahuu la ati, ɔnyɛ se kɛ yɛbanyia ewiade ne nla nwo adwenle ɛtane ne bie. Noko nɔhalɛ ne a le kɛ kyesɛ Nyamenle na yeahile yɛ kpalɛ nee ɛtane. (Gyɛ. 10:23) Adalɛ mɔɔ tɔ zo nwiɔ la ɛne: Nyamenle ɛnrɛhakyi debie biala wɔ azɛlɛ ye azo ɛlɛ. Edwɛkɛ ɛhye ɛmmaa menli ɛndwenle mɔɔ bazi kenlebie la anwo. Mɔɔ bazi kenlebie anzɛɛ mɔɔ Nyamenle kulo la ɛnle bɛ edwɛkɛ. Bie a yɛbanyia bɛ adwenle ne bie na yɛayɛ bɛtɛɛ anzɛɛ yɛnrɛzo ma wɔ Nyamenle ɛzonlenlɛ nu. (2 Pita 1:8) Nɔhalɛ ne a le kɛ ɔnrɛhyɛ Gyihova bahakyi ninyɛne wɔ azɛlɛ ye azo, na ɔwɔ kɛ yɛdua kɛzi yɛbɔ yɛ ɛbɛla la azo yɛkile kɛ amgba yɛdie ɛhye yɛdi. (Mat. 24:44) Adalɛ mɔɔ tɔ zo nsa la ɛne: Nyamenle ɛndwenle ɛ nwo. Seetan kpondɛ kɛ yɛnyia adwenle kɛ yɛle ɛtanevolɛma yemɔti Nyamenle ɛngulo yɛ edwɛkɛ. Saa Seetan maa yɛdie edwɛkɛ ɛhye yɛdi a yɛbagyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ. Nɔhalɛ nu, Gyihova kulo ye azonvolɛ kɔsɔɔti, yɛɛ bɛ nuhua ko biala sonle bolɛ kpole maa ye.—Mat. 10:29-31.

13 Ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ dahuu. Ɔnle kɛ yɛdwenle kɛ menli mɔɔ wɔ Seetan ewiade ne anu la. Ɔdwu mekɛ ne bie a, ɛbaha kɛ bɛ edwɛkɛ nee bɛ nzuzulɛ le nɔhalɛ amgba. Noko kakye kɛ Seetan kpondɛ kɛ ɔbɛlɛbɛla yɛ, na awie biala ɛndɛla ye wɔ sonla ɛbɛlɛbɛlalɛ nu. Saa yɛngulo kɛ Seetan dua nwɔra ɛdolɛ zo bɛlɛbɛla yɛ a, ɔwɔ kɛ yɛtie kɔkɔbɔlɛ mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la.—2 Pita 1:16.

Bɛmmadi “Seetan Anzi”

14. Kɔkɔ boni a Pɔɔlo bɔle ahunlanvolɛ mbɛlɛra bie mɔ a? Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ yɛ kɔsɔɔti yɛtie kɔkɔbɔlɛ ɛhye a?

14 Yɛ sɛkɛlɛneɛ bie mɔɔ bɛhɛlɛ zo: “Fa Ɛke Na Di Seetan Anzi” mɔɔ gyi adenle ne azo la anwo nvoninli. Nɔhalɛ nu, Keleseɛnenli biala ɛnrɛhulo kɛ ɔkɛli sɛkɛlɛneɛ zɛhae anzi. Noko nɔhalɛ Keleseɛnema bɔbɔ bahola abɔ ɔ bɔ ali “Seetan anzi.” Pɔɔlo bɔ yɛ kɔkɔ wɔ kɛzi ɛhye bahola azi la anwo. (Bɛgenga 1 Temɔte 5:11-15.) Ɔhɛlɛle ye edwɛkɛ ne ɔmanle ahunlanvolɛ mbɛlɛra bie mɔɔ ɛnee wɔ asafo ne anu la, noko yɛ kɔsɔɔti yɛbahola yɛazukoa debie yɛavi mɔɔ ɔhanle la anu. Ahunlanvolɛ ɛhye mɔ andwenle nwo kɛ ɛnee bɛlɛdi Seetan anzi, noko mɔɔ bɛyɛle nee mɔɔ bɛhanle nwolɛ edwɛkɛ la hilele kɛ ɛnee bɛlɛyɛ zɔ. Kɛ ɔkɛyɛ na Seetan ambɛlɛbɛla yɛ yeamaa yɛanli ɔ nzi ɛ? Akee yɛbaha kɔkɔ mɔɔ Pɔɔlo bɔle ye wɔ nzekue ɛbɔlɛ—awie mɔ anwo edwɛkɛ ɛtane ɛhanlɛ—nwo la anwo edwɛkɛ.

15. Duzu a Seetan kpondɛ a? Kɛmɔ Pɔɔlo hanle la, duzu ninyɛne a Seetan dua zo ɔmaa yɛyɛ ye ɛhulolɛdeɛ a?

15 Seetan ɛmkpondɛ kɛ yɛka yɛ diedi ne anwo edwɛkɛ. Ɔkulo kɛ yɛgyakyi edwɛkpa ne ɛhanlɛ. (Yek. 12:17) Ɔkulo kɛ yɛfa yɛ mekɛ yɛyɛ ninyɛne mɔɔ nvasoɛ ɛnle zo anzɛɛ ɔbamaa butule adɔ Gyihova menli avinli la. Pɔɔlo hilele ninyɛne mɔɔ Seetan dua zo ɔmaa yɛyɛ mɔɔ ɔkulo la bie mɔ. Pɔɔlo hanle ahunlanvolɛ mɔɔ ɛnee wɔ ye mekɛ zo la anwo edwɛkɛ kɛ, “Bɛsɛkye mekɛ bɛduolua ye mgbovonle nu.” Zɛhae ahunlanvolɛ ne mɔ vale bɛ mekɛ dɔɔnwo kpɔsale bɛ gɔnwo mɔ anwo zo hanle ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia la anwo edwɛkɛ. Ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ na yɛanyɛ bie. Kɛ neazo la, yɛbahola yɛazɛkye yɛ mekɛ nee awie mɔ ɛdeɛ ɔlua e-mail ɛgengalɛ anzɛɛ ye ɛhɛlɛlɛ, nee telefuu ɛvɛlɛlɛ zo, anzɛɛ yɛ nee bɛ bɛayia aha ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia na ɔdwu mekɛ ne bie a ɔnle nɔhalɛ la anwo edwɛkɛ. Pɔɔlo eza hanle kɛ ahunlanvolɛ ne mɔ bɔ “nzekue.” Ɔdwu mekɛ ne bie a menli mɔɔ bɔ nzekue la ye awie mɔ anwo ndɛne. Esiane wɔ ɛhye ɛyɛlɛ nu ɔluakɛ nzekue ɛbɔlɛ kola maa bɛbɔ adalɛ bɛto awie abo. Adalɛ ɛhye mɔ kola maa menli ko. (Edw. 50:20) Menli mɔɔ bɔ adalɛ to bɛ gɔnwo mɔ abo la le kɛ Seetan Abɔnsam la, saa bɔbɔ bɛnze a. * Bieko, Pɔɔlo hanle ye wɔ ahunlanvolɛ ne mɔ anwo kɛ, “Bɛfa bɛ nloa bɛwulowula awie mɔ edwɛkɛ nu.” Bɛbɔle mɔdenle kɛ bɛbahile awie mɔ kɛzi ɔwɔ kɛ bɛbɔ bɛ ɛbɛla la. Awie biala ɛnlɛ adenle ɛnyɛ ɛhye. Esiane ɛhye mɔ bahola amaa awie aye ye adwenle avi gyima mɔɔ nwolɛ hyia mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa yɛ la azo. Ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ mekɛ yɛka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne. Saa yɛgyakyi edwɛkɛ ne ɛhanlɛ a, ɛnee yɛli Seetan anzi. Na saa yɛwɔ Seetan afoa a, ɛnee yɛtia Gyihova. Ɔwɔ kɛ yɛ kɔsɔɔti yɛkpa ɛleka mɔɔ yɛbagyinla la.—Mat. 12:30.

16. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a saa yɛngulo kɛ yɛdi Seetan anzi a?

16 Saa yɛtie mɔɔ Baebolo ne ka la a, yɛnrɛli Seetan anzi. Pɔɔlo hanle ninyɛne bie mɔ mɔɔ baboa yɛ la anwo edwɛkɛ. Ɔhanle kɛ yɛmaa yɛ “nye ɛbolo Awulae gyima ne ɛyɛlɛ nwo.” (1 Kɔl. 15:58) Saa yɛ nye bolo Gyihova gyima ne ɛyɛlɛ nwo a, yɛnrɛnyia mekɛ yɛnrɛyɛ ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia na ɔbamaa yɛadɔ esiane nu la. (Mat. 6:33) Eza Pɔɔlo hilele yɛ debie bieko mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la. Ɔhanle kɛ, “bɛdendɛ kɛnlɛma mɔɔ maa sonla nyia ngɔzo” la. (Ɛfɛ. 4:29) Ɔnle kɛ yɛbɔ nzekue anzɛɛ yɛtie menli mɔɔ bɔ awie mɔ anwo nzekue la. (Nea ɛlɛka “Ndɛkɛ Mɔɔ Bɛfuandi Bɛgua Anwoma Nu.”) Ɔwɔ kɛ yɛdie yɛ mediema yɛdi na yɛbu bɛ. Saa yɛyɛ zɔ a, yɛbaha bɛ nwo edwɛkɛ kpalɛ dahuu. Pɔɔlo eza hanle bodane mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛnyia ye la anwo edwɛkɛ. Ɔhanle kɛ: “Bɛdwenle bɛ nwo.” (1 Tɛs. 4:11) Fi ɛbule nu kile kɛ ɛdwenle menli nwo. Kakye kɛ tɛ ninyɛne mɔɔ wɔ menli nwo la amuala a bɛkulo kɛ bɛka nwolɛ edwɛkɛ anzɛɛ awie mɔ te a. Eza kakye kɛ ɔnle kɛ yɛsi kpɔkɛ yɛmaa awie mɔ wɔ ninyɛne mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛdabɛ mumua ne bɛsi bɛ kpɔkɛ wɔ nwo la anwo.—Gal. 6:5.

17. (a) Duzu ati a Gyihova ɛva kɔkɔbɔlɛ mɔɔ yɛzuzu nwo la amuala ɛmaa yɛ a? (b) Duzu a ɔwɔ kɛ yɛsika yɛ bo kɛ yɛbayɛ a?

17 Yɛ nye die kɛ Gyihova kile yɛ ninyɛne mɔɔ ɔnle kɛ yɛdi ɔ nzi la! Ɔwɔ kɛ yɛkakye ye mekɛ biala kɛ Gyihova fa kɔkɔbɔlɛ ɛhye mɔ kɔsɔɔti maa yɛ ɔluakɛ ɔkulo yɛ edwɛkɛ kpalɛ. Ɔngulo kɛ Seetan bɛlɛbɛla yɛ na yɛnwu amaneɛ. Adenle ne mɔɔ Gyihova kulo kɛ yɛdua nu la anu ɛvalɛ ɛnla aze, noko yemɔ angome a le adenle mɔɔ kɔ dahuu ngoane nu a. (Mat. 7:14) Ɔwɔ kɛ yɛsika yɛ bo kɛ yɛbadie Gyihova ane wɔ mekɛ biala mɔɔ ɔkɛze yɛ kɛ: “Adenle ne ɛne, bɛlua nuhua” la.—Aye. 30:21.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ ne mɔ]

^ ɛden. 4 Kpɔkyevolɛma a le menli mɔɔ ɛde nɔhalɛ ɛzonlenlɛ ne anwo atua na bɛkpo la.

^ ɛden. 10 Tobit, anzɛɛ Tobias buluku ne mɔɔ menli bie mɔ dwenle kɛ ɔboka Baebolo ne anwo la le nwɔra ɛdolɛ mɔɔ ɛnee wɔ ɛkɛ wɔ Pɔɔlo mekɛ zo la anwo neazo ko. Ɔhale ɛvolɛ kɛyɛ ɛya nsa na bɛawo Kelaese la yɛɛ bɛhɛlɛle a. Adalɛ diedi nee ngonyia nwo edwɛkɛ ɛyi buluku ɛhye. Adalɛ edwɛkɛ dɔɔnwo wɔ nu noko ɔka kɛ ɔle nɔhalɛ.—Nea Insight on the Scriptures, Foa 1, mukelɛ 122.

^ ɛden. 15 Giliki edwɛkɛ kpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “abɔnsam” la kile “awie mɔɔ bɔ adalɛ to awie mɔ abo kɛ ɔfa yeazɛkye bɛ la.” Bɛfa amodinli ɛhye bɛfɛlɛ Seetan mɔɔ ɔlumuale ɔbɔle adalɛ la.—Dwɔn 8:44; Yek. 12:9, 10.

Kɛzi Ɛbaye Ɔ Nloa Ɛ?

Kɛzi ɛbahile kɛ ɛtie kɔkɔbɔlɛ mɔɔ wɔ ngɛlɛlera ɛhye mɔ anu la ɛ?

2 Pita 2:1-3

1 Temɔte 1:3, 4

1 Temɔte 5:11-15

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Ɛlɛka/Nvoninli ne mɔ wɔ mukelɛ 19]

Ndɛkɛ Mɔɔ Bɛfuandi Bɛgua Anwoma Nu

Tete Dwuuma nwɔra bie kile mɔɔ nzekue ɛbɔlɛ kola yɛ la anu.

Nrenya bie ɛnee ka adalɛ edwɛkɛ fane sonla mɔɔ ze nrɛlɛbɛ kpalɛ wɔ ye namule ne azo la anwo. Mekɛ bie anzi, nrenya ne mɔɔ bɔle adalɛ ne la hulole kɛ nrenya nrɛlɛbɛvolɛ ne fa ye ɛtane kyɛ ye. Yemɔti ɔbizale nrenya nrɛlɛbɛvolɛ ne kɛ: “Duzu a menyɛ mengile kɛ menlu me nwo wɔ edwɛkɛ mɔɔ menganle ye wɔ ɛ nwo la anwo a?” Nrenya nrɛlɛbɛvolɛ ne zele ye kɛ: “Debie ko ala a ɛbahola wɔayɛ a. Fa esumi kolaba na wula ndɛkɛ wɔ nu maa ɔyi. Pɛ ɔ nloa na maa anwoma ne ɛva ndɛkɛ ne mɔ ɛhɔ.” Ɛnee nrenya ne ɛnze deɛmɔti ɔse ɔyɛ zɔ la noko ɔyɛle mɔɔ nrenya nrɛlɛbɛvolɛ ne hanle la. Nzinlii, ɔziale ɔhɔle nrenya nrɛlɛbɛvolɛ ne ɛkɛ na ɔbizale ye kɛ:

“Akee wɔva me ɛtane wɔhyɛ me ɔ?”

Nrɛlɛbɛvolɛ ne zele ye kɛ: “Dumua kɔsesa ndɛkɛ ne amuala bɛla.”

Nrenya ne hanle kɛ: “Ɛhye ɛyɛlɛ ɛnrɛyɛ boɛ. Anwoma ne ɛva ndɛkɛ ne ɛhɔ. Menrɛnwu bɛ.”

Akee nrɛlɛbɛvolɛ ne buale kɛ: “Kɛzi ndɛkɛ ne ɛkponde la, zɔhane ala a menli dɔɔnwo ɛde wɔ adalɛ edwɛkɛ ne a. Eza kɛmɔ ɛnrɛhola ɛnrɛnwu ndɛkɛ ne mɔ la, zɔhane ala a ɛnrɛhola ɛnrɛmaa menli ɛnrɛye nzekue ne mɔɔ ɛbɔle la ɛnrɛvi bɛ ti anu a.”

Ɛzukoalɛdeɛ ne da ali wienyi. Yɛnrɛhola yɛnrɛhakyi edwɛkɛ mɔɔ yɛkɛha la. Na ɔdwu mekɛ ne bie a yɛnrɛhola yɛnrɛyɛ ɛtane mɔɔ bavi yɛ edwɛkɛ nu ara la boɛ. Ɛhye ati, kolaa na yɛaha awie mɔ anwo edwɛkɛ ɛtane la, ɔwɔ kɛ yɛkakye kɛ yɛ nloa anu edwɛkɛ le kɛ ndɛkɛ mɔɔ bɛvuandi bɛgua anwoma nu la.

[Nvoninli wɔ mukelɛ 16]

Kɛzi bie mɔ to ɛsalɛ fɛlɛ kpɔkyevolɛma ba bɛ azua nu ɛ?