Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Nyamenle Sunsum Ne Adehilelɛ Wɔ Ɛvoya Ne Mɔɔ Lumua La Anu Nee Ɛnɛ

Nyamenle Sunsum Ne Adehilelɛ Wɔ Ɛvoya Ne Mɔɔ Lumua La Anu Nee Ɛnɛ

Nyamenle Sunsum Ne Adehilelɛ Wɔ Ɛvoya Ne Mɔɔ Lumua La Anu Nee Ɛnɛ

“Sunsum ko ne ala a yɛ ɛhye mɔ amuala a.”—1 KƆL. 12:11.

1. Duzu a yɛbazukoa ye wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

NINYƐNE mɔ yɛ anyelielɛ la zile wɔ ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne anu. Kenle zɔhane Nyamenle wolale ye sunsum ne guale ye azonvolɛ nwo zo! (Gyi. 2:1-4) Nyamenle vale ye sunsum ne hilele ye menli adenle wɔ adenle fofolɛ zo. Yɛzukoale kɛzi Nyamenle vale ye sunsum ne boale ye tete nɔhalɛ azonvolɛ ɔmanle bɛyɛle ninyɛne mgbole wɔ ye ɛzonlenlɛ nu la wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu la anu. Noko ngakyile boni a wɔ kɛzi sunsum ne hilele Nyamenle azonvolɛ adenle wɔ tete ne nee mekɛ mɔɔ Keleseɛne asafo ne bɔle ɔ bo la avinli a? Na kɛzi Keleseɛnema nyia Nyamenle sunsum ne adehilelɛ zo nvasoɛ ɛnɛ ɛ? Nwolɛ debie a yɛbazukoa ye wɔ edwɛkɛ ɛhye anu la.

“Awulae Sonvolɛ A Le Me”

2. Duzu a ɛnee Mɛle ze ye wɔ Nyamenle sunsum ne anwo a?

2 Mekɛ mɔɔ sunsum nwuanzanwuanza ne rayile ɛzoanvolɛ ne mɔ wɔ ekpumgbunli ne anu wɔ Gyɛlusalɛm la, ɛnee Mɛle wɔ ɛkɛ. (Gyi. 1:13, 14) Noko kolaa na kenle zɔhane adwu bɔbɔ la, ɛnee ɔze kɛ Gyihova kola dua ye sunsum ne azo yɛ nwanwane ninyɛne. Ɛnee Gyihova ɛzoa ɔ Ra ne azɛlɛ ye azo na ɛvolɛ 30 ɛpɛ nu. Ɛnee Mɛle ɛnze nrenya noko Gyihova luale sunsum ne azo ɔmanle ɔvale ɛkolɛ.—Mat. 1:20.

3, 4. Subane boni a Mɛle lale ye ali a, na kɛzi yɛbazukoa ye ɛ?

3 Kɛmɔti a Gyihova kpale Mɛle ɛ? Mɔɔ anwumabɔvolɛ ne zele Mɛle kɛ ɔbawo Nyamenle Ara la, Mɛle hanle kɛ: “Yɛmenle, Awulae sonvolɛ a le me; mɔɔ wɔha la ɛyɛ zɔhane ɛmaa me.” (Luku 1:38) Mɛle edwɛkɛ ne maa yɛnwu kɛzi ɛnee ɔde la. Ɛnee yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbayɛ mɔɔ Gyihova kulo kɛ ɔyɛ la. Yeambiza adwenle mɔɔ menli bɛanyia ye wɔ ɛnrenzɛlɛ ne anwo la, anzɛɛ yeanzulo kɛ bie a Dwosefi ɛnrɛgya ye. Mɛle hanle kɛ Awulae sonvolɛ a le me ɔvale ɔhilele kɛ yeva ɔ rɛle kɔsɔɔti yewula Gyihova anu.

4 Saa ɔdwu mekɛ ne bie a, asoo ɛte nganeɛ kɛ gyima mɔɔ gua ɛ nwo zo wɔ asafo ne anu la bo ɛ nwo zo ɔ? Ɔwɔ kɛ yɛ nuhua ko biala biza ɔ nwo kɛ: Asoo me rɛle wɔ Gyihova anu kɛ ɔbali ɛhye mɔ anwo gyima kɛmɔ ye ɛhulolɛdeɛ de la? Asoo amgba mekulo kɛ meyɛ gyima mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ meyɛ la? Ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ Nyamenle fa ye sunsum ne maa bɛdabɛ mɔɔ bɛ rɛle kɔsɔɔti wɔ ye nu na bɛtie ye kɛ Belemgbunli la.—Gyi. 5:32.

Sunsum Ne Boale Pita

5. Kɛzi sunsum nwuanzanwuanza ne boale Pita kolaa na ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne adwu ɛ?

5 Ɛzoanvolɛ Pita noko nwunle sunsum nwuanzanwuanza ne tumi ne kolaa na ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne adwu kɛ Mɛle la. Gyisɛse manle ye nee ɛzoanvolɛ mɔɔ ɛha la tumi kɛ bɛdu sunsum ɛtane. (Mak. 3:14-16) Baebolo ne ɛnga nwolɛ edwɛkɛ dɔɔnwo ɛdeɛ, noko ɔbayɛ kɛ Pita vale tumi zɔhane lile gyima. Bieko, mekɛ mɔɔ Gyisɛse zele Pita kɛ ɔlua Galeli Nyevile ne anye ɔrɛla ɔ nwo ɛkɛ la, Pita holale yɛle zɔ ɔlua sunsum ne moalɛ zo. (Bɛgenga Mateyu 14:25-29.) Yemɔti ɔda ali kɛ Pita holale yɛle nwanwane ninyɛne dɔɔnwo ɔlua sunsum ne moalɛ mɔɔ ɔvale ɔ nwo ɔdole zo la ati. Ɛnee ɔnrɛhyɛ na zɔhane sunsum ne amaa Pita nee ɛdoavolɛma gyɛne tumi bɛayɛ ninyɛne ngakyile dɔɔnwo.

6. Duzu a Nyamenle sunsum ne manle Pita yɛle wɔ ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne anu nee ɔ nzi a?

6 Wɔ ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne, sunsum nwuanzanwuanza ne manle Pita nee ɔ gɔnwo mɔ tumi manle bɛyɛle nwanwane ninyɛne na bɛhanle aneɛ ngakyile bɛhilele nyɛvolɛ mɔɔ rale Gyɛlusalɛm la. Pita dwazole dendɛle hilele menli dɔɔnwo ne. (Gyi. 2:14-36) Ɛnee saa ɔdwu mekɛ ne bie a ɛzulolɛ ka Pita anzɛɛ ɔyɛ ninyɛne bie mɔ mɔɔ ɔndwenle nwo a. Noko akee, mekɛ mɔɔ sunsum ne rale ɔ nwo zo la, ɔnyianle akɛnrasesebɛ ɔhanle edwɛkɛ ne ɔnva nwo kɛ bɛkpɔle ye na bɛduale ye la. (Gyi. 4:18-20, 31) Nyamenle luale ye sunsum ne azo ɔmanle Pita deɛnwunlɛ titile bie. (Gyi. 5:8, 9) Sunsum ne manle ye tumi ɔdwazole awie mɔɔ ɛnee ɛwu la bɔbɔ.—Gyi. 9:40.

7. Gyisɛse ngilehilelɛ boni mɔ a bɛkpokpale Pita kolaa na yeade ɔ bo a?

7 Pita dele nɔhalɛ ne mɔɔ Gyisɛse hilehilele la dɔɔnwo abo kolaa na Pɛntekɔso ne adwu. (Mat. 16:16, 17; Dwɔn 6:68) Noko bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ Pɛntekɔso ne anzi yɛɛ Pita dele ɔ bo a. Kɛ neazo la, ɛnee Pita ɛnze kɛ Kelaese wu a ye kenle nsa ne azo ɔbadwazo kɛ sunsum nu sonla anzɛɛ Kelaese Belemgbunlililɛ ne bahɔ zo wɔ anwuma. (Dwɔn 20:6-10; Gyi. 1:6) Ɛnee Pita ɛnze kɛ menli kola kakyi sunsum kɔdi ebia wɔ anwuma Belemgbunlililɛ ne anu. Mekɛ mɔɔ bɛvale sunsum ne bɛkpokpale Pita na bɛkpale ye kɛ ɔbahɔ anwuma la yɛɛ ɔdele Gyisɛse ngilehilelɛ ɛhye mɔ abo a.

8. Ndelebɛbo boni a menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ nee mboane gyɛne ne bɛahola anyia a?

8 Mekɛ mɔɔ Gyisɛse ɛdoavolɛ ne mɔ nyianle sunsum nwuanzanwuanza ne la, bɛdele Gyisɛse ngilehilelɛ ne mɔ mɔɔ ɛnee bɛnde ɔ bo la abo. Sunsum ne manle bɛhɛlɛle Keleseɛnema Giliki Ngɛlɛlera ne na bɛhilehilele Gyihova bodane ne anwo nɔhalɛ ne mɔɔ yɛ nwanwane la anu. (Ɛfɛ. 3:8-11, 18) Ɛnɛ, menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la nee mboane gyɛne ne kola sukoa nɔhalɛ ko ne ala na bɛte ɔ bo. (Dwɔn 10:16) Asoo ɛ nye sɔ deɛnwunlɛ nee ndelebɛbo mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu mɔɔ Nyamenle sunsum ne boa wɔ maa ɛnyia ye la ɔ?

“Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Rawolole” Pɔɔlo

9. Ninyɛne boni a sunsum nwuanzanwuanza ne manle Pɔɔlo yɛle a?

9 Kɛyɛ ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne anzi ɛvolɛ ko, bɛvale sunsum ne bɛkpokpale Sɔɔlo mɔɔ nzinlii bɛravɛlɛle ye Pɔɔlo la. Nyamenle sunsum ne manle Pɔɔlo yɛle ninyɛne bie mɔ mɔɔ ɛnɛ bɔbɔ yɛnyia zolɛ nvasoɛ la. Kɛ neazo la, sunsum ne manle ɔhɛlɛle Baebolo mbuluku ne anu 14. Kɛmɔ sunsum ne boale Pita la, ɔboale Pɔɔlo noko ɔmanle ɔdele damɛnlangoate ngoane ne mɔɔ menli bɛanyia ye wɔ anwuma la abo na ɔhɛlɛle nwolɛ edwɛkɛ. Eza Pɔɔlo luale sunsum ne azo ɔdule sunsum ɛtane, ɔyɛle wuleravolɛma ayile, na ɔdwazole awie mɔɔ ɛnee ɛwu la! Noko sunsum ne manle Pɔɔlo yɛle debie mɔɔ nwolɛ hyia kpole kpalɛ bɔbɔ la. Ɛnɛ, Nyamenle azonvolɛ nyia tumi yɛ bie ɔnva nwo kɛ bɛnlua nwanwane adenle zo a bɛnyia tumi ɛhye la.

10. Kɛzi sunsum ne boale Pɔɔlo manle ɔhanle edwɛkɛ ne ɛ?

10 Pɔɔlo mɔɔ “Sunsum Nwuanzanwuanza ne rawolole” ye la, vale akɛnrasesebɛ hanle nɔhalɛ ɛzonlenlɛ ne anwo edwɛkɛ hilele kpɔvolɛ bie. Saepelɛse amɛnlado ne diele adwelie ne amuala. Ɔ nye liele mɔɔ Pɔɔlo hanle la anwo kpalɛ na ɔliele nɔhalɛ ne. Baebolo ne ka kɛ: “Awulae anwo ngilehilelɛ ne yɛle ye azibɛnwo kpole.” (Gyi. 13:8-12) Ɔda ali kɛ ɛnee Pɔɔlo ze kɛ Nyamenle sunsum ne ala a bamaa yeanyia akɛnrasesebɛ yeaha nɔhalɛ ne anwo edwɛkɛ a. (Mat. 10:20) Nzinlii, Pɔɔlo zele Ɛfɛsɛse asafo ne anu amra kɛ bɛhɔ zo bɛzɛlɛ bɛmaa ye “amaa [y]eahola [y]eadendɛ.”—Ɛfɛ. 6:18-20.

11. Kɛzi Nyamenle sunsum ne hilele Pɔɔlo adenle ɛ?

11 Sunsum ne boale Pɔɔlo manle ɔdendɛle, noko ɔdwu mekɛ ne bie a ɔmmaa Pɔɔlo adenle ɔnga edwɛkɛ ne wɔ ɛleka bie mɔ. Sunsum ne hilele Pɔɔlo adenle wɔ ye edwɛkpa ɛdɛlɛlɛ gyima ne anu. (Gyi. 13:2; bɛgenga Gyima ne 16:6-10.) Gyihova tɛfa ye sunsum ne tɛkile edwɛkɛhanlɛ gyima ne adenle. Gyihova azonvolɛ mɔɔ yɛ tieyɛ la kɔsɔɔti bɔ mɔdenle fa akɛnrasesebɛ nee wuluwuluyɛlɛ bɔ nɔhalɛ ne nolo kɛmɔ Pɔɔlo yɛle la. Asolo kɛzi Nyamenle fa ye sunsum ne kile yɛ adenle nee kɛzi ɔvale ɔhilele Pɔɔlo adenle la ɛdeɛ, noko yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova dua ye sunsum ne azo “[ɔ]twe” ahonlekpalɛma ɔba nɔhalɛ ne anu.—Dwɔn 6:44.

“Anwosesebɛ Mɔɔ Bɛfa Bɛyɛ Gyima Ngakyile”

12-14. Asoo Nyamenle sunsum ne maa ye azonvolɛ kɔsɔɔti yɛ gyima ko ne ala? Kilehile nu.

12 Ɛnɛ, saa yɛkenga kɛzi Gyihova yilale menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la asafo ne azo wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu a, ɔmaa yɛ anwosesebɛ dɔɔnwo. Sunsum ne manle zɔhane Keleseɛnema ne “ahyɛlɛdeɛ” bie mɔ. Mekɛ mɔɔ Pɔɔlo hɛlɛle ahyɛlɛdeɛ ɛhye mɔ anwo edwɛkɛ hɔmanle Kɔlente asafo ne la, ɔhanle kɛ: “Sunsum nu ahyɛlɛdeɛ ne mɔ le ngakyile dɔɔnwo, noko Nyamenle Sunsum ko ne ala a fa maa a. Ɛzonlenlɛ ndenle ngakyile dɔɔnwo wɔ ɛkɛ, noko yɛsonle Awulae kokye ne ala. Anwosesebɛ mɔɔ bɛfa bɛyɛ gyima ngakyile dɔɔnwo la wɔ ɛkɛ, noko Nyamenle ko ne ala a maa awie biala anwosesebɛ maa ɔfa ɔsonle a.” (1 Kɔl. 12:4-6, 11) Pɔɔlo hanle kɛ sunsum ne kola dua Nyamenle azonvolɛ ngakyile nwo zo di bodane fɔɔnwo bie anwo gyima. Sunsum nwuanzanwuanza ne kile “ekpunli ekyi” ne nee “mboane” gyɛne ne anu amra kɔsɔɔti adenle. (Luku 12:32; Dwɔn 10:16) Noko tɛ gyima ko ne ala a ɔmaa asafo ne anu amra ko biala yɛ ye mekɛ biala a.

13 Kɛ neazo la, sunsum ne a kpa asafo nu mgbanyima a. (Gyi. 20:28) Noko Keleseɛnema mɔɔ bɛva sunsum ne bɛkpokpa bɛ la amuala ɛnle asafo nu mgbanyima. Ɛhye kile kɛ Nyamenle sunsum ne maa asafo ne anu amra yɛ gyima ngakyile.

14 Sunsum ne mɔɔ maa menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ nwu kɛ bɛle Nyamenle amra la, yemɔ ala a Gyihova luale zo dwazole Gyisɛse hɔle anwuma a. (Bɛgenga Wulomuma 8:11, 15.) Gyihova luale sunsum ko ye ala azo a ɔbɔle ewiade amuala a. (Mɔl. 1:1-3) Gyihova eza luale sunsum ko ye ala azo ɔmanle Bɛzalii nrɛlɛbɛ kpole ɔyɛle ndanlɛ sua ne anwo ninyɛne. Sunsum ko ye ala manle Samesɛn anwosesebɛ ɔyɛle ninyɛne mɔɔ awie biala ɛnrɛhola ye yɛ la na ɔmanle Pita diale azule nye. Ɛhye ati, saa Nyamenle sunsum ne kile yɛ adenle a ɛnee ɔngile kɛ bɛva Nyamenle sunsum ne bɛkpokpa yɛ. Sunsum nwuanzanwuanza ne mɔɔ bɛfa bɛkpokpa awie la le Nyamenle sunsum ne gyima ngakyile ne mɔ anu ko pɛ. Nyamenle a kpa menli mɔɔ ɔfa ye sunsum ne ɔkpokpa bɛ la a.

15. Asoo sunsum ne mɔɔ bɛfa bɛkpokpa menli la bahɔ zo dahuu? Kilehile nu.

15 Nyamenle sunsum ne maa ye nɔhalɛ azonvolɛ yɛ gyima ngakyile. Ɔmanle bɛyɛle gyima wɔ ɛvolɛ apenle dɔɔnwo anu kolaa na Nyamenle abɔ ɔ bo kɛ ɔfa yeakpokpa menli. Wɔ ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne anu yɛɛ bɛbɔle ɔ bo bɛvale sunsum ne bɛkpokpale menli a, noko ɔnrɛdoa zo dahuu. Ɔwɔ nuhua kɛ ɛkpokpalɛ ne bara ye awieleɛ ɛdeɛ, noko sunsum ne bahɔ zo aboa Nyamenle menli yeamaa bɛayɛ ye ɛhulolɛdeɛ dahuu.

16. Duzu a sunsum ne ɛlɛboa Gyihova azonvolɛ yeamaa bɛayɛ ye ɛnɛ a?

16 Duzu a sunsum ne ɛlɛboa Gyihova azonvolɛ yeamaa bɛayɛ ye ɛnɛ a? Yekile 22:17 bua kɛ: “Na Sunsum ne nee Atɔfolɛ ne se, “Bɛla!” Awie mɔɔ kɛde la ɔdaye ɔha kɛ, “Bɛla!” Bɛdabɛ mɔɔ nzuhɔne ɛlɛku bɛ la, bɛrɛla bɛralie nzule mɔɔ maa ngoane la bɛnlo. Ɔle ahyɛlɛdeɛ, bɛndɔ.” Ɔlua sunsum ne moalɛ zo Keleseɛnema mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la ɛlɛfɛlɛ “bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo la” kɛ bɛranlo ngoane nzule, bɛndɔ. Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la lumua gyima ɛhye anyunlu yɛɛ mboane gyɛne ne boa bɛ. Sunsum ko ne ala a kile ekpunli nwiɔ ne kɔsɔɔti adenle a. Ekpunli nwiɔ ne anu amra kɔsɔɔti ɛdu bɛ nwo ɛmaa Gyihova na bɛzɔne bɛ “wɔ Selɛ ne, Ralɛ ne nee Sunsum Nwuanzanwuanza ne duma nu.” (Mat. 28:19) Na bɛ kɔsɔɔti bɛda sunsum ne ma ne ali wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. (Gal. 5:22, 23) Ɔlua Nyamenle sunsum ne moalɛ zo bɛbɔ mɔdenle bɛmaa bɛ nwo te wɔ adenle mɔɔ sɔ Nyamenle anye la azo wɔ asetɛnla nu.—2 Kɔl. 7:1; Yek. 7:9, 14.

Kɔ Zo Sɛlɛ Sunsum Nwuanzanwuanza

17. Kɛzi ɛbala ye ali kɛ Nyamenle sunsum ne wɔ ɛ nwo zo ɛ?

17 Zɔhane ati, Gyihova kola maa menli mɔɔ lɛ anwuma anzɛɛ azɛlɛ ye azo anyelazo la kɔsɔɔti “tumi bedevinli,” amaa bɛali nɔhalɛ bɛahɔ awieleɛ. (2 Kɔl. 4:7) Bie a menli nee wɔ ɛnrɛli ye boɛ anzɛɛ bɛbagolo ɛ nwo ɔlua edwɛkɛhanlɛ gyima ne ati. Noko saa wɔangyakyi edwɛkɛ ne ɛhanlɛ a ɔbahile kɛ Nyamenle sunsum ne wɔ ɛ nwo zo. Baebolo ne se: “Saa Kelaese duma nu ti bɛkile bɛ nyane a, nyilalɛ ɛha bɛ, ɔluakɛ ɛhye kile kɛ anyunlunyia sunsum ne mɔɔ le Nyamenle Sunsum ne wɔ bɛ nwo zo.” —1 Pita 4:14.

18, 19. Kɛzi Gyihova bamaa ye sunsum ne aboa wɔ ɛ? Duzu a ɔwɔ kɛ ɛkɔ zo ɛyɛ a?

18 Nyamenle fa ye sunsum ne maa menli mɔɔ biza ye nɔhalɛ nu la mgbane. Ɔkola ɔmaa wɔ mɔdenlebɔlɛ nee ɛhulolɛ mɔɔ ɛlɛ kɛ ɛbayele ɛ nwo wɔ ye ɛzonlenlɛ nu la kɔ ɔ nyunlu. “Nyamenle ɛlɛdi gyima wɔ bɛ nu dahuu, amaa bɛanyia ɛhulolɛ na bɛahola bɛayɛ mɔɔ ɔkpondɛ la.” Ɔlua sunsum ne moalɛ nee mɔdenle mɔɔ yɛbɔ yɛsɔ “ngoane edwɛkɛ ne anu boɛ” la azo, yɛbava ɛzulolɛ nee anwowozolɛ yɛayɛ yɛ ngoanelielɛ ne anwo gyima yɛahɔ awieleɛ.—Fel. 2:12, 13, 16.

19 Fa ɛ rɛle kɔsɔɔti wula Nyamenle sunsum ne anu na bɔ mɔdenle yɛ gyima mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa wɔ la kpalɛ, na sɛlɛ ye kɛ ɔboa wɔ. (Gye. 1:5) Ɔbaboa wɔ yeamaa wɔade ye Edwɛkɛ ne abo, wɔagyinla ngyegyelɛ nloa, na wɔabɔ edwɛkpa ne nolo. Gyisɛse bɔle ɛwɔkɛ kɛ: “Bɛbiza, na bɛ sa kɛha ye; bɛkpondɛ, na bɛkɛnwu ye; bɛbɔ nu, na bɛkɛbuke anlenkɛ ne bɛkɛmaa bɛ.” (Luku 11:9, 13) Sunsum nwuanzanwuanza ne mɔɔ yɛbabiza la boka ɛhye anwo. Ɛhye ati, kɔ zo biza Gyihova na ɛbayɛ ye nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ ye sunsum ne kile bɛ adenle la anu ko.

Ɛbahola Wɔahilehile Nu Ɔ?

• Kɛ ɔkɛyɛ na yɛazukoa Mɛle yɛanyia nyilalɛ ɛ?

• Adenle boni azo a Nyamenle sunsum ne hilele Pɔɔlo adenle a?

• Kɛzi Nyamenle sunsum ne kile ye azonvolɛ adenle ɛnɛ ɛ?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 26]

Nyamenle sunsum ne manle Pɔɔlo lile sunsum ɛtane ngyegyelɛ zo

[Nvoninli wɔ mukelɛ 28]

Ɛnɛ, sunsum nwuanzanwuanza ne boa Keleseɛnema, ɔnva nwo bɛ anyelazo