Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Nyamenle Sunsum Ne Hilele Diedima Adenle Wɔ Tete Ne

Nyamenle Sunsum Ne Hilele Diedima Adenle Wɔ Tete Ne

Nyamenle Sunsum Ne Hilele Diedima Adenle Wɔ Tete Ne

“Awulae Nyamenle ne ɛzoa me na yemaa me ye Sunsum ne.”—AYE. 48:16.

1, 2. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yɛanyia diedi a? Moalɛ boni a yɛnyia yɛfi Nyamenle nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ dɛnlanle aze wɔ tete ne la neazo ne anu a?

ƆVI Ebɛle mekɛ zo, menli dɔɔnwo ɛhile kɛ bɛlɛ diedi noko Baebolo ne ka kɛ: “Tɛ menli ne amuala a die edwɛkɛ ne di a.” (2 Tɛs. 3:2) Yemɔti, kɛ ɔkɛyɛ na awie anyia subane ɛhye ɛ, na duzu a baboa ye na yeali nɔhalɛ a? Yɛze kɛ saa awie banyia diedi a, ɔwɔ kɛ ɔsukoa Nyamenle Edwɛkɛ ne ɔluakɛ Baebolo ne ka kɛ: “Saa yɛte edwɛkɛ ne a yɛɛ yɛnyia diedi a.” (Wulo. 10:17) Nɔhalɛlilɛ anzɛɛ diedi le Nyamenle sunsum ne ma ne foa. (Gal. 5:22, 23) Yemɔti yɛhyia sunsum nwuanzanwuanza ne na yɛanyia diedi mɔɔ anu yɛ se.

2 Bɛnva diedi bɛnwo. Bɛdabɛ mɔɔ Baebolo ne ka bɛ nwo edwɛkɛ kɛ ɛnee bɛlɛ diedi la “le [menli] kɛ yɛdayɛ ala la.” (Gye. 5:17) Ɛnee ninyɛne kye bɛ adwenle yɛɛ ɛnee bɛtɔ sinli. Bɛdele nganeɛ kɛ bɛnrɛhola ninyɛne bie mɔ yɛ. Noko Nyamenle sunsum ne manle bɛ tumi bɛgyinlanle tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anloa. (Hib. 11:34) Saa yɛnwu kɛzi Gyihova sunsum ne boale bɛ la a, ɔbamaa yɛahɔ zo yɛali nɔhalɛ yɛamaa Nyamenle ɛnɛ. Moalɛ ɛhye anwo hyia wɔ yɛ mekɛ ye anu titile ɔluakɛ ninyɛne dɔɔnwo kola maa yɛ diedi ka aze.

Nyamenle Sunsum Ne Boale Mosisi

3-5. (a) Duzu a maa yɛnwu kɛ sunsum nwuanzanwuanza ne boale Mosisi manle ɔyɛle ye gyima ne ɛ? (b) Kɛzi Mosisi neazo ne maa yɛnwu adenle mɔɔ Gyihova dua zo fa ye sunsum ne maa yɛ la ɛ?

3 Wɔ ɛvolɛ 1513 kolaa na bɛawo Kelaese la anu, ɛnee Mosisi le “bɛlɛvolɛ [tɛla] dasanli biala . . . wɔ aleɛabo.” (Ɛdi. 12:3) Noko, Gyihova manle ye gyima kpole kɛ ɔnlea Yizilayɛ maanle ne azo. Nyamenle sunsum ne manle Mosisi hanle ngapezo, buale ndɛne, hɛlɛle mbuluku, lile maanle ne anyunlu, na ɔyɛle nwanwane ninyɛne. (Bɛgenga Ayezaya 63:11-14.) Noko kenle ko, Mosisi hanle kɛ menli ne ɛnleanlɛ bo ɔ nwo zo. (Ɛdi. 11:14, 15) Yemɔti, Gyihova dule Mosisi “sunsum ne bie” manle mrenya 70 amaa bɛaboa Mosisi wɔ gyima ne ɛyɛlɛ nu. (Ɛdi. 11:16, 17) Mosisi dwenlenle kɛ ɔ ngome a ɛnee ɔlɛnea menli ne a, noko ɛnee tɛ ɔ ngome ɔ. Yɛɛ tɛ menli 70 ne mɔɔ Mosisi kpale bɛ kɛ bɛboa ye la angome a bɛanlea bɛ a.

4 Ɛnee Gyihova ɛmaa Mosisi sunsum nwuanzanwuanza mɔɔ bamaa Mosisi ahola ayɛ gyima ne la. Mekɛ mɔɔ Gyihova vale sunsum ne bie manle menli 70 ne la, ɛnee Mosisi tɛdɛ sunsum mɔɔ ɔhyia nwo la amuala. Mosisi annyia ekyii somaa yɛɛ menli 70 ne annyia mɔɔ bo bɛ nwo zo a. Gyihova nea yɛ ngyianlɛ nwo na yeamaa ye sunsum ne aboa yɛ. Ɔmaa “ye Sunsum ne yi [yɛ] tɛkɛɛ.”—Dwɔn 1:16; 3:34.

5 Ɛlɛyia sɔnea bie ɔ? Ɛte nganeɛ kɛ ɛlɛ gyima dɔɔnwo ɛyɛ na ɔlɛdie wɔ mekɛ ɔ? Asoo ɔwɔ kɛ ɛbɔ mɔdenle kpalɛ na wɔahola wɔanlea wɔ abusua ne wɔ sunsum nu nee nwonane nu ɔlua ninyɛne awolɛ mɔɔ ɛlɛyɛ se nee wɔ kpɔkɛdelɛ mɔɔ ɛlɛsɛkye la ati ɔ? Ɛlɛ gyima dɔɔnwo wɔ asafo ne anu ɔ? Ɔnva nwo tɛnlabelɛ biala mɔɔ ɛwɔ nu la, ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ Gyihova bahola amaa ye sunsum ne aboa wɔ.—Wulo. 15:13.

Sunsum Ne Boale Bɛzalii

6-8. (a) Duzu a Nyamenle sunsum ne boale Bɛzalii nee Oholeabe manle bɛyɛle a? (b) Kɛzi yɛnwu kɛ Nyamenle sunsum ne hilele Bɛzalii nee Oholeabe adenle ɛ? (d) Kɛmɔti a Bɛzalii neazo ne kola boa yɛ ɛnɛ ɛ?

6 Gyihova sonvolɛ fofolɛ mɔɔ dɛnlanle aze wɔ Mosisi mekɛ zo na Nyamenle sunsum ne boale ɔdaye noko la a le Bɛzalii. Ye neazo ne maa yɛnwu kɛzi Nyamenle sunsum ne kola kile yɛ adenle la anwo ninyɛne dɔɔnwo. (Bɛgenga Adendulɛ 35:30-35.) Gyihova kpale Bɛzalii kɛ ɔli menli ne anyunlu bɛyɛ ndanlɛ sua ne anwo ninyɛne ne. Asoo ɛnee Bɛzalii ze ninyɛne ɛhye mɔ yɛ kolaa na bɛava gyima kpole ɛhye bɛamaa ye? Bie a. Noko ɔbayɛ kɛ gyima mɔɔ li amozii mɔɔ ɔyɛle la a le belekese mɔɔ ɔpɛle ye wɔ Yigyibiti la. (Ade. 1:13, 14) Yemɔti, kɛ ɔkɛyɛ na Bɛzalii ahola ayɛ gyima ɛsesebɛ ɛhye ɛ? Baebolo ne hanle ye wɔ Gyihova anwo kɛ: “Yeva . . . Sunsum ne yeyi ye tɛkɛɛ, yemaa ye anwosesebɛ nee ndelebɛbo, adwenle nee adwinlililɛ ngakyile kɔsɔɔti.” Ɛhye boale ye manle ɔlile “adwinli ngakyile biala.” Nyamenle luale ye sunsum ne azo ɔmanle adwinlililɛ nwo adwenle mɔɔ ɛnee Bɛzalii nee Oholeabe lɛ la yɛle kpole. Ɔbayɛ kɛ bɛzukoale ye kpalɛ ɔluakɛ bɛholale bɛyɛle gyima ne na bɛhilele awie mɔ.

7 Eza yɛze kɛ sunsum ne hilele Bɛzalii nee Oholeabe adenle ɔluakɛ bɛyɛle bɛ gyima ne boɛ. Ninyɛne mɔɔ bɛyɛle la hyɛle kpalɛ. Bɛvale ninyɛne ne bɛlile gyima ɛvolɛ kɛyɛ 500. (2 Edk. 1:2-6) Ɛnɛ, menli mɔɔ yɛ ninyɛne la kpondɛ nganvolɛ. Noko ɛnee Bɛzalii nee Oholeabe ɛnle zɔ. Bɛ gyima ne anwo anyunlunyia kɔsɔɔti hɔle Gyihova ɛkɛ.—Ade. 36:1, 2.

8 Ɛnɛ, bie a bɛbamaa yɛ gyima bie mɔɔ ɔhyia adwenle titile bie la. Ɔbahola yeayɛ sua ɛzilɛ, mbuluku ɛyɛlɛ, nyianu nwo ngyehyɛleɛ, menli mɔɔ esiane ɛdo bɛ mɔɔ yɛboa bɛ, nee mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ mogya nwo mɔɔ yɛkilehile nu yɛahile dɔketama nee menli mɔɔ yɛ gyima wɔ asopiti la. Ɔdwu mekɛ ne bie a menli mɔɔ ze ninyɛne ɛhye mɔ anye zo kpalɛ la a di nwolɛ gyima a. Noko fane dɔɔnwo ne ala, menli mɔɔ tu bɛ nwo maa mɔɔ bɛnze gyima ɛhye mɔ anye zo kpalɛ la a yɛ a. Noko Nyamenle sunsum ne boa bɛ maa bɛyɛ gyima ne kpalɛ. Ɛsulo kɛ ɛbalie gyima bie wɔado ɛ nwo zo wɔ Gyihova asafo ne anu ɔluakɛ ɛte nganeɛ kɛ menli mɔɔ bɛbahola bɛayɛ ye kpalɛ bɛadɛla wɔ la wɔ ɛkɛ ɔ? Kakye kɛ, Gyihova sunsum ne bamaa wɔava ndelebɛbo nee anwosesebɛ mɔɔ wɔnyia la wɔayɛ gyima biala mɔɔ ɔbava yeamaa wɔ la.

Nyamenle Sunsum Ne Manle Dwɔhyua Lile Bɛ Nyunlu

9. Mekɛ mɔɔ Yizilayɛma vile Yigyibiti mekɛ ekyi bie anzi la, duzu a ɛnee ɔwɔ kɛ bɛyɛ a? Kpuyia boni a ɛnee hyia mualɛ a?

9 Nyamenle sunsum ne eza hilele Nyamenle sonvolɛ fofolɛ mɔɔ dɛnlanle aze wɔ Mosisi nee Bɛzalii mekɛ zo la adenle. Yizilayɛma vile Yigyibiti la yeangyɛ yɛɛ Amalɛkema vale konle doale bɛ a. Ɛnee Yizilayɛma ɛnze konle deɛ holɛ. Kɛkala mɔɔ bɛnyia fanwodi la ɔwɔ kɛ bɛko bɛ konle mɔɔ lumua. (Ade. 13:17; 17:8) Ɔwɔ kɛ awie di bɛ nyunlu wɔ konle ne anu. Nwane a bali bɛ nyunlu a?

10. Kɛmɔti a Dwɔhyua nee Yizilayɛma lile konim ɛ?

10 Gyihova kpale Dwɔhyua, noko tɛ kɛ asɛɛ ɛnee Dwɔhyua ɛli ɛlɔne nyunlu ɛlɛ la ati ɔ. Duzu a ɛnee ɔze ye konle nwo a? Ɛnee ɔle akɛlɛ mɔɔ ɔpɛ belekese. Na wɔ fienemgbole ne azo, ɛnee ɔkɔfa mana alehyenlɛ biala na yeali aleɛ. Ɛnee Dwɔhyua ɔ nlenya Yilaehyama le Yifelaem abusua ne kpanyinli mɔɔ nea ɛlɔne mɔɔ bo 108,100 anwo zo a. (Ɛdi. 2:18, 24; 1 Edk. 7:26, 27) Noko Gyihova ammaa Mosisi anye Yilaehyama anzɛɛ Yilaehyama ara Nɛn. Gyihova hanle kɛ Dwɔhyua ɛli ɛlɔne ne anyunlu bɛhɔli agbɔvolɛ ne mɔ anwo zo konim. Asɛɛ bɛhonle kenle ne anu amuala. Kɛmɔ Dwɔhyua diele Nyamenle na ɔlile Nyamenle sunsum ne adehilelɛ nzi la ati, Yizilayɛma lile konim.—Ade. 17:9-13.

11. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛayɛ dɔɔnwo wɔ Nyamenle ɛzonlenlɛ nu kɛ Dwɔhyua la ɛ?

11 Mosisi wule la, Dwɔhyua lile Yizilayɛma anyunlu. Dwɔhyua “nrɛlɛbɛ ne yɛle kpole.” (Mɛla 34:9) Sunsum ne ammaa yeanga ngapezo anzɛɛ yeanyɛ nwanwane gyima kɛ Mosisi la. Noko, ɔboale Dwɔhyua ɔmanle ɔlile Yizilayɛma anyunlu bɛlile Keenama anwo zo konim fane dɔɔnwo. Ɛnɛ, bie a yɛbade nganeɛ kɛ yɛnrɛhola yɛnrɛyɛ ninyɛne bie mɔ wɔ yɛ Nyamenle ɛzonlenlɛ nu. Noko yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ saa yɛtie Nyamenle na yɛdi ye adehilelɛ nzi a, ɔbaboa yɛ kɛmɔ ɔboale Dwɔhyua la.—Dwɔ. 1:7-9.

“Sunsum Ne Dwule Gedɛyɔn Anwo Zo”

12-14. (a) Duzu a yɛsukoa yɛfi Yizilayɛma ekyi ne mɔɔ lile Medeanema dɔɔnwo ne anwo zo konim la anu a? (b) Mekɛ mɔɔ Yizilayɛma dɔɔnwo ziale hɔle sua nu la, kɛzi Gyihova manle Gedɛyɔn diedi nu yɛle se ɛ? (d) Moalɛ boni a yɛ nye la kɛ Nyamenle bava amaa yɛ ɛnɛ a?

12 Mɔɔ Dwɔhyua wule la, Gyihova hɔle zo vale ye sunsum ne boale ye nɔhalɛ azonvolɛ. Menli dɔɔnwo mɔɔ “ɛnee bɛle bɛtɛɛ, noko bɛ nwo yɛle se” la anwo edwɛkɛ wɔ Maanlebuvolɛma buluku ne anu. (Hib. 11:34) Nyamenle manle ye sunsum ne boale Gedɛyɔn ɔhonle ɔmanle Yizilayɛma. (Maa. 6:34) Ɛnee Gedɛyɔn ɛlɔne ne anwo anzo kɛ Medeanema la. Ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛnli ko biala nee Medeanema nna a ko a. Noko, Gyihova hanle kɛ ɔwɔ kɛ Yizilayɛma ne azo te. Ɔzele Gedɛyɔn fane nwiɔ kɛ ɔmaa menli ne dɔɔnwo eza ɛhɔ sua nu. Awieleɛ bɔkɔɔ ne, ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛnli ko biala nee Medeanema ɛya nna abulanlu a ko a. (Maa. 7:2-8; 8:10) Gyihova liele menli ɛhye mɔ dole nu. Yemɔti ɛnee saa Yizilayɛma di konim a, awie biala ɛnrɛhola ɛnrɛva ɛnrɛdu ɔ nloa anu kɛ sonla anwosesebɛ anzɛɛ ye nrɛlɛbɛ a ɛmaa bɛli konim a.

13 Ɛnee asɛɛ Gedɛyɔn nee ye ɛlɔne ne ɛnyia nwo. Suzu ɛhye anwo: Saa ɛboka ɛlɔne ekyi zɔhane anwo a, asoo anrɛɛ ɛbade nganeɛ kɛ ɛlɛ banebɔlɛ ɔluakɛ bɛmaa menli mɔɔ sulo anzɛɛ anye ɛnla ɛkɛ la ɛhɔ sua nu la ati? Anzɛɛ anrɛɛ ɛzulolɛ ekyi baha wɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛdwenle mɔɔ bahola azi anwo la ɔ? Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gedɛyɔn vale ɔ rɛle wulale Nyamenle anu. Ɔyɛle mɔɔ bɛzele ye kɛ ɔyɛ la! (Bɛgenga Maanlebuvolɛma 7:9-14.) Mekɛ mɔɔ Gedɛyɔn bizale Nyamenle sɛkɛlɛneɛ mɔɔ bamaa yeanwu kɛ ɔgyi ɔ nzi la, Gyihova anva ɛya. (Maa. 6:36-40) Emomu, ɔmanle Gedɛyɔn diedi nu yɛle se.

14 Tumi mɔɔ Gyihova lɛ die ngoane la ɛnlɛ ye ɛweɛne. Ɔkola ɔdie ye menli wɔ tɛnlabelɛ biala anu. Ɔkola ɔdua menli mɔɔ le bɛtɛɛ anzɛɛ bɛnlɛ anwosesebɛ bɔbɔ la anwo zo ɔyɛ zɔ. Ɔdwu mekɛ ne bie a, yɛbahola yɛade nganeɛ kɛ yɛ agbɔvolɛ ɛzo anzɛɛ yɛ tɛnlabelɛ ne ɛnle kpalɛ fee. Yɛ nye ɛnla kɛ Nyamenle bamaa yɛ sɛkɛlɛneɛ mɔɔ ɛnyelɛ nwu ye kɛmɔ ɔyɛle ɔmanle Gedɛyɔn la. Noko, ɔbahola yealua Baebolo ne nee asafo ne mɔɔ ye sunsum ne kile ye adenle la azo yeamaa yɛ adehilelɛ nee arɛlekyekyelɛ. (Wulo. 8:31, 32) Gyihova ɛwɔkɛ kɛnlɛma ne maa yɛ diedi nee yɛ anwodozo wɔ ye tumi ne anu yɛ kpole.

“Sunsum Ne Dwule Gyɛfeta Anwo Zo”

15, 16. Duzu ati a ɛnee Gyɛfeta ara raalɛ ne lɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbava ninyɛne yeabɔ afɔle a? Kɛzi ɔwɔ kɛ ɛhye boa awovolɛ ɛ?

15 Menli mɔɔ manle Nyamenle sunsum ne hilele bɛ adenle la anwo neazo bieko wɔ ɛkɛ. Mɔɔ ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛma nee Amɔnoma kɔko la, Gyihova “Sunsum ne dwule Gyɛfeta anwo zo.” Ɛnee Gyɛfeta kulo kɛ ɔdi konim ɔfa ɔwula Gyihova anyunlunyia yemɔti ɔbɔle ɛwɔkɛ. Ɛnee ɔwɔ kɛ ɔfa debie mɔɔ sonle bolɛ kpalɛ maa ye la ɔmaa na yeahola yeadua ɛwɔkɛ ne mɔɔ ɔbɔle Gyihova la. Ɔbɔle ɛwɔkɛ kɛ saa Gyihova boa ye na ɔdi Amɔnoma anwo zo konim a, ɔbava ahenle mɔɔ ɔbalumua yeavi ye awuke nu yearayia ye la yeabɔ afɔle yeamaa ye. Ɔ ra raalɛ a lumuale rayiale ye wɔ ye konimlilɛ ne anzi a. (Maa. 11:29-31, 34) Asoo ɛhye zinli Gyɛfeta anwo? Bie a yeanzi ɔ nwo ɔluakɛ ɛnee ɔ rakokye. Ɔyele ye ɛwɔkɛ ne ɔluakɛ ɔmanle ɔhɔzonlenle wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ sua ne anu wɔ Hyaelo. Ɔ ra raalɛ ne le Gyihova sonvolɛ mɔɔ di nɔhalɛ, yemɔti ɛnee ɔze kɛ ɔwɔ kɛ ɔ ze tua ɛwɔkɛ ne mɔɔ yebɔ la. (Bɛgenga Maanlebuvolɛma 11:36.) Gyihova sunsum ne manle bɛ mu nwiɔ anwosesebɛ.

16 Duzu ati a ɛnee Gyɛfeta ara raalɛ ne kulo kɛ ɔfa ninyɛne ɔbɔ afɔle na ɔsonle Gyihova ɛ? Ɔ ze mɔdenlebɔlɛ nee ye nyamenlezonlenlɛ kpalɛ a manle ye diedi nu mianle a. Awovolɛ, bɛ mra ɛlɛnea mɔɔ bɛlɛyɛ la. Kpɔkɛ mɔɔ bɛsi la kile kɛ bɛdie mɔɔ bɛka la bɛdi. Bɛ mra tie asɔne mɔɔ bɛfi bɛ ahonle nu bɛyɛ, bɛ ngilehilelɛ, na bɛnwu mɔdenle mɔɔ bɛbɔ kɛ bɛfi bɛ ahonle kɔsɔɔti anu bɛazonle Gyihova la. Ɛhye mɔ amuala bɛaboa bɛ yeamaa bɛanyia ɛhulolɛ kpole bɛazonle Gyihova. Ɛhye bamaa bɛ nye alie kpalɛ.

“Sunsum Ne Dwule” Samesɛn Anwo Zo

17. Duzu a Nyamenle sunsum ne boale Samesɛn manle ɔyɛle a?

17 Awie bieko mɔɔ Nyamenle sunsum ne boale ye la a le Samesɛn. Baebolo ne bɔ yɛ amaneɛ kɛ, Gyihova “Sunsum ne manle” Samesɛn anwosesebɛ na ɔliele Yizilayɛma ɔvile Filisitiama asa anu. (Maa. 13:24, 25) Nyamenle manle Samesɛn anwosesebɛ mɔɔ awie biala ɛnlɛ bie la. Mɔɔ Filisitiama hanle kɛ Yizilayɛma ɛhye Samesɛn la, Gyihova “Sunsum ne dwule ɔ nwo zo kpole kpalɛ, na ɔtetele samgbe nyɛma amolɛ nwiɔ ne mɔɔ bɛvale bɛkyekyele ɔ sa la kɛ asɛɛ dwɛsɛ mɔɔ senle ɛdɔ nu la.” (Maa. 15:14) Nzinlii, Samesɛn zile kpɔkɛ ɛtane bie ɔmanle ye anwosesebɛ ne vile ɔ nwo. Noko, mɔɔ Samesɛn yɛle bɛtɛɛ wɔ nwonane nu bɔbɔ la, ɔluale “diedi zo” ɔyɛle se bieko. (Hib. 11:32-34; Maa. 16:18-21, 28-30) Ɔlua tɛnlabelɛ ne ati, Gyihova sunsum ne boale Samesɛn wɔ adenle titile bie azo. Ɔwɔ nuhua kɛ Gyihova ɛnrɛva tumi ne mɔɔ ɔvale ɔmanle Samesɛn la bie ɔnrɛmaa yɛ ɛdeɛ, noko Samesɛn neazo ne bahola aboa yɛ kpalɛ. Adenle boni azo?

18, 19. (a) Adenle boni azo a Samesɛn neazo ne boa yɛ a? (b) Kɛzi neazo mɔɔ wɔ edwɛkɛ ɛhye anu la ɛboa wɔ ɛ?

18 Yɛlɛ anwodozo wɔ sunsum nwuanzanwuanza ko ne ala mɔɔ boale Samesɛn la anu. Yɛdie yɛdi kɛ ɔbamaa yɛali Gyisɛse edwɛkɛ ne mɔɔ se: “Yɛha ɔ nwo Edwɛkpa ne yɛhile menli kɔsɔɔti, na yɛli ɔ nwo daselɛ” la azo. (Gyi. 10:42) Bie a gyima ɛhye ɛyɛlɛ bayɛ yɛ ɛse. Yemɔti a ɔyɛ yɛ fɛ kɛ Gyihova fa ye sunsum ne maa yɛ amaa yɛahola yɛayɛ debie biala mɔɔ ɔkɛze yɛ kɛ yɛyɛ yɛzonle ye la a! Yɛ nee ngapezonli Ayezaya yɛ adwenle: “Awulae Nyamenle ne ɛzoa me na yemaa me ye Sunsum ne.” (Aye. 48:16) Nɔhalɛ nu, Nyamenle sunsum ne a ɛzoa yɛ a! Gyihova bahɔ zo aboa yɛ wɔ gyima ne ɛyɛlɛ nu kɛmɔ ɔboale Mosisi, Bɛzalii, yɛɛ Dwɔhyua la. Yɛfa “Nyamenle Edwɛkɛ ne [yɛdi gyima] kɛ konle dadeɛ mɔɔ Sunsum ne fa maa la,” na yɛdie yɛdi kɛ ɔbamaa yɛ tumi kɛ Gedɛyɔn, Gyɛfeta nee Samesɛn la. (Ɛfɛ. 6:17, 18) Saa yɛlɛ anwodozo kɛ Gyihova baboa yɛ a, ɔbamaa yɛ anwosesebɛ yɛayɛ ye gyima ne kɛmɔ ɔmanle Samesɛn anwosesebɛ la.

19 Nɔhalɛ nu, Gyihova yila ye azonvolɛ mɔɔ bɛlɛ akɛnrasesebɛ la. Saa yɛmaa Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza ne kile yɛ adenle a, yɛ diedi nu bayɛ se. Menli mɔɔ manle sunsum ne hilele bɛ adenle la anwo neazo noko wɔ Keleseɛnema Giliki Ngɛlɛlera ne anu. Wɔ edwɛkɛ mɔɔ doa zo la anu, yɛbazukoa kɛzi Gyihova sunsum ne boale ye nɔhalɛ azonvolɛ wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua, kolaa na ɛvolɛ 33 Pɛntekɔso ne nee ɔ nzi la anu.

Adenle boni azo a kɛzi Nyamenle sunsum ne boale menli ɛhye mɔ la maa wɔ anwosesebɛ a:

• Mosisi?

• Bɛzalii?

• Dwɔhyua?

• Gedɛyɔn?

• Gyɛfeta?

• Samesɛn?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Edwɛkɛ mɔɔ bɛkpa wɔ mukelɛ 24]

Sunsum ne bamaa yɛ nwo ayɛ se sunsum nu kɛmɔ ɔmanle Samesɛn anwo yɛle se nwonane nu la

[Nvoninli wɔ mukelɛ 23]

Awovolɛ bɛ neazo kpalɛ ne bamaa bɛ mra azonle Gyihova