Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Boa Menli Maa Bɛvi “Nafelɛ Nu Bɛdwazo”

Boa Menli Maa Bɛvi “Nafelɛ Nu Bɛdwazo”

Boa Menli Maa Bɛvi “Nafelɛ Nu Bɛdwazo”

“Ɔwɔ kɛ bɛnwu kɛ mekɛ ɛdwu mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛfi nafelɛ nu bɛdwazo a.”—WULO. 13:11.

ƐBAHOLA WƆAHILEHILE NU Ɔ?

Kɛmɔti a ɔhyia kɛ Keleseɛnema maa bɛ nye gyinla zo sunsum nu ɛ?

Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ na yɛgyele ye nzo wɔ daselɛlilɛ nu ɛ?

Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ yɛda atiakunlukɛnlɛma ali wɔ daselɛlilɛ nu ɛ?

1, 2. Duzu ati a ɔwɔ kɛ menli fi nafelɛ nu dwazo a?

ƐVOLƐ biala, menli dɔɔnwo wu ɔluakɛ bie a ɛnee bɛlɛbɔ ngɔsɔkɛ anzɛɛ bɛlɛda wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛka kale la. Bie mɔ gyima fi bɛ sa ɔluakɛ bɛngola ndɛ dwazo kɔ gyima anzɛɛ bɛda wɔ gyima nu la ati. Noko sunsum nu ngɔsɔkɛbɔlɛ bahola ayɛ esiane kpole. Yemɔti, Baebolo ne ka kɛ: “Nyilalɛ ɛha sonla ne mɔɔ . . . ɔ nye gyi zolɛ” la.—Yek. 16:14-16.

2 Gyihova kenle kpole ne ɛlɛbikye, noko alesama dɔɔnwo ɛlɛda wɔ sunsum nu. Keleseɛnemaanle ne anu mgbanyima bie mɔ bɔbɔ ɛha kɛ bɛ mboane ne dafe somaa. Sunsum nu nafelɛ a le duzu? Duzu ati a ɔhyia kɛ nɔhalɛ Keleseɛnema maa bɛ nye gyinla zo ɛ? Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaboa awie mɔ yɛamaa bɛavi nafelɛ nu bɛadwazo ɛ?

SUNSUM NU NAFELƐ A LE DUZU?

3. Kɛzi sonla mɔɔ ɛla wɔ sunsum nu la yɛ ye ninyɛne ɛ?

3 Ɔyɛ a menli mɔɔ dafe la ɛngola ɛnyɛ ɛhwee. Noko, menli mɔɔ da sunsum nu la kola yɛ ninyɛne, emomu, tɛ sunsum nu ninyɛne ɔ. Bie a bɛmaa ɛbɛlabɔlɛ nu adwenleadwenle, anyelielɛ, duma, anzɛɛ anwonyia ɛkpondɛlɛ di bɛ adwenle. Bɛyɛ ɛhye mɔ amuala noko sunsum nu ninyɛne nwo ɛngyia bɛ kpalɛ. Noko akee, menli mɔɔ anye gyi zo sunsum nu la ze kɛ yɛwɔ “mekɛ mɔɔ li awieleɛ la” anu, yemɔti bɛbɔ mɔdenle bɛyɛ mɔɔ Nyamenle kulo la.—2 Pita 3:3, 4; Luku 21:34-36.

4. Duzu a “bɛmmamaa yɛdafe kɛ ebia mɔ la” kile a?

4 Bɛgenga 1 Tɛsalonaekama 5:4-8. Wɔ ɛke ɛzoanvolɛ Pɔɔlo dule ɔ gɔnwo mɔ diedima folɛ kɛ: “Bɛmmamaa yɛdafe kɛ ebia mɔ la.” Duzu a ye edwɛkɛ ne kile a? Adenle ko mɔɔ yɛdua zo “yɛdafe” la a le Nyamenle ɛbɛlabɔlɛ nwo ngyinlazo ne mɔɔ yɛbu yɛ nye yɛgua zo la. Adenle bieko mɔɔ yɛdua zo “yɛdafe” la a le mekɛ mɔɔ Gyihova bava azɛkye ɛtanevolɛma mɔɔ yebikye mɔɔ yɛbabu yɛ nye yɛagua zo la. Ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ na ɛtanevolɛma ɛhye mɔ ammaa yɛanyɛ mɔɔ bɛyɛ la bie.

5. Nyɛleɛ boni a maa yɛnwu menli mɔɔ ɛlɛda wɔ sunsum nu la ɛ?

5 Menli bie mɔ suzu kɛ Nyamenle biala ɛnle ɛkɛ mɔɔ ɔbamaa bɛabu mɔɔ bɛyɛ la anwo mgbonda a. (Edw. 53:1) Bie mɔ noko suzu kɛ Nyamenle ɛndwenle yɛ nwo, yemɔti ɔnle kɛ yɛdayɛ noko yɛdwenle ɔ nwo. Yɛɛ bie mɔ te nganeɛ kɛ saa bɛkɔ asɔne a, bɛbayɛ Nyamenle agɔnwo. Menli ɛhye mɔ kɔsɔɔti ɛlafe sunsum nu. Ɔwɔ kɛ bɛfi nafelɛ nu bɛdwazo. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaboa bɛ ɛ?

ƆWƆ KƐ YƐ NYE GYINLA ZO

6. Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ Keleseɛnema bɔ mɔdenle maa bɛ nye gyinla zo wɔ sunsum nu ɛ?

6 Ɔwɔ kɛ yɛdayɛ mumua ne yɛmaa yɛ nye gyinla zo na yɛahola yɛadunwue menli mɔɔ ɛlafe la. Duzu a ɛhye kile a? Nyamenle Edwɛkɛ ne ka kɛ menli mɔɔ ɛla wɔ sunsum nu la yɛ “awozinli nu nyɛleɛ” ɛhye mɔ—anwondɛlɛ mgbane mgbane, nzabolɛ, adwɔmanebɔlɛ, huhunli ɛbɛla, konle anzɛɛ nungule ɛhwenlɛ. (Bɛgenga Wulomuma 13:11-14.) Ɔnla aze kɛ yɛbahoati nyɛleɛ zɛhae. Ɔhyia kpalɛ kɛ yɛbamaa yɛ nye agyinla zo. Delava mɔɔ da la fa ye ngoane to esiane nu. Nea kɛzi ɔhyia kɛ Keleseɛnenli banwu esiane mɔɔ wɔ sunsum nu nafelɛ nu a!

7. Kɛzi menli nwo adwenle mɔɔ ɛndenrɛ mɔɔ yɛbanyia la kola ka yɛ ɛ?

7 Kɛ neazo la, bie a Keleseɛnenli bie banyia adwenle kɛ menli mɔɔ wɔ ye azɛlɛ sinli ne anu la anye ɛnlie edwɛkpa ne anwo. (Mrɛ. 6:10, 11) Ɔbahola yeanyia adwenle kɛ, “Saa bɛnrɛdie edwɛkɛ ne a, ɛnee duzu ati a ɔwɔ kɛ mekɔ bɛ ɛkɛ ɛ?” Bie mɔ ɛlɛda sunsum nu ɛdeɛ, noko bɛ tɛnlabelɛ nee bɛ nyɛleɛ bahola ahakyi. Bie mɔ fi nafelɛ nu dwazo na bɛtie. Saa yɛdayɛ mumua ne yɛmaa yɛ nye gyinla zo na yɛdua ndenle ngakyile zo yɛka Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne kɛnlɛma yɛkile bɛ a, yɛbahola yɛaboa bɛ. Yɛ nye mɔɔ yɛmaa yeagyinla zo la eza kile kɛ yɛmaa deɛmɔti yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo hyia la adɛnla yɛ adwenle nu.

DUZU ATI A YƐ ƐZONLENLƐ GYIMANE ANWO HYIA Ɛ?

8. Duzu ati a yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo hyia kpole kpalɛ ɛ?

8 Kakye kɛ, saa menli andie edwɛkɛ ne bɔbɔ a, yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne wula Gyihova anyunlunyia. Eza ɔdua edwɛkɛhanlɛ gyima ne azo ɔmaa ye bodane ba nu wɔ mekɛ titile ɛhye anu. Ɔnrɛhyɛ, Nyamenle babua menli ndɛne wɔ mɔɔ bɛyɛ ye wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo la anwo. Bɛbazɛkye menli mɔɔ bɛndie edwɛkpa ne la. (2 Tɛs. 1:8, 9) Ɔle nvonleɛ kɛ yɛbanyia adwenle kɛ ɔnle kɛ yɛyele yɛ nwo wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu ɔluakɛ “ɛtanevolɛma nee kpalɛyɛlɛma badwazo ara ngoane nu.” (Gyi. 24:15) Ɔwɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu kɛ bɛbazɛkye “mbɔnkye” ne mɔ bɔkɔɔ. Nyamenle dua yɛ edwɛkɛhanlɛ ne azo se menli anwunvɔne ɔluakɛ ɔbuke adenle ɔmaa bɛsenza bɛ ɛbɛla na bɛadɛnla aze dahuu. (Mat. 25:32, 41, 46; Wulo. 10:13-15) Saa yɛanga edwɛkɛ ne a, kɛ ɔkɛyɛ na menli ade edwɛkɛ mɔɔ bamaa bɛanyia ngoane mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ la ɛ?

9. Kɛzi edwɛkɛhanlɛ ne azo ɛra wɔ nee awie mɔ nvasoɛ ɛ?

9 Yɛdayɛ noko yɛnyia edwɛkɛhanlɛ ne azo nvasoɛ. (Bɛgenga 1 Temɔte 4:16.) Ɛbalie wɔado nu kɛ Gyihova anwo edwɛkɛ nee Belemgbunlililɛ ne mɔɔ ɛbɔ ye nolo la maa diedi nee ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ ɛmaa Nyamenle la yɛ kpole. Yeboa yemaa wɔnyia subane kpalɛ mɔɔ Keleseɛnema lɛ la. Bie a mekɛ mɔɔ ɛlɛdua edwɛkɛhanlɛ ne azo wɔala ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ ɛmaa Nyamenle ali la, ɛ nye die. Menli dɔɔnwo mɔɔ ɛva nɔhalɛ ne ɛhilehile awie mɔ la anye die, saa bɛnwu kɛ Nyamenle sunsum ne ɛboa bɛ sukoavoma yemaa bɛlɛbɔ ɛbɛla kpalɛ a.

MAA Ɛ NYE ƐLA ƐKƐ

10, 11. (a) Kɛzi Gyisɛse nee Pɔɔlo manle bɛ nye lale ɛkɛ ɛ? (b) Adenle boni azo a yɛbahola yɛamaa yɛ nye ala ɛkɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu a?

10 Ndenle dɔɔnwo wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛamaa menli anye alie edwɛkɛ ne anwo a. Yemɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ wɔ daselɛlilɛ nu. Gyisɛse yɛle ɛhye anwo neazo. Kɛmɔ ɔdi munli la ati ɔnwunle kɛ ɛnee Falasiinli bie ɛva ɛya ɔnva nwo kɛ nrenya ne andɛ ɔ nloa anu la. Ɛnee Gyisɛse eza ze kɛ raalɛ bie mɔɔ bɛze kɛ ɔle ɛtanevolɛ la ɛnlu ɔ nwo yɛɛ kunlavolɛ raalɛ ne noko ɛva mɔɔ ɔlɛ la amuala ɛmaa. (Luku 7:37-50; 21:1-4) Gyisɛse holale boale menli ɔluakɛ ɔnwunle mɔɔ ɛnee bɛhyia nwolɛ la. Noko ɔngyia kɛ yɛdi munli na yɛahola yɛanwu ninyɛne mɔɔ menli hyia nwo la. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo yɛle ɛhye anwo neazo. Ɔluale ndenle ngakyile zo ɔhanle edwɛkɛ ne amaa yeaboa menli kɔsɔɔti.—Gyi. 17:22, 23, 34; 1 Kɔl. 9:19-23.

11 Saa yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ na yɛyɛ ninyɛne mɔɔ menli hyia nwo la nzonlɛ kɛmɔ Gyisɛse nee Pɔɔlo yɛle la a, yɛbanwu mɔɔ yɛyɛ a bɛ nye balie edwɛkɛ ne anwo la. Kɛ neazo la, saa ɛlua daselɛlilɛ nu a, kpondɛ ninyɛne mɔɔ ɔbamaa wɔanwu menli ne amaamuo, mɔɔ bɛ nye die nwo, saa bɛgya anzɛɛ bɛtɛgyale, anzɛɛ bɛlɛ ngakula la. Nea mɔɔ bɛlɛyɛ ye wɔ zɔhane mekɛ ne la na ka nwolɛ edwɛkɛ kɛnlɛma fa bɔ wɔ adwelielilɛ ne abo.

12. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛkakye ye wɔ yɛ adwelielilɛ nwo wɔ mekɛ mɔɔ yɛlua daselɛlilɛ nu la ɛ?

12 Saa yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu a, yɛnrɛmaa ninyɛne gyɛne ɛnrɛye yɛ adwenle ɛnrɛvi yɛ gyima ne azo. Yɛ nee yɛ bokavolɛ ne ɛlɛbɔ adawu mɔɔ maa anwosesebɛ bɔbɔ a, ɔwɔ kɛ yɛkakye kɛ yɛ bodane a le kɛ yɛka edwɛkɛ ne yɛahile awie mɔ. (Nolo. 3:1, 7) Zɔhane ati, ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ na yɛ adawubɔlɛ ammaa yɛ rɛle anvi yɛ bodane ne. Adenle kpalɛ mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛamaa yɛ adwenle ahɔ edwɛkɛhanlɛ ne azo la a le kɛ yɛbali edwɛkɛ mɔɔ yɛbaha yɛahile menli mɔɔ yɛbayia bɛ la anwo adwelie. Bieko, ɔwɔ nuhua kɛ moba fonu bahola aboa wɔ daselɛlilɛ nu ɛdeɛ, noko ɔnle kɛ yɛmaa ɔpɛ adwelie mɔɔ yɛ nee suamenle bie ɛlɛdi la azo.

KILE MENLI NWO ANYELIELƐ

13, 14. (a) Duzu a baboa yɛ na yɛanwu mɔɔ awie anye die nwo la ɛ? (b) Ndenle boni a yɛbahola yɛalua zo yɛabɔ adawubɔlɛ bo wɔ daselɛlilɛ nu a?

13 Ɔwɔ kɛ yɛtie menli mɔɔ yɛyia bɛ wɔ daselɛlilɛ nu la kpalɛ. Kpuyia boni a ɛbahola wɔabiza wɔ azɛlɛsinli ne anu amra na wɔanwu bɛ adwenle a? Asoo ɛzonlenlɛ ngakyile, basabasayɛlɛ, anzɛɛ arane ngakyile mɔɔ ɛngyinla la gyegye bɛ? Ɛbahola wɔalua kɛzi bɛhyehyɛ abɔdeɛ mɔɔ ngoane wɔ nu anzɛɛ nvasoɛ mɔɔ wɔ Baebolo ne folɛdulɛ zo la azo wɔamaa menli anye alie sunsum nu ninyɛne nwo ɔ? Asɛɛ menli kɔsɔɔti anye die asɔneyɛlɛ nwo, bɔbɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛnlie Nyamenle bɛnli la bie mɔ. Ɔyɛ a bɛngola bɛnnwu ye saa awie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔtie asɔneyɛlɛ bɔbɔ a. Bie mɔ noko anye die kpuyia ɛhye mɔ anwo: Asoo Nyamenle tie asɔneyɛlɛ kɔsɔɔti? Saa ɔndie asɔneyɛlɛ kɔsɔɔti a ɛnee duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yeadie yɛ a?

14 Yɛbahola yɛanlea kɛzi nolobɔlɛma mɔɔ lɛ anwubielɛ bɔ adwelielilɛ bo la na yɛdayɛ noko yɛazukoa. Anrɛɛ yɛ kɛzi bɛbiza edwɛkɛ wɔ adenle mɔɔ ɔmmaa tievolɛ ne ati ɛnzi aze la nzonlɛ. Akee yɛ kɛzi bɛfa bɛ ne nee bɛ nyunlu tɛnlabelɛ bɛkile kɛ bɛ nee suamenle ne yɛ adwenle la noko nzonlɛ.—Mrɛ. 15:13.

ATIAKUNLUKƐNLƐMAYƐLƐ NEE MƆDENLEBƆLƐ

15. Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ yɛda atiakunlukɛnlɛmayɛlɛ ali wɔ daselɛlilɛ nu ɛ?

15 Saa ɛda botoo na awie tunwue wɔ arɛlevilɛ nu a, asoo ɛ nye die nwo? Menli dɔɔnwo fa bɛ nyɛleɛ kile kɛ bɛ nye ɛnlie nwo. Bɛkulo kɛ bɛtunwue bɛ bɛtɛɛ anzɛɛ wɔ adenle kpalɛ zo. Zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛtunwue menli mɔɔ ɛlafe sunsum nu la noko a. Kɛ neazo la, saa awie fa ɛ nwo ɛya wɔ daselɛlilɛ nu a, duzu a ɛbayɛ a? Ɔwɔ kɛ ɛnyia abotane na ɛkile kɛ ɛte ye nganeɛdelɛ ne abo. Akee da ye ase kɛ yela ye nganeɛdelɛ ali yehile wɔ la na kɔ anzondwolɛ nu. (Mrɛ. 15:1; 17:14; 2 Tem. 2:24) Saa ɛnyia ɔ nwo abotane a, ɔbadie Dasevolɛ gyɛne mɔɔ ɔbara ye ɛkɛ kenle fofolɛ la.

16, 17. Kɛzi yɛbala nwunu ali wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu ɛ?

16 Ɔdwu mekɛ ne bie a yɛbahola yɛadoa adwelielilɛ ne azo ɔnva nwo kɛ ahenle baha kɛ ɔ nye ɛnlie nwo anzɛɛ ɔlɛ ye asɔne la. Bie a ɔbaha ye zɔ ɔluakɛ ɔte nganeɛ kɛ yemɔ a le adenle sikalɛ mɔɔ ɔbalua zo yeapɛ adwelielilɛ ne azo a. Noko akee, yɛbahola yɛalua adenle kɛnlɛma zo yɛabiza kpuyia kpalɛ mɔɔ bamaa suamenle ne anye alie yɛ edwɛkɛ ne anwo a.—Bɛgenga Kɔlɔsaema 4:6.

17 Ɔdwu mekɛ ne bie na yɛyia menli mɔɔ bɛte nganeɛ kɛ bɛnlɛ alagye la a, ɔwɔ kɛ yɛtie bɛ na yɛpɛ yɛ edwɛkɛ ne azo. Ɔdwu mekɛ ne bie noko a, yɛbahola yɛava edwɛkɛ sikalɛ bie yɛagyakyi bɛ. Kɛ neazo la, bie mɔ ɛzukoa kɛ bɛbava mekɛ mɔɔ ɛndwu mitini ko la bɛaha Baebolo ne anu edwɛkɛ bie. Bɛkenga ngɛlɛlera ko na bɛabiza suamenle ne kpuyia mɔɔ bɛba bieko a bɛbabua la. Edwɛkɛ sikalɛ ɛhye di gyima kpalɛ ɔmaa suamenle ne kakyi ye adwenle na ɔtie edwɛkɛ ne. Bie a ɛbahulo kɛ ɛbayɛ ye zɔ mekɛ fofolɛ.

18. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahola yɛayɛ dɔɔnwo wɔ daselɛ mɔɔ bɛdi wɔ mekɛ mɔɔ bɛnle daselɛlilɛ nu la anu ɛ?

18 Saa yɛziezie yɛ nwo kɛ yɛbali daselɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛnle daselɛlilɛ nu la a, yɛbahola yɛaboa menli mɔɔ yɛyia bɛ la yɛamaa bɛ nye alie Nyamenle anwo. Mediema dɔɔnwo fa asafo mbuluku ne bie wula bɛ kodoku anzɛɛ bɛ baage nu. Bie a bɛbaziezie bɛ nwo kɛ saa bɛnyia adenle a bɛbagenga Baebolo ngɛlɛlera fɔɔnwo bie. Ɛbahola wɔabiza wɔ asafo ne anu ɛzonlenlɛ gyima zo neavolɛ ne anzɛɛ adekpakyelɛma wɔamaa bɛahile wɔ kɛzi bɛdi daselɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛnle daselɛlilɛ nu la.

DUA ADENLE KPALƐ ZO TUNWUE WƆ MBUSUAFOƆ

19. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛboa yɛ mbusuafoɔ ɛ?

19 Yɛ kɔsɔɔti yɛkpondɛ kɛ yɛboa yɛ nwo amra yɛmaa bɛdie edwɛkpa ne bɛdi. (Dwɔ. 2:13; Gyi. 10:24, 48; 16:31, 32) Saa bɛandie yɛ wɔ mekɛ mɔɔ lumua la anu a, anyelielɛ mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛbazia yɛahɔ bɛ ɛkɛ la bahola aha aze. Yɛbade nganeɛ kɛ debie bieko ɛnle ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛayɛ anzɛɛ yɛaha mɔɔ bamaa bɛahakyi bɛ adwenle a. Noko bie a ɛnee edwɛkɛ bie ɛzi ɛmaa wɔ busuanli bie ɛhakyi ye ɛbɛlabɔlɛ anzɛɛ kɛzi ɔdwenle la. Anzɛɛ bie a wɔzukoa ndenle kpalɛ mɔɔ bɛdua zo bɛkilehile nɔhalɛ ne anu la.

20. Saa ɛlɛtendɛ wɔahile wɔ mbusuafoɔ a kɛzi ɛbahile kɛ ɛdwenle bɛ nganeɛdelɛ nwo ɛ?

20 Ɔwɔ kɛ yɛdwenle yɛ mbusuafoɔ nganeɛdelɛ nwo. (Wulo. 2:4) Tendɛ kɛnlɛma kile bɛ kɛmɔ ɛtendɛ ɛkile menli mɔɔ ɛyia bɛ wɔ daselɛlilɛ nu la. Da mɛlɛbɛnwoaze nee ɛbulɛ ali. Tɛ nɔhalɛ ne anwo edwɛkɛ ala a ɔwɔ kɛ ɛka ɛkile wɔ mbusuafoɔ a. Ɛbahola wɔalua wɔ nyɛleɛ zo wɔamaa bɛanwu kɛzi nɔhalɛ ne ɛboa wɔ la. (Ɛfɛ. 4:23, 24) Maa bɛnwu ye kɛ kɛmɔ Gyihova ɛhilehile wɔ la ati a ɛbɔ ɛbɛla kpalɛ a. (Aye. 48:17) Dua wɔ nyɛleɛ zo maa ɛ nwo amra ɛnwu kɛzi ɔwɔ kɛ Keleseɛnenli bɔ ye ɛbɛla la.

21, 22. Maa neazo mɔɔ kile kɛ ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛboa yɛ mbusuafoɔ yɛmaa bɛsukoa Gyihova anwo debie la.

21 Adiema raalɛ bie hɛlɛle kɛ ɔbɔ mɔdenle dahuu kɛ ɔbalua ye ɛdendɛlɛ nee ye nyɛleɛ zo yeali ɔ mediema mrenya nee mraalɛ 13 daselɛ. Ɔkɛlɛ bɛ nuhua ko biala kɛlata ɛvolɛ biala. Wɔ ɛvolɛ 30 anu, ɛnee ɔ ngomekye ala a ɔle Dasevolɛ wɔ ye abusua ne anu a.

22 Kenle ko adiema raalɛ ɛhye vɛlɛle ɔ diema raalɛ ko mɔɔ de moa la wɔ telefuu zo. Ɔ diema raalɛ ne hanle hilele ye kɛ ɔzele ye ɛsɔfo kɛ ɔ nee ye ɛzukoa Baebolo ne noko yeanyɛ. Mekɛ mɔɔ yɛ diema raalɛ ne hanle hilele ye kɛ ɔ nye balie nwo kɛ ɔbaboa ye yeamaa yeazukoa Baebolo ne la, ɔbuale kɛ: “Mede, noko memaa wɔade ɔ bo kɛ menrɛyɛ Gyihova Dasevolɛ ɛlɛ.” Ɔvale Duzu A Baebolo ne Kilehile Amgba A? buluku ne ko ɔnwanle ye, noko mekɛ ekyi guale nu mɔɔ ɔvɛlɛle ye la ɛnee ɔtɛbukɛle buluku ne anu. Adiema raalɛ ne toa zo kɛ: “Awieleɛ bɔkɔɔ ne, menvɛlɛle ye wɔ fonu zo na me nee ye gengale ngɛlɛlera mɔɔ wɔ buluku ne anu la bie mɔ na yɛzuzule nwo kɛyɛ mitini 15. Yɛyɛle zɔ mekɛ ekyi la ɛnee akee ɔkpondɛ kɛ ɔfa mekɛ mɔɔ ɔbo mitini 15 la ɔsukoa. Akee ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔfɛlɛ me yeamaa yɛazukoa, bie bɔbɔ a ɛnee metɛdwazole yɛɛ ɔdwu mekɛ ne bie a yɛsukoa fane nwiɔ wɔ alehyenlɛ ne anu. Ye ɛvolɛ ko anzi bɛzɔnenle ye, na ɔbɔle adekpakyelɛ gyima ne abo wɔ ɛvolɛ bieko anu.”

23. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛboa menli yɛmaa bɛdwazo bɛfi sunsum nu nafelɛ nu ɛ?

23 Menli mɔɔ yɛboa bɛ yɛamaa bɛadunwue la le debie mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsukoa na yɛkɔ zo yɛyɛ a. Menli dɔɔnwo ɛlɛdie edwɛkpa ne ali. Saa bɛkyehyɛ nu a, bɛsɔne menli mɔɔ bo 20,000 la siane biala. Zɔhane ati bɛmaa yɛdie folɛ mɔɔ Pɔɔlo dule Aakepɛse kɛ: “Ɔmaa Awulae gyima ne mɔɔ yezɔ nu la ɛli munli” la kpalɛ. (Kɔl. 4:17) Edwɛkɛ mɔɔ doa zo la bamaa yɛ kɔsɔɔti yɛade edwɛkɛ ne mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛka ye ndɛndɛ la abo.

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Ɛlɛka wɔ mukelɛ 13]

KƐZI ƐBAMAA Ɛ NYE AGYINLA ZO LA

▪ Maa ɛ nye ɛbolo Nyamenle ɛhulolɛdeɛ ɛyɛlɛ nwo

▪ Koati awozinli nu nyɛleɛ

▪ Kakye kɛ esiane wɔ sunsum nu nafelɛ nu

▪ Nyia menli mɔɔ bɛwɔ wɔ azɛlɛsinli ne anu la anwo adwenle kpalɛ

▪ Kpondɛ ndenle fofolɛ dua zo ka edwɛkɛ ne

▪ Kakye kɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo hyia