Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

“Bɛhulo Bɛ Nwo Ngoko Ngoko”

“Bɛhulo Bɛ Nwo Ngoko Ngoko”

“Bɛhulo Bɛ Nwo Ngoko Ngoko”

“Memaa bɛ mɛla fofolɛ: Bɛhulo bɛ nwo ngoko ngoko. Kɛ mezi mehulo bɛ la, zɔhane ala yɛɛ bɛhulo bɛ nwo ngoko ngoko a. Saa bɛkulo bɛ nwo ngoko ngoko a yɛɛ awie biala kɛnwu kɛ bɛle me ɛdoavolɛma a.”​—DWƆN 13:34, 35.

Mɔɔ Ɔkile: Kelaese hanle hilele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ bɛhulo bɛ nwo ngoko ngoko kɛmɔ ɔhulole bɛ la. Kɛzi Gyisɛse hulole bɛ ɛ? Ɔhulole menli kɔsɔɔti ɔnva nwo maanle mɔɔ bɛvi nu nee mraalɛ mɔɔ bɛmbu bɛ mɔɔ hɔle zo wɔ ye mekɛ zo la. (Dwɔn 4:7-10) Ɛhulolɛ manle Gyisɛse vale ye mekɛ, ye anwosesebɛ nee ninyɛne mɔɔ ɛnee ɔlɛ la ɔbɔle afɔle na ɔboale awie mɔ. (Maake 6:30-34) Awieleɛ bɔkɔɔ ne, Kelaese lale ɛlɔlɛ ali wɔ adenle mɔɔ tɛla biala la azo. Ɔhanle kɛ: “Mame a mele mboaneneavolɛ kpalɛ ne a. Mboaneneavolɛ kpalɛ ne fa ye ngoane to aze maa ye mboane ne.”​—Dwɔn 10:11.

Alumua Keleseɛnema Yɛle Nwolɛ Neazo: Wɔ ɛvoya mɔɔ lumua la anu, Keleseɛnema vɛlɛle bɛ nwo “adiema” anzɛɛ “adiema raalɛ.” (Faelimɔn 1, 2) Bɛliele menli kɔsɔɔti wɔ Keleseɛne asafo ne anu ɔboalekɛ ɛnee bɛdie bɛdi kɛ “ngakyile biala ɛnle Dwuuma nee bɛdabɛ mɔɔ bɛnle Dwuuma la avinli. Nyamenle le bɛ kɔsɔɔti bɛ Awulae ko ne ala.” (Wulomuma 10:11, 12) Wɔ ɛvolɛ 33 Y.M. Pɛntekɔso ne anzi, ɛdoavolɛma mɔɔ bɛwɔ Gyɛlusalɛm la dɔnedɔnenle “bɛ nwo ninyɛne nee bɛ agyadeɛ ne mɔ na bɛhyɛle ezukoa ne bɛmanle bɛ muala, kɛmɔ biala ɛhyianlɛ de la.” Duzu ati ɔ? Amaa menli mɔɔ ɛnee bɛzɔne bɛ fofolɛ la adu bɛ nwo amaa “ɛzoanvolɛma ne ngilehilelɛ ne.” (Gyima ne 2:41-45) Duzu a manle bɛyɛle zɔ a? Wɔ ɛzoanvolɛ ne mɔ ewule nzi ɛvolɛ kɛyɛ 200, Tertullian vale edwɛkɛ mɔɔ awie mɔ hanle ye wɔ Keleseɛnema anwo la hanle kɛ: “Ɛnee bɛkulo bɛ nwo . . . yɛɛ ɛnee bɛziezie bɛ nwo kɛ bɛbawu bɛamaa bɛ nwo.”

Nwane Mɔ A Di Bɛ Neazo Ne Anzi Ɛnɛ A? The History of the Decline and Fall of the Roman Empire buluku ne (1837) hanle kɛ, menli mɔɔ fɛlɛ bɛ nwo Keleseɛnema la “ɛyɛ bɛ nwo amumuyɛ dɔɔnwo ɛdɛla [menli mɔɔ bɛngɔ asɔne] bɔbɔ la.” Neɛnleanu bie mɔɔ bɛyɛle ye kenlensa ye wɔ U.S. la kile kɛ menli mɔɔ kile kɛ bɛsonle Nyamenle na bɛle Keleseɛnema la ɛnlɛ menli mɔɔ bɛ nee bɛ amaamuo ɛnle ko la anwo adwenle kpalɛ fee. Ɔyɛ a asɔnema mɔɔ wɔ maanle bie anu la edwɛkɛ ɛnvane asɔnema ko ne ala mɔɔ bɛwɔ maanle fofolɛ nu la anwo na bɛngulo kɛ bɛboa bɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛhyia moalɛ la.

Wɔ 2004 ne anu, mekɛ mɔɔ ahumuakyima nna doɔdoale zo dule wɔ Florida wɔ siane nwiɔ anu la, Florida Emergency Operations Committee ebianutɛnlavolɛ ne nleanle saa bɛlɛfa ninyɛne mɔɔ bɛva bɛmaa la bɛali gyima wɔ adenle kpalɛ zo a. Ɔhanle kɛ eku biala ɛnyɛ ye ninyɛne pɛpɛɛpɛ kɛ Gyihova Alasevolɛ la, eza ɔhanle kɛ saa Alasevolɛ ne mɔ kyia debie biala a ɔbava yeamaa bɛ. Wɔ 1997 mɔlebɛbo, Gyihova Alasevolɛ moalɛ eku bie vale nyile, aleɛ, nee adɛladeɛ hɔmanle bɛ mediema Keleseɛnema nee menli gyɛne mɔɔ ɛnee hyia moalɛ wɔ Democratic Republic of Congo la. Ɛnee mediema mɔɔ wɔ Europe la ɛva ninyɛne mɔɔ kɛyɛ U.S. dɔla mgbe ko la ɛnwa.