Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Fa Ɛ Rɛle Wula Gyihova—“Mekɛ Nee Ɛlobɔ” Nyamenle Ne Nu

Fa Ɛ Rɛle Wula Gyihova—“Mekɛ Nee Ɛlobɔ” Nyamenle Ne Nu

Fa Ɛ Rɛle Wula Gyihova​—“Mekɛ Nee Ɛlobɔ” Nyamenle Ne Nu

“Ɔkakyi mekɛ, ɔkakyi ɛlobɔ; ɔtu arelemgbunli, ɔsie arelemgbunli.”​—DAN. 2:21.

KƐZI ƐBAYE Ɔ NLOA Ɛ?

Kɛzi abɔdeɛ nee ngapezo mɔɔ ɛra nu la maa yɛnwu kɛ Gyihova le Mekɛ Hyehyɛvolɛ Kpole ɛ?

Duzu a Gyihova mɔɔ yɛbanwu kɛ ɔle “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle la bamaa yɛayɛ a?

Duzu ati a tɛ ninyɛne mɔɔ sisi ewiade nee adwenle mɔɔ menli lɛ la a kile mɔɔ ɔwɔ kɛ Gyihova yɛ la ɛ?

1, 2. Duzu a kile kɛ Gyihova te kɛzi mekɛ de la abo kpalɛ ɛ?

GYIHOVA NYAMENLE yɛle kɛzi bɛtia mekɛ la anwo ngyehyɛleɛ kolaa na yeabɔ sonla. Wɔ ninyɛnebɔlɛ kenle ne mɔɔ tɔ zo nna la anu, Nyamenle hanle kɛ: “Ahɛnlaneɛ ɛrɛla anwomanyunlu anwuma lɔ, ɛrade alehyenlɛ nee aledwolɛ avinli, na bɛyɛ sɛkɛlɛneɛ mɔɔ kile ɛlobɔ, kenle, nee ɛvolɛ a.” (Mɔl. 1:14, 19, 26) Kɛmɔ Gyihova ɛhulolɛdeɛ ne de la, zɔhane ala a ɔyɛle a.

2 Noko akee, badwu ɛnɛ, abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvoma ɛtɛwiele kɛzi bɛtia mekɛ la abo te. Encyclopedia ko hanle kɛ: “Ewiade ye anu ninyɛne mɔɔ ɔ bo ɛdelɛ yɛ se la anu ko a le mekɛ. Awie biala ɛnrɛhola ɛnrɛhile kɛzi mekɛ de la abo fɔɔnwo.” Noko akee, Gyihova te kɛzi mekɛ de la abo kpalɛ. Baebolo ne ka kɛ: “[Gyihova] mɔɔ bɔle anwuma la, yemɔ a ɔle Nyamenle a! Yemɔ mɔɔ ɔhyehyɛle na ɔbɔle azɛlɛ ye la. Medame a mɔlebɛbo ne menganle awieleɛ edwɛkɛ ne na mɔmoane menganle mɔɔ basisi la anwo bie” a. (Aye. 45:18; 46:10) Amaa Gyihova nee ye Edwɛkɛ, Baebolo ne anu diedi mɔɔ yɛlɛ la ayɛ kpole la, bɛmaa yɛzuzu kɛzi abɔdeɛ nee ngapezo mɔɔ ɛra nu la kile kɛ Gyihova le Mekɛ Hyehyɛvolɛ Kpole la anwo.

ABƆDEƐ MAA YƐNYIA DIEDI WƆ MEKƐ HYEHYƐVOLƐ KPOLE NE NU

3. Kɛzi yɛnwu mekɛ nwo ngyehyɛleɛ wɔ abɔdeɛ nu ɛ?

3 Abɔdeɛ mgbole nee ngyikyi kɔsɔɔti di mekɛ zo pɛpɛɛpɛ. Kɛ neazo la, pelanɛte nee nwɔlɔra ne mɔ di bɛ mekɛ zo pɛpɛɛpɛ. Ɛleka mɔɔ bɛwɔ wɔ anwuma la kola maa menli nwu mekɛ na ɔkile bɛ adenle. Gyihova mɔɔ bɔle ninyɛne ɛhye mɔ mɔɔ maa bɛnwu mekɛ la ‘lɛ tumi yɛɛ ɔ nwo yɛ se’ na ɔfɛta kɛ yɛye ye ayɛlɛ.​—Bɛgenga Ayezaya 40:26.

4. Kɛzi abɔdeɛ mɔɔ ngoane wɔ nu la da Nyamenle nrɛlɛbɛ ali ɛ?

4 Abɔdeɛ mɔɔ ngoane wɔ nu la di mekɛ zo pɛpɛɛpɛ. Mbaka nee nane noko di mekɛ zo. Nloma dɔɔnwo ze mekɛ mɔɔ bɛfa bɛtu bɛkɔ ɛleka gyɛne a. (Gyɛ. 8:7) Menli noko kola nwu aledwolɛ nee alehyenlɛ. Saa awie kɔ maanle gyɛne mɔɔ asolo bɛ mekɛ ne la azo a, ɔkyɛ ekyii na sonla baka ne anwu mekɛ ɛhye. Nɔhalɛ nu, mekɛ nwo ngyehyɛleɛ mɔɔ yɛnwu ye wɔ abɔdeɛ nu la da ye ali kɛ “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle ne ze nrɛlɛbɛ yɛɛ ɔlɛ tumi. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 104:24.) Amgba, Mekɛ Hyehyɛvolɛ Kpole ne ze nrɛlɛbɛ yɛɛ ɔlɛ tumi kpole. Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ ɔbayɛ debie biala mɔɔ ɔkulo la!

NGAPEZO MƆƆ BA NU LA MAA YƐ DIEDI YƐ KPOLE

5. (a) Adenle kokye mɔɔ yɛdua zo yɛnwu alesama kenlebie la a le boni? (b) Duzu ati a Gyihova kola ka ninyɛne mɔɔ basisi nee mekɛ mɔɔ bɛbasisi la kile yɛ ɛ?

5 Abɔdeɛ maa yɛnwu Gyihova ‘su ne mɔɔ yɛ nye ɛnnwu ye la’ anwo ninyɛne dɔɔnwo, noko bɛmmaa yɛnnyia kpuyia mɔɔ hyia mɔɔ le kɛ, Kɛzi alesama kenlebie bayɛ ɛ? anwo mualɛ. (Wulo. 1:20) Amaa yɛanwu mualɛ ne la, ɔwɔ kɛ yɛsukoa Nyamenle Edwɛkɛ, Baebolo ne. Saa yɛsukoa a, yɛbanwu ngapezo mɔɔ rale nu wɔ ye mekɛ nloa la! Gyihova kola ka kenlebie edwɛkɛ kile yɛ ɔluakɛ ɔkola ɔnwu mɔɔ ɔbazi kenlebie la. Bieko, mɔɔ Ngɛlɛlera ne ka la ba nu wɔ ye mekɛ nu ɔluakɛ Gyihova Nyamenle kola maa ninyɛne si wɔ ye mekɛ nloa kɛmɔ ye bodane ne kile la.

6. Duzu a maa yɛnwu kɛ Gyihova kpondɛ kɛ yɛte Baebolo nu ngapezo mɔɔ ba nu la abo a?

6 Gyihova kpondɛ kɛ ye azonvolɛ te ngapezo mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la abo na bɛnyia zolɛ nvasoɛ. Ɔwɔ nuhua kɛ Nyamenle ɛmbu mekɛ kɛmɔ yɛbu ye la ɛdeɛ, noko saa ɔlɛka ninyɛne mɔɔ bazi mekɛ titile bie anu la anwo edwɛkɛ a, ɔka ye kɛmɔ yɛbade ɔ bo la. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 90:4.) Kɛ neazo la, Yekile buluku ne ka “soanvolɛma nna” mɔɔ bɛzieziele bɛ bɛmanle ‘dɔnehwele nee kenle nee siane nee ɛvolɛ’—ninyɛne mɔɔ bɛfa bɛtia mekɛ mɔɔ yɛte ɔ bo la anwo edwɛkɛ. (Yek. 9:14, 15) Ɔwɔ kɛ ngapezo mɔɔ rale nu wɔ ye mekɛ nloa la maa diedi mɔɔ yɛlɛ wɔ “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle ne nee ye Edwɛkɛ ne anu la yɛ kpole. Bɛmaa yɛzuzu nwolɛ neazo ekyi anwo.

7. Kɛzi Gyɛlɛmaya ngapezo ne mɔɔ rale nu wɔ Gyɛlusalɛm nee Dwuda anwo zo la maa yɛnwu kɛ Gyihova a le Mekɛ Hyehyɛvolɛ Kpole ne ɛ?

7 Mɔɔ lumua la, bɛmaa yɛnlea edwɛkɛ bie mɔɔ zile wɔ ɛvoya nsuu K.Y.M. la. “Dwuda Belemgbunli Gyɛhɔyakem, Dwosaya ara nrenya ne dɛnlanle ebia zo la, ye ɛvolɛ nna ne anu,” Gyihova, Mekɛ Hyehyɛvolɛ Kpole ne “dendɛle hilele Gyɛlɛmaya wɔ Dwudama amuala anwo.” (Gyɛ. 25:1) Gyihova hanle kɛ Babelɔnma bazɛkye Dwuda na bɛahye Dwuuma bɛahɔ nlɔnu. Na bɛbazonle “Babelonia belemgbunli ne ɛvolɛ abulasuu.” Amgba Babelɔn sogyama zɛkyele Gyɛlusalɛm wɔ ɛvolɛ 607 K.Y.M., na bɛhyele Dwuuma mɔɔ wɔ Dwuda la bɛhɔle Babelɔn. Duzu a ɛnee bazi wɔ ɛvolɛ 70 ne awieleɛ a? Gyɛlɛmaya hanle kɛ: “[Gyihova] se: ‘Saa bɛdi ɛvolɛ abulasuu wɔ Babelonia a, mebarakpɔla bɛ, mebali me ɛwɔkɛ zo na meava bɛ meazia meara bɛ maanle nu.’” (Gyɛ. 25:11, 12; 29:10) Ngapezo ɛhye rale nu pɛpɛɛpɛ wɔ ɛvolɛ 537 K.Y.M. wɔ mekɛ mɔɔ Medeanema nee Pɛhyeama gyakyile Dwuuma mɔɔ wɔ Babelɔn la.

8, 9. Kɛzi Daneɛle ngapezo ne mɔ mɔɔ fane Mɛzaya ne ɛralɛ nee Belemgbunlililɛ ne mɔɔ bɛbava bɛazie ɛkɛ wɔ anwuma anwo la maa yɛnwu kɛ Gyihova le “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle ɛ?

8 Suzu ngapezo bieko mɔɔ rale nu wɔ Nyamenle menli mɔɔ ɛnee wɔ tete Yizilayɛ anwo zo la anwo nea. Ɔka ɛvolɛ kɛyɛ nwiɔ na Dwuuma avi Babelɔn la, Nyamenle manle ngapezonli Daneɛle hɛlɛle kɛ saa bɛka kɛ bɛhɔkyekye Gyɛlusalɛm sua ne bieko a, ye ɛvolɛ 483 anzi, Mɛzaya ne bara. Medeanema nee Pɛhyeama belemgbunli ne hanle kɛ bɛzia bɛhɔkyekye sua ne wɔ ɛvolɛ 455 K.Y.M. anu. Ɛvolɛ 483 anzi pɛpɛɛpɛ—wɔ ɛvolɛ 29 Y.M.—bɛvale sunsum nwuanzanwuanza ne bɛkpokpale Gyisɛse mɔɔ vi Nazalɛte la wɔ ye ɛzɔnenlɛ ne anu na ɔrayɛle Mɛzaya. *Nih. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luku 3:1, 2, 21, 22.

9 Akee yɛ mɔɔ Ngɛlɛlera ne ka ye wɔ Belemgbunlililɛ ne anwo la nzonlɛ. Baebolo ngapezo manle ɔlale ali kɛ bɛbava Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne bɛazie anwuma wɔ 1914. Baebolo ne maa yɛnwu “debie mɔɔ bazi” ahile kɛ Gyisɛse ɛra la, na ɔhilele kɛ bɛbadu Seetan bɛavi anwuma, na yeamaa azɛlɛ ye azo amra anwo ahyele bɛ. (Mat. 24:3-14; Yek. 12:9, 12) Eza Baebolo ngapezo ne hanle mekɛ fɔɔnwo ne anwo edwɛkɛ. Ɛvolɛ 1914, mekɛ mɔɔ ‘menli mɔɔ ɛnze Nyamenle la mekɛ kɛdwu’ na Belemgbunlililɛ ne kɛbɔ ɔ bo wɔ anwuma la.—Luku 21:24; Dan. 4:10-17. *

10. Ninyɛne mɔɔ basisi kenlebie la boni a bara nu wɔ ye mekɛ nloa a?

10 Mɔɔ la yɛ nyunlu la a le “anwongyelelɛ” kpole ne mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ la. Yemɔ anzi, Ɛvolɛ Apenle Ko Tumililɛ ne bara. Kpolerazulɛ biala ɛnle nwolɛ kɛ ninyɛne ɛhye mɔ bazi wɔ ye mekɛ nloa. Mekɛ mɔɔ Gyisɛse rale azɛlɛ ye azo la, ɛnee Gyihova ɛlumua ɛhyehyɛ “kenle ne nee mekɛ” mɔɔ edwɛkɛ ɛhye mɔ basisi la ɛdo ɛkɛ.—Mat. 24:21, 36; Yek. 20:6.

“BƐDƆ MEKƐ KPALƐ BIALA MƆƆ BƐKƐNYIA LA”

11. Kɛzi ɔwɔ kɛ awieleɛ mekɛ ne mɔɔ yɛwɔ nu la ka yɛ ɛ?

11 Kɛzi ɔwɔ kɛ Belemgbunlililɛ ne mɔɔ yɛnwu kɛ yebɔ ɔbo la nee “awieleɛ mekɛ” ne mɔɔ yɛ wɔ nu la ka yɛ ɛ? (Dan. 12:4) Menli dɔɔnwo ɛnwu kɛ ngyegyelɛ mɔɔ wɔ ewiade la ɛlɛkɔ ɔ nyunlu noko bɛnze kɛ awieleɛ ne anwo ngapezo mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la a ɛlɛba nu a. Bie mɔ anye la kɛ ngyegyelɛ ne badwu ɛleka mɔɔ bɛyɛ nwolɛ ɛhwee a ɔnyɛ boɛ la anzɛɛ bɛdie bɛdi kɛ bie a alesama bahola amaa “debie biala [ala] boɛ.” (1 Tɛs. 5:3) Na yɛdayɛ noko ɛ? Saa yɛnwu kɛ yɛwɔ Seetan ewiade ne mekɛ mɔɔ li awieleɛ bɔkɔɔ la anu a, asoo ɔnle kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛfa yɛ mekɛ mɔɔ ɛha la yɛsonle “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle ne na yɛboa awie mɔ yɛmaa bɛnwu ye ɔ? (2 Tem. 3:1) Ɔwɔ kɛ yɛnea kɛzi yɛfa yɛ mekɛ yɛdi gyima la boɛ.—Bɛgenga Ɛfɛsɛsema 5:15-17.  *

12. Duzu a yɛsukoa yɛfi Nowa mekɛ ne anwo edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle la anu a?

12 Ɔyɛ se kɛ ‘yɛbadɔ mekɛ’ wɔ ewiade mɔɔ ninyɛne twehwe yɛ adwenle la anu. Gyisɛse bɔle kɔkɔ kɛ: “Sonla Ra ne ɛralɛ mekɛ ne bayɛ kɛ mɔɔ zile Nowa mekɛ zo la.” Duzu a zile Nowa mekɛ zo a? Ɛnee bɛha bɛdo ɛkɛ ne kɛ ewiade zɔhane bahɔ ye awieleɛ. Wɔ zɔhane mekɛ ne, ɛnee bɛbava azuyilɛ bɛazɛkye ɛtanevolɛma kɔsɔɔti. Nowa “bɔle Nyamenle pɛlepɛlelilɛ nwo nolo” hilele ye mekɛ zo amra. (Mat. 24:37; 2 Pita 2:5) Noko “menli lile, nlonle, agyalɛ liele ebia, . . . na bɛannwu mɔɔ ɛlɛba arazi la toonwo azuyilɛ kpole ne ravale bɛ muala.” Ɔlua ɛhye ati, Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛma kɔkɔ kɛ: “Zɔhane ati ɔwɔ kɛ bɛdabɛ noko bɛsiezie bɛ nwo, ɔluakɛ medame Sonla Ra, mebara mekɛ mɔɔ bɛ nye ɛnla la.” (Mat. 24:38, 39, 44) Ɔwɔ kɛ yɛyɛ kɛ Nowa la, ɔnle kɛ yɛyɛ kɛ ye mekɛ zo amra la. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaziezie yɛ nwo ɛ?

13, 14. Mekɛ mɔɔ yɛlɛkendɛ sonla Ra ne ɛralɛ ne la, duzu a yɛkakye ye wɔ Gyihova anwo a ɔbaboa yeamaa yɛazonle ye nɔhalɛ nu a?

13 Ɔwɔ nuhua kɛ sonla Ra ne bara mekɛ mɔɔ yɛ nye ɛnla la ɛdeɛ, noko ɔwɔ kɛ yɛkakye kɛ Gyihova a le Mekɛ Hyehyɛvolɛ Kpole ne a. Tɛ ninyɛne mɔɔ sisi ewiade nee adwenle mɔɔ menli lɛ la a kile ye mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔyɛ a. Gyihova di mekɛ nee mɔɔ ɔbavi nu yeara la anwo gyima ɔmaa ye ɛhulolɛdeɛ yɛ ɛkɛ. (Bɛgenga Daneɛle 2:21.) Mrɛlɛbulɛ 21:1 ka ye nɔhalɛ nu kɛ: “Belemgbunli biala adenle le kɛ azudenle wɔ [Gyihova] asa anu; ɛleka mɔɔ ɔkulo la yɛɛ ɔmaa ɔse ɔdua a.”

14 Gyihova kola di ninyɛne mɔɔ sisi la anwo gyima maa ye bodane ba nu wɔ ye mekɛ nloa. Nzenzaleɛ mgbole mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔ ewiade la le ngapezo mɔɔ ɛlɛba nu a, titile, Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne mɔɔ bɛlɛbɔ ye nolo wɔ ewiade amuala la. Suzu Soviet Union ne mɔɔ ye gua la ne mɔɔ ɛvi nu ɛra la anwo nea. Menli ekyi adwenle yɛle bɛ kɛ edwɛkɛ ɛhye zile ndɛndɛ somaa. Noko akee, mɔɔ vile nu rale la a le kɛ kɛkala bɛlɛbɔ edwɛkpa ne nolo wɔ maanle dɔɔnwo mɔɔ bɛvale bɛ sa bɛdole yɛ gyima ne azo la anu. Yemɔti, bɛmaa yɛva yɛ mekɛ ne yɛli gyima kpalɛ yɛzonle “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle ne nɔhalɛ nu.

NYIA DIEDI KƐ GYIHOVA BALI YE MEKƐ ZO

15. Kɛzi nzenzaleɛ mɔɔ ahyehyɛdeɛ ne yɛ la maa yɛda yɛ diedi ali ɛ?

15 Yɛbahola yɛayɛ Belemgbunlililɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu a, ɔhyia kɛ yɛnyia diedi kɛ Gyihova bali ye mekɛ zo. Kɛmɔ ewiade ne ɛlɛkakyi la ati, ɔyɛ a ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛkakyi kɛzi yɛyɛ yɛ ɛdoavolɛyɛlɛ gyima ne la anu. Ɔyɛ a ahyehyɛdeɛ ne bayɛ nzenzaleɛ mɔɔ baboa yɛ yeamaa yɛayɛ daselɛlilɛ gyima ne kpalɛ la. Yɛda diedi mɔɔ yɛlɛ wɔ “mekɛ nee ɛlobɔ” Nyamenle ne nu la ali ɔlua nzenzaleɛ ɛhye mɔ mɔɔ yɛbalie yɛado nu na yɛavi nɔhalɛlilɛ nu yɛamaa ɔ Ra ne, mɔɔ “lɛ Asɔne ne azo tumi” la anlea yɛ nwo zo la.​—Ɛfɛ. 5:23.

16. Duzu ati a yɛbahola yɛanyia diedi kɛ Gyihova bava moalɛ mɔɔ yɛhyia la amaa wɔ mekɛ kpalɛ nu ɛ?

16 Gyihova kulo kɛ yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛyɛ asɔne na yɛfa yɛ nwo yɛto ɔ nwo zo bɔkɔɔ kɛ ɔbamaa yɛ “moalɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛkɛhyia la.” (Hib. 4:16) Asoo ɛhye ɛngile kɛ ɔdwenle yɛ nuhua ko biala anwo ɔ? (Mat. 6:8; 10:29-31) Yɛda diedi mɔɔ yɛlɛ wɔ Gyihova Nyamenle anu la ali ɔlua asɔne mɔɔ yɛyɛ ye dahuu kɛ ɔboa yɛ na yɛyɛ mɔɔ nee yɛ asɔneyɛlɛ nee ye adehilelɛ yia la azo. Eza yɛkakye kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ asɔne yɛmaa yɛ gɔnwo mɔ diedima.

17, 18. (a) Duzu a Gyihova bava ayɛ ye agbɔvolɛ kenlensa ye a? (b) Adwenle boni a ɔnle kɛ yɛnyia a?

17 Tɛ mekɛ ɛhye a ɔwɔ kɛ “ye diedi ne [ka] aze” a; ɔle mekɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ diedi ne anu yɛ se kpalɛ a. (Wulo. 4:20) Nyamenle agbɔvolɛ—Seetan nee ɔsa zo ne mɔ ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ bɛsi gyima mɔɔ Gyisɛse vale maanle Ye ɛdoavolɛ ne mɔ, mɔɔ yɛboka nwo la adenle. (Mat. 28:19, 20) Ɔnva nwo ɛtetalɛ biala mɔɔ Abɔnsam bava ara yɛ nwo zo la, yɛze kɛ Gyihova a le “menli kɔsɔɔti bɛ Ngoanedievolɛ a, [titile] bɛdabɛ mɔɔ bɛdie bɛdi la.” Ɔze “kɛ ɔsi ɔdie menli kpalɛ ɔfi bɛ sɔnea nu” la.—1 Tem. 4:10; 2 Pita 2:9.

18 Gyihova bazɛkye ɛtane ewiade ɛhye kenlensa ye ala. Kɛmɔ yɛnze nwolɛ edwɛkɛ ne kɔsɔɔti nee mekɛ mɔɔ ɛhye bazi la ati, mɔɔ yɛze la a le kɛ, Kelaese bazɛkye Nyamenle agbɔvolɛ, na bɛabua Gyihova tumililɛ ne benle wɔ ye mekɛ nu. Ɛhye ati, nea kɛzi ɔbayɛ nvonleɛ kɛ yɛbabu yɛ nye yɛagua “mekɛ nee ɛlobɔ” mɔɔ yɛde nu kɛkala la azo a! Bɛmmamaa yɛnyia adwenle kɛ “kɛ debie biala de, ɔvi aloamɔleɛ la yɛɛ ɔde a.”—1 Tɛs. 5:1; 2 Pita 3:3, 4.

BƐHENDƐ GYIHOVA

19, 20. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛkendɛ Gyihova ɛ?

19 Bodane mɔɔ Gyihova Nyamenle vale bɔle alesama la bie a le mekɛ mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ mɔɔ bɛbava bɛazukoa ɔdaye nee ye abɔdeɛ kɛnlɛma ne anwo ninyɛne la. Nolobɔvo ne 3:11 ka kɛ: “[Gyihova ɛyɛ] debie biala kɛnlɛma wɔ ye mekɛ nloa; eza yeva mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ yewula sonla adwenle nu noko, amaa sonla annwu mɔɔ Nyamenle ɛyɛ, ɔvi mɔlebɛbo mɔɔ kɔ awieleɛ.”

20 Nea kɛzi yɛ nye die kɛ Gyihova ɛtɛkakyile bodane mɔɔ ɔlɛ ye wɔ alesama anwo a! (Mal. 3:6) Nyamenle “ɛnli ngakyile, anzɛɛ ɔmboa ɔngakyi wienyi awozinli.” (Gye. 1:17) Tɛ azɛlɛ ne mɔɔ pɛne ɔ nwo mɔɔ alesama dua zo tia bɛ mekɛ la a Gyihova noko gyinla zo tia ye mekɛ ɛdeɛ ne a. Gyihova a le “damɛnlangoate Nyamenle kokye ne” a. (1 Tem. 1:17) Yemɔti bɛmaa ‘yɛhendɛ yɛ ngoanelielɛ Nyamenle ne.’ (Mae. 7:7) “Bɛdabɛ mɔɔ bɛ rɛle wɔ [Gyihova] anu la, bɛzi ahonle na bɛgyinla kpundii.”—Edw. 31:24.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ ne mɔ]

^ ɛden. 11 Ɛfɛsɛsema 5:15-17, (NW) kenga kɛ: “Zɔhane ati bɛnlea boɛ kpalɛ kpalɛ na kɛzi bɛtia la anyɛ kɛ menli mɔɔ ɛnze nrɛlɛbɛ la na emomu kɛ nrɛlɛbɛvolɛma, na bɛdɔ mekɛ kpalɛ biala mɔɔ bɛkɛnyia la, ɔboalekɛ mekɛ ne le mekɛ ɛtane. Zɔhane ati, bɛmmayɛ bɛ nwo menli mɔɔ ɛnlɛ adwenle, na emomu bɛhɔ zo bɛnwu Gyihova ɛhulolɛdeɛ.”

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 25]

Daneɛle nyianle Nyamenle ngapezo ne anu diedi

[Nvoninli wɔ mukelɛ 27]

Ɛfa wɔ mekɛ ɛdi gyima kpalɛ ɛyɛ Gyihova ɛhulolɛdeɛ ɔ?