Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛgyinla Seetan Ngane Ne Mɔ Anloa!

Bɛgyinla Seetan Ngane Ne Mɔ Anloa!

Bɛgyinla Seetan Ngane Ne Mɔ Anloa!

‘Bɛgyinla Abɔnsam agyiba ne mɔ anloa.’—ƐFƐ. 6:11.

KƐZI ƐBAYE Ɔ NLOA Ɛ?

Kɛ ɔkɛyɛ na Gyihova sonvolɛ bie ahoati anwonyia ɛhulolɛ ɛhane ne ɛ?

Duzu a baboa Keleseɛnenli mɔɔ ɛgya la na yeandɔ agyalɛzɛkyelɛ ɛhane ne anu ɛ?

Duzu ati a ɛdie ɛdi kɛ nvasoɛ wɔ zo kɛ yɛbahoati anwonyia ɛhulolɛ nee nla nu ɛbɛla ɛtane ɛ?

1, 2. (a) Duzu ati a Seetan ɛnze menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la nee ‘mboane gyɛne’ ne anwunvɔne ɛ? (b) Seetan ngane ne boni a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

SEETAN ABƆNSAM ɛnze menli anwunvɔne, bɛdabɛ mɔɔ bɛsonle Gyihova la titile. Seetan nee mɔhama ne mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ɛlɛko ɛsesebɛ. (Yek. 12:17) Keleseɛnema ɛhye mɔ ɛva akɛnrasesebɛ ɛli daselɛlilɛ gyima ne anyunlu na bɛmaa menli ɛnwu kɛ Seetan a di ewiade ɛhye azo a. Eza Abɔnsam kpɔ ‘mboane gyɛne’ ne mɔɔ bɛboa menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ na bɛ nye la kɛ bɛbanyia dahuu ngoane la. Nwolɛ adenle ɛhye ɛbɔ Seetan. (Dwɔn 10:16) Ɔnyɛ azibɛnwo kɛ yeva ɛya kpole la! Seetan ɛndwenle menli mɔɔ bahɔ anwuma anzɛɛ bɛbadɛnla azɛlɛ ye azo la anu biala boɛyɛlɛ nwo. Ɔ kunlu a anrɛɛ yɛdɔ ye ɛhane nu.—1 Pita 5:8.

2 Seetan ɛzua ngane dɔɔnwo amaa ɔ sa aha yɛ. Ɔluakɛ ‘yezi menli mɔɔ ɛnlie edwɛkpa ne ɛnli la adwenle ne anye’ la ati, bɛngola bɛnnwu ye ngane ne mɔ. Noko, eza Abɔnsam ɛhola ɛhye menli mɔɔ ɛlie Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne ɛli la bie mɔ bɔbɔ wɔ ye ɛhane nu. (2 Kɔl. 4:3, 4) Yɛzukoale kɛzi yɛbahoati Seetan ngane ne mɔ nsa la wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu la anu: (1) ɛdendɛlɛ mɔɔ bɛnnea ye boɛ, (2) ɛzulolɛ nee ɛpiepianlɛ, nee (3) bɛ nwo fɔlɛbualɛ mɔɔ ɔnfɛta la. Akee bɛmaa yɛzuzu kɛzi yɛbahola yɛagyinla Seetan ngane nwiɔ bieko—anwonyia ɛhulolɛ nee agyalɛzɛkyelɛ nloa la anwo.

ANWONYIA ƐHULOLƐ LE KƐ ƐHANE MƆƆ SƆ BƐ KƆME LA

3, 4. Kɛzi adwenleadwenle maa menli di anwonyia ɛhulolɛ nzi ɛ?

3 Gyisɛse hanle ma bie mɔɔ guale mbowule nu la anwo edwɛkɛ wɔ ye ndonwo ne mɔ ko anu. Ɔhanle kɛ, “menli [bie mɔ] tie edwɛkɛ ne noko aleɛabo ɛbɛlabɔlɛ nwo adwenleadwenle nee anwonyia ɛhulolɛ nwo adwenle fo edwɛkɛ ne azo, na bɛnzo ma.” (Mat. 13:22) Ɛhɛe, anwonyia ɛhulolɛ le yɛ kpɔvolɛ Seetan ngane ne mɔ ko.

4 Ninyɛne nwiɔ a fo edwɛkɛ ne azo a. Ko a le “aleɛabo ɛbɛlabɔlɛ nwo adwenleadwenle.” Wɔ ‘awieleɛ mekɛ ɛhye mɔɔ anwongyelelɛ dɔɔnwo wɔ nu la anu,’ ninyɛne dɔɔnwo wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔkola ɔmaa yɛdwenledwenle a. (2 Tem. 3:1) Ninyɛne awolɛ mɔɔ ɛlɛyɛ se nee gyima mɔɔ bɛnnyia ye bɛnyɛ la maa ɔyɛ se kɛ menli kɛnyia mɔɔ bɛbali la. Bie a ɛbabiza ɛ nwo kɛ, ‘Saa meyɛ kpanyinli a asoo mebanyia mɔɔ mebali la?’ Ɔlua ninyɛne ɛhye mɔ mɔɔ bie mɔ dwenledwenle nwo la ati, yemaa bɛhɔli anwonyia ɛhulolɛ nzi, bɛdwenle kɛ ezukoa le anwobanebɔlɛ.

5. Adenle boni azo a “anwonyia ɛhulolɛ” kola yɛ mɛlɛbɛla a?

5 Gyisɛse hanle kɛ ko ne noko a le “anwonyia ɛhulolɛ” mɔɔ ɔle mɛlɛbɛla la. Zɔhane deɛ ne nee adwenleadwenle kola fo edwɛkɛ ne azo. Baebolo ne ka kɛ “ezukoa . . . bɔ mɔɔ lɛ ye la anwo bane.” (Nolo. 7:12) Noko nrɛlɛbɛ ɛnle nu kɛ yɛbali anwonyia nzi. Menli dɔɔnwo ɛnwu kɛ mekɛ mɔɔ bɛlɛpele bɛakpondɛ anwonyia la ɛnee anwonyia ɛhulolɛ ɛhane ne ɛlɛmia bɛ kpalɛ. Bie mɔ ɛrayɛ ngɛkɛlɛ ɛmaa anwonyia.—Mat. 6:24.

6, 7. (a) Kɛzi anwonyia ɛhulolɛ bahola azɔ awie anlea wɔ ye gyima nu ɛ? (b) Saa Keleseɛnenli bie kpondɛ kɛ ɔfa mekɛ dɔɔnwo ɔyɛ gyima a, ninyɛne boni mɔ a ɔwɔ kɛ ɔsuzu nwo a?

6 Anwonyia nwo ɛhulolɛ bɔ ɔ bo ngyikyi ngyikyi. Fa edwɛkɛ ɛhye kɛ neazo. Wɔ gyimamenle ka kɛ: “Melɛ edwɛkpa bie memaa wɔ! Yɛ kɔmpɛlɛ ne ɛnyia gyima kpole bie. Ɛhye kile kɛ ɛbava mekɛ dɔɔnwo wɔayɛ gyima wɔ siane ekyi mɔɔ li ɛkɛ la anu. Noko ɛbanyia ezukoa dɔɔnwo.” Duzu a ɛbayɛ wɔ edwɛkɛ ɛhye anwo a? Ɔwɔ kɛ ɛnea wɔ abusua ne wɔ nwonane nu ɛdeɛ, noko tɛ ɛhye angome a le wɔ ɛzonlelilɛ a. (1 Tem. 5:8) Ninyɛne gyɛne wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛsuzu nwo a. Mekɛ dodo nyɛ a ɔwɔ kɛ ɛfa ɛyɛ gyima ne a? Asoo nwonane afoa nu gyima ɛhye badenda ɛ gyakɛ anu wɔ wɔ sunsum nu gyimalilɛ mɔɔ bie a le debiezukoalɛ ɛhɔlɛ nee wɔ nɔsolɛ Abusua Ɛzonlenlɛ ne la anwo ɔ?

7 Mekɛ mɔɔ ɛlɛsuzu wɔ kpɔkɛzilɛ ne anwo la, duzu a ɛbamaa nwolɛ ahyia wɔ a—ezukoa dɔɔnwo mɔɔ ɛbanyia ye wɔ bange anzɛɛ wɔ sunsum nu gyinlabelɛ? Ezukoa dɔɔnwo mɔɔ ɛkpondɛ la ati, ɛbava Belemgbunlililɛ ne anwo ninyɛne wɔazie ahane ɔ? Saa ɛbu ɛ nye ɛgua ɛ nee wɔ abusua ne sunsum nu gyinlabelɛ zo a, asoo wɔnwu kɛzi anwonyia ɛhulolɛ bagyegye wɔ la? Saa ɛlɛ ɛhye anwo ngyegyelɛ a, kɛ ɔkɛyɛ na wɔagyinla kpundii na anwonyia ɛhulolɛ anvo ɛ nwo zo ɛ?—Bɛgenga 1 Temɔte 6:9, 10.

8. Ngɛlɛlera ne anu neazo boni mɔ a saa yɛsuzu nwo a ɔbamaa yɛayɛ neɛnleanu wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu a?

8 Amaa nwonane afoa nu ninyɛne ɛkpondɛlɛ ammia wɔ la, ɔdwu mekɛ ne bie a ɔwɔ kɛ ɛneɛnlea wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. Mmayɛ Yisɔ mɔɔ ɔvale ye nyɛleɛ ɔhilele kɛ ɔmbu sunsum nu ninyɛne la ɛlɛ! (Mɔl. 25:34; Hib. 12:16) Yɛɛ mmayɛ kɛ sukoavolɛ ne mɔɔ bɛhanle bɛhilele ye kɛ ɔhɔdɔne ninyɛne mɔɔ ɔlɛ la ɔmaa ehyiavolɛma na ɔrali Gyisɛse anzi la. Kɛ anrɛɛ nrenya ne bayɛ ɛhye la yeanyɛ, emomu “alɔbɔlɛ hunle ye na ɔhɔle, ɔboalekɛ yenyia ɔ nwo kpalɛ.” (Mat. 19:21, 22) Anwonyia ɛhulolɛ manle nwolɛ adenle kpole mɔɔ anrɛɛ nrenya ne banyia kɛ sonlakpole mɔɔ tɛla biala mɔɔ ɛdɛnla azɛlɛ ye azo ɛlɛ ɛdoavolɛ la vile ɔ sa! Zɔhane ati, nea boɛ na nwolɛ adenle mɔɔ wɔnyia kɛ Gyisɛse Kelaese ɛdoavolɛ la anvi ɛ sa.

9, 10. Duzu a Ngɛlɛlera ne ka ye wɔ nwonane afoa nu ninyɛne nwo a?

9 Saa yɛngulo kɛ nwonane afoa nu ninyɛne bɛlɛbɛla yɛ a ɔwɔ kɛ yɛtie Gyisɛse folɛdulɛ ɛhye: “Bɛmmadwenle kɛ, ‘Duzu yɛɛ yɛbali a’, anzɛɛ ‘Duzu a yɛbanlo a’, anzɛɛ ‘Duzu a yɛbaheda a’, (Ɛhye mɔ le ninyɛne mɔɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛnze Nyamenle la a dwenle nwolɛ a.) Bɛ Ze mɔɔ wɔ anwuma la ze kɛ bɛhyia ninyɛne ɛhye mɔ amuala anwo.”—Mat. 6:31, 32; Luku 21:34, 35.

10 Ɔnle kɛ yɛmaa anwonyia ɛhulolɛ bɛlɛbɛla yɛ, emomu ɔwɔ kɛ yɛnyia adwenle mɔɔ Baebolo kɛlɛvolɛ Egɛ mɔɔ hanle edwɛkɛ ɛhye ɛnee lɛ la bie: “Mmamaa medi ehyia anzɛɛ menyia me nwo. Maa menyia aleɛ mɔɔ menwɔhyia nwolɛ la ala.” (Mrɛ. 30:8) Ɔda ali kɛ ɛnee Egɛ ze kɛzi anwonyia kola bɔ sonla nwo bane nee kɛzi ɔkola ɔbɛlɛbɛla la. Nwu ye kɛ ewiade ninyɛne nwo adwenleadwenle nee anwonyia ɛhulolɛ kola sɛkye awie sunsum nu gyinlabelɛ. Nwonane afoa nu ninyɛne nwo adwenleadwenle mɔɔ ɛnfɛta la kola maa bɛsɛkye mekɛ, anwosesebɛ, na bɛfa Belemgbunlililɛ ne anwo gyimalilɛ bɛsie ahane. Ɛhye ati, sika ɛ bo kɛ ɛnrɛmaa Seetan ɛnrɛlua anwonyia ɛhulolɛ zo ɔnrɛhye wɔ wɔ ye ɛhane nu ɛlɛ!—Bɛgenga Hibuluma 13:5.

AGYALƐZƐKYELƐ LE KƐ KUMA BELEMELE LA

11, 12. Kɛzi Keleseɛnenli bahola azɛkye agyalɛ wɔ ye gyima nu ɛ?

11 Ɛbɔlɛdivo mɔɔ kpondɛ kɛ ɔkye nane kpole bie la bahola adu kuma wɔ adenle mɔɔ nane ne ta fa nu la anu. Fane dɔɔnwo ne ala, bɛfa mbaka ndenrɛndenra nee ɛnwea bɛkeda kuma zɛhae mɔ azo. Ndenle mɔɔ Seetan dua zo bɛlɛbɛla menli la le kɛ zɔhane ɛhane ne. Ɛtane zɔhane a le ɛbɛlatane ɛbɔlɛ. (Mrɛ. 22:14; 23:27) Keleseɛnema dɔɔnwo ɛva bɛ nwo ɛwulowula ninyɛne mɔɔ maa bɛtɔ kuma ɛhye anu la anu. Keleseɛne agyalɛma bie mɔ mɔɔ anye liele awie mɔ anwo la zɛkyele agyalɛ.

12 Ɛ nye bahola alie awie anwo wɔ wɔ gyima nu. Ewiade mgbondabulɛ bie kile kɛ mraalɛ mɔɔ sɛkye agyalɛ nee mrenya mɔɔ sɛkye agyalɛ la anu dɔɔnwo nee menli mɔɔ bɛ nee bɛ yɛ gyima la a yɛ zɔ a. Ɛ nee menli mɔɔ ɛ nee bɛ awodeɛ ɛnle ko la yɛ gyima ɔ? Saa ɔle zɔ a, agɔnwolɛvalɛ boni a wɔ bɛ avinli a? Asoo wɔyɛ ngyehyɛleɛ mɔɔ gyima ala a ɛ nee bɛ bayɛ mɔɔ bɛnrɛyɛ ninyɛne gyɛne bieko ɔ? Kɛ neazo la, saa adiema raalɛ bie kɔ zo nee nrenya bie mɔɔ ɔ nee ye yɛ gyima la di adwelie dahuu a, ɔbahola yeaha ye fealera nu edwɛkɛ mɔɔ ngyegyelɛ mɔɔ ɔlɛyia ye wɔ ye agyalɛ nu boka nwo la yeahile ye. Bieko, adiema nrenya mɔɔ ɛva raalɛ mɔɔ ɔ nee ye yɛ gyima agɔnwolɛ la bahola anyia adwenle kɛ: “Ɔbu me na melɛtendɛ a ɔtie. Yɛɛ ɔ nye sɔ mɔɔ meyɛ la. Me kunlu a anrɛɛ bɛyɛ me zɔ wɔ sua nu!” Wɔnwu kɛ ɔnrɛyɛ se kɛ mediema ɛhye mɔ bazɛkye agyalɛ?

13. Kɛzi awie anwo anyelielɛ mɔɔ ɛnfɛta mɔɔ bɛnyia la kola si asafo ne anu ɛ?

13 Awie bahola anyia adiema bie anwo anyelielɛ mɔɔ ɛnfɛta la wɔ asafo ne anu. Maa yɛva edwɛkɛ ɛhye mɔɔ ɔzile la yɛyɛ neazo. Ɛnee Daniel nee ɔ ye Sarah * le dahuu adekpakyelɛma. Daniel ka kɛ ɛnee ɔle “asafo nu kpanyinli mɔɔ ɔmkpo gyimalilɛ.” Ɔvale anyelielɛ ɔliele nwolɛ adenle biala mɔɔ ɔnyianle la ɔdole nu. Daniel nee mgbavolɛ nnu mɔɔ bɛzɔnenle nuhua nsa la zukoale Baebolo ne. Ɛnee mediema mrenya nsa ɛhye mɔ mɔɔ bɛzɔne bɛ fofolɛ la hyia moalɛ. Mekɛ mɔɔ Daniel anye kɛbolo kɛ ɔyɛ teokelase gyima gyɛne la, Sarah boa bɛ. Nyɛleɛ ɛhye hɔle zo dahuu: Ɛnee menli mɔɔ Daniel nee bɛ zukoale Baebolo ne la hyia arɛlekyekyelɛ yemɔti Sarah boale bɛ. Ɛnee Sarah hyia awie mɔɔ ɔbadie ye edwɛkɛ la, na Daniel Baebolo sukoavoma ne diele ye. Ɛhye rayɛle ɛhane mɔɔ yɛ ɛzulolɛ. Daniel ka kɛ: “Wɔ siane dɔɔnwo anu, me ye hyele ɔ nwo ɛhɔne wɔ sunsum nee nganeɛdelɛ nu. Na kɛmɔ ɛnee mebu me nye megua ɔ nwo zo la ati, esiane kpole vi nu rale. Me ye nee menli mɔɔ me nee bɛ zukoale la anu ko zɛkyele agyalɛ. Ɔluakɛ nwolɛ adenle mɔɔ ɛnee menyia la ala a mendwenlenle nwolɛ la ati, ɔyɛle bɛtɛɛ sunsum nu wɔ me nye zo mɔɔ meannwu nu a.” Duzu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ na ɛhye bie ando wɔ a?

14, 15. Ninyɛne boni mɔ a bahola abɔ Keleseɛnema anwo bane wɔ agyalɛzɛkyelɛ ɛhane ne anwo a?

14 Ɔwɔ kɛ yɛsuzu agyalɛ nu ndane ne anwo kpalɛ na yɛahola yɛahoati agyalɛzɛkyelɛ. Gyisɛse hanle kɛ: “Mɔɔ Nyamenle ɛha ɛbɔ nu la, ɔnle kɛ awie biala kpakye nu.” (Mat. 19:6) Mmanyia adwenle ɛlɛ kɛ nwolɛ adenle mɔɔ ɛlɛ ye wɔ asafo ne anu la hyia tɛla wɔ bokavolɛ ne. Bieko, kakye kɛ saa ɛngola ɛ nee wɔ bokavolɛ ne ɛnyɛ ninyɛne ɛmbɔ nu a, ɛnee ɔkile kɛ ngyegyelɛ wɔ wɔ agyalɛ ne anu na ɔbahola yeamaa wɔayɛ ɛtane mɔɔ anyebolo wɔ nu.

15 Saa ɛle asafo nu kpanyinli a, bie a ɛbabiza kɛ na mboane ne noko ɛ? Ɛzoanvolɛ Pita hɛlɛle kɛ: “Bɛnlea mboane ekpunli ne mɔɔ Nyamenle ɛva ɛwula bɛ sa nu la boɛ, bɛva ahunlundwolɛ bɛnlea bɛ, kɛmɔ Nyamenle kpondɛ la, na bɛmmatwenlehwenle bɛ bo aze. Bɛyɛ gyima kɛ bɛkulo kɛ bɛsonle la ati ɔ na tɛ kɛ asɛɛ bɛkpondɛ ɔ nzi ahatualɛ la ati ɔ.” (1 Pita 5:2) Ɛhɛe, ɔnle kɛ ɛbu ɛ nye ɛgua asafo ne anu amra anwo zo. Noko akee, ɔnle kɛ ɛgyakyi wɔ gyima kɛ kunli la ɛkɔnea mboane ne. Ndelebɛbo ɛnle nu—yɛɛ esiane bɔbɔ wɔ nu—kɛ ɛbava wɔ adwenle kɔsɔɔti wɔazie aleɛ mɔɔ ɛbava wɔamaa asafo ne anu amra la azo wɔ mekɛ “mɔɔ ɛhɔne ɛlɛku” wɔ bokavolɛ ne wɔ sua nu la. Daniel ka kɛ, ‘Ɔnle kɛ ɛmaa ɛ nye ku nwolɛ adenle mɔɔ ɛlɛ ye wɔ asafo ne anu la anwo na ɛbu ɛ nye ɛgua wɔ abusua ne azo.’

16, 17. (a) Duzu a Keleseɛne agyalɛma bahola ayɛ ye wɔ gyima nu ava ahile kɛ bɛ nye ɛnlie awie bieko anwo a? (b) Kile edwɛkɛ mɔɔ bɛhɛlɛ mɔɔ ɔbahola yeaboa Keleseɛnema na bɛanzɛkye agyalɛ la bie.

16 Bɛva folɛdulɛ kpalɛ dɔɔnwo mɔɔ ɔbaboa Keleseɛne agyalɛma na bɛandɔ agyalɛzɛkyelɛ ɛhane ne anu la bɛmaa wɔ Ɛzinzalɛ Arane nee Awake! bie mɔ anu. Kɛ neazo la, September 15, 2006 The Watchtower ne bɔle kɔkɔ kɛ: “Yɛnlea boɛ wɔ nyɛleɛ mɔɔ bamaa yɛade nganeɛ yɛamaa awie mɔɔ ɔnle yɛ agyalɛ nu bokavolɛ wɔ gyima nu nee ɛleka gyɛne la anwo. Kɛ neazo la, saa yɛ nee awie mɔɔ yɛ nee ye awodeɛ ɛnle ko la ta ka gyima nu a, ɔbahola yeayɛ sɔnea yeamaa yɛ. Saa wɔgya a, ɔwɔ kɛ ɛdua wɔ edwɛkɛ nee wɔ nyɛleɛ zo ɛmaa ɔda ali kɛ ɛ nye ɛnlie awie bieko anwo. Mmadua anyezo ɛhulolɛ anzɛɛ wɔ anwoziezielɛ zo ɛmaa menli nyia ɛ nwo atiakunluwɔzo. . . . Fa wɔ bokavolɛ ne nee ɛ mra nvoninli siezie wɔ ɛkɛ wɔ gyima nu. Ɛhye bahakye wɔ nee awie mɔ kɛ wɔ agyalɛ ne anwo hyia wɔ. Mmamaa ɛ nye die awie mɔɔ fa ɔ nwo wulowula wɔ la anwo. Anzɛɛ mmamaa nwolɛ adenle bɔbɔ.”

17 Ɛnee edwɛkɛ bie mɔɔ ɔti se “Marital Fidelity—What Does It Really Mean?” (Duzu A Nɔhalɛ Mɔɔ Bɛdi Ye Wɔ Agyalɛ Nu La Kile A?) wɔ April 2009 Awake! ne anu. Ɔbɔle kɔkɔ wɔ awie mɔɔ ɔnle wɔ agyalɛ nu bokavolɛ mɔɔ ɛbadwenledwenle ɔ nwo la anwo. Eza ɔhanle kɛ saa awie dwenledwenle nla nwo wɔ adenle zɛhae azo a, ɔbahola yeamaa yeazɛkye agyalɛ. (Gye. 1:14, 15) Saa wɔgya a, ɔle kpalɛ kɛ ɛ nee wɔ bokavolɛ ne bagenga edwɛkɛ ɛhye mɔ. Gyihova a hyehyɛle agyalɛ a, na ɔle nwuanzanwuanza. Bɔ mɔdenle kɛ ɛ nee wɔ bokavolɛ ne bɛanyia mekɛ ali bɛ agyalɛ ne anwo adwelie, ɛhye bahile kɛ ɛ nye die ninyɛne nwuanzanwuanza nwo.—Mɔl. 2:21-24.

18, 19. (a) Duzu a agyalɛzɛkyelɛ fa ba a? (b) Duzu a agyalɛ nu nɔhalɛlilɛ maa bɛnyia a?

18 Saa ɛnwu kɛ ɛkpondɛ wɔanyia awie mɔ anwo atiakunluwɔzo ɛtane a, dwenledwenle kɛzi adwɔmanebɔlɛ nee agyalɛzɛkyelɛ bahola aboda wɔ la anwo. (Mrɛ. 7:22, 23; Gal. 6:7) Gyihova anye ɛnlie menli mɔɔ bɔ ɛbɛlatane la anwo yɛɛ bɛgyegye bɛ bokavolɛ nee bɛdabɛ bɛ mumua ne bɛ nwo. (Bɛgenga Malakae 2:13, 14.) Emomu, dwenledwenle nvasoɛ mɔɔ menli mɔɔ bɔ ɛbɛla kpalɛ nyia la anwo. Bɛlɛ dahuu ngoane anyelazo, anyelielɛ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu, nee adwenle kpalɛ mɔɔ anu te.—Bɛgenga Mrɛlɛbulɛ 3:1, 2.

19 Edwɛndolɛnli ne dole edwɛne kɛ: “Bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo wɔ mɛla ne la lɛ [anzondwolɛ] kpole; debie biala ɛngola ɛmmaa bɛndu koti.” (Edw. 119:165) Ɛhye ati, bɛhulo nɔhalɛ ne, “bɛmmayɛ bɛ nwo kɛ menli mɔɔ ɛnze [nrɛlɛbɛ] la; bɛbɔ bɛ ɛbɛla kɛ bɛle nrɛlɛbɛvolɛma” wɔ mekɛ ɛtane ɛhye anu. (Ɛfɛ. 5:15, 16) Seetan ɛzuozua ngane dɔɔnwo kɛ ɔfa yeahye nɔhalɛ azonvolɛ. Noko yɛbahola yɛabɔ yɛ nwo bane. Gyihova ɛva ninyɛne mɔɔ yɛhyia nwo na ‘yɛahola yɛagyinla’ anzɛɛ ‘yɛalie Abɔnsam senle ɛda ne mɔ amuala yɛanlua bɛ la’ yemaa yɛ!—Ɛfɛ. 6:11, 16.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ]

^ ɛden. 13 Tɛ bɛ aluma kpalɛ kpalɛ ɔ.

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 29]

Anwonyia ɛhulolɛ kola sɛkye awie sunsum nu gyinlabelɛ. Mmamaa ɛhye bie to wɔ ɛlɛ

[Nvoninli wɔ mukelɛ 32]

Anyezo ɛhulolɛ anzɛɛ kɛzi awie yɛ ye nyɛleɛ wɔ nwo la kola maa bɛsɛkye agyalɛ