Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Gyihova Boɔboa Ye Menli Ne Mɔɔ Bɛ Nye Die La Anloa

Gyihova Boɔboa Ye Menli Ne Mɔɔ Bɛ Nye Die La Anloa

Gyihova Boɔboa Ye Menli Ne Mɔɔ Bɛ Nye Die La Anloa

“Bɛboɔboa menli ne kɔsɔɔti anloa, mrenya, mraalɛ, ngakula, nee nyɛvolɛ mɔɔ wɔ bɛ azua ne mɔ azo la.”​—MƐLA 31:12.

KƐZI ƐBAYE Ɔ NLOA Ɛ?

Duzu ati a yɛkola yɛka kɛ yɛ nyianu ne mɔ le debie titile maa Gyihova menli ɛ?

Afɔle boni a tete Yizilayɛma dɔɔnwo bɔle amaa bɛahola bɛahɔ Gyɛlusalɛm ɛvoyia ne mɔ ɛ?

Duzu ati a ɔnle kɛ yɛmaa nyianu kpa yɛ ti ɛ?

1, 2. Teokelase nyianu ne mɔ anwo ninyɛne boni mɔ a ɔhyia kɛ yɛsuzu nwo a?

WƆ ƐVOLƐ dɔɔnwo mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu, Gyihova Alasevolɛ ɛyɛ maanle nee maanle avinli nee maangyeba nyianu dɔɔnwo. Yɛ nuhua dɔɔnwo ɛhɔ nyianu ɛhye mɔɔ bie, bɔbɔ fane dɔɔnwo.

2 Wɔ ɛvolɛ apenle dɔɔnwo mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu, Nyamenle menli hɔle zo yɛle nyianu ngakyile. Yɛbazuzu nyianu mɔɔ bɛyɛ nwolɛ kɛlɛtokɛ wɔ Ngɛlɛlera ne anu nee mɔɔ bɛyɛ ye ɛnɛ la bie mɔ anwo, yemɔti yɛ kɛzi ɛnɛ mekɛ ye ɛdeɛ ne zɔho tete ɛdeɛ ne nee nvasoɛ mɔɔ saa yɛkɔ bie a yɛnyia ye la nzonlɛ.—Edw. 44:1; Wulo. 15:4.

NYIANU TITILE MƆƆ BƐYƐLE YE TETE NE NEE ƐNƐ LA

3. (a) Duzu a bɛyɛle ye wɔ nyianu mɔɔ lumua mɔɔ Gyihova menli yɛle mɔɔ bɛhɛlɛ bɛdo ɛkɛ la abo a? (b) Kɛzi ɛnee bɛfɛlɛ Yizilayɛma bɛmaa bɛkɔyia nu ɛ?

3 Nyianu mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Saenae Boka ne abo la a le nyianu kpole mɔɔ lumua mɔɔ Nyamenle menli yɛle vale zukoale ɔ nwo debie mɔɔ bɛyɛle nwolɛ kɛlɛtokɛ a. Nɔhalɛ nu, ɔle debie titile mɔɔ bɛyɛle ye wɔ nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu. Ɔda ali kɛ menli mɔɔ hɔle ɛkɛ la arɛle ɛnrɛvi anyelielɛ mekɛ zɔhane ɛlɛ. Gyihova luale ye Mɛla ne mɔɔ ɔvale ɔmanle Yizilayɛma la azo ɔlale ye tumi ne ali ɔhilele bɛ. (Ade. 19:2-9, 16-19; bɛgenga Adendulɛ 20:18; Mɛla ne 4:9, 10.) Nyianu zɔhane a lumua mɔɔ kile kɛzi Nyamenle nee Yizilayɛma bali wɔ mekɛ mɔɔ ɛha la anu a. Yeangyɛ biala, Gyihova yɛle ngyehyɛleɛ mɔɔ bɛbalua zo bɛamaa ye menli ne ayia nu la. Ɔmanle Mosisi yɛle dwɛtɛ fufule aweɛne ndendenle nwiɔ, mɔɔ bɛbava bɛavɛlɛ “menli ne” bamaa barayia “Ndanlɛ Sua ne anlenkɛ ne anloa” la. (Ɛdi. 10:1-4) Bɔ mɔdenle kɛ ɛbayɛ anyelielɛ mɔɔ menli ne nyianle la anwo nvoninli wɔ wɔ adwenle nu!

4, 5. Duzu ati a nyianu ne mɔ mɔɔ Mosisi nee Dwɔhyua nee menli ne yɛle la anwo hyia ɛ?

4 Mekɛ mɔɔ ɛnee ɛvolɛ 40 ne mɔɔ Yizilayɛma lile ye wɔ ɛsɛlɛ ne azo ɛlɛkɔ ye awieleɛ, na asetɛnla ne anu ɛyɛ se ɛmaa maanle fofolɛ ɛhye la, Mosisi boɔboale ɔ mediema Yizilayɛma anloa. Ɛnee bɛziezie bɛ nwo kɛ bɛkɔ Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo. Ɛnee mekɛ ɛhye le mekɛ kpalɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ Mosisi kakye ɔ mediema ne mɔ ninyɛne mɔɔ Gyihova ɛyɛ nee mɔɔ ɔbayɛ yeamaa bɛ la kɔsɔɔti a.—Mɛla 29:1-15; 30:15-20; 31:30.

5 Bie a Mosisi hanle ngyehyɛleɛ mɔɔ Nyamenle ɛyɛ kɛ ɔbamaa ye menli ne ayia nu dahuu na bɛahilehile bɛ la anwo edwɛkɛ wɔ nyianu ne abo. Ɛnee ɔwɔ kɛ ɛvolɛ nsuu biala bɛboɔboa mrenya, mraalɛ, ngakula, nee nyɛvolɛ mɔɔ wɔ Yizilayɛ la kɔsɔɔti anloa wɔ ɛleka mɔɔ Gyihova kɛhile la wɔ Kpɔda Bo Ɛdɛnlanlɛ Ɛvoyia ne anu, “amaa [bɛadie] mɛla ne na bɛazulo [Gyihova] bɛ Nyamenle ne, na bɛali mɛla ne amuala azo nɔhalɛ nu.” (Bɛgenga Mɛla ne 31:1, 10-12.) Yemɔti ɔda ali kɛ ɛnee Nyamenle menli ne bɛada ayia nu azuzu Gyihova edwɛkɛ nee ye bodane ne mɔ anwo. Mekɛ mɔɔ ɛnee Yizilayɛma ɛli Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne kɔsɔɔti azo konim noko menli mɔɔ sonle awozonle nee bɛ tɛte la, Dwɔhyua boɔboale Yizilayɛma kɔsɔɔti anloa kɛ ɔmaa bɛamia kpɔkɛ mɔɔ bɛzi kɛ bɛfa nɔhalɛlilɛ bɛazonle Gyihova la anu. Ɛhye manle menli ne hanle ndane kɛ bɛbazonle Nyamenle.—Dwɔ. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24.

6, 7. Duzu ati a yɛbahola yɛaha kɛ nyianu mɔɔ Gyihova menli ɛyɛ ye kenlensa ye la ɛli ninyɛne titile bie mɔ anwo gyima ɛ?

6 Wɔ Gyihova menli mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la tetedwɛkɛ nu, bɛyɛ nyianu titile mɔɔ yemaa bɛde teokelase gyimalilɛ anzɛɛ Ngɛlɛlera ne abo kpalɛ a. (Mrɛ. 4:18) Wɔ Ewiade Konle I anzi, Baebolo Sukoavoma yɛle bɛ nyianu kpole kpalɛ mɔɔ lumua la wɔ 1919 ne anu wɔ Cedar Point, Ohio, U.S.A. Bɛhanle bɛhilele menli 7,000 ne mɔɔ bɛyiale nu la kɛ ɔwɔ kɛ bɛbɔ edwɛkpa ne nolo wɔ ewiade amuala. Bɛyɛle nyianu fofolɛ wɔ ɛleka ko ne ala wɔ 1922 ne anu, nyianu ɛhye, bɛvale kenle ngɔnla a bɛyɛle a. Adiema Joseph F. Rutherford manle ɛdendɛlɛ bie mɔɔ maa anwosesebɛ la na ɔhanle ɔhilele ye tievolɛma kɛ bɛhɔ zo bɛha edwɛkɛ ne wɔ ɛleka biala kɔkpula kɛ bɛkɛzɛkye Babelɔn Kpole ne. Ɔhanle kɛ: “Ɔwɔ kɛ ewiade ne nwu ye kɛ Gyihova le Nyamenle, yɛɛ Gyisɛse Kelaese le arelemgbunli nu Belemgbunli nee awulae mɔ anu Awulae. Ɛnɛ le kenle titile. Bɛnlea, Belemgbunli ne ɛlɛdi tumi! Bɛdabɛ a bɛbabɔ ye nolo a. Ɛhye ati, bɛbɔ, bɛbɔ, bɛbɔ, Belemgbunli ne nee ye belemgbunlililɛ ne nolo.” Nyianuma ne nee Nyamenle menli mɔɔ wɔ ewiade amuala la vale anyelielɛ lile folɛdulɛ ɛhye azo.

7 Wɔ 1931 ne anu wɔ Columbus, Ohio, Baebolo Sukoavoma ne vale anyelielɛ liele duma Gyihova Alasevolɛ dole nu. Ɛvolɛ 1935 ne noko anu wɔ Washington, D.C., Adiema Rutherford hilehilele mɔɔ “menli pemgbenleamgbe [anzɛɛ, “ekpunli kpole,” NW]” ne mɔɔ bɛha bɛ nwo edwɛkɛ wɔ Yekile buluku ne anu kɛ “bɛgyigyi belemgbunli ebia kpole ne nee Boaneralɛ ne anyunlu ɛkɛ” kile la anu. (Yek. 7:9-17) Ɛvolɛ 1942 ne anu, mekɛ mɔɔ ɛnee bɛgua Ewiade Konle II azo ɛsesebɛ la, Nathan H. Knorr manle ɛdendɛlɛ kɛnlɛma bie mɔɔ ɔti se “Anzondwolɛ—Asoo Ɔbahyɛ?” la. Ɔhilehilele “nane kɔkɔlɛ” ne mɔɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ Yekile ati 17 ne la anu, na ɔhanle kɛ bɛbayɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne kpole wɔ konle ne anzi.

8, 9. Duzu ati a nyianu bie mɔ ɛboa kpalɛ ɛ?

8 Debie mɔɔ yɛbahola yɛayɛ ye nzonlɛ kpalɛ wɔ 1946 “Maanle Maanle Mɔɔ Anye Die” Teokelase Nyianu ne mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Cleveland, Ohio abo la a le ɛdendɛlɛ, “Gyima Ne Mɔɔ Yɛbadɛlɛ Nu La Anwo Ngyegyelɛ” mɔɔ Adiema Knorr manle la. Adiema ko mɔɔ nwunle kɛzi ɛdendɛlɛ ne manle tievolɛma ne anye liele la hɛlɛle kɛ: “Ɛnee mede ɔ nzi ɛkɛ wɔ bama ne azo wɔ zɔhane nɔsolɛ ne, yemɔti mekɛ mɔɔ ɔhilehilele gyima ne anu na ɔhanle ngyehyɛleɛ mɔɔ bɛyɛ kɛ bɛbabuke Brooklyn Bɛtɛle ne nee gyima mɔɔ bɛyɛ ye wɔ ɛkɛ anu la, tievolɛma dɔɔnwo ne mɔɔ bɛbɔle bɛ sa nu la manle yɛnyianle anwosesebɛ fofolɛ. Ɔwɔ nuhua kɛ ɛgyi bama ne azo a ɛnnwu bɛ nyunlu ɛdeɛ, noko ɛnee ɛkola ɛnwu kɛzi bɛ nye ɛlie la.” Bɛyele New World Translation of the Christian Greek Scriptures ne ali wɔ maanle nee maanle avinli nyianu bie mɔɔ bɛyɛle ye wɔ 1950 ne anu wɔ New York City la abo, yemɔ a ɔle Baebolo mɔɔ lumua wɔ yɛ mekɛ ye anu mɔɔ bɛziale bɛvale Nyamenle duma ne bɛziele ɔ bo zo ne wɔ ye Edwɛkɛ ne anu a.—Gyɛ. 16:21.

9 Nyianu mɔɔ bɛyɛle ye wɔ ɛkpɔlɛ ne anzi mɔɔ Gyihova luale zo boɔboale ye nɔhalɛ Alasevolɛ ne mɔ anloa la noko manle anwosesebɛ kpalɛ kpalɛ. Ɛnee Adolf Hitler ɛha ndane kɛ ɔbɔ Gyihova Alasevolɛ abo zo wɔ Germany, noko menli 107,000 yiale nu wɔ Nuremberg, ɛleka mɔɔ ɛnee ɔ nee ye sogyama ne kɔyia la yɛle nyianu wɔ 1955 ne anu. Anyelielɛ manle menli mɔɔ yiale nu wɔ ɛkɛ la anu dɔɔnwo zunle! Ɛnee menli 166,518 ne mɔɔ yiale yɛle “Nyamenlezonlenlɛ Kpalɛ” nyianu ne mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Poland wɔ 1989 ne la anu dɔɔnwo vi dɛba ne Soviet Union nee Czechoslovakia, yɛɛ Europe Aduduleɛ maanle gyɛne nu. Wɔ bie mɔ afoa nu, ɛnee ɔle mekɛ mɔɔ lumua mɔɔ bɛ nee Nyamenle menli mɔɔ bo 15 anzɛɛ 20 la ɛyia nu a. Akee nea anyelielɛ mɔɔ bɛnyianle ye wɔ 1993 “Nyamenle Ngilehilelɛ” Maanle Nee Maanle Avinli Nyianu ne mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Kiev, Ukraine, mɔɔ bɛzɔnenle menli 7,402 la anwo nea. Ɔtɛla menli mɔɔ bɛzɔnenle bɛ wɔ Gyihova Alasevolɛ nyianu bo mɔɔ bɛyɛ nwolɛ kɛlɛtokɛ la anu biala.—Aye. 60:22; Hag. 2:7.

10. Nyianu boni mɔ a ɛkakye bɛ kpalɛ a, na duzu ati ɔ?

10 Bie a ɛkakye maangyeba anzɛɛ maanle nee maanle avinli nyianu bie mɔ kpalɛ. Asoo ɛkakye maangyeba nyianu mɔɔ ɛlumuale ɛhɔle anzɛɛ nyianu ne mɔɔ bɛzɔnenle wɔ wɔ ɔ bo la ɔ? Ɛhye mɔ le wɔ nyamenlezonlenlɛ ne anu debie titile. Mmamaa ɛ rɛle fi kɛzi bɛsonle bolɛ la ɛlɛ!—Edw. 42:4.

BƐMAA YƐ NYE DIE

11. Ɛvoyialilɛ nwo ngyehyɛleɛ boni a Nyamenle yɛle manle tete Yizilayɛma a?

11 Ɛnee Gyihova kpondɛ kɛ Yizilayɛma yia nu wɔ Gyɛlusalɛm fane nsa ɛvolɛ biala bɛdi Angye Ɛvoyia ne, Bɛyɔba Ɛvoyia ne (nzinlii bɛvɛlɛle ye Pɛntekɔso), nee Kpɔda Bo Ɛdɛnlanlɛ Ɛvoyia ne. Yemɔti, Nyamenle lile mɛla kɛ: “Ɛvolɛ biala, wɔ ɛvoyia fane nsa ɛhye mɔ ɛlilɛ nu, ɔwɔ kɛ nrenya biala ba medame Awulae bɛ Nyamenle ne anyunlu.” (Ade. 23:14-17) Kɛmɔ ɛnee mbusua tile dɔɔnwo ze nvasoɛ mɔɔ wɔ ɛvoyia ɛhye mɔ azo la ati, bɛ nee bɛ mbusua ne mɔ anu amra kɔsɔɔti hɔle.—1 Sam. 1:1-7; Luku 2:41, 42.

12, 13. Kɛzi Yizilayɛma dɔɔnwo bule ɛvoyia ɛhɔlɛ ɛ?

12 Dwenle kɛzi ɛnee adendulɛ ɛhye mɔ de maa Yizilayɛ mbusua la anwo nea. Kɛ neazo la, ɛnee Dwosefi nee Mɛle bɛadia mayɛlɛ 60, (anzɛɛ kilomita 100) bɛavi Nazalɛte bɛahɔ Gyɛlusalɛm. Saa ngakula ngyikyi boka ɛ nwo a, ɛsuzu kɛ ɛbali kenle nyɛ wɔ adenle nu? Gyisɛse mɔɔ hɔle Gyɛlusalɛm wɔ ye ngakula nu la maa yɛnwu kɛ ɛnee mbusua bɔ nu tu adenle ɛhye. Ɔbayɛ kɛ bɛ nye liele kpalɛ ɔluakɛ bɛbɔle nu bɛdule adenle na bɛdonle aleɛ yɛɛ bɛyɛle dabelɛ nwo ngyehyɛleɛ kpalɛ wɔ azua mɔɔ bɛnze zo la azo. Noko, ninyɛne hɔle zo kɛnlɛma yemɔti ngakula mɔɔ ɛnee le kɛ Gyisɛse mɔɔ ɛnyia ɛvolɛ 12 la nyianle fanwodi bie mɔ. Ɛnee ɔbayɛ se kɛ bɛ rɛle bavi ninyɛne ɛhye mɔ, ngakula ne mɔ titile!—Luku 2:44-46.

13 Kɛmɔ ɛnee Yizilayɛma dɔɔnwo ɛdu adenle la ati, bɛdabɛ mɔɔ bɛrale ɛvoyia ne la ɛnee vi maanle dɔɔnwo anu. Dwuuma nee menli mɔɔ hakyile yɛle Dwuuma la vi ɛleka le kɛ Yetale, Lebea, Kiliti, Ehyea Ekyi, nee Mɛsɔpɔteemea rale ɛvolɛ 33 Y.M. Pɛntekɔso ɛvoyia ne.—Gyi. 2:5-11; 20:16.

14. Kɛzi ɛvoyia ne mɔ mɔɔ Yizilayɛma hɔle ye ɛvolɛ biala la boale bɛ ɛ?

14 Wɔ Yizilayɛma mɔɔ di nɔhalɛ la afoa nu, ɛnee debie titile mɔɔ hyia bɛ la a le sunsum nu ninyɛne—nwolɛ adenle mɔɔ bɛbanyia bɛ nee Gyihova azonvolɛ dɔɔnwo abɔ nu azonle la. Ɛnee kɛzi ɔbaboa menli mɔɔ bahɔ bie la ɛ? Yɛbanwu mualɛ ne wɔ adehilelɛ mɔɔ Gyihova vale manle ye menli ne wɔ Kpɔda Bo Ɛdɛnlanlɛ Ɛvoyia ne anwo la anu: ‘Bɛ nee bɛ mra mrenya nee mraalɛ, bɛ sonvolɛ mrenya nee mraalɛ, nyɛvolɛ, Livaema, nrisa nee ahunlanvolɛ mɔɔ wɔ bɛ azua ne mɔ azo la ɛbɔ nu ɛli ɛvoyia ne anyelielɛ nu. Bɛli ɛvoyia ne kenle nsuu wɔ ɛleka ne mɔɔ Gyihova bɛ Nyamenle ne kɛhile la bɛva bɛwula Gyihova bɛ Nyamenle ne anyunlunyia, ɔboalekɛ Gyihova bɛ Nyamenle ne bayila bɛ, amaa bɛanyia aleɛ dɔɔnwo na bɛakpazi wɔ gyima biala mɔɔ bɛkɛva bɛ sa bɛkɛha ye la anu, amaa bɛ muala bɛ nye alie.’—Mɛla 16:14, 15; bɛgenga Mateyu 5:3.

BƐMAA YƐ NYIANU NE MƆ ANWO ƐHYIA YƐ

15, 16. Afɔle boni mɔ a ɛnee ɔwɔ kɛ ɛbɔ na wɔahola wɔahɔ nyianu bie mɔ a? Duzu ati a mɔɔ ɛyɛle la fɛta ɛ?

15 Nea kɛzi nyianu ɛhye mɔ mɔɔ bɛyɛle ye tete ne la le neazo kɛnlɛma maa Nyamenle menli mɔɔ wɔ ɛkɛ ne ɛnɛ la ɛ! Ɔwɔ nuhua kɛ toonwo mɔɔ yeradwu ɛnɛ la, ninyɛne dɔɔnwo ɛhakyi ɛdeɛ, noko ninyɛne titile mɔɔ nyianu ne mɔ di nwolɛ gyima la ɛtɛkakyile. Wɔ Baebolo mekɛ nu, ɛnee ɔwɔ kɛ nyianuma ne fa ninyɛne bie mɔ bɔ afɔle. Zɔhane ala ɔde ye ɛnɛ a. Noko akee, nvasoɛ mɔɔ bɛnyia ye la ati, mɔɔ bɛyɛ la fɛta. Ɛnee mekɛ ɛhye mɔ anwo hyia wɔ sunsum nu na ɛnɛ noko bɛ nwo hyia. Bɛmaa yɛte edwɛkɛ nee ninyɛne mɔɔ anwo hyia na yɛ nee Nyamenle anyia abusuabɔlɛ kpalɛ la abo. Nyianu ne mɔ boa yɛ maa yɛfa mɔɔ yɛkɛzukoa la yɛdi gyima, bɛboa yɛ bɛmaa yɛkoati ngyegyelɛ, yɛɛ bɛmaa yɛ anwosesebɛ bɛmaa yɛfa yɛ adwenle yɛsie ninyɛne mɔɔ boa yɛ la azo yɛtɛla mɔɔ bamaa yɛ sa nu ado la.—Edw. 122:1-4.

16 Menli mɔɔ kɔ nyianu ne mɔ la anye die. Nyianu kpole bie mɔɔ bɛyɛle ye ɛvolɛ 1946 la anwo amaneɛbɔlɛ bie ka kɛ: “Ɛnee ɔle kɛnlɛma kpalɛ kɛ alasevolɛ dɔɔnwo nyianle ɛleka kpalɛ lale, na menli dɔɔnwo bɔle nu dole Belemgbunlililɛ edwɛne yele Gyihova ayɛlɛ la.” Amaneɛbɔlɛ ne doale zo kɛ: ‘Menli dɔɔnwo mɔɔ dule bɛ nwo manle la vale anyelielɛ yɛle gyima boale bɛ mediema alasevolɛ.’ Asoo wɔnyia anyelielɛ zɛhae bie ɛlɛ wɔ maangyeba anzɛɛ maanle nee maanle avinli nyianu bie mɔ abo ɔ?—Edw. 110:3; Aye. 42:10-12.

17. Nzenzaleɛ boni mɔ a bɛyɛ ye wɔ yɛ nyianu ngyehyɛleɛ ne mɔ anu kenlensa ye a?

17 Bɛyɛ nzenzaleɛ wɔ kɛzi bɛyɛ nyianu ne mɔ anwo ngyehyɛleɛ la anu. Kɛ neazo la, Nyamenle menli ne bie mɔ kakye nyianu bie mɔ mɔɔ bɛvale kenle mɔtwɛ bɛyɛle la! Ɛnee bɛyɛ gyimalilɛ ne bie nwonlomɔ, ewiazo nee nɔsolɛ. Ɛnee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ boka ngyehyɛleɛ ne anwo. Ɛnee gyimalilɛ ne ekyi bɔ ɔ bo nwonlomɔ dɔne ngɔnla noko dɔɔnwo toa zo kɔdwu nɔsolɛ dɔne ngɔnla. Ɛnee mediema tu bɛ nwo maa yɛ gyima ɛsesebɛ to nwonlomɔ, ewiazo nee nɔsolɛ aleɛ maa nyianuma ne. Ɛnɛ, yɛnva kenle dɔɔnwo yɛnyɛ nyianu, yɛɛ mbusua nee baholɛ biala dumua yɛ bɛ aleɛ nwo ngyehyɛleɛ amaa bɛanyia mekɛ dɔɔnwo bɛadie edwɛkɛ ne.

18, 19. Nyianu gyimalilɛ ne foa boni mɔ a ɛ nye die nwolɛ kpalɛ a, na duzu ati ɔ?

18 Ninyɛne bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛ nye la kɛ bɛbava bɛaboka nyianu gyimalilɛ biala anwo a. Bɛdua ɛdendɛlɛ ngakyile nee mbuluku mɔɔ bɛye ye wɔ nyianu ne mɔ abo la azo bɛmaa yɛ sunsum nu “aleɛ wɔ mekɛ ne anloa,” bɛmaa yɛte Baebolo ngapezo nee ye ngilehilelɛ bo kpalɛ. (Mat. 24:45) Fane dɔɔnwo ne ala, mbuluku ɛhye mɔ boa ahonlekpalɛma ɔmaa bɛte nɔhalɛ mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la abo. Drama mɔɔ gyi Baebolo ne azo la boa ngakula nee mgbanyima kɔsɔɔti ɔmaa bɛneɛnlea bɛ nu na bɛkoati ewiade adwenle ɛtane ne. Ɛzɔnenlɛ ɛdendɛlɛ ne noko maa yɛ kɔsɔɔti yɛyɛ neɛnleanu wɔ ninyɛne mɔɔ anwo hyia yɛ kpalɛ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la anu, na saa yɛnwu kɛ menli mɔɔ ɛyila bɛ nwo zo ɛmaa Gyihova la ɛlɛyɛ nwolɛ sɛkɛlɛneɛ a yɛ nye die.

19 Nɔhalɛ nu, nyianu ne mɔ ɛyɛ nɔhalɛ ɛzonlenlɛ foa titile wɔ mekɛ dɔɔnwo anu, bɛsiezie Nyamenle menli ne mɔɔ bɛ nye die la bɛmaa bɛsonle ye kpalɛ wɔ ngyegyelɛ mekɛ nu. Nyianu ɛhye mɔ maa yɛ nwo yɛ se wɔ sunsum nu, bɛmaa yɛnyia agɔnwolɛma fofolɛ, bɛboa yɛ bɛmaa yɛkile anyezɔlɛ wɔ yɛ ewiade amuala mediemayɛlɛ ne anwo, yɛɛ bɛle adenle titile mɔɔ Gyihova dua zo yila ye menli na ɔnea bɛ a. Zɔhane ati, yɛ nuhua ko biala kulo kɛ ɔtoto ye ninyɛne boɛ amaa yeahola yeahɔ nyianu gyimalilɛ ne mɔ kɔsɔɔti.—Mrɛ. 10:22.

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]