Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Ngyegyelɛ Mɔɔ Mraalɛ Fa Nu

Ngyegyelɛ Mɔɔ Mraalɛ Fa Nu

“Saa menwu kɛzi mraalɛ fɛ la a, mengulo kɛ bie to me.”​—ZAHRA, YELI ƐVOLƐ 15, ye edwɛkɛ ɛhye wɔ Fenlanze magazine GEO ne anu.

KAKULA raalɛ ne edwɛkɛ ne mɔɔ wɔ ɛ sa fema zo la le nɔhalɛ bɔkɔɔ. Wɔ ewiade amuala, bɛyɛ mraalɛ nee ngakula mraalɛ basabasa wɔ bɛ asetɛnla kɔsɔɔti anu. Suzu edwɛkɛ ɛhye mɔ anwo.

  • Nyeyenu mɔɔ bɛyɛ bɛtia mraalɛ. Awovolɛ mɔɔ wɔ Ehyia la anye die ngakula mrenya nwo tɛla ngakula mraalɛ. UN bɔle amaneɛ wɔ ɛvolɛ 2011 ne anu kɛ, wɔ zɔhane maanle ne anu, mraalɛ kɛyɛ mgbe 134 wu ɔlua ɛkolɛyelɛ, ngakula mɔɔ bɛku bɛ, anzɛɛ bɛkpo bɛ la ati.

  • Nwomazukoalɛ. Saa bɛkyɛ menli mɔɔ ɛngɔ sukulu fee anzɛɛ bɛ sukulu ɛhɔlɛ ɛndwu ɛvolɛ nna mɔɔ bɛwɔ ewiade amuala la anu nsa a, nuhua nwiɔ le mraalɛ.

  • Nla mɔɔ bɛfa bɛgyegye bɛ. Agyalɛ mraalɛ mɔɔ bo mgbe mgbe 2.6 la ahu mɔ nee bɛ da mialera nu wɔ maanle dɔɔnwo anu mɔɔ bɛsuzu kɛ ɔnle ɛtane.

  • Kpɔkɛdelɛ. Wɔ maanle mɔɔ bɛlɛnyia anyuhɔlɛ la anu, nrenzɛvolɛma anu ko wu wɔ mitini kɛyɛ nwiɔ biala anu ɔluakɛ bɛnnyia ayileyɛlɛ kpalɛ.

  • Bɛnlɛ agyadeɛ nwo adenle. Wɔ maanle dɔɔnwo anu, mraalɛ a dua ɛbɔ nu ninyɛne dɔɔnwo a, noko bɛnlɛ adenle kɛ bɛkɛnyia bɛ ti anwo agyapadeɛ anzɛɛ azɛlɛ.

Duzu ati a mraalɛ ɛnlɛ nwolɛ adenle ɛhye mɔ ɛ? Bie mɔ fa bɛ nwo wula asɔnema diedi nee bɛ nyɛleɛ mɔɔ maa bɛyɛ mraalɛ basabasa la anu anzɛɛ bɛka kɛ ɔle ye adenle zo. Fenlanze adwelie kɛlata bie vale India lɔya Chandra Rami Chopra edwɛkɛ ɛhye hanle: “Debie ko bie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɛbanwu ye wɔ ɛzonlenlɛ kɔsɔɔti mɛla nu a: Bɛdie nyeyenu mɔɔ bɛyɛ bɛtia mraalɛ la bɛto nu.”

Asoo ɛ nee bɛ yɛ adwenle? Ɛsuzu kɛ Baebolo ne tendɛ tia mraalɛ kɛmɔ ɛzonlenlɛ nu mbuluku dɔɔnwo yɛ la ɔ? Bie mɔ dwenle kɛ Baebolo ne ɛleka bie tendɛ tia mraalɛ. Noko kɛzi Nyamenle ne mɔɔ ɔmanle bɛhɛlɛle Baebolo ne la bu mraalɛ ɛ? Ye nyelebɛnloa ne bahola ayɛ se ɛdeɛ, noko saa yɛfa mekɛ yɛneɛnlea Baebolo ne anu kpalɛ a, ɔbamaa yɛanwu nyelebɛnloa ne.