Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛgyinla Kpundii Kɛ “Adendulɛma”

Bɛgyinla Kpundii Kɛ “Adendulɛma”

‘Ayi mɔ, mesɛlɛ bɛ, bɛle nyɛvolɛ nee adendulɛma wɔ ewiade! Bɛmmadi nwonane atiakunluwɔzo ne mɔ anzi fee.’​—1 PITA 2:11.

1, 2. Nwane mɔ a Pita hanle kɛ bɛle Nyamenle “menli ne mɔɔ yekpa nu yeye bɛ” la ɛ, na duzu ati a ɔvɛlɛle bɛ “adendulɛma” ɛ?

GYISƐSE hɔle anwuma la ye ɛvolɛ kɛyɛ 30 anzi, ɛzoanvolɛ Pita hɛlɛle kɛlata manle Nyamenle “menli ne mɔɔ yekpa nu yeye bɛ na bɛha maanɔne wɔ Pɔntɛse, Galeehyea, Kapɛdosea, Ehyea, yɛɛ Baetenea la amuala.” (1 Pita 1:1) Pita vale edwɛkɛkpɔkɛ Nyamenle “menli ne mɔɔ yekpa nu yeye bɛ” la gyinlanle ɛkɛ manle menli mɔɔ le kɛ ɔdaye mɔɔ bɛva sunsum nwuanzanwuanza ne bɛkpokpa bɛ na bɛnyia “ngoane fofolɛ nwo anyelazo mɔɔ ɛnwu ɛlɛ” na bɛ nee Kelaese bali tumi wɔ anwuma la. (Bɛgenga 1 Pita 1:3, 4.) Noko duzu ati a akee ɔvɛlɛle bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la kɛ “nyɛvolɛ nee adendulɛma” ɛ? (1 Pita 2:11) Duzu a ɛhye kile maa yɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛye Alasevolɛ mɔɔ wɔ ewiade amuala la anu 650 ɛsie ahane a nuhua 1 ala a kile kɛ ɔboka bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo la ɛ?

2 Ɔfɛta kɛ ɔvale edwɛkɛkpɔkɛ “adendulɛma” ɔgyinlanle ɛkɛ ɔmanle bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ wɔ ɛvoya mɔɔ lumua la anu la. Mɔhama ne mɔɔ bɛwɔ ɛkɛ ɛnɛ la ɛnrɛdɛnla azɛlɛ ye azo dahuu. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo mɔɔ boka “mboane ekpunli ekyi” ne anwo la hɛlɛle kɛ: “Yɛmɛ, yɛ nzi maanle wɔ anwuma. Ɛkɛ ne yɛɛ yɛ nye la kɛ yɛ Dievolɛ Awulae Gyisɛse Kelaese vi bara a.” (Luku 12:32; Fel. 3:20) Ɔluakɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anzi “maanle wɔ anwuma” la ati, saa bɛwu a bɛfi azɛlɛ ye azo na bɛnyia damɛnlangoate ngoane wɔ anwuma. (Bɛgenga Felepaema 1:21-23.) Ɛhye ati, yɛkola yɛka ye wɔ adenle bie azo kɛ bɛle “adendulɛma” wɔ azɛlɛ ye mɔɔ Seetan ɛlɛnea zo la azo.

3. Edwɛkɛ boni a yɛbahola yɛabiza ye wɔ “mboane” gyɛne ne anwo ɛnɛ a?

3 Na ‘mboane gyɛne’ ne noko ɛ? (Dwɔn 10:16) Asoo bɛnlɛ anyelazo mɔɔ gyi Ngɛlɛlera ne azo la kɛ bɛbadɛnla azɛlɛ ne azo dahuu ɔ? Ɛhɛe, ɔbayɛ bɛ sua nu dahuu! Kɛkala, yɛbahola yɛaha kɛ bɛdabɛ noko bɛle adendulɛma. Wɔ adenle boni azo?

“ABƆDEƐ MUALA ƐLƐTE NYANE”

4. Duzu a ewiade mgbanyima ɛngola ɛnzi ye adenle a?

4 Suzuamgba ala mɔɔ Seetan ngyehyɛleɛ ɛtane ɛhye tɛbɔ ɛkɛ la, menli kɔsɔɔti mɔɔ Keleseɛnema boka nwo la bahɔ zo anwu amaneɛ wɔ atua mɔɔ Seetan dele tiale Gyihova la anwo. Yɛkenga ye wɔ Wulomuma 8:22 kɛ: “Yɛze kɛ toonwo mɔɔ yeradwu ɛnɛ la abɔdeɛ muala ɛlɛte nyane kɛ asɛɛ yevo awolɛ zo.” Ɔnva nwo mɔdenle mɔɔ ewiade mgbanyima, abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma yɛɛ menli mɔɔ boa bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛnwu amaneɛ ɛlɛbɔ la, bɛngola bɛnzi ninyɛne ɛhye mɔ adenle.

5. Kpɔkɛ boni a menli mgbe dɔɔnwo ɛbɔ ɔvi 1914 mɔɔ ba la ɛ, na duzu ati ɔ?

5 Ɔvi 1914 mɔɔ ba la, menli mgbe dɔɔnwo ɛvi bɛ ɛhulolɛ nu ɛlie Gyisɛse Kelaese mɔɔ Nyamenle ɛzie ye Belemgbunli la tumililɛ ɛdo nu. Bɛngulo kɛ bɛyɛ Seetan ewiade ne foa. Bɛkpo kɛ bɛkɛboa Seetan ewiade ne. Emomu, bɛfa bɛ anwosesebɛ nee bɛ anwonyia bɛboa Nyamenle Belemgbunlililɛ ne.—Wulo. 14:7, 8.

6. Adenle boni azo a Gyihova Alasevolɛ le kɛ nyɛvolɛ a?

6 Gyihova Alasevolɛ wɔ maanle mɔɔ bo 200 la azo, noko ɔnva nwo ɛleka biala mɔɔ bɛwɔ la, bɛbɔ bɛ ɛbɛla kɛ nyɛvolɛ. Bɛnva bɛ nwo bɛnwulowula maanle biala maanyɛlɛ nee ye edwɛkɛ nu. Kɛkala bɔbɔ, bɛbu bɛ nwo kɛ bɛle ewiade fofolɛ ne mɔɔ Nyamenle bava ara la maanlema. Bɛ nye die kpole kɛ bɛ mekɛ mɔɔ bɛlɛ ye kɛ adendulɛma wɔ ɛtane ewiade ɛhye anu la ɛlɛba awieleɛ ndɛndɛ la.

Yɛmbɔ mɔdenle kɛ yɛyɛ Seetan ewiade ne boɛ. Yɛkanvo Nyamenle ewiade fofolɛ ne yɛkile

7. Kɛ ɔkɛyɛ na Nyamenle azonvolɛ ayɛ ye maanlema dahuu ɛ, na nienwu a bɛbadɛnla a?

7 Ɔnrɛhyɛ, Kelaese bahile ye tumi na yeazɛkye Seetan ngyehyɛleɛ ɛtane ɛhye. Kelaese arane ne mɔɔ di munli la baye ɛtane nee nyane avi azɛlɛ ye azo. Ɔbaye abɔdeɛ mɔɔ ɛnyelɛ nwu bɛ nee mɔɔ ɛnyelɛ ɛnnwu bɛ mɔɔ bɛte Gyihova tumililɛ ne anwo atua la yeavi ɛkɛ. Nyamenle nɔhalɛ azonvolɛ bɛanyia adenle adɛnla Paladaese azɛlɛ ne azo dahuu. (Bɛgenga Yekile 21:1-5.) Wɔ adenle ɛhye azo, akee “bɛbaye abɔdeɛ muala bɛavi ɛkpɔlɔlɛ akɛlɛzonlenlɛ nu na [bɛanyia] anyunlunyia fanwodi ne mɔɔ Nyamenle amra lɛ ye la.”—Wulo. 8:21.

DUZU A BƐKPONDƐ BƐAVI NƆHALƐ AZONVOLƐ ƐKƐ A?

8, 9. Kilehile Pita edwɛkɛ bɛmmadi “nwonane atiakunluwɔzo” ne mɔ anzi anu.

8 Pita hilele mɔɔ bɛkpondɛ bɛavi Keleseɛnema ɛkɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔhanle kɛ: “Ayi mɔ, mesɛlɛ bɛ, bɛle nyɛvolɛ nee adendulɛma wɔ ewiade! Bɛmmadi nwonane atiakunluwɔzo ne mɔ mɔɔ dahuu nee bɛ ɛkɛla ko la anzi fee.” (1 Pita 2:11) Bɛlumuale bɛhɛlɛle folɛdulɛ ɛhye bɛmanle Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la, noko ɔwɔ ɛkɛ ɔmaa Gyisɛse mboane gyɛne ne noko.

9 Atiakunluwɔzo bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ saa yɛdi nwolɛ gyima wɔ adenle mɔɔ yɛ Bɔvolɛ ne kulo la azo a ɔnle ɛtane a. Nɔhalɛ nu, bɛmaa ɛbɛlabɔlɛ yɛ anyelielɛ. Kɛ neazo la, atiakunluwɔzo mɔɔ maa yɛ nye die la bie a le aleɛlilɛ, nza ɛnlonlɛ, anyelielɛ ninyɛne, nee agɔnwolɛvalɛ mɔɔ ɔfɛta. Nla nu ngitanwolilɛ wɔ agyalɛma avinli bɔbɔ le kpalɛ yɛɛ ɔlɛ ye mekɛ. (1 Kɔl. 7:3-5) Ɛnee Pita ɛlɛka “nwonane atiakunluwɔzo ne mɔ mɔɔ dahuu nee [yɛ] ɛkɛla ko la” anwo edwɛkɛ. Amaa yɛade ɛhye abo kpalɛ la, Baebolo ngilebɛbo bie mɔ kile ɔ bo “atiakunluwɔzo mɔɔ ɔnle ye adenle zo” (King James Version) anzɛɛ “atiakunluwɔzo ɛtane” (New International Version). Ɔda ali kɛ, ɔwɔ kɛ yɛnea boɛ wɔ sonla atiakunluwɔzo biala mɔɔ ko tia Gyihova bodane na ɔbahola yeazɛkye abusuabɔlɛ kpalɛ mɔɔ ɔ nee Nyamenle lɛ la. Tɛ ye zɔ a Keleseɛnenli anyelazo mɔɔ ɔlɛ kɛ ɔbadɛnla aze dahuu la bala esiane nu.

10. Ninyɛne mɔɔ Seetan fa di gyima maa Keleseɛnema bayɛ ye ewiade ne foa la bie a le boni?

10 Seetan bodane a le kɛ ɔmaa nɔhalɛ Keleseɛenema mɔɔ bɛbu bɛ nwo kɛ “adendulɛma” wɔ ewiade ɛhye anu la asa nu ado. Anwonyiahulolɛ, ɛbɛlatanebɔlɛ, dumalielɛ, “medame a melumua” a subane nee maanle nwo ɛhulolɛ kɔsɔɔti, boka Seetan ngane ne mɔ anwo na ɔwɔ kɛ yɛnwu ye. Saa yɛbɔ mɔdenle yɛtwe yɛ nwo yɛfi nwonane atiakunluwɔzo ɛhye mɔ anwo a, ɛnee yɛlɛda ye ali wienyi kɛ yɛnle Seetan ɛtane ewiade ne afoa. Yɛmaa ɔda ali kɛ yɛde nuhua mekɛ ekyi bie ala. Debie mɔɔ yɛkpondɛ na yɛlɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbanyia ye la a le dahuu ngoane wɔ Nyamenle tenlene ewiade fofolɛ ne anu.

ƐBƐLABƆLƐ KPALƐ

11, 12. Ɔyɛ a kɛzi bɛbu nyɛvolɛ ɛ, na duzu a yɛbahola yɛaha ye wɔ Gyihova Alasevolɛ ne mɔ anwo a?

11 Pita doale zo hanle mɔɔ bɛkpondɛ bɛavi Keleseɛnema mɔɔ bɛle “adendulɛma” ɛkɛ la wɔ ngyɛnu 12 ne kɛ: “Ɔwɔ kɛ bɛmaa bɛ nyɛleɛ wɔ maanlema avinli yɛ kɛnlɛma, amaa saa bɛsi bɛ amgbu kɛ bɛnle kpalɛ bɔbɔ a, ɛnee kɛmɔ bɛnwu bɛ nyɛleɛ kpalɛ ne la ati bɛaye Nyamenle ayɛlɛ wɔ Kenle ne mɔɔ Awulae bara la.” Ɔdwu mekɛ ne bie a bɛtendɛ bɛtia nyɛvolɛ anzɛɛ adendulɛma. Bɛyɛ ɛhye ɔluakɛ bɛle ngakyile la ati, bie bɔbɔ a bɛbu bɛ kɛ bɛnle menli kpalɛ. Bɛ ɛdendɛlɛ, bɛ nyɛleɛ, bɛ anwoziezielɛ, na bie a kɛzi bɛde bɔbɔ la le ngakyile. Noko saa bɛbɔ ɛbɛla kpalɛ a, ɔmmaa bɛnnyia edwɛkɛ ɛtane biala bɛnga ye wɔ bɛ nwo.

12 Zɔhane ala a, nɔhalɛ Keleseɛnema le ngakyile fi bɛ kpalɛzo amra dɔɔnwo anwo wɔ adawubɔlɛ anzɛɛ anyelielɛ ninyɛne ɛkpalɛ nu a. Bɛ adɛladeɛ nee bɛ anwoziezielɛ maa bɛyɛ ngakyile bɛfi ɛleka mɔɔ bɛwɔ la amra anwo. Ɔyɛ a ngakyile ɛhye mɔɔ bɛle la maa menli mɔɔ bɛdɔ bɛgua bɛ nzo nu la bɔ bɛ somolɛ kɛ bɛnle menli kpalɛ. Noko akee, menli bie mɔ kanvo bɛ wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ kpalɛ ti.

13, 14. Kɛzi nrɛlɛbɛ ‘dua ye nyɛleɛ zo di benle ɛ’? Maa neazo.

13 Subane kpalɛ kola bɔ tendɛtia gua. Bɛdendɛle bɛtiale Gyisɛse bɔbɔ mɔɔ ɔ ngomekye ala a ɔlile nɔhalɛ mɔɔ di munli ɔmanle Nyamenle la. Bie mɔ vɛlɛle ye “adidikpoku, nzanli, adwuledievolɛma nee bɛdabɛ mɔɔ awie ɛmbu bɛ la agɔnwo!” Noko ɔluale ye ɛbɛlabɔlɛ zo ɔhilele kɛ ɔnle zɔhane. Gyisɛse hanle kɛ: ‘Nyamenle nrɛlɛbɛ dua ye nyɛleɛ zo di benle.’ (Mat. 11:19) Zɔhane ala a ɔde ye ɛnɛ noko a. Kɛ neazo la, menli bie mɔ bule mediema mɔɔ bɛsonle Bɛtele wɔ Selters, Germany la kɛ bɛ nwo yɛ ɛzulolɛ. Noko maanle ne anu kpanyinli ko hanle bie manle bɛ kɛ: “Alasevolɛ ne mɔ mɔɔ sonle ɛke la ɛbɛlabɔlɛ le ngakyile, noko ɔngyegye menli mɔɔ wɔ maanle ye anu la.”

Baebolo nu nɔhalɛ ne ɛmaa koyɛlɛ ɛra Russiama abusua ɛhye avinli

14 Neazo bieko a le kɛ bɛdonle Gyihova Alasevolɛ mɔɔ bɛwɔ Moscow, Russia la, ɛzonle kɛ bɛyɛ ɛtane dɔɔnwo. Bie mɔ ka kɛ Alasevolɛ ne mɔ sɛkye abusua, maa menli ku bɛ nwo, na bɛkpo ayileyɛlɛ nwo moalɛ. Noko wɔ June 2010 ne anu, Europe Kɔɔto mɔɔ di nwolɛ Adenle mɔɔ Sonla lɛ anwo gyima mɔɔ ɔwɔ Strasbourg, France la hanle kɛ Moscow suakpole ne anyɛ ye boɛ kɛ ɔvale ɔ nloa ɔwulowulale Gyihova Alasevolɛ mɔɔ bɛwɔ ɛkɛ la ɛzonlenlɛ nu na ɔzile bɛ ayiahɔlɛ nwo adenle la. Europe Kɔɔto ne hanle kɛ kɔɔto ne mɔ mɔɔ wɔ Russia la angola angile ɛtane holɛ ko mɔɔ Alasevolɛ ne mɔ yɛle la. Bɛhanle kɛ kɔɔto ɛhye mɔ gyinlanle Moscow mɛla kyengye ne mɔ azo a lile tiale Gyihova Alasevolɛ ne mɔ a.

NƆHALƐ MƐLƐBƐNWOAZE

15. Baebolo ngyinlazo boni a Nɔhalɛ Keleseɛnema mɔɔ bɛwɔ ewiade amuala la di zo a?

15 Gyihova Alasevolɛ mɔɔ bɛwɔ Moscow nee ewiade amuala la yɛ debie mɔɔ Pita hanle kɛ ɔwɔ kɛ Keleseɛnema yɛ la. Ɔhɛlɛle kɛ: “Awulae ati bɛha bɛ nwo aze bɛmaa menli mɔɔ lɛ tumi wɔ bɛ sa nu mɔɔ le kɛ Maanle Maanle Belemgbunli ne, . . . nee amɛnladoma.” (1 Pita 2:13, 14) Ɔwɔ nuhua kɛ nɔhalɛ Keleseɛnema ɛnle ɛtane ewiade ɛhye afoa ɛdeɛ, noko kɛmɔ Pɔɔlo hanle la, bɛfi bɛ ɛhulolɛ nu bɛbɛlɛ bɛ nwo aze bɛmaa arane mgbanyima mɔɔ “Nyamenle a ɛva bɛ ɛzie ɛkɛ” la.—Bɛgenga Wulomuma 13:1, 5-7.

16, 17. (a) Daselɛ boni a kile kɛ yɛndwazo yɛntia arane ɛ? (b) Duzu a arane mgbanyima bie mɔ ɛha a?

16 Gyihova Alasevolɛ bɔ bɛ ɛbɛla kɛ “adendulɛma” wɔ ewiade ɛhye anu, noko bɛnyɛ ɛhye bɛnva bɛndwazo bɛntia arane bie. Bɛte ɔ bo kɛ menli lɛ adenle kpa awie mɔɔ ɔbali bɛ nwo zo tumi la, yemɔti bɛndwazo bɛntia adenle mɔɔ bɛdua zo bɛdi bɛ ngyegyelɛ nwo gyima la. Ɛzonlenlɛ bie mɔ fa bɛ nwo wula maanyɛlɛ nu, noko Gyihova Alasevolɛ ɛnyɛ zɔ. Bɛmbɔ mɔdenle kɛ bɛmaa maanyɛlɛma ahakyi adenle mɔɔ bɛdua zo bɛdi tumi la. Ɛzonle mɔɔ menli to bɛ kɛ bɛmaa basabasayɛlɛ ba maanle nu anzɛɛ bɛdidi arane bo la ɛnlɛ ngyinlazo biala!

17 Keleseɛnema di Pita folɛdulɛ ne mɔɔ ɔse “bɛli Maanle Maanle Belemgbunli ne eni” la azo, na bɛfa ɛbulɛ mɔɔ ɔfɛta bɛ la bɛmaa bɛ. (1 Pita 2:17) Arane mgbanyima bie mɔ ɛha kɛ bɛnlɛ debie biala mɔɔ bɛgyinla zo bɛbu Gyihova Alasevolɛ kɛ bɛle maamɔvo a. Kɛ neazo la, Steffen Reiche, mɔɔ ɛnee le arane sonvolɛ wɔ Brandenburg maanzinli ne anu, na nzinlii ɔrabokale Germany mɛladivoma ne anwo la hanle kɛ, Gyihova Alasevolɛ lale subane kɛnlɛma ali wɔ mekɛ mɔɔ bɛyɛle bɛ kpɔdekpɔde wɔ Nazi efiade ɛkɛ la. Bɛangyakyi bɛ diedi nu wɔ mekɛ mɔɔ bɛyɛle bɛ kpɔdekpɔde la, na bɛlale atiakunlukɛnlɛma ali bɛhilele bɛ gɔnwo mɔ pilizama. Ɔhanle kɛ ɛhye le neazo kɛnlɛma maa awie biala mɔɔ wɔ yɛ maanle ye anu la ɔluakɛ ɛnee bɛyɛ menli mɔɔ ɛnvi bɛ maanle ne anu anzɛɛ lɛ diedi ngakyile la atisesebɛ kpalɛ.

DA ƐLƆLƐ ALI

18. (a) Duzu ati a ɔfɛta kɛ yɛkulo yɛ mediema diedima ɛ? (b) Duzu a menli mɔɔ ɛnle Alasevolɛ la bie mɔ yɛle ye nzonlɛ a?

18 Ɛzoanvolɛ Pita hɛlɛle kɛ: “Bɛhulo bɛ gɔnwo mɔ diedima. Bɛzulo Nyamenle.” (1 Pita 2:17) Gyihova Alasevolɛ lɛ Nyamenle anwo ɛzulolɛ kpalɛ, na ɛhye noko ka bɛ maa bɛyɛ ye ɛhulolɛdeɛ. Bɛ nye die kɛ bɛboka ewiade amuala mediemayɛlɛ eku mɔɔ bɛlɛ bodane ko bɛlɛsonle Gyihova la anwo. Yemɔti, bɛdi edwɛkɛ mɔɔ se “bɛhulo bɛ gɔnwo mɔ diedima” la azo. Ɔdwu mekɛ ne bie a, zɛhae mediema ɛlɔlɛ ne mɔɔ bɛnnwu ye wɔ angomedi ewiade ɛhye anu la si menli mɔɔ bɛnle Alasevolɛ la anwo. Kɛ neazo la, awie bie mɔɔ ɛnee ɔ nee America adenduvoma bie ɛlɛkpɔsa la nwunle ɛlɔlɛ mɔɔ Alasevolɛ ne mɔ lale ye ali hilele bɛ mediema nyɛvolɛ mɔɔ rale maanle maanle avinli nyianu wɔ Germany wɔ ɛvolɛ 2009 ne anu la ɔzinle ɔ nwo. Ɔhanle kɛ wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ yeva yeyɛ ye gyima ne la anu, ɔtɛnwunle ɛhye bie ɛlɛ. Nzinlii, Alasevolɛ ne mɔ ko hanle kɛ: “Bɛlɛra ne vale anyelielɛ mɔɔ yɛ nwanwane la a hanle ye edwɛkɛ ne amuala a.” Asoo menli mɔɔ ba Alasevolɛ ne mɔ nyianu bo la bie ɛha edwɛkɛ ɛhye bie wɔde ye ɛlɛ ɔ?

19. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛsika yɛ bo kɛ yɛbayɛ a, na duzu ati ɔ?

19 Wɔ ndenle ɛhye mɔ nee gyɛne zo, Gyihova Alasevolɛ da ye ali kɛ bɛle “adendulɛma” wɔ Seetan ewiade ɛhye anu. Na bɛ nye die kɛ bɛbahɔ zo bɛayɛ zɔ. Anyelazo mɔɔ bɛlɛ kɛ ɔnrɛhyɛ bɛnrɛyɛ nyɛvolɛ wɔ Nyamenle tenlene ewiade fofolɛ ne anu na bɛbadɛnla ɛkɛ dahuu la, anu yɛ se yɛɛ ɔgyi ye kpundii. Asoo ɛ nye ɛnla ɛhye ade?