Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Adenle Mɔɔ Yɛlɛ Yɛkpa Mɔɔ Yɛkulo—Ahyɛlɛdeɛ Kɛnlɛma

Adenle Mɔɔ Yɛlɛ Yɛkpa Mɔɔ Yɛkulo—Ahyɛlɛdeɛ Kɛnlɛma

Foa 5

Adenle Mɔɔ Yɛlɛ Yɛkpa Mɔɔ Yɛkulo—Ahyɛlɛdeɛ Kɛnlɛma

1, 2. Ahyɛlɛdeɛ kɛnlɛma boni a bɛvale bɛbɔle yɛ a?

AMAA yɛade deɛ mɔɔ ɔti Nyamenle manle amaneɛnwunlɛ nwo adenle nee mɔɔ ɔbayɛ ye wɔ nwo abo la, ɔwɔ kɛ yɛnwu kɛzi ɔbɔle yɛ la. Yeambɔ yɛ mɔɔ yɛlɛ sonlabaka nee amelɛ ala a. Eza ɔbɔle yɛ mɔɔ yɛkola yɛdwenle na yɛte nganeɛ titile bie mɔ a.

2 Debie titile mɔɔ wɔ yɛ adwenle nee yɛ nganeɛdelɛ nu la a le adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la. Ɛhɛe, Nyamenle vale tumi mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la bɔle yɛ. Nɔhalɛ nu, ɔle ahyɛlɛdeɛ kɛnlɛma mɔɔ yeva yemaa yɛ a.

Kɛzi Bɛbɔle Yɛ La

3-5. Duzu ati a yɛ nye die adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la anwo ɛ?

3 Maa yɛzuzu kɛzi adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la fane amaneɛnwunlɛ mɔɔ Nyamenle ɛmaa nwolɛ adenle la anwo. Dumua suzu ɛhye anwo: Asoo ɔyɛ wɔ fɛ kɛ ɛlɛ adenle ɛkpa mɔɔ ɛbayɛ nee mɔɔ ɛbaha, mɔɔ ɛbali nee mɔɔ ɛbawula, gyima mɔɔ ɛbayɛ, yɛɛ ɛleka nee kɛzi ɛbabɔ wɔ ɛbɛla la? Anzɛɛ ɛbahulo kɛ awie yɛɛ bahile wɔ mɔɔ ɛbaha nee mɔɔ ɛbayɛ wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ kɔsɔɔti anu la ɔ?

4 Sonla biala mɔɔ ye adwenle nu la ɛkɛ la ɛnrɛhulo kɛ bɛkɛlie ye fanwodi bɔkɔɔ. Duzu ati ɔ? Kɛzi Nyamenle bɔle yɛ la ati ɔ. Baebolo ne ka kɛ, Nyamenle ‘yɛle sonla kɛ ye ɛsaso ɔmanle ɔzɔhonle ye,’ yɛɛ tumi mɔɔ Nyamenle mumua ne lɛ la anu ko a le adenle mɔɔ ɔlɛ ɔkpa mɔɔ ɔkulo la. (Mɔlebɛbo 1:26; Mɛla ne 7:6) Mekɛ mɔɔ ɔbɔle menli la, ɔvale tumi kɛnlɛma zɔhane—adenle mɔɔ bɛlɛ bɛkpa mɔɔ bɛkulo ahyɛlɛdeɛ ne ɔmanle bɛ. Ɛhye ati a yɛ nye ɛnlie nwolɛ kɛ tumivolɛ bie kɛsisi yɛ a.

5 Yemɔti ɛhulolɛ mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛkɛnyia fanwodi la amba arɛlevilɛ nu ala, ɔluakɛ Nyamenle le fanwodi Nyamenle. Baebolo ne se: “Ɛleka mɔɔ Awulae Sunsum ne wɔ la, fanwodi wɔ ɛkɛ.” (2 Kɔlentema 3:17) Zɔhane ati a Nyamenle vale adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la bɔle yɛ a. Kɛmɔ ɔze kɛzi yɛ adwenle nee yɛ nganeɛdelɛ yɛ gyima la ati, ɔnwunle ye kɛ saa yɛnyia adenle yɛkpa mɔɔ yɛkulo la a yɛ nye balie kpole.

6. Kɛzi Nyamenle bɔle yɛ adwenle ne amaa ɔ nee adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la abɔ nu ayɛ gyima ɛ?

6 Amaa yɛahola yɛava adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo yɛali gyima kpalɛ la, Nyamenle manle yɛ tumi mɔɔ maa yɛkola yɛdwenle, yɛsuzu ninyɛne nwo, yɛsi kpɔkɛ na yɛnwu mɔɔ le kpalɛ nee ɛtane la. (Hibuluma 5:14) Ɛhye ati, ɛnee ɔwɔ kɛ yɛfi nrɛlɛbɛ nu yɛkpa mɔɔ yɛkulo la. Bɛanyɛ yɛ kɛ robɔt mɔɔ ɛnlɛ adwenle na ɔngola ɔnyɛ mɔɔ ɔdaye mumua ne ɔkulo la. Yɛɛ bɛanyɛ yɛ kɛ nane mɔɔ fa nganeɛdelɛ a yɛ debie la. Emomu, bɛyɛle yɛ adwenle ne mɔɔ yɛ nwanwane la amaa ɔ nee adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la abɔ nu ayɛ gyima.

Mɔlebɛbo Kpalɛ

7, 8. Mɔlebɛbo kɛnlɛma boni a Nyamenle vale manle yɛ awovolɛ mɔɔ lumua la ɛ?

7 Adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo yɛɛ debie biala mɔɔ sonla kɛhyia nwo mɔɔ Nyamenle vale manle yɛ awovolɛ mɔɔ lumua, Adam nee Yive la maa yɛnwu kɛzi Nyamenle dwenle yɛ nwo la. Ɔvale bɛ ɔguale paladaese tola kpole bie anu. Ɛnee bɛlɛ nwonane afoa nu ninyɛne dɔɔnwo. Ɛnee bɛ adwenle nee bɛ nwonane di munli, yemɔti anrɛɛ bɛnrɛyɛ mrelera, bɛ nwo ɛnrɛdo bɛ anzɛɛ bɛnrɛwu—anrɛɛ bɛbahola bɛadɛnla aze dahuu. Anrɛɛ bɛbawo ngakula mɔɔ di munli na bɛdabɛ noko bɛava anyelielɛ bɛadɛnla aze dahuu. Na mekɛ mɔɔ bɛ nwo ɛlɛso la, anrɛɛ bɛbayɛ gyima mɔɔ yɛ anyelielɛ la bɛamaa azɛlɛ ne amuala ahakyi ayɛ paladaese.—Mɔlebɛbo 1:26-30; 2:15.

8 Baebolo ne ka mɔɔ ɔvale ɔmanle bɛ la anwo edwɛkɛ kɛ: ‘Nyamenle nwunle kɛ debie biala mɔɔ yeyɛ la le kpalɛ kpole.’ (Mɔlebɛbo 1:31) Eza Baebolo ne ka Nyamenle anwo edwɛkɛ kɛ: ‘Ye gyima di munli.’ (Mɛla ne 32:4) Ɛhɛe, Bɔvolɛ ne manle alesama abusua ne mɔlebɛbo kpalɛ. Mɔɔ ɛnee ɔwɔ kɛ ɔyɛ ɔmaa bɛ la ala ɛne. Nea kɛzi ɛnee Nyamenle dwenle bɛ nwo a!

Fanwodi Mɔɔ Lɛ Ɛweɛne

9, 10. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛfa adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la yɛdi gyima kpalɛ ɛ?

9 Noko akee, asoo ɛnee Nyamenle atiakunlukpɔkɛ a le kɛ ɔmaa sonla fanwodi mɔɔ ɛnlɛ ɛweɛne ɔ? Pɛ suakpole mɔɔ kale ɛhanlɛ nwo mɛla ɛnle zo na awie biala kola ka kale wɔ adenle mɔɔ ɔkulo azo la anwo nvoninli wɔ wɔ adwenle nu. Ɛbahulo kɛ ɛkɛha kale wɔ ɛleka zɛhae ɔ? Kyɛkyɛ, ninyɛne bayɛ basabasa wɔ ɛkɛ na ɔbahola yeamaa esiane dɔɔnwo asisi.

10 Zɔhane ala a ɔde wɔ adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo ahyɛlɛdeɛ ne mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ la anwo a. Fanwodi mɔɔ ɛnlɛ ɛweɛne la bahola amaa menli ayɛ basabasa. Ɔwɔ kɛ yɛnyia mɛla mɔɔ bahile mɔɔ ɔwɔ kɛ alesama yɛ adenle la. Nyamenle Edwɛkɛ ne se: “Bɛdɛnla kɛ bɛdi bɛ ti anwo, noko bɛmmafa bɛ ti anwo ɛlilɛ ne bɛkedɛheda ɛtane zo.” (1 Pita 2:16) Nyamenle kulo kɛ yɛfa adenle mɔɔ yɛlɛ yɛkpa mɔɔ yɛkulo la yɛdi gyima wɔ adenle kpalɛ zo. Tɛ ye atiakunlukpɔkɛ a le kɛ ɔmaa yɛanyia fanwodi bɔkɔɔ, emomu fanwodi mɔɔ lɛ ɛweɛne, ɔwɔ kɛ yɛdi mɛla zo.

Nwane Mɛla Ɔ?

11. Nwane mɛla a bɛbɔle yɛ kɛ yɛli zo a?

11 Nwane mɛla a bɛbɔle yɛ kɛ yɛli zo a? Edwɛkɛ mɔɔ wɔ 1 Pita 2:16 foa ko ka kɛ: “Bɛdɛnla kɛ bɛle Nyamenle ngɛkɛlɛ.” Ɛhye ɛngile akɛlɛ mɔɔ bɛkile ye nyane, emomu, ɔkile kɛ bɛyɛle yɛ mɔɔ saa yɛdi Nyamenle mɛla zo a, yɛɛ yɛ nye die kpole kpalɛ a. (Mateyu 22:35-40) Ye mɛla ne mɔ fa adehilelɛ kpalɛ mɔɔ tɛla mɛla biala mɔɔ sonla ɛyɛ la maa. “Medame a mele [Gyihova] bɛ Nyamenle ne, mɔɔ kilehile bɛ maa bɛyɛ kpalɛ, na ɔdi bɛ nyunlu ɔkilehile bɛ adenle mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛdua nu la.”—Ayezaya 48:17.

12. Fanwodi boni a yɛlɛ yɛkpa ninyɛne mɔɔ yɛkulo wɔ Nyamenle mɛla bo a?

12 Mekɛ ko ne ala, Nyamenle mɛla ne mɔ maa yɛ adenle maa yɛkpa mɔɔ yɛkulo. Ɛhye maa yɛkola yɛyɛ ninyɛne ngakyile na ɔmaa alesama abusua ne anye die. Suzu ninyɛne ngakyile mɔɔ le kɛ aleɛ, adɛladeɛ, edwɛne, adwinlililɛ yɛɛ azua ngakyile mɔɔ wɔ ewiade la anwo. Ɔda ali kɛ yɛkulo kɛ yɛdayɛ mumua ne yɛkpa ninyɛne zɛhae mɔ mɔɔ yɛkulo la tɛla kɛ yɛkɛmaa awie kɛzi kpɔkɛ kɛmaa yɛ.

13. Abɔdeɛ nwo mɛla boni mɔ a yɛ boɛyɛlɛ ti ɔwɔ kɛ yɛdi zo a?

13 Yemɔti bɛbɔle yɛ mɔɔ saa yɛdi Nyamenle mɛla mɔɔ yeva yemaa alesama la azo a, yɛɛ yɛ nye die a. Zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛdi Nyamenle abɔdeɛ nwo mɛla zo a. Kɛ neazo la, saa yɛbu yɛ nye yɛgua tumi mɔɔ twe ninyɛne ba aze nwo mɛla zo na yɛfi ɛbolɔnsam zo yɛwulu a, yɛbaboda anzɛɛ yɛbawu. Saa yɛbu yɛ nye yɛgua mɛla mɔɔ wɔ yɛ sonla baka ne anu la azo na yɛgyakyi aleɛ ɛlilɛ, nzule ɛnlonlɛ, anzɛɛ ɛnwomenle ɛlielɛ a, yɛbawu.

14. Duzu a maa yɛnwu kɛ bɛambɔ sonla kɛ ɔli ɔ ti anwo a?

14 Kɛmɔ bɛbɔle yɛ kɛ ɔwɔ kɛ yɛdi Nyamenle abɔdeɛ nwo mɛla zo la, zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛdi Nyamenle ɛbɛla kpalɛ ɛbɔlɛ nee asetɛnla nu mɛla zo a. (Mateyu 4:4) Bɛambɔ alesama mɔɔ saa bɛtwe bɛ nwo bɛfi bɛ Yɛvolɛ ne anwo a ɔwie bɛ boɛ a. Ngapezonli Gyɛlɛmaya ka kɛ: ‘Sonla ɔdaye ɔnlɛ ɔ nwo; sonla ɔdaye ɔnlɛ ye ngoane zo tumi. O Gyihova, tenrɛdenrɛ me.’ (Gyɛlɛmaya 10:23, 24) Yemɔti, wɔ adenle biala anu bɛbɔle menli kɛ bɛdɛnla Nyamenle tumililɛ bo na tɛ bɛdabɛ mumua ne bɛ tumililɛ ɔ.

15. Asoo anrɛɛ Nyamenle mɛla ne mɔ bayɛ adesoa amaa Adam nee Yive ɔ?

15 Anrɛɛ Nyamenle mɛla ne mɔ anwo tieyɛ ɛnrɛyɛ adesoa ɛnrɛmaa yɛ awovolɛ mɔɔ lumua la. Emomu, anrɛɛ ɔbawie bɛ nee alesama abusua ne kɔsɔɔti boɛ. Saa menli nwiɔ ne mɔɔ lumua la lile Nyamenle mɛla zo a, anrɛɛ ɔbawie awie biala boɛ. Kpolerazulɛ biala ɛnle nwolɛ kɛ anrɛɛ kɛkala alesama abusua ne amuala ɛyɛ ko de paladaese mɔɔ le kɛnlɛma na ɔyɛ anyelielɛ na ɛlɔlɛ wɔ nu la anu! Anrɛɛ amumuyɛ, nyanelilɛ yɛɛ ewule ɛnle ɛkɛ.

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 11]

Bɔvolɛ ne manle alesama mɔlebɛbo kpalɛ

[Nvoninli wɔ mukelɛ 12]

Asoo ɛbaha kale wɔ ɛleka mɔɔ kale dɔɔnwo wɔ na kale ɛhanlɛ nwo mɛla ɛnle la ɔ?