Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Jesus Christ—Yemɔ A le Nwane?

Jesus Christ—Yemɔ A le Nwane?

Jesus Christ—Yemɔ A le Nwane?

“MENLI dɔɔnwo mɔɔ ɛnle Kiliseɛnema la bɔbɔ die di kɛ ɛnee Ɔle kilehilevolɛ kpole mɔɔ ze nrɛlɛbɛ a. Ɔda ali kɛ ɔle menli mɔɔ ɛdɛnla aze ɛlɛ mɔɔ bɛ nyɛleɛ lɛ tumi wɔ menli gyɛne nwo zo la anu ko.” (The World Book Encyclopedia) “Yemɔ” a le Nwane? Yemɔ a le Jesus Christ, mɔɔ vale Kiliseɛnezonlenlɛ rale la. Asoo ɛze ye sonla holɛ ko mɔɔ ɔde a? Asoo ɔka wɔ asetɛnla wɔ adenle bie azo?

Bɛhɛlɛ edwɛkɛ mɔɔ sisile wɔ Jesus ɛzonlenlɛ gyima ne anu la wɔ Bible ne anu wɔ tetedwɛkɛ mbuluku nna mɔɔ bɛfɛlɛ bɛ Edwɛkpa ne mɔ la anu. Kɛzi yɛnwu ye kɛ amaneɛbɔlɛ ɛhye mɔ le nɔhalɛ ɛ? Mekɛ mɔɔ tetedwɛkɛ kɛlɛvolɛ Will Durant mɔɔ ɛlie duma la nleɛnleanle edwɛkɛ ɛhye mɔ anu wiele la ɔhɛlɛle kɛ: “Kɛ menli ekyi bie wɔ awolɛndoazo ko anu, babɔ bɛ ti anu anyia sonla mɔɔ lɛ tumi na ɔsɔ ɛnyelɛ, mɔɔ lɛ ɛbɛla kpalɛ mɔɔ kpogya nee alesama mediemayɛlɛ nwo adwenle la, bayɛ nwanwane debie mɔɔ yɛ azibɛnwo tɛla biala mɔɔ bɛhɛlɛ ye wɔ Edwɛkpa ne mɔ anu a.”

Noko, menli mgbe dɔɔnwo mɔɔ wɔ Aduduleɛ nee ɛleka ngakyile la ɛnze Jesus Christ. Bie a bɛbalie bɛali kɛ ɔdɛnlanle aze, noko bɛnlie bɛnli kɛ ɔka bɛ asetɛnla ne wɔ adenle biala azo. Ɔlua mɔɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛse bɛle ye ɛdoavolɛma la ɛyɛ la ati bie mɔ suzu kɛ ɔnfɛta kɛ bɛbadwenle Jesus anwo. Japanma bie mɔ ka kɛ ‘bɛdole atɔm bɔmbo wɔ Nagasaki,’ ‘suakpole mɔɔ Kiliseɛnema dɔɔnwo wɔ zo tɛla Japan azuamgbole ne mɔ dɔɔnwo la azo.’

Noko, saa wuliravolɛ bie anlo ayile mɔɔ dɔketa kɛhile ye la a ɛbava ye anwodolɛ ne anwo ɛzonle wɔamaa ayileyɛlɛnli ne ɔ? Ɔda ali kɛ ɛnrɛyɛ zɔ. Kiliseɛnemaanle nu amra vi mekɛ tendenle ɛbu bɛ nye ɛgua adehilelɛ mɔɔ Jesus vale manle amaa bɛahola bɛali bɛ kenle ko biala ngyegyelɛ nwo gyima la azo. Yemɔti kɛ anrɛɛ ɛbakpo Jesus ɔluakɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛse bɛle Kiliseɛnema la, ɛnli ye adehilelɛ zo la ati, duzu ati a ɛdawɔ ɛnzukoa ɔ nwo debie a? Nea Bible ne anu, na nwu sonla holɛ mɔɔ Jesus de amgba la nee kɛzi ɔbahola yeahakyi wɔ asetɛnla bɔbɔ la.

Ɛlɔlɛ—Ye Adehilelɛ

Jesus Christ ɛnee le kilehilevolɛ kpole mɔɔ dɛnlanle aze wɔ Palestine kɛyɛ ɛvolɛ 2,000 mɔɔ ɛze ɛhɔ la. Ye ngakula nu edwɛkɛ ekyi bie ala a yɛze a. (Matthew, adile 1 nee 2; Luke, adile 1 nee 2) Mekɛ mɔɔ Jesus lile ɛvolɛ 30 la, ɔbɔle ye ɛzonlenlɛ gyima ne abo kɛ “ɔdi nɔhalɛ ne anwo daselɛ.” (John 18:37; Luke 3:21-23) Jesus asetɛnla nwo tetedwɛkɛ kɛlɛvolɛma nna ne hɛlɛle ye bagua nu ɛzonlenlɛ gyima, ye ɛvolɛ nsa nee foa ne mɔɔ li awieleɛ wɔ ye azɛlɛ ye azo ɛlualɛ nu la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo.

Wɔ Jesus ɛzonlenlɛ gyima ne anu, ɔmanle ye ɛdoavolɛma debie titile mɔɔ bamaa bɛahola bɛagyinla bɛ asetɛnla nu ngyegyelɛ ngakyile nloa la. Ɛnee duzu debie ɔ? Yemɔ a le ɛlɔlɛ. Jesus hilehilele ye ɛdoavolɛma kɛzi bɛla ɛlɔlɛ ali bɛhile bɛ gɔnwo dasanli wɔ edwɛkɛhanlɛ mɔɔ ɛlie duma wɔ tetedwɛkɛ nu la anu ko, mɔɔ bɛfɛlɛ ye Boka zo Edwɛkɛhanlɛ ne la anu. Ɔhanle kɛ: “Yemɔti debie biala mɔɔ bɛkpondɛ kɛ menli yɛ maa bɛ la, bɛdabɛ noko bɛyɛ zɔhane ala bɛmaa bɛ.” (Matthew 7:12) Bɛfɛlɛ ngyinlazo edwɛkɛ ɛhye Mɛla Kpalɛ ne. Awie agbɔvolɛ bɔbɔ boka “menli” ne mɔɔ Jesus hanle bɛ nwo edwɛkɛ wɔ ɛke la. Ɔhanle ye wɔ ɛdendɛlɛ ko ne ala anu kɛ: “Bɛlɔ bɛ agbɔvolɛ na bɛzɛlɛ bɛmaa bɛdabɛ mɔɔ bɛkpɔ bɛ la.” (Matthew 5:44) Asoo anrɛɛ zɔhane ɛlɔlɛ ne ɛnrɛli ngyegyelɛ dɔɔnwo mɔɔ yɛyia bɛ ɛnɛ la anwo gyima? Mohandas Gandi mɔɔ ɛnee li Hinduma ati la dwenlenle zɔ. Bɛkile kɛ ɔhanle kɛ: “Saa [yɛ] muala yɛdie Christ ngilehilelɛ mɔɔ ɔvale ɔmanle wɔ Boka ne azo Ɛdendɛlɛ ne anu la yɛto nua a, anrɛɛ yɛli ngyegyelɛ ngakyile mɔɔ . . . wɔ ewiade anu amuala la anwo gyima.” Saa yɛfa Jesus ngilehilelɛ wɔ ɛlɔlɛ nwo yɛdi gyima a, ɔbali alesama ngyegyelɛ ne mɔ anwo gyima.

Ye Ɛlɔlɛ ne Gyimalilɛ

Jesus vale mɔɔ ɔhilehilele la ɔlile gyima. Ɔvale menli gyɛne ɛhyialɛdeɛ ɔlumuale ye ɛdeɛ nyunlu na ɔlale ɛlɔlɛ ali wɔ gyimayɛlɛ nu. Kenle ko bie, ɛnee Jesus nee ye ɛdoavolɛma ne ɛlɛsonle menli dɔɔnwo, na bɛannyia mekɛ bɛanli aleɛ. Jesus nwunle ye kɛ nwolɛ hyia kɛ ye ɛdoavolɛma ne “die bɛ ɛnwomenle ekyii,” yemɔti bɛhɔle ɛleka koonwu bie. Noko menli ekpunli bie lumuale bɛ nyunlu hɔhendɛle bɛ. Saa ɛdawɔ a ɛle Jesus a anrɛɛ kɛzi ɛbayɛ ɛ? Jesus “zele bɛ anwunvɔne” na “ɔbɔle ɔ bo ɔhilehilele bɛ ninyɛne dɔɔnwo.” (Mark 6:30-34) Anwunvɔne nganeɛdelɛ kpole ɛhye hanle ye manle ɔboale menli gyɛne.

Tɛ sunsum nu ninyɛne nwo ngilehilelɛ ngomekye a Jesus manle menli gyɛne nyianle zolɛ nvasoɛ a. Ɛza noko ɔvale nwonane nu moalɛ ɔmanle. Kɛ neazo la, ɔmanle mrenya 5,000 (mɔɔ mraalɛ nee ngakula ɛmboka nwolɛ) mɔɔ bɛdiele ye kenle ko bie too hɔkpula nɔsolɛ nu la aleɛ. Nzinlii ɔmanle menli 4,000 noko aleɛ. Mɔɔ lumua la anu, ɔvale paano nnu nee fɛlɛ nwiɔ, na nzinlii ɛdeɛ ne, ɔvale paano nsuu nee fɛlɛ ekyi bie a ɔlile gyima a. (Matthew 14:14-21; 15:32-38; Mark 6:35-44; 8:1-9) Ɔyɛ nwanwane gyima ɔ? Ɛhɛe, ɛnee ɔyɛ nwanwane ninyɛne.

Jesus eza yɛle menli dɔɔnwo mɔɔ ɛnde kpɔkɛ la ayile. Ɔmanle anyezinliravolɛma, abuburama, kokobɛvolɛma nee anzodiliravolɛma dele kpɔkɛ. Ɔdunwuele mɔwuamra bɔbɔ! (Luke 7:22; John 11:30-45) Mekɛ bie, kokobɛvolɛ bie zɛlɛle ye kɛ: “Saa ɛkulo a, ɛkola ɛmaa me nwo sa.” Kɛzi Jesus buale ye ɛ? Ɔdenrɛle ɔ sa ɔzɔle ye, na ɔzele ye kɛ: ‘Mekulo. Ɛ nwo ɛza.’” (Mark 1:40, 41) Nganeɛdelɛ kpole manle Jesus hulole kɛ ɔboa bɛ. Ɔluale zɛhae nwanwane ninyɛne ne mɔ azo ɔlale ɛlɔlɛ ali ɔhilele menli mɔɔ ɛlɛnwu amaneɛ la.

Ɔyɛ se kɛ ɛbalie wɔali ɔ? Noko Jesus yɛle ye nwanwane ninyɛne ne mɔ dɔɔnwo wɔ bagua nu. Ye agbɔvolɛ mɔɔ bɔle mɔdenle kɛ bɛbanyia ɔ nwo edwɛkɛ wɔ mekɛ biala anu bɔbɔ la, angola anga kɛ nwanwane ninyɛne ne mɔ mɔɔ amgba ɔyɛle la ɛnle zɔ. (John 9:1-34) Ɛza bieko, atiakunlukpɔkɛ bie ati a ɔyɛle nwanwane ninyɛne ne mɔ a. Bɛboale menli bɛmanle bɛnwunle Jesus kɛ yemɔ a le ahenle mɔɔ Nyamenle zoanle ye la.—John 6:14.

Jesus ngilehilelɛ nee ye asetɛnla mɔɔ yɛsuzu nwolɛ ekyii ala la, maa yɛ nye die ɔ nwo na ɔmaa yɛkulo kɛ yɛsukoa ye ɛlɔlɛ ne. Noko akee, tɛ yemɔ angomekye ala a le adenle kokye mɔɔ Jesus kola fa zo ka wɔ asetɛnla a. Ɛnee ɔnle kilehilevolɛ kpole ala mɔɔ hilehilele ɛlɔlɛ a. Ɔhilele kɛ ɔlumuale ɔdɛnlanle aze kɛ Nyamenle Ara kokye kolaa na yearayɛ dasanli (John 1:14; 3:16; 8:58; 17:5; 1 John 4:9) Eza ɔnle dasanli bieko noko ɔde aze, yemɔ maa ɔ nwo kyia wɔ bɔbɔ titile. Bible ne kile kɛ bɛdunwuele Jesus na kɛkala bɛzie ye ebia zo kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne azo Belemgbunli. (Yekile 11:15) Jesus hanle kɛ: “Ɛhye a le dahuu ngoane a, kɛ bɛkɛnwu wɔ, nɔhalɛ Nyamenle kokye ne, nee Jesus Christ mɔɔ ɛzoanle ye la.” (John 17:3; 20:31) Nɔhalɛ nu, Jesus Christ anwo adwenle mɔɔ ɛbanyia la bamaa wɔanyia dahuu ngoane wɔ Paladaese! Kɛzi ɔbahola yeara ye zɔ ɛ? Duzu ati a ɛnzukoa Jesus anwo debie dɔɔnwo na ɛnwu kɛzi “ɛlɔlɛ ne mɔɔ Christ lɛ la ka yɛ” maa yɛsukoa ye a? (2 Corinthma 5:14) Jehovah Alasevolɛ anye balie kɛ bɛbaboa wɔ.—John 13:34, 35.