Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Azedɛnlalɛ wɔ Anzondwolɛ Ewiade Fofolɛ Nu

Azedɛnlalɛ wɔ Anzondwolɛ Ewiade Fofolɛ Nu

Azedɛnlalɛ wɔ Anzondwolɛ Ewiade Fofolɛ Nu

Saa ɛnea nvoninli mɔɔ wɔ kɛlata ɛhye azo a, nganeɛ boni a ɛte a? Asoo ɛ nwo ɛnɔ anzondwolɛ, anyelielɛ nee boɛlilɛ mɔɔ ɛnwu ye wɔ ɛkɛ ne la wɔ wɔ ahonle nu ɔ? Kpolerazulɛ biala ɛnle nwolɛ kɛ ɛkulo. Na asoo ɔle ɛlaleɛ anzɛɛ adwenle nu nzuzuleɛ ala, kɛ ɛkɛlie ɛkɛli kɛ tenlabelɛ ɛhye mɔ bara kenlebie wɔ azɛlɛ ye azo ɔ?

Bie a menli dɔɔnwo badwenle zɔ. Mɔɔ yɛnwu ye ɛnɛ la a le konle, ɛtanelilɛ, ɛhɔne, anwondolɛ, ɛrelerayɛlɛ—saa yɛbobɔ nuhua ekyii bie anluma a. Noko akee deɛ mɔɔ ɔlua zo a yɛnyia anyelazo la wɔ ɛkɛ. Mɔɔ fale kenlebie anwo la, Bible ne ka kɛ, “kɛmɔ [Nyamenle] ɛwɔkɛ ne kile la, yɛlɛkendɛ anwuma fofolɛ nee azɛlɛ fofolɛ mɔɔ fɔɔnwoyɛlɛ wɔ nu la.”—2 Peter 3:13; Isaiah 65:17.

Kɛmɔ Bible ne kile la, “anwuma fofolɛ” nee “azɛlɛ fofolɛ” ɛhye mɔ ɛnle anwuma fofolɛ kɛ mɔ yɛnwu ye la anzɛɛ azɛlɛ fofolɛ mɔɔ le kɛ mɔɔ yɛde zo la. Bɛyɛle azɛlɛ nee anwuma ye mɔɔ yɛnwu ye la mɔɔ ɔdi munli, na Bible ne da ye ali kɛ bɛbadɛnla ɛkɛ ne dahuu. (Edwɛndolɛ 89:36, 37; 104:5) “Azɛlɛ fofolɛ” ne bayɛ fɔɔnwoyɛlɛma mɔɔ bɛbadenla azɛlɛ ye azo la, na “anwuma fofolɛ” ne bayɛ anwuma Belemgbunlililɛ anzɛɛ arane, mɔɔ di munli, mɔɔ bazie azɛlɛ ye azo menli ɛhye la. Na asoo ɔle mɔɔ bɛdie bɛdi a ɔyɛ boɛ kɛ “azɛlɛ fofolɛ” anzɛɛ anyunlunyia ewiade fofolɛ bahola ara ɔ?

Suzu nɔhalɛ mɔɔ ɔle kɛ ɛnee zɛhae tenlabelɛ ngɛnlama ɛhye mɔ boka Nyamenle mɔlebɛbo atiakunlukpɔkɛ mɔɔ ɔlɛ ɔmaa azɛlɛ ɛhye la anwo. Ɔvale menli nwiɔ ne mɔɔ lumua la ɔdenlanle azɛlɛ ye azo wɔ Paladaese wɔ Eden, na ɔmanle bɛ gyima kpole bie kɛ bɛli: “Bɛwo, na bɛmaa bɛ nwo ɛzo, na bɛmaa azɛlɛ ne ɛyi, na bɛnlea zolɛ.” (Genesis 1:28) Ɛhɛe, ɛnee Nyamenle atiakunlukpɔkɛ a le kɛ bɛbawo mralɛ na yearawie ye kɛ, bɛbadɛlɛ bɛ Paladaese ne anu bɛamaa yeava azɛlɛ ye azo amuala. Ɔwɔ nuhua kɛ, amozii bɛkpole kɛ bɛkɛli Nyamenle mɛla zo, na ɔlua zo bɛhilele kɛ bɛmfɛta kɛ bɛtenla aze dahuu ɛdeɛ, noko Nyamenle mɔlebɛbo atiakunlukpɔkɛ ne angakyi. Na ɔwɔ kɛ ɔba nuhua wɔ ewiade fofolɛ ne anu!—Isaiah 55:11.

Nɔhalɛ nu, saa ɛka Awulae Asɔne anzɛɛ Yɛ Ze Mɔɔ Wɔ Anwuma, na ɛsɛlɛ kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ɛrɛla a, ɛnee ɛlɛsɛlɛ ye anwuma arane ne kɛ ɔraye ɛtanelilɛ ɔvi azɛlɛ ye azo na ɔli ewiade fofolɛ ɛhye azo tumi. (Matthew 6:9, 10) Ɛhye ati yɛkola yɛnyia anwondozo kɛ Nyamenle babua zɔhane nzɛlɛlɛ ne, ɔluakɛ ye Edwɛkɛ ne bɔ ɛwɔkɛ kɛ: “Fɔɔnwoyɛlɛma bɛanyia azɛlɛ ne, na bɛadɛnla zolɛ dahuu.”—Edwɛndolɛ 37:29.

Azedɛnlalɛ wɔ Nyamenle Ewiade Fofolɛ Ne Anu

Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bava nyilalɛ mɔɔ bie nee ye ɛnzɛ la ara azɛlɛ ye azo, na yeamaa debie kpalɛ biala mɔɔ mɔlebɛbo ne Nyamenle yɛle manle ye menli amaa bɛ nye alie azɛlɛ ye azo la ara nu. Ɛkpɔlɛ nee akpule bo bapɛ, na yearawie ye kɛ awie biala mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la ayɛ agɔnwolɛ kpalɛ amaa awie biala. Wɔ Bible ne anu, Nyamenle bɔ ɛwɔkɛ kɛ, ɔbamaa konle bo apɛ wɔ azɛlɛ ye azo amuala. “Maanle ɛnrɛmaa dadeɛ zo ɛnrɛtia maanle, na bɛnrɛzukoa konle bieko.”—Edwɛndolɛ 46:9; Isaiah 2:4.

Ɔbarawie ye kɛ azɛlɛ ye azo amuala bayɛ kɛ Paladaese tola. Bible ne ka ye kɛ: “Fiemgbole nee azɛlɛ mɔɔ ehwie la bɛanyia anyelielɛ, na ɛsɛlɛ anwea kpaladada bali fɛlɛko na yeakpakye kɛ ndotolo. . . . ɔluakɛ fiemgbole ne azo yɛ nzule bavinde a, na azudenle aze ɛsɛlɛ anwea kpaladada zo. Na azɛlɛ mɔɔ dɔ la bayɛ azia na azɛlɛ reserese ayɛ nzulenzule.”—Isaiah 35:1, 6, 7.

Debie biala mɔɔ wɔ Paladaese azɛlɛ ne azo la bamaa anyelielɛ ara. Ɔnrɛra bieko kɛ ɛhɔne bahu menli, ɔlua aleɛ mɔɔ bɛnnyia ye la ati. Bible ne ka ye kɛ, “Azɛlɛ muane bamaa nɔba dɔɔnwo.” (Edwɛndolɛ 67:6; 72:16) Bɛmuala bɛbali bɛ sa anloa egyima nwo aleɛ, kɛ mɔ Bɔvolɛ ne ɛbɔ ɛwɔkɛ la: “Bɛbayɛ wine ɛya na bɛali zolɛ aleɛ . . . bɛnrɛlua na awie gyɛne ali.”—Isaiah 65:21,22.

Wɔ Nyamenle ewiade fofolɛ ne anu menli ɛnrɛhyele zo wɔ azua mgbole nu anzɛɛ kpaalɛ mɔɔ zolɛ ɛnde la azo bieko, ɔluakɛ Nyamenle ɛbɔ ɔtiakunlukpɔkɛ kɛ: “Bɛbasisi azua na bɛadɛnla nu . . . Bɛnrɛzi na awie gyɛne adɛnla nu.” Bible ne eza noko bɔ ɛwɔkɛ kɛ: “Bɛ ɛvɛlɛ ɛnrɛyɛ gyɛne.” (Isaiah 65:21-23) Ɛhye ati, menli banyia gyima mɔɔ nvasoɛ nee ahunlundwolɛ wɔ nu la ayɛ. Azedɛnlalɛ ɛnrɛyɛ nvonloleɛ.

Wɔ ye mekɛ nu, Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bɔbɔ bazia ava anzondwolɛ mɔɔ ɛnee wɔ nane nee nane, yɛ nane nee menli avinli wɔ Eden tola ne anu la ara bieko. Bible ne se: “Bedi nee boane ralɛ badɛnla ɛleka ko, na abɔnkye ralɛ nee sobolɛ ala, na ɛnlankɛ ralɛ ne awenade nee nane mɔɔ nyia aleɛ kpalɛ di la amuala babɔ nuhua adenla; na kakula ekyii anlea bɛ nwozo.”—Isaiah 11:6-9; Hosea 2:18.

Wɔmɔ dwenle nwolɛ, wɔ Paladaese azɛlɛ ne azo, anwondolɛ muala bavi ɛkɛ, na bɔtɔvoma noko anwo aza. Nyamenle Edwɛkɛ ne wula yɛ anwosesebɛ kɛ: “Maanlema ne bie ɛnrɛha ye kɛ: “Me nwo ɛdo me.” (Isaiah 33:24) “[Nyamenle] bakyikyi bɛ nye anwo monle amuala, na ewule ɛnle ɛkɛ bieko, na alɔbɔlɛlilɛ, ɛzunlɛ nee nyane ɛnle ɛkɛ bieko. Ɔluakɛ alumua ninyɛne ne ɛze ɛhɔ.”—Yekile 21:4.

Kɛzi Ɔbayɛ Boɛ Yeamaa Wɔ La

Nɔhalɛ nu, ɔwɔ kɛ ɛwɔkɛ mɔɔ Nyamenle ɛbɔ, mɔɔ ɔfale azedɛnlalɛ wɔ ye ewiade fofolɛ ne mɔɔ fɔɔnwoyɛlɛma a bɛadɛnla nuhua la, ka wɔ ahonle. Na mekɛ mɔɔ woannea a bie mɔ bɛazuzu kɛ nyilalɛ zezɛhae mɔ mɔɔ ba nuhua la ɛnrɛyɛ nɔhalɛ la, ɔnyɛ se ɔmmaa yɛ Bɔvolɛ kulovolɛ ne kɛ ɔbamaa yeara nuhua.—Edwɛndolɛ 145:16; Micah 4:4.

Emomu, saa yɛbadenla aze dahuu wɔ Paladaese ne mɔɔ ɛlɛba la anu a, ninyɛne bie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛdi nwolɛ gyima a. Jesus hilele nuhua titile ko, hanle ye wɔ nzɛlɛlɛ mɔɔ ɔzɛlɛle Nyamenle la anu kɛ: “Ngoane mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ la a le kɛ bɛkɛnwu wɔ, nɔhalɛ Nyamenle kokye ne a, ɔ nee Jesus Christ mɔɔ ɛzoanle ye la.”—John 17:3.

Yemɔti saa amgba amgba ala yɛkulo kɛ yɛtɛnla Nyamenle ewiade fofolɛ ne anu a, ɔwɔ kɛ yɛdumua yɛsukoa Nyamenle ɛhulolɛdeɛ na, akee yɛyɛ. Ɔluakɛ ɔle nɔhalɛ bɔkɔɔ: “Ewiade ɛhye nee ye atiakunluwɔzo ɛlɛpɛ nu aze, na nuhua ne mɔɔ yɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ la badɛnla aze dahuu,” na yeanyia yɛ Bɔvolɛ kulovolɛ ne nyilalɛ ne mɔ mɔɔ ɔbawola yeagua la dahuu dahuu.—1 John 2:17.