Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE BULU NEE NSA

Bu Ngoane Ahyɛlɛdeɛ Ne

Bu Ngoane Ahyɛlɛdeɛ Ne

1. Nwane a maanle yɛ ngoane a?

GYIHOVA a le “tease Nyamenle ne” a. (Gyɛlɛmaya 10:10) Ɔdaye a ɔle yɛ Bɔvolɛ a, yɛɛ ɔdaye a yemaa yɛ ngoane a. Baebolo ne ka kɛ: “Ɛdawɔ a ɛbɔle ninyɛne kɔsɔɔti a, na wɔ ɛhulolɛ zo a bɛwɔ ɛkɛ na ɛbɔle bɛ a.” (Yekile 4:11) Nɔhalɛ nu, ɛnee Gyihova kpondɛ kɛ yɛtɛnla ngoane nu. Ngoane le ahyɛlɛdeɛ mɔɔ vi ye ɛkɛ a.​—Kenga Edwɛne 36:9.

2. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛ ɛbɛlabɔlɛ awie yɛ boɛ ɛ?

2 Gyihova maa yɛ ninyɛne mɔɔ yɛhyia nwo amaa yɛahola yɛadɛnla ngoane nu, mɔɔ bie a le aleɛ nee nzule la. (Gyima ne 17:28) Noko mɔɔ tɛla ɛhye la, ɔkpondɛ kɛ yɛ nye die wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. (Gyima ne 14:15-17) Amaa yɛ ɛbɛlabɔlɛ awie yɛ boɛ la, ɔwɔ kɛ yɛdi Nyamenle mɛla ne mɔ azo.​—Ayezaya 48:17, 18.

KƐZI NYAMENLE BU NGOANE LA

3. Mɔɔ Keen hunle Ebɛle la, duzu a Gyihova yɛle a?

3 Baebolo ne kilehile yɛ kɛ yɛ ngoane nee awie mɔ ngoane sonle bolɛ maa Gyihova. Kɛ neazo la, mekɛ mɔɔ Keen​—Adam nee Yive ara ne​—vale ɔ diema kakula Ebɛle anwo ɛya la, Gyihova bɔle Keen kɔkɔ kɛ ɔwɔ kɛ ɔkomo ye ɛya ne azo. Noko Keen andie, emomu ɔvale ɛya kpole na ɔholole “ɔ diema Ebɛle anwo zo na ɔhunle ye.” (Gyɛnɛsese 4:3-8) Kɛmɔ Keen hunle Ebɛle la ati, Gyihova hwenle ɔ nzo. (Gyɛnɛsese 4:9-11) Yemɔti ɛya nee ɛkpɔlɛ ɛnle kpalɛ ɔluakɛ bɛkola bɛmaa yɛyɛ amumuyɛ anzɛɛ atisesebɛ. Awie mɔɔ le zɛhae la ɛnrɛhola ɛnrɛnyia dahuu ngoane. (Kenga 1 Dwɔn 3:15.) Amaa yɛazɔ Gyihova anye la, ɔwɔ kɛ yɛsukoa kɛ yɛbahulo menli kɔsɔɔti.​—1 Dwɔn 3:11, 12.

4. Duzu a mɛla mɔɔ Nyamenle vale maanle Yizilayɛma la anu ko kilehile yɛ wɔ ngoane ahyɛlɛdeɛ ne anwo a?

4 Ɛvolɛ apenle dɔɔnwo anzi, Gyihova hilele kɛ ɔbu ngoane kɛ ɔsonle bolɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔvale Mɛla Bulu ne ɔmaanle Mosisi la. Mɛla ne ko se: “Mmayɛ kodiawu.” (Ditilɔnomi 5:17) Ɛnee saa awie anye fuu ku ɔ gɔnwo a, bɛku ye bie.

5. Kɛzi Nyamenle bu ɛkolɛyelɛ ɛ?

5 Kɛzi Nyamenle bu ɛkolɛyelɛ ɛ? Kakula mɔɔ la ɛkolɛ nu bɔbɔ la ngoane sonle bolɛ maa Gyihova. Wɔ Mɛla mɔɔ Gyihova vale maanle Yizilayɛma la anu, Gyihova hanle kɛ saa awie si nrenzɛvolɛ bie maa ɔ ra mɔɔ la ɔ kunlu la wu a, ɔwɔ kɛ bɛku ahenle ne noko. (Kenga Ɛzɛdɔso 21:22, 23; Edwɛne 127:3.) Ɛhye maa yɛnwu kɛ ɛkolɛyelɛ le ɛtane.​—Nea Awieleɛdwɛkɛ 28.

6, 7. Kɛzi yɛbamaa Gyihova anwu kɛ yɛbu ngoane kɛ ɔsonle bolɛ ɛ?

6 Kɛzi yɛbamaa Gyihova anwu kɛ yɛ ngoane nee awie mɔ ngoane sonle bolɛ maa yɛ ɛ? Ɔnle kɛ yɛyɛ debie biala mɔɔ bava yɛ ngoane anzɛɛ awie mɔ ɛdeɛ ado esiane nu la. Ɛhye ati yɛnno wii, sigalɛte anzɛɛ nyiletane ɔluakɛ bɛboda yɛ yɛɛ bɛkola bɛku yɛ.

7 Nyamenle a vale yɛ ngoane nee yɛ sonlabaka ne maanle yɛ a, yemɔti ɔwɔ kɛ yɛfa yɛyɛ debie mɔɔ ɔkulo kɛ yɛfa yɛyɛ la. Yemɔti ɔwɔ kɛ yɛnea yɛ sonlabaka ne boɛ. Saa yɛanyɛ ye zɔ a, yɛ nwo ɛnrɛde wɔ Nyamenle anye zo. (Wulomuma 6:19; 12:1; 2 Kɔlentema 7:1) Saa yɛmbu ngoane kɛ ɔsonle bolɛ a, yɛnrɛhola yɛnrɛzonle Gyihova mɔɔ vale ngoane maanle yɛ la. Bie a subane ɛtane ɛgyakyilɛ bayɛ se, noko saa Gyihova nwu kɛ yɛlɛbɔ mɔdenle yɛabu ngoane kɛ ɔsonle bolɛ a, ɔbaboa yɛ.

8. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ amaa yɛanva yɛ ngoane nee awie mɔ ɛdeɛ yɛando esiane nu a?

8 Yɛzukoa kɛ ngoane le ahyɛlɛdeɛ mɔɔ sonle bolɛ a. Gyihova ze kɛ yɛbabɔ mɔdenle kɛ yɛnrɛva yɛ ngoane nee awie mɔ ɛdeɛ yɛnrɛdo esiane nu ɛlɛ. Yɛyɛ ɛhye ɔlua kɛzi yɛfa yɛ kale, moto nee ninyɛne gyɛne yɛdi gyima la azo. Yɛkpo nwɔhoalilɛ mɔɔ esiane anzɛɛ basabasayɛlɛ wɔ nu la. (Edwɛne 11:5) Eza yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbatoto ninyɛne boɛ wɔ yɛ awuke nu na awie amboda. Gyihova hanle hilele Yizilayɛma kɛ: “Saa ɛsi sua fofolɛ a, eza ɔwɔ kɛ ɛdie bane wɔ ɔ ti zo, amaa awie anvi zolɛ andɔ aze na wɔanva mogya nwo fɔlɛlilɛ wɔamba wɔ sua nu.”​—Ditilɔnomi 22:8.

9. Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛyɛ nane ɛ?

9 Kɛzi yɛyɛ nane bɔbɔ la noko hyia Gyihova. Yemaa yɛ adenle kɛ yɛhu nane yɛli na yɛva bie yɛyɛ adɛladeɛ, eza yemaa yɛ adenle kɛ yɛhu nane mɔɔ bava yɛ ngoane ado esiane nu la. (Gyɛnɛsese 3:21; 9:3; Ɛzɛdɔso 21:28) Noko ɔnle kɛ yɛyɛ nane amumuyɛ anzɛɛ yɛku bɛ yɛdielie yɛ nye ala.​—Mrɛlɛbulɛ 12:10.

BU NGOANE KƐ ƆLE NWUANZANWUANZA

10. Duzu a maa yɛnwu kɛ mogya gyi ɛkɛ ne maa ngoane a?

10 Mogya le nwuanzanwuanza maa Gyihova ɔluakɛ ɔgyi ɛkɛ ne ɔmaa ngoane. Mɔɔ Keen hunle Ebɛle la, Gyihova hanle hilele Keen kɛ: “Ɛ diema ne mogya ne ɛlɛsu avɛlɛ me wɔ azɛlɛ ne anwo.” (Gyɛnɛsese 4:10) Ɛnee Ebɛle mogya ne gyi ɛkɛ ne maa ye ngoane, na Gyihova hwenle Keen anzo kɛ ɔhunle Ebɛle la. Wɔ Nowa mekɛ zo Azuyilɛ ne anzi, Gyihova eza hilele kɛ mogya gyi ɛkɛ ne maa ngoane. Gyihova maanle Nowa nee ye abusua ne adenle kɛ bɛli nane. Ɔhanle kɛ: “Nane biala mɔɔ duolua azɛlɛ nwo na ngoane wɔ ye nu la bayɛ bɛ aleɛ. Meva ɔ muala memaa bɛ kɛ mɔɔ menvale nya nya amolɛ memaanle bɛ la.” Noko debie ko wɔ ɛkɛ mɔɔ Gyihova duale bɛ kɛ bɛmmadi a: “Bɛmmadi nane mɔɔ mogya ne tɛbɔ ye nu la, ɔluakɛ ye mogya ne le ye ngoane.”​—Gyɛnɛsese 1:29; 9:3, 4.

11. Mogya nwo mɛla boni a Nyamenle vale maanle Yizilayɛma a?

11 Mɔɔ Gyihova hanle hilele Nowa kɛ ɔmmadi mogya la, ye ɛvolɛ kɛyɛ 800 anzi, ɔhanle ɔhilele ye menli ne kɛ: “Saa Yizilayɛnli anzɛɛ ɛyɛvolɛ biala mɔɔ de bɛ avinli la di ɛbɔlɛ na ɔkye nane anzɛɛ aloma na ɔbali a, ɔwɔ kɛ ɔwola ye mogya ne ɔgua aze na ɔfa ndɛtɛlɛ ɔkeda zo.” Akee ɔhanle kɛ: ‘Bɛmmadi mogya.’ (Lɛvitikɔso 17:13, 14) Gyihova kpondɛ kɛ ye menli kɔ zo bu mogya kɛ ɔle nwuanzanwuanza. Bɛbahola bɛali nane, noko bɛnrɛli ye mogya ne. Saa bɛku nane kɛ bɛfa bɛado aleɛ a, ɔwɔ kɛ bɛtwi ye mogya ne bɛgua aze.

12. Kɛzi Kilisienema bu mogya ɛ?

12 Gyisɛse wule la anzi, ɛzoanvolɛma ne nee mgbanyima mɔɔ wɔ Kilisiene asafo ne anu wɔ Gyɛlusalɛm la yiale kɛ bɛsuzu Yizilayɛma Mɛla ne mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛkɔ zo bɛfa bɛdi gyima la anwo. (Kenga Gyima ne 15:28, 29; 21:25.) Gyihova boale bɛ maanle bɛnwunle kɛ ɔtɛbu mogya kɛ ɔsonle bolɛ na ɔwɔ kɛ bɛbu ye kɛ ɔle nwuanzanwuanza. Ɛnee ɔnle kɛ alimoa Kilisienema di anzɛɛ no mogya anzɛɛ di nane mɔɔ ye mogya ne tɛbɔ ye nu la. Saa bɛyɛ zɔ a, ɔle kɛ awozonle ɛzonlenlɛ anzɛɛ adwɔmane ɛbɛla ala la. Ɔvi zɔhane mekɛ ne mɔɔ ba la, nɔhalɛ Kilisienema ɛkpo kɛ bɛkɛli anzɛɛ bɛkɛnlo mogya. Na ɛnɛ noko ɛ? Gyihova kpondɛ kɛ yɛbu mogya kɛ ɔle nwuanzanwuanza.

13. Duzu ati a Kilisienema ɛnlie mogya a?

13 Asoo ɛhye kile kɛ ɔnle kɛ Kilisienema die mogya ɔ? Ɛhɛe. Gyihova se yɛmmadi anzɛɛ yɛmmano mogya. Saa dɔketa bie ka kile wɔ kɛ ɛmmano nza a, asoo ɛbava nza ne wɔawɔ ɛ nwo ɔ? Kyɛkyɛ! Zɔhane ala a mɛla ne mɔɔ se yɛmmadi anzɛɛ yɛmmano mogya la kile kɛ yɛnrɛlie mogya a.​—Nea Awieleɛdwɛkɛ 29.

14, 15. Duzu ati a ɔwɔ kɛ Kilisienenli bu ngoane na ɔtie Gyihova ɛ?

14 Na saa dɔketa bie ka kile yɛ kɛ yɛanlie mogya a yɛbawu ɛ? Ɔwɔ kɛ awie biala si ɔ ti anwo kpɔkɛ kɛ ɔbali mogya nwo mɛla mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ la azo anzɛɛ ɔnrɛli zo. Kilisienema bu Nyamenle ngoane ahyɛlɛdeɛ ne kpalɛ, yemɔti yɛbakpondɛ ayileyɛlɛ fofolɛ mɔɔ bamaa yɛade kpɔkɛ la; noko yɛnrɛlie mogya.

15 Yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la amaa yɛanyia kpɔkɛdelɛ kpalɛ, noko kɛmɔ ngoane sonle bolɛ maa Nyamenle la ati, yɛnrɛlie mogya. Ɔhyia kɛ yɛtie Gyihova tɛla kɛ yɛ ngoane ti yɛbayɛ ɔ nwo anzosesebɛ. Gyisɛse hanle kɛ: “Awie biala mɔɔ kulo kɛ ɔbɔ ye ngoane nwo bane la ɔbavi ɔ sa, noko awie biala mɔɔ medame ti ye ngoane kɛvi ɔ sa la asa baha ye.” (Mateyu 16:25) Kɛmɔ yɛkulo Gyihova la ati, yɛkpondɛ kɛ yɛtie ye. Ɔdaye a ɔze mɔɔ le kpalɛ maa yɛ a, na yɛbu ngoane kɛ ɔsonle bolɛ yɛɛ ɔle nwuanzanwuanza kɛ mɔɔ Gyihova bu ye la.​—Hibuluma 11:6.

16. Duzu ati a Nyamenle azonvolɛ tie ye a?

16 Nyamenle azonvolɛ mɔɔ di nɔhalɛ la ɛzi kpɔkɛ kɛ bɛbadie ye mɛla mɔɔ fale mogya nwo la. Bɛnrɛli, bɛnrɛnlo anzɛɛ bɛnrɛlie mogya kɛ bɛfa bɛayɛ bɛ nwo ayile. * Noko bɛbalie ayileyɛlɛ fofolɛ mɔɔ bamaa bɛade kpɔkɛ la bɛado nu. Bɛdie bɛto nu kɛ Bɔvolɛ ne mɔɔ bɔle ngoane nee mogya la ze mɔɔ le kpalɛ maa bɛ la. Ɛdie ɛdi kɛ ɔze mɔɔ le kpalɛ maa wɔ la ɔ?

DEBIE KOKYE MƆƆ GYIHOVA MAANLE BƐVALE MOGYA BƐYƐLE LA

17. Debie kokye mɔɔ Gyihova maanle Yizilayɛma adenle kɛ bɛva mogya bɛyɛ la a le boni?

17 Wɔ Mɛla mɔɔ Nyamenle vale maanle Mosisi la anu, Gyihova hanle hilele Yizilayɛma kɛ: “Abɔdeɛ biala ngoane wɔ mogya ne anu, yɛɛ meva memaa bɛ kɛ bɛva bɛli bɛ ti mgbɔdalɛ [anzɛɛ, bɛva bɛzɛlɛ ɛtanefakyɛ] wɔ afɔlemokyea ne azo, ɔluakɛ mogya ne a bɛfa bɛdi mgbɔdalɛ a.” (Lɛvitikɔso 17:11) Saa Yizilayɛma yɛ ɛtane a, bɛku nane bɛbɔ afɔle na bɛmaa ɛsɔfoma ne wola ye mogya ne gua afɔlemokyea ne mɔɔ wɔ ɛzonlenlɛsua ne anu la azo amaa Gyihova ava bɛ ɛtane ahyɛ bɛ. Ɛhye a le debie kokye mɔɔ Gyihova maanle adenle kɛ Yizilayɛma ɛva mogya ɛyɛ a.

18. Duzu a Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne ɛmaa yɛnyia a?

18 Gyisɛse rale azɛlɛ ye azo la, ɔvale ye ngoane anzɛɛ ye mogya ɔbɔle afɔle ɔziele nane afɔlebɔlɛ ne agyakɛ anu amaa yɛanyia ɛtanefakyɛ. (Mateyu 20:28; Hibuluma 10:1) Kɛmɔ Gyisɛse ngoane sonle bolɛ la ati, mɔɔ Gyihova dwazole ye hɔle anwuma la anzi, Gyihova maanle alesama kɔsɔɔti nyianle dahuu ngoane nwo anyelazo.​—Dwɔn 3:16; Hibuluma 9:11, 12; 1 Pita 1:18, 19.

Kɛ ɔkɛyɛ na wɔahile kɛ ɛbu ngoane nee mogya ɛ?

19. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ amaa ‘yɛanli awie biala mogya nwo ɛzonle’ a?

19 Yɛyɛ Gyihova mo somaa wɔ ngoane ahyɛlɛdeɛ ne mɔɔ yeva yemaa yɛ la anwo! Yɛkpondɛ kɛ yɛka yɛkile menli kɛ saa bɛnyia Gyisɛse anu diedi a, bɛbahola bɛadɛnla aze dahuu. Yɛkulo menli, na yɛbayɛ biala mɔɔ yɛbahola la amaa yɛahilehile bɛ yɛamaa bɛanwu kɛzi bɛbanyia ngoane la. (Yizikeɛle 3:17-21) Na kɛ mɔɔ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle la, yɛdayɛ noko yɛbahola yɛaha kɛ: “Menli awie biala mogya nwo ɛzonle, ɔluakɛ meanva Nyamenle ɛhulolɛdeɛ ne mɔɔ ɔwɔ kɛ meka nwolɛ edwɛkɛ mekile bɛ la amuala meanvea bɛ.” (Gyima ne 20:26, 27) Saa yɛka Gyihova anwo edwɛkɛ nee kɛzi ngoane sonle bolɛ maa ye la yɛkile awie mɔ a, ɔkile kɛ amgba yɛbu ngoane nee mogya.