Wɔ Yizikeɛle tile 23 ne, yɛnwunle kɛ bɛdendɛle bɛtiale Nyamenle menli ne ɛsesebɛ wɔ nɔhalɛ mɔɔ bɛanli la anwo. Tile ɛhye nee tile 16 ne zɔho bɛ nwo kpalɛ. Tile 23 ne le kɛ edwɛkɛ ne mɔɔ limoa la, ɔdaye noko ɔka tuutuu ɛbɛla nwo edwɛkɛ. Bɛha kɛ Gyɛlusalɛm le kakula yɛɛ Samɛlea le kpanyinli. Adile nwiɔ ne amuala maa yɛnwu kɛzi kakula raalɛ ne lile ɔ diema kpanyinli ne anzi hɔbɔle tuutuu ɛbɛla la, noko ɔdɛlale kpanyinli ne wɔ amumuyɛyɛlɛ nee ɛbɛlatane nu. Gyihova donle bɛ aluma wɔ tile 23 ne anu: Ɔhola a le kpanyinli a, Samɛlea, Yizilayɛ mbusua-bulu belemgbunlililɛ ne suakpole; Ɔhɔleba a le kakula a, Gyɛlusalɛm, Dwuda suakpole ne. *​—Yiz. 23:1-4.

Adile nwiɔ ne zɔho bɛ nwo wɔ adenle bieko azo. Bie a mɔɔ hyia kpalɛ la a le ɛhye mɔ: Tuutuuma ne bɔ ɔ bo la ɛnee bɛle Gyihova aye mɔ noko akee bɛyele ye bɛmaanle. Eza bɛmaanle bɛnyianle anyelazo. Tile 23 ne maa bɛnyia anyelazo ekyi kɛ bɛbalie bɛ, noko ɔ nee tile 16 ne zɔho bɛ nwo wɔ mekɛ mɔɔ Gyihova hanle kɛ: “Mebamaa wɔ anyiemgba ɛbɛla ne nee wɔ tuutuubɔlɛ ne . . . ara awieleɛ” la.​—Yiz. 16:16, 20, 21, 37, 38, 41, 42; 23:4, 11, 22, 23, 27, 37.

Dɛba ne, ɛnee yɛ mbuluku ne mɔ ka kɛ mediema mraalɛ nwiɔ ne, Ɔhola nee Ɔhɔleba, gyi ɛkɛ maa Kilisienemaanle ne mɔɔ bɛ nuhua ɛhyɛ na bɛyɛ Katelekema nee Protɛstantma la wɔ ngapezo nu. Noko asɔneyɛlɛ mɔɔ yɛva yɛzuzu nwolɛ kpalɛ nee neɛnleanu mɔɔ yɛyɛ la ɛmaa kpuya bie mɔ ɛdwazo. Asoo Kilisienemaanle ne ɛyɛ Gyihova aye ɛlɛ wɔ adenle bie azo? Asoo ɔ nee ye ɛyɛ ngyekyeleɛ ɛlɛ? Kyɛkyɛ. Ɛnee Kilisienemaanle ne ɛnle ɛkɛ wɔ mekɛ mɔɔ Gyisɛse nee sunsum nu Yizilayɛma ne yɛ “ngyekyeleɛ fofolɛ” ne la; yɛɛ ɔtɛbokale Kilisienema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la sunsum nu maanle ne anwo ɛlɛ. (Gyɛ. 31:31; Luku 22:20) Kilisienemaanle ne anye ɔ ti hɔkpulale kɛ ɛzoanvolɛma ne wule la. Ɔyele ɔ ti wɔ ɛvoya nna Y.M. kɛ kpɔkyevolɛ, ahyehyɛdeɛ mɔɔ adalɛ Kilisienema a wɔ nu la. Bɛle kɛ “ndile ne” mɔɔ wɔ Gyisɛse hwiiti ne nee ndile ne anwo ngapezo ne anu la.​—Mat. 13:24-30.

Ngakyile titili bieko ɛne: Gyihova maanle Gyɛlusalɛmma nee Samɛleama nyianle anyelazo kɛ bɛbalie bɛ. (Yiz. 16:41, 42, 53-55) Asoo Baebolo ne ka kɛ Kilisienemaanle ne lɛ anyelazo kɛ bɛbalie ye? Kyɛkyɛ! Ɔnlɛ anyelazo biala kɛ mɔɔ Babelɔn Kpole ne foa mɔɔ ɛha la ɛnlɛ bie la.

Ɔti Ɔhola nee Ɔhɔleba ɛngyi ɛkɛ ɛmmaa Kilisienemaanle ne wɔ ngapezo nu. Noko, ɛkɛ ne mɔɔ bɛwɔ la maa yɛte debie bie mɔɔ anwo hyia kpalɛ la abo: kɛzi Gyihova te nganeɛ wɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛyɛ bɛ nwo kɛ ye duma nwuanzanwuanza ne la bɛ nwo zo noko bɛnva ye nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nwo ngyinlazo ne mɔ bɛnyɛ gyima anwo la. Kilisienemaanle ne di fɔlɛ kpole wɔ ɛhye anwo ɔluakɛ ye asɔne dɔɔnwo ne kile kɛ bɛgyi Nyamenle ne mɔɔ Baebolo ne le ye ɛdeɛ la agyakɛ anu. Mɔɔ tɛla ɛhye la, bɛka kɛ Gyihova kulovolɛ Ralɛ, Gyisɛse Kelaese a le bɛ adekilevolɛ a. Noko bɛbɔ adalɛ bɛka kɛ Gyisɛse le nsa-ko nyamenle bie foa ko yɛɛ bɛnli ye mɛla ne mɔɔ nuhua la ɛkɛ mɔɔ se “bɛnle ewiade ne afoa” la azo. (Dwɔn 15:19) Kilisienemaanle ne ɛlua ɔ nwo mɔɔ yeva yewula awozonlezonlenlɛ nee maanyɛlɛ nu fane dɔɔnwo la azo yemaa yela ali kɛ ɔboka “tuutuunli kpole ne” anwo kpalɛ. (Yek. 17:1) Ɔwɔ kɛ ɔ nee adalɛ ɛzonlenlɛ maanle ne kyɛ mɔɔ ɛlɛba arado ye la!