Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE 15

Maa Ɛ Nye Ɛlie Wɔ Gyima Nwo

Maa Ɛ Nye Ɛlie Wɔ Gyima Nwo

‘Ɔwɔ kɛ awie biala anye die ye gyima ɛsesebɛ kɔsɔɔti anwo.’​—NOLOBƆVO 3:13.

1-3. (a) Kɛzi menli dɔɔnwo te nganeɛ wɔ bɛ gyima nwo ɛ? (b) Kpuya boni mɔ a yɛbazuzu nwo wɔ tile ɛhye anu a?

MENLI mɔɔ wɔ ewiade amuala la yɛ gyima ɛsesebɛ nea bɛ nwo nee bɛ mbusua. Menli dɔɔnwo anye ɛnlie bɛ gyima nwo, na bie mɔ bɔbɔ ɛlɛkɔ gyima kenle ko biala a bɛ rɛle bɔ. Saa zɔhane a ɛte nganeɛ a, duzu a ɛbahola wɔayɛ amaa ɛ nye alie wɔ gyima nwo kpalɛ a? Kɛ ɔkɛyɛ na ɛ nye alie wɔ gyima nu ɛ?

2 Gyihova ka kile yɛ kɛ: “Ɔwɔ kɛ awie biala didi na ɔno na ɔ nye die ye gyima ɛsesebɛ kɔsɔɔti anwo. Ɔle Nyamenle ahyɛlɛdeɛ.” (Nolobɔvo 3:13) Kɛzi Gyihova bɔle yɛ la maa yɛnyia ɛhulolɛ kɛ yɛbayɛ gyima. Ɔkulo kɛ yɛ nye die mɔɔ yɛyɛ la anwo.​—Kenga Nolobɔvo 2:24; 5:18.

3 Ɔti duzu a baboa yɛ amaa yɛ nye alie yɛ gyima nwo a? Gyima boni mɔ a ɔnle kɛ Kilisienema yɛ a? Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahola yɛayɛ yɛ gyima na eza yɛazonle Gyihova ɛ? Na gyima mɔɔ hyia kpalɛ la boni a yɛbahola yɛayɛ a?

GYIMAYƐVOMA NWIƆ MƆƆ ƐBE KPALƐ LA

4, 5. Kɛzi Gyihova bu gyima ɛ?

4 Gyihova mumua ne kulo gyima. Gyɛnɛsese 1:1 ka kɛ: “Mɔlebɛbo ne Nyamenle bɔle anwuma nee aze.” Mɔɔ Nyamenle bɔle azɛlɛ ye nee debie biala mɔɔ wɔ zolɛ la wiele la, ɔhanle kɛ ninyɛne mɔɔ yebɔ la le “kpalɛ bɔkɔɔ.” (Gyɛnɛsese 1:31) Yɛ Bɔvolɛ ne akunlu dwole mɔɔ ɔyɛle la anwo.​—1 Timote 1:11.

5 Gyihova tɛyɛ gyima. Gyisɛse hanle kɛ: “Me Ze ɛhɔ zo ɛyɛ gyima badwu ɛnɛ.” (Dwɔn 5:17) Yɛnze ninyɛne mɔɔ yɛ nwanwane mɔɔ Gyihova ɛlɛyɛ la anwo edwɛkɛ kɔsɔɔti ɛdeɛ, noko yɛze bie mɔ. Ɔlɛkɔ zo yeakpa bɛdabɛ mɔɔ bɛ nee ɔ Ra Gyisɛse Kelaese bali tumi wɔ anwuma la. (2 Kɔlentema 5:17) Eza Gyihova ɛlɛkile alesama adenle yɛɛ ɔlɛnea bɛ. Ɔlua ewiade amuala edwɛkɛhanlɛ gyima ne ati, menli mgbe dɔɔnwo ɛlɛnwu Gyihova na bɛlɛnyia anyelazo kɛ bɛbadɛnla paladaese azɛlɛ zo dahuu.​—Dwɔn 6:44; Wulomuma 6:23.

6, 7. Gyimayɛvo boni a ɛnee Gyisɛse de a?

6 Gyisɛse kulo gyima kɛ ɔ Ze la. Kolaa na Gyisɛse ara azɛlɛ ye azo la, ɛnee ɔle “gyimayɛvo mɔɔ ɛbe,” na ɔboka nwo a bɛbɔle ninyɛne kɔsɔɔti mɔɔ wɔ anwuma nee aze la. (Mrɛlɛbulɛ 8:22-31; Kɔlɔsaema 1:15-17) Mɔɔ Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔhɔle zo ɔyɛle gyima ɛsesebɛ. Ɔle kpavolɛ la, ɔzukoale kapenta gyima na ɔnwunle ye yɛ kpalɛ, bie a ɛnee ɔbobɔ mbia nee azua. Kɛmɔ ɛnee Gyisɛse ze gyima kpalɛ la ati, ɛnee bɛfɛlɛ ye “kapentanli ne.”​—Maake 6:3.

7 Noko ɛnee gyima titili mɔɔ hyia Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la a le kɛ ɔbabɔ edwɛkpa ne nolo na yeahilehile menli Gyihova anwo debie. Ɛnee ɔwɔ kɛ ɔfa ɛvolɛ nsa nee foa ɔwie ye ɛzonlenlɛ gyima ne, na ɔyɛle gyima ɛsesebɛ ɔvi nwonlomɔ mangyee ɔhɔdwule nɔɔzo. (Luku 21:37, 38; Dwɔn 3:2) Gyisɛse pɛle adenle ndendenle mɔɔ zolɛ le munlutu la hɔbɔle edwɛkpa ne nolo hilele menli dodo biala mɔɔ ɔbahola la.​—Luku 8:1.

8, 9. Duzu ati a Gyisɛse anye liele ye gyima nwo a?

8 Ɛnee Nyamenle gyima ne ɛyɛlɛ le kɛ aleɛ maa Gyisɛse. Gyima ɛhye maanle ye anwosesebɛ. Wɔ mekɛ bie mɔ anu, Gyisɛse yɛle gyima ɛsesebɛ too mɔɔ yeannyia mekɛ bɔbɔ yeanli aleɛ a. (Dwɔn 4:31-38) Ɔvale nwolɛ adenle biala mɔɔ ɔnyianle la ɔboale awie mɔ ɔmaanle bɛzukoale ɔ Ze anwo debie. Ɛhye ati a ɔholale ɔhanle ɔhilele Gyihova kɛ, “Mewie gyima mɔɔ ɛvale ɛmaanle me kɛ menyɛ la yɛ, na ɔlua zo mewula wɔ anyunlunyia wɔ azɛlɛ ye azo” la.​—Dwɔn 17:4.

9 Ɔda ali kɛ Gyihova nee Gyisɛse yɛ gyima ɛsesebɛ na bɛnyia anyelielɛ nee ahunlundwolɛ wɔ bɛ gyima nwo. Yɛkulo kɛ ‘yɛsukoa Nyamenle’ yɛɛ yɛkulo kɛ ‘yɛdi Gyisɛse agyakɛ anzi kpalɛ.’ (Ɛfɛsɛsema 5:1; 1 Pita 2:21) Ɛhye ati a yɛbɔ mɔdenle yɛyɛ gyima ɛsesebɛ na yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la wɔ gyima biala anu la.

KƐZI ƆWƆ KƐ YƐBU YƐ GYIMA Ɛ?

10, 11. Duzu a baboa yɛ amaa yɛanyia subane kpalɛ wɔ gyima nwo a?

10 Yɛle Gyihova menli la ati, yɛyɛ gyima ɛsesebɛ yɛnea yɛ nwo nee yɛ mbusua. Yɛkulo kɛ yɛ nye die yɛ gyima nwo, noko ɛhye bahola ayɛ se. Ɔti saa yɛ nye ɛnlie gyima mɔɔ yɛyɛ la anwo a, duzu a yɛbahola yɛayɛ a?

Subane kpalɛ bamaa ɛ nye alie gyima biala anwo

11 Nyia subane kpalɛ. Bie a yɛnrɛhola yɛnrɛhakyi yɛ gyima anzɛɛ yɛnrɛde gyima dodo mɔɔ yɛyɛ la azo, noko yɛbahola yɛahakyi yɛ subane. Saa yɛte mɔɔ Gyihova kpondɛ avi yɛ ɛkɛ la abo a, ɔbaboa yɛ. Kɛ neazo la: Gyihova anye la kɛ abusua tile bayɛ mɔɔ ɔbahola la yeamaa ye abusua ne asa aha mɔɔ bɛhyia la. Nɔhalɛ nu, Baebolo ne ka kɛ awie mɔɔ ɛnnea ye abusua la ‘le ɛtanevolɛ tɛla sonla mɔɔ ɛnlɛ diedi la.’ (1 Timote 5:8) Saa ɛle abusua tile a, yɛ gyima ɛsesebɛ fa nea wɔ abusua ne. Saa ɛkulo gyima mɔɔ ɛyɛ la o, saa ɛngulo o, ɛze kɛ saa ɛnea wɔ abusua ne a, ɛnee ɛlɛyɛ mɔɔ sɔ Gyihova anye la.

12. Kɛzi gyima ɛsesebɛ ɛyɛlɛ nee nɔhalɛlilɛ boa yɛ ɛ?

12 Yɛ gyima ɛsesebɛ na di nɔhalɛ. Ɛhye ɛnrɛmaa ɔnrɛyɛ se kɛ ɛ nye balie wɔ gyima nwo. (Mrɛlɛbulɛ 12:24; 22:29) Saa ɛyɛ zɔ a, wɔ gyimamenle ne balie wɔ ali. Gyimamenlema bu gyimayɛvoma mɔɔ di nɔhalɛ la kɛ bɛsonle bolɛ ɔluakɛ bɛnrɛwua ezukoa, ninyɛne anzɛɛ mekɛ. (Ɛfɛsɛsema 4:28) Mɔɔ hyia kpalɛ bɔbɔ la, saa ɛyɛ gyima ɛsesebɛ na ɛdi nɔhalɛ a, Gyihova ze. Ɛbanyia “adwenle mɔɔ anu te,” ɔluakɛ ɛze kɛ ɛlɛyɛ mɔɔ sɔ Nyamenle ne mɔɔ ɛkulo ye la anye.​—Hibuluma 13:18; Kɔlɔsaema 3:22-24.

13. Duzu bieko a bahola avi nɔhalɛ mɔɔ yɛdi wɔ gyima nu la anu ara a?

13 Nwu ye kɛ subane mɔɔ ɛda ye ali wɔ gyima nu la kola maa bɛye Gyihova ayɛlɛ. Ɛhye noko le debie bieko mɔɔ maa yɛ nye die yɛ gyima nwo a. (Taetɛse 2:9, 10) Ɔkola ɔba ye bɔbɔ kɛ gyimayɛvoma ne bie bahulo kɛ ɔsukoa Baebolo ne ɔlua wɔ neazo kpalɛ ne ati.​—Kenga Mrɛlɛbulɛ 27:11; 1 Pita 2:12.

GYIMA BONI A ƆWƆ KƐ MEYƐ A?

14-16. Saa yɛlɛkpondɛ gyima a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛsuzu nwo a?

14 Baebolo ne ɛmbobɔ gyima ngakyile mɔɔ ɔwɔ kɛ Kilisienenli yɛ anzɛɛ ɔnle kɛ ɔyɛ la aluma. Noko ngyinlazo mɔɔ kola boa yɛ maa yɛsi gyima nwo kpɔkɛ kpalɛ la wɔ nu. (Mrɛlɛbulɛ 2:6) Yɛkola yɛgyinla Baebolo ngyinlazo zo yɛbiza yɛ nwo kpuya ɛhye mɔ.

Kpondɛ gyima mɔɔ ɛntia Gyihova ngyinlazo la

15 Asoo gyima ɛhye bamaa meayɛ debie mɔɔ Gyihova se ɔnle kpalɛ la ɔ? Yɛzukoa nyɛleɛ mɔɔ Gyihova kyi, mɔɔ bie a le awule nee adalɛbɔlɛ la anwo debie. (Ɛzɛdɔso 20:4; Gyima ne 15:29; Ɛfɛsɛsema 4:28; Yekile 21:8) Ɔti yɛnea kɛ yɛnrɛyɛ gyima mɔɔ tia Gyihova ngyinlazo la.​—Kenga 1 Dwɔn 5:3.

16 Asoo gyima ɛhye boa anzɛɛ ɔsi nyɛleɛ mɔɔ Gyihova ɛnlie ɛndo nu la adua ɔ? Kɛ neazo la, saa bɛfa wɔ gyima nu kɛ ɛlie nyɛvolɛ wɔ asopiti ɛleka mɔɔ bɛtwe mogya bɛsie la ɛ? Nvonleɛ biala ɛnle nwo kɛ ɛbalie nyɛvolɛ. Noko ɛze mɔɔ Gyihova ɛha ye wɔ mogya mɔɔ bɛfa bɛdi gyima la anwo. Ɔti tɛ ɛdawɔ a ɛbayɛ mogya ne anwo gyima bɔbɔ ɛdeɛ, noko asoo ɛnnwu ye kɛ wɔ Gyihova anye zo, ɛdawɔ noko ɛdi nwolɛ fɔlɛ ne bie ɔ?​—Gyima ne 15:29.

17. Duzu a bahola aboa yɛ yeamaa yɛazi kpɔkɛ mɔɔ sɔ Nyamenle anye a?

17 Saa yɛfa Nyamenle ngyinlazo yɛdi gyima a, yɛbayɛ kɛ menli mɔɔ bɛha bɛ nwo edwɛkɛ wɔ Hibuluma 5:14 la, “bɛdabɛ mɔɔ bɛfa bɛ adwenle bɛyɛ gyima la ati bɛtete ye bɛmaa ɔkola ɔnwu ngakyile mɔɔ wɔ kpalɛ nee ɛtane nu la.” Biza ɛ nwo kɛ: ‘Saa medie gyima ɛhye meto nu a, mebadenda awie mɔ agyakɛ anu ɔ? Asoo gyima ɛhye bamaa meagyakyi me ye anzɛɛ me hu nee me mra na meahɔ maanle gyɛne zo ɔ? Kɛzi ɔbaha bɛ ɛ?’

NWU “NINYƐNE MƆƆ HYIA KPALƐ LA”

18. Duzu ati a ɔbahola yeayɛ se kɛ yɛbava yɛ adwenle yɛazie yɛ ɛzonlenlɛ zo ɛ?

18 Ɔbahola yeayɛ se kɛ yɛbava Gyihova ɛzonlenlɛ yɛalimoa wɔ ‘mekɛ ɛhye mɔɔ anu yɛ se la’ anu. (2 Timote 3:1) Gyima mɔɔ yɛbanyia yɛayɛ ye dahuu la bahola ayɛ se. Ɔwɔ kɛ yɛnea yɛ mbusua, noko yɛze kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ ɛzonlenlɛ ne yɛdimoa. Yɛmmaa nwonane afoa nu ninyɛne ɛngyia yɛ somaa wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. (1 Timote 6:9, 10) Ɔti kɛ ɔkɛyɛ na yɛanwu “ninyɛne mɔɔ hyia kpalɛ la” na mekɛ ko ne ala yɛanlea yɛ mbusua ɛ?​—Felepaema 1:10.

19. Kɛzi yɛ nwo mɔɔ yɛfa yɛto Gyihova anwo zo la boa yɛ maa yɛnyia yɛ gyima nwo adwenle kpalɛ ɛ?

19 Fa ɛ nwo to Gyihova anwo zo bɔkɔɔ. (Kenga Mrɛlɛbulɛ 3:5, 6.) Yɛze kɛ Nyamenle ze ninyɛne fɔɔnwo mɔɔ yɛhyia nwolɛ la yɛɛ ɔdwenle yɛ nwo kpalɛ. (Edwɛne 37:25; 1 Pita 5:7) Ye Edwɛkɛ ne ka kile yɛ kɛ: “Bɛmmamaa ezukoa nwo anyebolo ba bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu, na bɛmaa bɛ kunlu ɛdwo mɔɔ bɛlɛ ye la anwo. Ɔluakɛ [Nyamenle ɛha] kɛ: ‘Menrɛgyakyi wɔ ɛlɛ, yɛɛ menrɛkpo wɔ ɛlɛ.’” (Hibuluma 13:5) Gyihova ɛngulo kɛ yɛkɔ zo yɛdwenledwenle yɛ abusua ne mɔɔ yɛbanlea bɛ la anwo. Yemaa yela ali fane dɔɔnwo kɛ ɔkola ɔfa mɔɔ ye menli hyia nwolɛ la ɔmaa bɛ. (Mateyu 6:25-32) Ɔnva nwo gyima biala mɔɔ yɛyɛ la, yɛsukoa Nyamenle Edwɛkɛ ne dahuu, yɛbɔ edwɛkpa ne nolo na yɛkɔ yɛ Kilisiene ayia ne mɔ.​—Mateyu 24:14; Hibuluma 10:24, 25.

20. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛatete ninyɛne zo wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu ɛ?

20 Fa ɛ nye sie debie ko azo. (Kenga Mateyu 6:22, 23.) Ɛhye kile kɛ ɔwɔ kɛ ɛtete ninyɛne zo wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu amaa wɔava wɔ adwenle wɔazie Gyihova ɛzonlenlɛ zo. Yɛze kɛ nrɛlɛbɛ ɛnle nu kɛ yɛbamaa ezukoa, asetɛnla kpalɛ anzɛɛ milahyinli mɔɔ ɛdwu zo la ahyia yɛ adɛla yɛ nee Nyamenle agɔnwolɛvalɛ ne. Ɔti duzu a baboa yɛ amaa yɛava ninyɛne mɔɔ hyia la yɛalimoa ɛ? Ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛnrɛhwe kakɛ yɛnrɛdo yɛ nwo zo. Saa ɛtua kakɛ dɛba a, yɛ ngyehyɛleɛ kpalɛ na te zo anzɛɛ tua maa ɔvi ɛkɛ. Saa yɛannea boɛ a, nwonane afoa nu ninyɛne bazɛkye yɛ mekɛ nee yɛ anwosesebɛ, na bie a yɛnrɛnyia mekɛ yɛnrɛyɛ asɔne, yɛnrɛzukoa debie anzɛɛ yɛnrɛhɔ daselɛlilɛ. Kɛ anrɛɛ yɛbazoa nwonane afoa nu ninyɛne yɛagua yɛ nwo zo yɛamaa yɛ nwo ahyele yɛ la, yɛkulo kɛ yɛsukoa kɛ yɛbamaa yɛ kunlu adwo ninyɛne mɔɔ yɛhyia nwo, mɔɔ le kɛ “aleɛ nee adɛladeɛ” la anwo. (1 Timote 6:8) Kɛzi yɛ tɛnlabelɛ ne de biala la, ɔle kpalɛ kɛ yɛbanleɛnlea yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu ɔvi mekɛ mɔɔ kɔ mekɛ la na yɛanlea kɛzi yɛbahola yɛayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu la.

21. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛsi debie mɔɔ hyia yɛ wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo kpɔkɛ a?

21 Fa ninyɛne mɔɔ hyia kpalɛ la dimoa. Ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ mekɛ, yɛ anwosesebɛ nee yɛ nwonane afoa nu ninyɛne yɛdi gyima nrɛlɛbɛ nu. Saa yɛannea boɛ a, ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia dɔɔnwo, mɔɔ bie a le nwomazukoalɛ anzɛɛ ezukoa la bazɛkye yɛ mekɛ mɔɔ hyia la. Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛhɔ zo bɛlimoa bɛkpondɛ Belemgbunlililɛ ne.” (Mateyu 6:33) Ninyɛne mɔɔ yɛsi nwolɛ kpɔkɛ, yɛ subane, ninyɛne mɔɔ yɛyɛ ye alehyenlɛ biala nee yɛ bodane maa debie mɔɔ hyia yɛ kpalɛ la da ali.

GYIMA MƆƆ HYIA KPALƐ MƆƆ YƐBAHOLA YƐAYƐ LA

22, 23. (a) Gyima mɔɔ hyia kpalɛ la boni a Kilisienema bahola ayɛ a? (b) Duzu a baboa yɛ amaa yɛ nye alie yɛ gyima nwo a?

22 Gyima mɔɔ hyia kpalɛ mɔɔ yɛbayɛ la a le kɛ yɛbazonle Gyihova na yɛabɔ edwɛkpa ne nolo yɛahile awie mɔ. (Mateyu 24:14; 28:19, 20) Kɛ mɔɔ Gyisɛse yɛle la, yɛkulo kɛ yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la wɔ gyima ɛhye anu. Bie mɔ ɛdu ɛhɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia nolobɔlɛma dɔɔnwo la. Bie mɔ ɛlɛsukoa aneɛ fofolɛ amaa bɛahola bɛaha edwɛkɛ ne bɛahile menli mɔɔ ka zɔhane aneɛ ne la. Ɛ nee menli mɔɔ ɛyɛ ɛhye bie la ɛbɔ adawu na biza bɛ nwolɛ edwɛkɛ. Bɛbaha bɛahile wɔ kɛ bɛ nye die wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu kpalɛ yɛɛ bɛ kunlu dwo bɛ nwo.​—Kenga Mrɛlɛbulɛ 10:22.

Gyima mɔɔ hyia kpalɛ la a le kɛ yɛbazonle Gyihova

23 Ɛnɛ, yɛ nuhua dɔɔnwo yɛ gyima dɔnehwele dɔɔnwo anzɛɛ yɛ gyima ngakyile amaa yɛ abusua ne asa aha ninyɛne titili mɔɔ bɛhyia nwo la. Gyihova ze ɛhye, na ɔ nye die biala mɔɔ yɛyɛ kɛ yɛfa yɛanlea yɛ abusua ne la anwo. Ɔti bɛmaa yɛ muala yɛhɔ zo yɛzukoa Gyihova nee Gyisɛse na yɛyɛ gyima ɛsesebɛ, ɔnva nwo gyima holɛ mɔɔ yɛyɛ la. Na yɛhakye kɛ, yɛ gyima mɔɔ hyia kpalɛ la a le kɛ yɛbazonle Gyihova na yɛabɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne nolo. Ɛhye bamaa yɛ nye alie kpalɛ.