Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE 1

Nyamenle Ɛlɔlɛ Ne Wɔ Ɛkɛ Dahuu

Nyamenle Ɛlɔlɛ Ne Wɔ Ɛkɛ Dahuu

“Ɛhye a Nyamenle anwo ɛlɔlɛ kile a, kɛ yɛkɛli ye mɛla ne mɔ azo; yɛɛ ye mɛla ne mɔ ɛnle adesoa.”​—1 DWƆN 5:3.

1, 2. Duzu ati a ɛkulo Gyihova Nyamenle a?

ASOO ɛkulo Nyamenle? Bie a ɛkulo ye kpalɛ la ati a wɔyila ɛ nwo zo wɔmaa ye a. Bie a ɛte nganeɛ kɛ ɔle ɛ Gɔnwo kpalɛ. Noko kolaa na wɔahulo Gyihova bɔbɔ la, ɔlimoale ɔhulole wɔ. Yɛkenga ye wɔ Baebolo ne anu kɛ: “Yɛda ɛlɔlɛ ali, ɔluakɛ ɔlimoale ɔhulole yɛ.”​—1 Dwɔn 4:19.

2 Dwenle ndenle kɔsɔɔti mɔɔ Gyihova ɛlua zo ɛla ye ɛlɔlɛ ne ali ɛhile yɛ la anwo nea. Yeva azɛlɛ ye yemaa yɛ kɛ awuke kɛnlɛma yɛɛ debie biala mɔɔ yɛhyia amaa yɛ nye alie wɔ zo la. (Mateyu 5:43-48; Yekile 4:11) Ɔkulo kɛ yɛ nee ye nyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ, yɛɛ yeyɛ ye mɔɔ yɛkola yɛsukoa ɔ nwo debie. Saa yɛkenga Baebolo ne a, ɛnee yɛlɛtie Gyihova. Yɛɛ saa yɛyɛ asɔne a, ɔtie yɛ. (Edwɛne 65:2) Ɔfa sunsum nwuanzanwuanza ne mɔɔ le ye tumi kpole ne ɔkile yɛ adenle na ɔmaa yɛ anwosesebɛ. (Luku 11:13) Ɔzoanle ɔ Ra ne mɔɔ sonle bolɛ la bɔbɔ wɔ azɛlɛ ye azo kɛ ɔralie yɛ ɔvi ɛtane nee ewule nu.​—Kenga Dwɔn 3:16; Wulomuma 5:8.

3. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛ nee Gyihova anyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ ɛ?

3 Dwenle ɛ gɔnwo kpalɛ ko mɔɔ ɔ nee wɔ ɛlua wɔ anyelielɛ nee nyanelilɛ mekɛ nu la anwo ekyii nea. Ɔhyia mɔdenlebɔlɛ na agɔnwolɛvalɛ zɛhae anu amia kpalɛ. Zɔhane ala a yɛ nee Gyihova mɔɔ le yɛ Gɔnwo kpalɛ mɔɔ tɛla biala la agɔnwolɛvalɛ ne de a. Yɛ nee ye agɔnwolɛvalɛ ne bahola adɛnla ɛkɛ ne dahuu. Ɔti Baebolo ne ka kile yɛ kɛ: ‘Bɛva bɛ nwo bɛzie Nyamenle ɛlɔlɛ ne anu.’ (Dwuudu 21) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛayɛ ɛhye ɛ? Baebolo ne bua kɛ: “Ɛhye a Nyamenle anwo ɛlɔlɛ kile a, kɛ yɛkɛli ye mɛla ne mɔ azo; yɛɛ ye mɛla ne mɔ ɛnle adesoa.”​—1 Dwɔn 5:3.

“ƐHYE A NYAMENLE ANWO ƐLƆLƐ KILE A”

4, 5. (a) Duzu a “Nyamenle anwo ɛlɔlɛ” kile a? (b) Kɛzi ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ ɛmaa Gyihova la bɔle ɔ bo kɛ ɔyɛ kpole ɛ?

4 Saa Baebolo ne ka kɛ “Nyamenle anwo ɛlɔlɛ” a, duzu a ɔkile a? Ɛhye ɛngile ɛlɔlɛ mɔɔ Nyamenle lɛ maa yɛ la, emomu ɔkile ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la. Ɛkakye mekɛ mɔɔ ɛbɔle ɔ bo kɛ ɛkulo Gyihova la ɔ?

Saa ɛyila ɛ nwo zo ɛmaa Gyihova na bɛsɔne wɔ a, ɛnee ɛlɛkile kɛ ɛkulo ye na ɛkulo kɛ ɛtie ye dahuu

5 Kakye kɛzi ɛdele nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛlimoale ɛzukoale kɛ Gyihova kulo kɛ ɛtɛnla aze dahuu wɔ ye ewiade fofolɛ ne anu la. Ɛzukoale ninyɛne kɔsɔɔti mɔɔ yeyɛ amaa ɛhye ayɛ boɛ la anwo debie, na ɛnwunle kɛ Gyihova Ara ne mɔɔ ɔzoanle ye wɔ azɛlɛ ye azo la le ahyɛlɛdeɛ mɔɔ sonle bolɛ mɔɔ ɔvale ɔmaanle yɛ a. (Mateyu 20:28; Dwɔn 8:29; Wulomuma 5:12, 18) Mekɛ mɔɔ ɛnwunle kɛzi Gyihova kulo wɔ kpole la, ɔhanle wɔ ahonle na ɛbɔle ɔ bo kɛ ɛkulo ɔdaye noko.​—Kenga 1 Dwɔn 4:9, 10.

6. Duzu a kile kɛ yɛkulo awie a? Duzu a ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ ɛmaa Nyamenle la ɛmaa wɔyɛ a?

6 Noko nganeɛ mɔɔ ɛdele kɛ ɛkulo Nyamenle la le ye mɔlebɛbo ala. Kɛ neazo la, saa yɛkulo awie a, yɛyɛ dɔɔnwo yɛtɛla kɛ yɛbaha kɛ “Mekulo wɔ” ala. Ɛlɔlɛ ka yɛ maa yɛyɛ ninyɛne mɔɔ bamaa ahenle anye alie la. Zɔhane ala a ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ ɛmaa Gyihova la maanle ɛnyianle ɛhulolɛ kɛ ɛbabɔ ɛbɛla mɔɔ sɔ ɔ nye la. Mekɛ mɔɔ zɔhane ɛlɔlɛ ne ɛlɛyɛ kpole la, bie a ɛyilale ɛ nwo zo ɛmaanle ye na bɛzɔnenle wɔ. Ɛluale ɛhye mɔɔ ɛyɛle la azo ɛbɔle ɛwɔkɛ kɛ ɛbazonle Gyihova dahuu. (Kenga Wulomuma 14:7, 8.) Kɛ ɔkɛyɛ na wɔali zɔhane ɛwɔkɛ ne azo ɛ?

‘YƐDI YE MƐLA NE MƆ AZO’

7. Yɛkulo Gyihova a, duzu a yɛbayɛ a? Ye mɛla ne mɔ bie a le boni?

7 Kɛmɔ yɛkulo Gyihova la ati, ‘yɛdi ye mɛla ne mɔ azo.’ Kɛzi yɛyɛ ɛhye ɛ? Yɛtie ye. Yɛsukoa kɛzi Gyihova kulo kɛ yɛbɔ yɛ ɛbɛla la wɔ Baebolo ne anu. Kɛ neazo la, ɔka ɔkile yɛ kɛ ɔnle kpalɛ kɛ yɛkɛbo nza, yɛkɛwua anzɛɛ yɛkɛbɔ adalɛ, yɛ nee awie mɔɔ yɛtɛgyale ye la kɛla, anzɛɛ yɛkɛgyakyi Ye na yɛkɛzonle awie anzɛɛ debie gyɛne biala.​—1 Kɔlentema 5:11; 6:18; 10:14; Ɛfɛsɛsema 4:28; Kɔlɔsaema 3:9.

8, 9. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛanwu mɔɔ Gyihova kulo kɛ yɛyɛ wɔ ninyɛne mɔɔ yɛnlɛ nwolɛ mɛla fɔɔnwo wɔ Baebolo ne anu la anwo ɛ? Maa neazo.

8 Noko amaa yɛazɔ Gyihova anye la, ɔwɔ kɛ yɛyɛ dɔɔnwo yɛtɛla ye mɛla ne mɔ mɔɔ yɛdi zo ala la. Ɔtɛmaanle yɛ mɛla dɔɔnwo wɔ debie biala mɔɔ yɛyɛ ye wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo. Ɔti ɔdwu mekɛ ne bie a yɛnlɛ mɛla fɔɔnwo wɔ Baebolo ne anu mɔɔ ka mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la ɔkile yɛ a. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛazi kpɔkɛ kpalɛ ɛ? (Ɛfɛsɛsema 5:17) Yɛlɛ ngyinlazo dɔɔnwo, mɔɔ le nɔhalɛ titili bie mɔ mɔɔ kilehile yɛ kɛzi Gyihova bu ninyɛne bie mɔ la wɔ Baebolo ne anu. Mekɛ mɔɔ yɛlɛkenga Baebolo ne la, yɛnwu Sonla holɛ ko mɔɔ Gyihova de la. Yɛsukoa kɛzi ɔdwenle, mɔɔ ɔkulo nee mɔɔ ɔkyi la anwo debie.​—Kenga Edwɛne 97:10; Mrɛlɛbulɛ 6:16-19; nea Awieleɛdwɛkɛ 1.

9 Kɛ neazo la, kɛ ɔkɛyɛ na yɛazi mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛnea wɔ TV anzɛɛ Yintanɛte zo la anwo kpɔkɛ ɛ? Gyihova ɛnga mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la anwo edwɛkɛ fɔɔnwo ɛngile yɛ. Noko ngyinlazo mɔɔ ɔfa ɔmaa yɛ la boa yɛ maa yɛsi kpɔkɛ kpalɛ. Basabasayɛlɛ nee nla nwo edwɛkɛ ɛyi anyelielɛ ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la anu. Gyihova ka ye wɔ Baebolo ne anu kile yɛ kɛ, “ɔkyi awie biala mɔɔ kulo basabasayɛlɛ la” na ɔbabua “bɛdabɛ mɔɔ bɛle adwɔmane . . . la ndɛne.” (Edwɛne 11:5; Hibuluma 13:4) Kɛzi ngyinlazo ɛhye mɔ bahola aboa yɛ yeamaa yɛazi kpɔkɛ kpalɛ ɛ? Saa yɛnwu kɛ Gyihova kyi debie anzɛɛ ɔbu ye kɛ ɔle ɛbɛlatane a, ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi nwo.

10, 11. Duzu ati a yɛtie Gyihova a?

10 Duzu ati a yɛtie Gyihova a? Tɛ kɛ yɛbahoati anzohwenlɛ anzɛɛ ngyegyelɛ mɔɔ bavi kpɔkɛ ɛtane mɔɔ yɛbazi la anu ara la ati ɔ. (Galeehyeama 6:7) Yɛtie Gyihova ɔluakɛ yɛkulo ye. Kɛ mɔɔ ngakula kulo kɛ bɛ papa anye die la, zɔhane ala a yɛkulo kɛ yɛ anwuma Selɛ ne anye die a. Debie biala ɛnle kpalɛ ɛndɛla kɛ yɛkɛnwu kɛ Gyihova anye die yɛ nwo!​—Edwɛne 5:12; Mrɛlɛbulɛ 12:2; nea Awieleɛdwɛkɛ 2.

11 Tɛ mekɛ mɔɔ ɔnyɛ se kɛ yɛbadie Gyihova anzɛɛ yɛngola yɛnyɛ nwolɛ ɛhwee la ala a yɛtie ye a. Yɛɛ yɛmkpa ye mɛla nee ye ngyinlazo ne mɔ mɔɔ yɛbali zo nee mɔɔ yɛnrɛli zo la. (Ditilɔnomi 12:32) Emomu, yɛtie ye kɛ edwɛndolɛnli ne mɔɔ hanle kɛ, “Me nye die wɔ mɛla ne mɔ anwo somaa, ɛhɛe, mekulo wɔ mɛla ne mɔ” la. (Edwɛne 119:47; Wulomuma 6:17) Yɛkulo kɛ yɛyɛ kɛ Nowa mɔɔ yɛle debie biala mɔɔ Gyihova hanle hilele ye kɛ ɔyɛ la ɔvale ɔhilele kɛ ɔkulo Gyihova la. Baebolo ne ka kɛ Nowa ‘yɛle ye zɔ pɛpɛɛpɛ.’ (Gyɛnɛsese 6:22) Ɛkulo kɛ Gyihova ka ɛhye bie fale ɛ nwo ɔ?

12. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa Gyihova anye alie ɛ?

12 Saa yɛtie Gyihova a kɛzi ɔte nganeɛ ɛ? Yɛmaa ye ‘ahonle di fɛlɛko.’ (Mrɛlɛbulɛ 11:20; 27:11) Dwenle nwolɛ nea! Saa yɛtie anwuma nee aze Bɔvolɛ ne a, yɛmaa ɔ nye die. Noko ɔntinlitinli yɛ kɛ yɛyɛ zɔ. Emomu, ɔmaa yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛyɛ zɔ. Ɛhye kile kɛ yɛlɛ fanwodi yɛkpa kɛ yɛbayɛ mɔɔ le kpalɛ anzɛɛ ɛtane la. Gyihova kulo kɛ ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la ka yɛ maa yɛsi kpɔkɛ kpalɛ amaa yɛ ɛbɛlabɔlɛ awie yɛ boɛ.​—Ditilɔnomi 30:15, 16, 19, 20; nea Awieleɛdwɛkɛ 3.

“YE MƐLA NE MƆ ƐNLE ADESOA”

13, 14. Kɛzi yɛkola yɛnwu kɛ Nyamenle mɛla ne mɔ ɛnyɛ se somaa kɛ yɛbali zo ɛ? Maa neazo.

13 Na saa yɛdwenle kɛ Gyihova mɛla ne mɔ yɛ se somaa kɛ yɛkɛli zo anzɛɛ bɛmmaa yɛnnyia fanwodi ɛ? Baebolo ne ka ye wienyi kɛ: “Ye mɛla ne mɔ ɛnle adesoa.” (1 Dwɔn 5:3) Giliki edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “adesoa” la abo kile “ɛlomboɛ.” Wɔ ngɛlɛlera bie mɔ anu, bɛva edwɛkɛkpɔkɛ ɛhye bɛhile mɛla mɔɔ ndelebɛbo ɛnle nu anzɛɛ menli mɔɔ bɔ mɔdenle kɛ bɛkile awie mɔ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ na bɛkile bɛ nyane la anu. (Mateyu 23:4; Gyima ne 20:29, 30) New English Translation ne ka ye kɛ: “Ye mɛla ne mɔ ɛmbo yɛ nwo zo.” Gyihova mɛla ne mɔ ɛnyɛ “ɛlomboɛ,” kile kɛ, bɛnyɛ se somaa kɛ yɛbali zo. Mɔɔ yɛbahola ye yɛ la a dahuu ɔmaa yɛyɛ a.

14 Kɛ neazo la, fa ye kɛ ɛlɛboa ɛ gɔnwo bie wɔamaa yeadu yeahɔ sua fofolɛ nu. Yesesa ye ninyɛne ne amuala yewula nlɛka nu. Bie mɔ ɛnyɛ ɛlomboɛ na ɔnyɛ se kɛ ɛbazoa, noko bie mɔ yɛ ɛlomboɛ kpalɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ menli nwiɔ a maa ye zo a. Asoo ɛ gɔnwo ne baha kɛ ɛ ngomekye ɛmaa ɛlɛka mɔɔ anu yɛ ɛlomboɛ kpalɛ la zo ɔ? Kyɛkyɛ! Duzu ati ɔ? Ɔboalekɛ ɔmkpondɛ kɛ ɛboda. Gyihova mɔɔ le kɛ agɔnwolɛ zɔhane la ɛnrɛmaa yɛnrɛyɛ debie mɔɔ yɛ se somaa la. (Ditilɔnomi 30:11-14) Gyihova te kɛzi yɛde la abo. “Ɔze kɛzi yɛde la kpalɛ, ɔkakye kɛ yɛle ndɛtɛlɛ.”​—Edwɛne 103:14.

15. Duzu ati a yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ yɛ kpalɛyɛlɛ ti a Gyihova mɛla ne mɔ wɔ ɛkɛ a?

15 Mosisi hanle hilele Yizilayɛ maanle ne kɛ bɛ “dahuu boɛyɛlɛ ti” a Gyihova mɛla ne mɔ wɔ ɛkɛ a, na saa bɛdi zo a, ɔbaboa bɛ yeamaa ‘bɛahɔ zo bɛadɛnla ngoane nu.’ (Ditilɔnomi 5:28-33; 6:24) Zɔhane ala a ɔde ye ɛnɛ a. Debie biala mɔɔ Gyihova baha ahile yɛ kɛ yɛyɛ la bamaa yɛ ɛbɛlabɔlɛ awie yɛ boɛ. (Kenga Ayezaya 48:17.) Yɛ Ze Gyihova ze mɔɔ le kpalɛ maa yɛ la dahuu. (Wulomuma 11:33) Baebolo ne ka kile yɛ kɛ: “Nyamenle le ɛlɔlɛ.” (1 Dwɔn 4:8) Ɛhye kile kɛ ɛlɔlɛ a ka Gyihova maa ɔka edwɛkɛ biala na ɔyɛ debie biala a.

16. Kɛzi yɛkola yɛnwu kɛ yɛbahola yɛayɛ tieyɛ ɔnva nwo bɔbɔ kɛ yɛnli munli na yɛde ɛtane ewiade nu la ɛ?

16 Tɛ mekɛ ne amuala a ɔla aze kɛ yɛbadie Nyamenle a. Yɛde ɛtane ewiade mɔɔ Abɔnsam a nea zo la anu. Ɔbɔ mɔdenle kɛ ɔbɛlɛbɛla menli yeamaa bɛayɛ ɛtane. (1 Dwɔn 5:19) Eza ɔwɔ kɛ yɛko yɛtia yɛ nzuzulɛ nee yɛ nganeɛdelɛ mɔɔ ɛnle kpalɛ la, ɔluakɛ bɛkola bɛmaa yɛyɛ Nyamenle anwo anzosesebɛ. (Wulomuma 7:21-25) Noko ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Gyihova la maa yɛnyia anwosesebɛ yɛyɛ mɔɔ le kpalɛ la. Ɔnwu mɔdenle mɔɔ yɛbɔ kɛ yɛbadie ye la, na ɔdua sunsum nwuanzanwuanza ne mɔɔ le ye tumi kpole ne mɔɔ ɔfa ɔmaa yɛ la azo ɔboa yɛ. (1 Samoɛle 15:22, 23; Gyima ne 5:32) Sunsum nwuanzanwuanza ne boa yɛ maa yɛnyia subane ngakyile mɔɔ ɔmmaa ɔnyɛ se kɛ yɛbadie ye a.​—Galeehyeama 5:22, 23.

17, 18. (a) Duzu a yɛbazukoa wɔ buluku ɛhye anu a? (b) Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ tile mɔɔ doa zo la anu a?

17 Yɛbazukoa kɛzi yɛbabɔ yɛ ɛbɛla yɛamaa yeazɔ Gyihova anye la wɔ buluku ɛhye anu. Yɛbazukoa kɛzi yɛbava ye ɛbɛlabɔlɛ nwo ngyinlazo ne mɔ yɛali gyima wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la. Kakye kɛ Gyihova ɛntinlitinli yɛ kɛ yɛdie ye. Saa yɛkpa kɛ yɛbayɛ tieyɛ a, yɛ ɛbɛlabɔlɛ bayɛ kpalɛ na yɛanyia anyelielɛ kenle bie. Mɔɔ tɛla biala la, yɛ tieyɛ ne bamaa Nyamenle anwu kɛzi yɛkulo ye la.​—Nea Awieleɛdwɛkɛ 4.

18 Amaa yɛanwu mɔɔ le kpalɛ nee ɛtane la, Gyihova ɛmaa yɛ nuhua ko biala adwenle anzɛɛ tiboa mɔɔ baboa yɛ a. Saa yɛtete yɛ adwenle ne a, ɔbaboa yɛ yeamaa yɛali “ye mɛla ne mɔ azo.” Ɔti duzu a le yɛ adwenle ne, na kɛzi yɛtete ye ɛ? Maa yɛnlea.