Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE 8

Gyihova Kulo Kɛ Ye Menli Nwo Te

Gyihova Kulo Kɛ Ye Menli Nwo Te

“Mɔɔ anwo te la ɛmaa ɛ nwo te maa ye.”​—EDWƐNE 18:26.

1-3. (a) Duzu ati a ɛrɛladane bie nea kɛ ɔ ra kakula anwo te a? (b) Duzu ati a Gyihova kulo kɛ ye menli nwo te a?

DWENLE ɛrɛladane bie mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛsiezie ɔ ra kakula nrenyia anwo yeamaa yeahɔ sukulu la anwo nea. Ɔnea kɛ kakula ne ɛbia yɛɛ ye adɛladeɛ nye te na bɛle bɔkɔbɔkɔ. Ɛhye maa kakula ne te kpɔkɛ na ɔmaa awie mɔ nwu kɛ ye awovolɛ ɛlɛnea ye kpalɛ.

2 Gyihova, yɛ Ze ne kulo kɛ yɛ nwo te. (Edwɛne 18:26) Ɔze kɛ yɛ nwo te a ɔboa yɛ. Eza saa yɛ nwo te a, ɔwula ye anyunlunyia.​—Yizikeɛle 36:22; kenga 1 Pita 2:12.

3 Duzu a kile kɛ yɛ nwo te a? Na duzu ati a yɛ nwo te a ɔle kpalɛ ɔmaa yɛ a? Mekɛ mɔɔ yɛlɛsuzu kpuya ɛhye mɔ anwo la, bie a yɛbanwu nzenzaleɛ bie mɔ mɔɔ ɔhyia kɛ yɛdayɛ mumua ne yɛyɛ la.

DUZU ATI A ƆWƆ KƐ YƐMAA YƐ NWO TE A?

4, 5. (a) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nwo te a? (b) Duzu a abɔdeɛ maa yɛnwu ye wɔ kɛzi Gyihova bu bɔkɔbɔkɔyɛlɛ la anwo a?

4 Yɛsukoa kɛzi yɛbamaa yɛ nwo ade na yeayɛ bɔkɔbɔkɔ la yɛfi Gyihova mumua ne neazo ne anu. (Lɛvitikɔso 11:44, 45) Yemɔti debie titili mɔɔ ɔti yɛmaa yɛ nwo te la a le kɛ yɛkulo kɛ ‘yɛsukoa Nyamenle.’​—Ɛfɛsɛsema 5:1.

5 Yɛnwu kɛzi Gyihova bu bɔkɔbɔkɔyɛlɛ la anwo ninyɛne dɔɔnwo wɔ abɔdeɛ nu. Gyihova zieziele azɛlɛ ne kɛ awuke mɔɔ nuhua le bɔkɔbɔkɔ la maanle alesama. Kɛ neazo la, saa ezule tɔ na sɛnzɛne ne finde a, ezule ne kakyi kpukpuke na ɔkɔ anwuma. Kpukpuke ne mɔɔ ɛhɔ anwuma la kakyi nzule na ɔtɔ ɔgua aze bieko na eza ɔsia ɔbɔ ɔ bo bieko. Eza ngɛkɛba ngyikyi dɔɔnwo wɔ azɛlɛ ye azo mɔɔ kakyi ninyɛne mɔɔ ɛzɛkye mɔɔ kola yɛ esiane maa yɛ la maa ɔyɛ debie kpalɛ a. (Gyɛlɛmaya 10:12; Wulomuma 1:20)

6, 7. Kɛzi Mosisi Mɛla ne maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ menli mɔɔ sonle Gyihova la maa bɛ nwo te ɛ?

6 Eza yɛnwu kɛzi ɔhyia kɛ yɛmaa yɛ nwo te la yɛfi Mɛla ne mɔɔ Gyihova luale Mosisi anwo zo vale maanle Yizilayɛma la anu. Kɛ neazo la, ɛnee ɔwɔ kɛ menli ne maa bɛ nwo te na Gyihova alie bɛ ɛzonlenlɛ ne ado nu. Mgbɔdalɛ Kenle ne dwu a, ɔwɔ kɛ ɛsɔfo kpanyinli ne bia fane nwiɔ. (Lɛvitikɔso 16:4, 23, 24) Eza kolaa na ɛsɔfoma mɔɔ ɛha la ahola abɔ afɔle la, ɔwɔ kɛ bɛwowo bɛ sa nee bɛ gyakɛ anwo. (Ɛzɛdɔso 30:17-21; 2 Edwɛkɛsisilɛ 4:6) Wɔ tɛnlabelɛ bie mɔ anu, saa bɛanli bɔkɔbɔkɔyɛlɛ mɛla ne azo a bɛku bɛ wɔ nwolɛ.​—Lɛvitikɔso 15:31; Nɔmbɛse 19:17-20.

7 Na ɛnɛ noko ɛ? Yɛkola yɛsukoa Gyihova ngyinlazo ne mɔ anwo ninyɛne dɔɔnwo yɛfi Mɛla ne anu. (Malakae 3:6) Ɔmaanle ɔlale ali wienyi kɛ ɔwɔ kɛ Gyihova azonvolɛ maa bɛ nwo te. Gyihova ngyinlazo ne mɔ ɛtɛkakyile. Ɛnɛ noko, ɔ nye la kɛ ye azonvolɛ bamaa bɛ nwo ade.​—Gyemise 1:27.

DUZU A KILE KƐ YƐ NWO TE A?

8. Ndenle boni mɔ azo a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nwo te a?

8 Wɔ Gyihova anye zo, yɛ nwo mɔɔ yɛmaa yeade la kile ninyɛne dɔɔnwo tɛla kɛ yɛbamaa yɛ sonlabaka ne, yɛ adɛladeɛ anzɛɛ yɛ sua nu ayɛ bɔkɔbɔkɔ ala. Bɔkɔbɔkɔyɛlɛ ka yɛ ɛbɛlabɔlɛ kɔsɔɔti. Yɛ ɛzonlenlɛ, yɛ nyɛleɛ nee yɛ nzuzulɛ boka nwo. Ɛhɛe, amaa Gyihova abu yɛ kɛ yɛ nwo te la, ɔwɔ kɛ debie biala mɔɔ yɛyɛ wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la noko anwo te.

9, 10. Duzu a kile kɛ yɛ ɛzonlenlɛ nwo te a?

9 Nɔhalɛ ɛzonlenlɛ. Yɛnrɛhola yɛnrɛva yɛ nwo yɛnrɛwula adalɛ ɛzonlenlɛ nu wɔ adenle biala azo. Mekɛ mɔɔ ɛnee Yizilayɛma wɔ akɛlɛzonlenlɛ nu wɔ Babelɔn la, ɛnee bɛde menli mɔɔ sonle awozonle la avinli. Ayezaya hanle dole ɛkɛ ne kɛ Yizilayɛma bazia ahɔ bɛ sua zo Yizilayɛ na bɛazia bɛava nɔhalɛ ɛzonlenlɛ bɛazie ɛkɛ ne bieko. Gyihova hanle hilele bɛ kɛ: “Bɛvi ɛkɛ bɛhɔ, bɛmmafa bɛ sa bɛka debie mɔɔ anwo ɛnde la! Bɛvi ye avinli bɛhɔ, bɛmaa bɛ nwo ɛde.” Ɛnee bɛnrɛhola bɛnrɛva Babelɔn adalɛ ɛzonlenlɛ nu ngilehilelɛ, nyɛleɛ anzɛɛ amaamuo bɛnrɛboka bɛ Nyamenle ne ɛzonlenlɛ nwo.​—Ayezaya 52:11.

10 Ɛnɛ noko, nɔhalɛ Kilisienema twe bɛ nwo fi adalɛ ɛzonlenlɛ nwo. (Kenga 1 Kɔlentema 10:21.) Amaamuo, maamɛla nee diedi dɔɔnwo mɔɔ ɛlie duma wɔ ewiade amuala la vi adalɛ ɛzonlenlɛ ngilehilelɛ nu. Kɛ neazo la, wɔ ɛleka dɔɔnwo, menli die di kɛ debie wɔ yɛ nu mɔɔ yɛwu a ɔkɔ zo ɔtɛnla aze a, na amaamuo dɔɔnwo ne ala gyi diedi ɛhye azo. (Nolobɔvo 9:5, 6, 10) Ɔwɔ kɛ Kilisienema twe bɛ nwo fi amaamuo ɛhye mɔ anwo. Bie a yɛ mbusuafoɔ batinlitinli yɛ nwo zo kɛ yɛva yɛ nwo yɛwula amaamuo ɛhye mɔ bie anu. Noko kɛmɔ yɛkulo kɛ Gyihova bu yɛ kɛ yɛ nwo te la ati, yɛndie bɛ.​—Gyima ne 5:29.

11. Duzu a kile kɛ yɛ nyɛleɛ nwo te a?

11 Nyɛleɛ mɔɔ anwo te. Amaa Gyihova abu yɛ kɛ yɛ nwo te la, ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi adwɔmane ɛbɛla biala anwo. (Kenga Ɛfɛsɛsema 5:5.) Gyihova ka kile yɛ wɔ Baebolo ne anu kɛ ‘yɛnriandi adwɔmane ɛbɛla!’ Ɔka ye wienyi kɛ, menli mɔɔ bɔ adwɔmane mɔɔ bɛnnu bɛ nwo la “ɛnrɛnyia Nyamenle Belemgbunlililɛ ne.”​—1 Kɔlentema 6:9, 10, 18; nea Awieleɛdwɛkɛ 22.

12, 13. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nzuzulɛ nwo te a?

12 Nzuzulɛ mɔɔ anwo te. Mɔɔ yɛsuzu nwo la a yɛta yɛyɛ a. (Mateyu 5:28; 15:18, 19) Nzuzulɛ mɔɔ anwo te la baha yɛ yeamaa yɛayɛ debie kpalɛ. Nɔhalɛ nu yɛnli munli, ɔti ɔyɛ a nzuzulɛ ɛtane bara yɛ ti anu. Saa bie ba yɛ ti anu a, ɔwɔ kɛ yɛye yɛfi yɛ ti anu ɛkɛ ne ala. Saa yɛanyɛ ye zɔ a, nzinlii yɛbanwu kɛ yɛ ahonle nu ɛnde bieko. Bie a yɛbabɔ ɔ bo kɛ yɛyɛ ninyɛne mɔɔ yɛdwenle nwolɛ la. Emomu, ɔwɔ kɛ yɛfa ninyɛne mɔɔ anwo te la yɛwula yɛ adwenle nu. (Kenga Felepaema 4:8.) Yemɔti yɛkpo kɛ yɛbava ninyɛne mɔɔ ɛbɛlatane anzɛɛ basabasayɛlɛ wɔ nu la yɛalielie yɛ nye. Yɛsuzu debie mɔɔ yɛkenga, yɛnea anzɛɛ yɛka nwolɛ edwɛkɛ la anwo boɛ.​—Edwɛne 19:8, 9.

13 Amaa yɛadɛnla Nyamenle ɛlɔlɛ ne anu la, ɔwɔ kɛ yɛ ɛzonlenlɛ, yɛ nyɛleɛ nee yɛ nzuzulɛ nwo te. Noko eza ɔhyia Gyihova kɛ yɛdi yɛ nwo eni.

KƐ ƆKƐYƐ NA YƐALI YƐ NWO ENI Ɛ?

14. Duzu ati a ɔhyia kɛ yɛdi yɛ nwo eni a?

14 Saa yɛdi yɛ sonlabaka ne nee ɛleka mɔɔ yɛde la eni a, ɔbaboa yɛdayɛ mumua ne nee menli mɔɔ nee yɛ de la. Yɛ nye balie na awie mɔ bahulo kɛ bɛkɛbikye yɛ. Noko debie mɔɔ anwo hyia kpalɛ la wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔti yɛdi yɛ nwo eni a. Saa yɛdi yɛ nwo eni a, ɔwula Gyihova anyunlunyia. Dwenle ɛhye anwo nea: Saa dahuu ɛnwu kɛ kakula bie anwo le evinli a, ɛbanyia ye awovolɛ anwo adwenle mɔɔ ɛnfɛta a. Zɔhane ala a saa yɛannea yɛ nwo boɛ anzɛɛ yɛanli yɛ nwo eni a, menli banyia Gyihova anwo adwenle mɔɔ ɛnfɛta a. Pɔɔlo hanle kɛ: “Yɛndenda awie agyakɛ anu wɔ debie biala anu, amaa bɛanga yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo edwɛkɛ ɛtane; emomu wɔ adenle biala anu yɛda yɛ nwo ali kɛ Nyamenle azonvolɛ.”​—2 Kɔlentema 6:3, 4.

Kɛmɔ yɛle Gyihova menli la ati, ɔwɔ kɛ yɛdi yɛ nwo nee ɛleka mɔɔ yɛde la eni

15, 16. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ yɛfa yɛdi yɛ nwo eni a?

15 Yɛ sonlabaka ne nee yɛ adɛladeɛ. Ɔwɔ kɛ yɛ nwo enililɛ yɛ debie mɔɔ yɛyɛ ye alehyenlɛ biala a. Kɛ neazo la, saa ɔkɛyɛ boɛ a, ɔwɔ kɛ yɛbia alehyenlɛ biala. Yɛfa nzule nee saminla yɛkpuda yɛ sa anwo kolaa na yɛado aleɛ anzɛɛ yɛali debie, yɛɛ yɛkɔ tiefi anzɛɛ yɛfa yɛ sa yɛka debie evinli a, ɔwɔ kɛ yɛkpuda yɛ sa anwo. Ɔzɔho kɛ yɛ sa nwo ɛwowolɛ le debie ekyi bie, noko ɔhyia amaa ngɛkɛba nee ewule ansalo. Ɔkola ɔbɔ yɛ ngoane nwo bane. Saa yɛnlɛ tiefi anzɛɛ tiefi mɔɔ nzule twe kɔ la a, yɛbahola yɛakpondɛ ndenle kpalɛ yɛalua zo yɛazɔho yɛ gyakɛ. Ɛnee tete Yizilayɛma ɛnlɛ tiefi mɔɔ nzule twe kɔ la, ɔti ɛnee bɛfu kuma na bɛahɔ bakazo wɔ nu na bɛwie a bɛaheda zo, na ɛnee bɛnea kɛ ɛkɛ ne ɛmbikye awie mɔ azua nu anzɛɛ ɛleka mɔɔ azule wɔ la.​—Ditilɔnomi 23:12, 13.

16 Ɔngyia kɛ yɛ adɛladeɛ yɛ ngɛnlɛma bo zo, bɛ awolɛ yɛ se anzɛɛ mɔɔ ɛdwu zo la. Noko ɔwɔ kɛ bɛ nye te na bɛyɛ bɔkɔbɔkɔ. (Kenga 1 Timote 2:9, 10.) Yɛkulo kɛ yɛ anwoziezielɛ wula Gyihova anyunlunyia dahuu.​—Taetɛse 2:10.

17. Duzu ati a yɛkulo kɛ yɛmaa yɛ awuke nu nee nwolɛ te a?

17 Yɛ awuke nu nee nwolɛ. Ɛleka biala mɔɔ yɛde la, yɛmaa yɛ awuke nu yɛ bɔkɔbɔkɔ. Eza yɛnea kɛ yɛ kale, moto, basekɛ anzɛɛ debie gyɛne biala mɔɔ yɛlɛ la anwo bayɛ bɔkɔbɔkɔ, titili saa yɛfa yɛkɔ debiezukoalɛ anzɛɛ daselɛlilɛ a. Saa yɛkɔ daselɛlilɛ a, yɛka ɛbɛlabɔlɛ wɔ paladaese azɛlɛ mɔɔ zolɛ te la anwo edwɛkɛ yɛkile menli. (Luku 23:43; Yekile 11:18) Kɛzi yɛ awuke nu nee nwolɛ de la bahola ahile kɛ yɛlɛsiezie yɛ nwo kɛkala yɛamaa ɛbɛlabɔlɛ wɔ zɔhane ewiade fofolɛ ne mɔɔ anu te la anu.

18. Duzu ati a yɛkulo kɛ ɛleka mɔɔ yɛsonle la yɛ bɔkɔbɔkɔ a?

18 Ɛleka mɔɔ yɛsonle. Yɛmaa ɔda ali kɛ bɔkɔbɔkɔyɛlɛ hyia yɛ ɔlua ɛleka mɔɔ yɛyia yɛsonle mɔɔ yɛbali ɛkɛ ne eni la azo, saa Belemgbunlililɛ Asalo o anzɛɛ ɛleka mɔɔ yɛyɛ yɛ nyianu ne mɔ la o. Saa menli ba Belemgbunlililɛ Asalo mekɛ mɔɔ limoa a, bɛnwu kɛzi ɛkɛ ne le bɔkɔbɔkɔ la. Ɛhye wula Gyihova anyunlunyia. Ɔwɔ kɛ yɛdayɛ mɔɔ yɛwɔ asafo ne anu la kɔsɔɔti boa maa yɛsiezie Belemgbunlililɛ Asalo ɛkɛ ne na ɛkɛ ne ninyɛne anzɛkye.​—2 Edwɛkɛsisilɛ 34:10.

TWE Ɛ NWO FI SUBANE ƐTANE NWO

19. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi nwo a?

19 Baebolo ne ɛnga subane ɛtane biala mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi nwo la anwo edwɛkɛ ɛdeɛ, noko ɔmaa yɛ ngyinlazo mɔɔ boa yɛ maa yɛte kɛzi Gyihova te nganeɛ wɔ ninyɛne ɛhye mɔ anwo la abo. Ɔngulo kɛ yɛno sigalɛte anzɛɛ nza dɔɔnwo anzɛɛ nyiletane. Saa yɛle Nyamenle agɔnwo mɔ a, yɛbahwe yɛ nwo yɛavi ninyɛne ɛhye mɔ anwo. Duzu ati ɔ? Ɔboalekɛ yɛbu ngoane ahyɛlɛdeɛ ne kpalɛ. Subane zɛhae mɔ kola te yɛ ngoane mekɛ zo, sɛkye yɛ kpɔkɛdelɛ na ɔboda menli mɔɔ yɛ nee bɛ de la. Menli dɔɔnwo bɔ mɔdenle kɛ bɛbagyakyi subane ɛhye mɔ ɔlua bɛ kpɔkɛdelɛ ti. Noko, kɛ mɔɔ yɛle Gyihova agɔnwo mɔ la ati, yɛlɛ ndelebɛbo kpalɛ mɔɔ ɔti ɔwɔ kɛ yɛgyakyi a​—ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Nyamenle la. Bɛlɛra ko hanle kɛ: “Ɔlua Gyihova moalɛ zo, memaanle me ɛbɛlabɔlɛ nwo dele na mendwenle me nwo menvile nyiletane ɛnlonlɛ nwo. . . . Mesuzu kɛ ɔhale me ngome a anrɛɛ ɔbayɛ se kɛ mebayɛ nzenzaleɛ ɛhye mɔ.” Maa yɛzuzu Baebolo ngyinlazo nnu mɔɔ baboa awie yeamaa yeagyakyi subane ɛtane la anwo.

20, 21. Subane boni mɔ a Gyihova kulo kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi nwo a?

20 “Alɔvolɛ, kɛmɔ bɛbɔ yɛ ɛwɔkɛ ɛhye mɔ la ati, bɛmaa yɛwowo yɛ nwo wɔ nwonane nu nee sunsum nu evinli biala anwo, amaa yɛ nwo ade kpalɛ wɔ Nyamenle ɛzulolɛ nu.” (2 Kɔlentema 7:1) Gyihova kulo kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi subane ɛtane mɔɔ bahola azɛkye yɛ adwenle anzɛɛ yɛ sonlabaka ne la anwo.

21 Bɛhile debie titili mɔɔ ɔti ɔwɔ kɛ ‘yɛwowo yɛ nwo evinli biala’ la wɔ 2 Kɔlentema 6:17, 18. Gyihova ka kile yɛ kɛ: “Bɛmmafa bɛ sa bɛka debie mɔɔ anwo ɛnde la.” Akee ɔbɔ ɛwɔkɛ kɛ: “Na mebalie bɛ. Na mebayɛ bɛ ze, na bɛayɛ me mra mrenyia nee mraalɛ.” Ɛhɛe, saa yɛtwe yɛ nwo yɛfi debie biala mɔɔ bamaa yɛ nwo agua evinli wɔ Gyihova anye zo la anwo a, ɔbahulo yɛ kɛ mɔɔ selɛ kulo ɔ mra la.

22-25. Ngɛlɛlera ne anu ngyinlazo boni mɔ a bahola aboa yɛ yeamaa yɛahwe yɛ nwo yɛavi subane ɛtane nwo a?

22 “Fa wɔ ahonle muala nee wɔ ɛkɛla muala nee wɔ adwenle muala kulo Gyihova wɔ Nyamenle ne.” (Mateyu 22:37) Ɛhye a le mɛla mɔɔ anwo hyia tɛla biala a. (Mateyu 22:38) Ɔfɛta kɛ yɛkulo Gyihova bɔkɔɔ. Saa yɛkpa kɛ yɛbayɛ debie mɔɔ bade yɛ ngoane zo anzɛɛ ɔbazɛkye yɛ adwenle la a, kɛ ɔkɛyɛ na yɛahulo ye bɔkɔɔ ɛ? Emomu, yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la yɛfa yɛkile ɛbulɛ yɛmaa ngoane ne mɔɔ yeva yemaa yɛ la.

23 ‘Gyihova a maa menli kɔsɔɔti ngoane nee ɛnwomenle nee debie biala a.’ (Gyima ne 17:24, 25) Saa ɛ agɔnwo bie maa wɔ ahyɛlɛdeɛ titili bie a, ɛbavuandi wɔado ye lɔ anzɛɛ ɛbazɛkye ye ɔ? Ngoane le ahyɛlɛdeɛ kɛnlɛma mɔɔ vi Gyihova ɛkɛ. Yɛ nye sɔ ahyɛlɛdeɛ ɛhye kpalɛ. Ɔti yɛkulo kɛ yɛfa yɛ ngoane ne yɛyɛ ninyɛne mɔɔ bawula ye anyunlunyia la.​—Edwɛne 36:9.

24 “Kulo ɛ gɔnwo kɛ ɛ nwo.” (Mateyu 22:39) Subane ɛtane ɛngyegye yɛ ngome ala. Eza bɛkola bɛgyegye bɛdabɛ mɔɔ yɛ nee bɛ de, mɔɔ bɛta bɛyɛ menli mɔɔ yɛkulo bɛ edwɛkɛ kpalɛ la. Kɛ neazo la, awie mɔɔ nee sonla mɔɔ no sigalɛte de sua ko anu la bahola anyia ewule avi esike ne mɔɔ ɔtwe ɔkɔ ye nu la anu. Noko saa yɛgyakyi subane ɛtane ɛhye mɔ a, ɔmaa menli mɔɔ yɛ nee bɛ de la nwu kɛ yɛkulo bɛ.​—1 Dwɔn 4:20, 21.

25 “Kɔ zo kakye bɛ kɛ bɛbɛlɛ bɛ nwo aze na bɛyɛ tieyɛ bɛmaa arane nee tumivolɛma.” (Taetɛse 3:1) Wɔ maanle dɔɔnwo anu, ɔtia mɛla kɛ awie banyia anzɛɛ banlo nyile bie mɔ. Kɛmɔ Gyihova ka kile yɛ kɛ yɛbu arane ne mɔ la ati, yɛdi mɛla zɛhae mɔ azo.​—Wulomuma 13:1.

Saa yɛmaa yɛ nwo te a, ɔwula Gyihova anyunlunyia

26. (a) Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na Gyihova alie yɛ ɛzonlenlɛ ne ado nu a? (b) Duzu ati a yɛ nwo mɔɔ yɛmaa yɛade wɔ Nyamenle anye zo la a le ɛbɛlabɔlɛ kpalɛ a?

26 Saa yɛkulo kɛ yɛyɛ Gyihova agɔnwo mɔ a, bie a yɛbanwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ nzenzaleɛ bie mɔ. Saa zɔhane a ɔde a, ɔwɔ kɛ yɛbɔ ɔ bo kɛkala. Tɛ dahuu a ɔla aze kɛ yɛbagyakyi subane ɛtane bie a, noko yɛbahola yɛagyakyi! Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbaboa yɛ. Ɔse: “Medame Gyihova a mele wɔ Nyamenle a, Ahenle mɔɔ kilehile wɔ ɔmaa ɔwie wɔ boɛ, Ahenle mɔɔ kile wɔ adenle mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛdua nu la.” (Ayezaya 48:17) Saa yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbamaa yɛ nwo ade na yeayɛ bɔkɔbɔkɔ dahuu a, yɛdie yɛdi kɛ ɔbawula yɛ Nyamenle ne anyunlunyia.