1, 2. Ekɔ pya taāŋa a sira bu iya dam le wa tɔgɛ kɔ lo iya dam le wa edɔa ni? Naa baatɛ̄.

IYA dam le wa lu dɔɔ̄nu a aabah Jɛhova. A dap doo kɔ nɛɛ a ɛrɛ gbɛnɛ ɛɛbu. Kerewo, taāŋa wee sira bu dɛ̄dɛɛ̄ iya dam le wa. A dap nage bee kɔ lo taāŋa naale e’ɔp, sa dam le wa naa yii na loo ziī dookɛ̄ ba wee doo tua sɔ̄.

² Aa i lu nyɛŋia loo lo taāŋa yii bu i iya dam le wa aā ziī sɔ̄ mmɛ ziī. Mɛ taāŋa a sira naa tɔgɛ kɔ i iya dam le wa edɔa. Kere kunɛ pya dam le wa ba bee ɛrɛ pio taāŋa a kuī gbɛnɛ egbiā pya sīdee ekwaā wa gbanialoo sa wa iya dam le wa esiakɛ̄ agatɛ̄. Bu mɛ sīdee?

3, 4. Pio sɔ̄, e na a dap sira bu iya dam le wa a?

³ Iya dam le wa wee su baɛ kee nɛɛ biiloo ziī, ziī ziī aba ɛrɛ nu a wa bɛā le nu a wa nia, kee ekɛɛrɛ, le sīdee ba wee doo nu. Gbaāloo wo, dam le wa a, bee dap lu ekpɔā wa bu keekee sīdee sa ɛrɛ keekee nu ziī ziī wa barasī wee doo. A wee su sɔ̄ le epiaga lɛɛ  dam le wa gae suā loo ziī sa dā nage beeloo ziī leere.

⁴ Sɔ̄ sɔ̄ gaa kiisī, dam le wa dap doo nu a kuu aba aba mmɛ lo dɔ ba naa yii na loo ziī dookɛ̄ ba wee doo. A dap bee kɔ ziī ziī aba gaa tɔɔ̄ nyɔɔ wa loo. E na edap yerebah kɔ ba a gbaaloo ziī kaāna a?

5. (a) E na edap yerebah nɛ Nɛɛ Kraist kɔ a tɔɔ̄ waɛloo ye dam ale ye wa a? (b) Dookɛ̄ kpa Pya Hibru 13:4 kɔ doo, bu mɛ sīdee na i ɛmadɛɛ̄ iya le wa a?

⁵ Jɛhova nɛ zuurabahtɔ̄ a lee eera lo edap yerebah nɛ dam ale wa kɔ ba a tɔɔ̄ ye waɛloo sa tɔɔ̄ nage waɛloo ziī. (Le-yɔɔ 25:4; Aisaia 48:17, 18) A kɔ i nɛ kɔ: “Doolo iya dam le wa lu nu a ɛrɛ enwadɛɛ̄ yɛɛ  dɛ̄dɛɛ̄ bui.” (Pya Hibru 13:4) Nu o ɛrɛ enwadɛɛ̄ loo wee a kuī loo. O baɛ yeloo sa oo le esu nua nu bii. Kɛ̄ Jɛhova gbī kɔ i ɛmadɛɛ̄ iya dam le wa doolo.

6. E na kpa Matiu 19:4-6 i kɔ nɛ akiiloo kɛ̄ Jɛhova ɛmadɛɛ̄ iya dam le wa doo a?

⁶ Jɛhova na a bee bɔātɛ̄ lo tua tua iya dam le wa a. Ye Nwiī Jizɔs bee kɔ: “Bui sii bee buū kɔmɛ Nɛɛ a bee wa dɛm aā bɔātɛ̄ bee wa dɛm nɛɛdam le nɛɛwa, sa kɔ ‘Nyɔɔ lo ba ama na nɛɛdam e’aaloo ye tɛ le ye ka sa gbaaloo ye wa, e baɛ aba elu aba namloo’? Nyɔɔwo, ba naale esinakɛ̄ lu baɛ mɛ aba namloo. Nyɔɔwo, nu Bari e bee bɔp lɔgɔ nɛɛ aa yɔbara.” (Matiu 19:4-6) Aā taɛ bɔātɛ̄, Jɛhova bee gbī kɔ dam le wa a tɔɔ̄ bialoo ziī. A bee gbī kɔ pya butɔ a tɔɔ̄ waɛloo ziī, le bu ɛɛbu sa gbaa ɛrɛ ekpeloo bu dum.

7. Bu mɛ sīdee na pya dam le wa dap agɛrɛtɛ̄ wa iya dam le wa a?

⁷ Kerewo, pya dam le wa anii’ee gaa kpesī taāŋa le biirabu ee sɔ̄ akii adumɛ. Pio sɔ̄ lo taāŋa kuī mmɛ kɛ̄ ba kɛɛrɛ kɔ wa iya dam le wa naale ekii na sī, sa pee beenyiɛ wa. Mɛ dābeeloo kɛ̄ Jɛhova ɛmadɛɛ̄ iya dam le wa doo dap i yerebah nɛ.—1 Jɔn 5:3.

8, 9. (a) Mɛ sɔ̄ na i nyɔɔnɛ baɛloo Jɛhova nɛ nyɔɔ iya dam le wa a? (b) Bu mɛ sīdee na i tɔgɛ kɔ i iya dam le wa kuī i loo a?

⁸ Baɛloo Jɛhova nɛ wee i lee loo dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄. Dookɛ̄ i emɔna doo, a zuura i bahtɔ̄ kɔ: “Doolo iya dam le  wa lu nu a ɛrɛ enwadɛɛ̄.” (Pya Hibru 13:4; Eklisiastis 5:4) Lo i nyɔɔnɛ tɔgɛ dee a aabah Jɛhova kere sɔ̄ taāŋa sira, i ɛrɛ e’ɛrɛ biī aāloo.—1 Pya Tɛsalɔnaika 1:3; Pya Hibru 6:10.

⁹ Nyɔnɛbee i iya dam le wa kuī i loo a, i ɔbɛ edoo ale kɔ ɛrɛgeba nu egbee ye. Taāwo, i doo kɔ gbanialoo i ɛrɛ kumaloo i dam ale i wa a agatɛ̄. Bu mɛ sīdee na i doo lo ama a?

10, 11. (a) Amunu gbɛnɛ taāŋa na a le bu pio iya dam le wa a? (b) E na anua sīdee i kɔ ue nɛ i dam ale i wa kuī a?

¹⁰ A ɛrɛ gbɛnɛ-edo sīdee nɛɛ dap doo nu eziloo ye dam ale ye wa. I suā kɔ pya Nɛɛ Kraist naa wee zip wa dam ale wa wa ale doo ɛrɛgeba nu eyere wa muū loo bu namloo. Mɛ i dap kɔ ue e ziloo ziī. Ue nɛɛ kɔ dap bee gɛ̄ nɔ̄. Ziī wa bee kɔ: “Na dam wee bialoo kɔ ue a mɛ ziloo. Kere a naa yere mɛ muū loo, pɔrɔ pɔrɔ ue a kɔ doodoo, ‘O lu dumɛ toh mɛ nɛ!’ le ‘Oo le dɛɛ̄ lɔgɔ nu!’ eyere muū loo na beenyiɛ.” Ziī dam bee kɔ ye wa wee ye kɔ gbɛ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ sa ye kue keekee bee. A bee kɔ: “Mm wee ye dap agara nɛ bu efɛɛloo. Nu anua mm wee ye dap nyɔɔnɛ kɔ sɔh sa biɛ̄ uwe tam lo. A lee ebiɛ̄ dee ee lu be.” Nii’ee, gbɛ nɛɛ, kɔ bag-bag ue le doo dogo a naa lu fɛgɛ mma kɛ̄.

¹¹ Sɔ̄ dam le wa kɔ bag-bag ue nɛ ziī, a wee nua ekiɛ̄nu sa naa wee wa nwaabah ibere. Bu kaka, naale kɛ̄ Jɛhova gbī kɔ dam le wa a tɔɔ̄loo ziī doolo.  Mɛ a dap waɛ kɔ o doo nu eziloo o dam ale o wa sɔ̄ oo suā. O dap kɛɛrɛ kɔ o gaa lue fɛgɛ loo o dam ale o wa, mɛ o dam ale o wa kɛɛrɛ ge doowo ni? Lo ziī nu o bee kɔ ziloo o dam ale o wa, o kpɛ̄nage loo enyaa ni?—Pya Galatia 5:15; buū Pya Ɛfɛsɔs 4:31.

12. E na a dap ɛrɛ pah nyɔɔ gbanialoo dam ale wa ɛrɛ kiikɛ̄ Jɛhova le a?

¹² Kɛ̄ o kɔ ue nɛ o dam ale o wa doo sɔ̄ bui le aba bui le kɛ̄ pya dɔɔ̄na le kuī loo Jɛhova. (Buū 1 Pita 3:7.) Kpa Jemes 1:26 nyɛŋia i bu kɔ: “Lo a le ɛrɛgeba nɛɛ kɛɛrɛ kɔ a lue nɛɛ a ɛrɛ bɔɔ loo Bari sa a naa  bɔp ye edɛm, mɛ a gaa dag ye beenyiɛ, aabɔɔ loo Bari nɛɛ ama lu yɔrɔ.”

13. E na alu dɔɔ̄na sīdee nɛɛ dap doo nu eziloo ye dam ale ye wa a?

¹³ A ɛrɛ pya dɔɔ̄na sīdee dam le wa enwaɛ̄dɛɛ̄ kumaloo ziī. Bu edoba, etɔɔ̄ loo o dam ale o wa doodoo wa lo a le o bɔātɛ̄ esu gbɛnɛkpo sɔ̄ tɔ̄ma kpaɛ̄ dɔɔ̄na nɛɛ ni? Kere adoo o doo wo nyɔɔ nu a naa bee piya, doodoo, nyɔɔnɛ lo nɛɛ gbaa si tam zue ue ale yerebah loo ziī taāŋa, ekɔ bu o dam ale o wa ebiira ni? Ziī wa alu Nɛɛ Kraist bee kɔ: “Sɔ̄ m bee muɛ̄ kɔ na dam bialoo nyɔɔnɛ dɔɔ̄na wuga nɛɛwa kɔnia ue gbɛnɛkpo sɔ̄, wee mɛ kiɛ̄. Wee bee kɔ mm le dɛɛ̄ lɔgɔ nu.”

14. (a) Amunu kpog bee kaka ue na i nɔ aābu Jɛnɛsis 2:24 a? (b) E na a lee kɔ i bip aba ii a?

¹⁴ Doodoo pya Nɛɛ Kraist, toh le i bee kiikɛ̄ i tɛ le i ka le pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa bu i bɔŋanaloo le. Kerewo, sɔ̄ i ii wa ale iya dam, gbɛnɛ toh i ɛrɛ na lo i dam ale i wa. Jɛhova bee kɔ dam etɔɔ̄ “dabaloo ye wa.” (Jɛnɛsis 2:24) Kɛ̄ nu tɔɔ̄loo i dam ale i wa doo a kuī i loo kaāna. Bip oloo kɔ: ‘M gaa suge sɔ̄, ekɛɛrɛ, le wereloo ye nɛ dookɛ̄ a gbī sa bɔloo doo ni?’

15. E na anua sa pya Nɛɛ Kraist ba e’ira wa ale e’iya dam a ɔbɛ etɔɔ̄ waɛloo pya dɔɔ̄na gbɛnɛ a?

¹⁵ Lo i tɔɔ̄ waɛloo ziī nɛɛ a naale i dam ale i wa gbɛnɛ, a eyere taāŋa bu i iya dam le wa. Nyiɛ i dap bia nyɔɔ dɔɔ̄na nɛɛ sa i ɛrɛ taɛ nyɔɔnɛ ye maniakɛ̄. (Matiu 5:28) Dua ekɛɛrɛ ama dap nyim sa doo kɔ o doo nu kɛɛ kumaloo o iya dam le wa.

16. Amunu lok na Baibol nɛ akiiloo iya dam le wa a?

¹⁶ Sɔ̄ ekɔa kɔ: “Doolo iya dam le wa lu nu a ɛrɛ enwadɛɛ̄” sah, Baibol sikɛ̄ kɔ: “Doolo bui daɛ naa lu egbee, nyɔnɛbee Bari ebiaɛ begee pya kunagā le pya kue wa dɔɔ̄na nɛɛ.” (Pya Hibru 13:4) Bu dɔ ama, “daɛ” iya dam na gbanialoo yɛɛ nɛɛdam le nɛɛwa a wee le yɛɛ dam le wa. (Kam 5:18) Bu mɛ sīdee na i dap tɔgɛ enwadɛɛ̄ kumaloo gbanialoo ama sa ii gbee a?

17. (a) Gbɛnɛ-edo nɛɛ anii’ee ɛmadɛɛ̄ kue wa ale sinɛɛ doodoo wa? (b) Bu mɛ sīdee na pya Nɛɛ Kraist e’ɛmadɛɛ̄ kue wa dɔɔ̄na nɛɛ a?

¹⁷ Nii’ee, pio nɛɛ naa kɛɛrɛ kɔ a bee piya sɔ̄ nɛɛ naa tɔɔ̄ nɛ ye dam ale ye wa. Ii le eyiga kɔ dogo ama a ɛrɛ i pah nyɔɔ. Jɛhova doo kɔ i suā leere kɔ a baae loo kunagā, kue dɔɔ̄na wa le sinɛɛ. (Buū Pya Rom 12:9; Pya Hibru 10:31; 12:29) Lo i nyɔɔnɛ dɔɔ̄na nɛɛ a naale i dam ale i wa maniakɛ̄, i gbee i iya dam le wa. I tɔgɛ kɔ ii nwadɛɛ̄ daakuu Jɛhova, sa gbee i gbanialoo kiikɛ̄ a le. Nyɔɔwo, i ɛrɛ e’ɔbɛ ebɔātɛ̄ doo nu edoo kɔ i kue wa ale sinɛɛ. A kura kɔ i ɔbɛ e’ɛrɛ pɔrɔ taɛ̄ kumaloo dɔɔ̄na nɛɛ.—Job 31:1.

18. (a) E na anua kue wa dɔɔ̄na nɛɛ ale sinɛɛ le doodoo taāŋabah pya ekwɔ bari a? (b) Jɛhova ɛp kue wa dɔɔ̄na nɛɛ le sinɛɛ doodoo wa?

¹⁸ Kɛɛ̄ lok Mozis bu Izrɛl a dee kere, kue wa ale sinɛɛ bee le gbɛnɛ pɔrɔ, a le doodoo taāŋabah pya ekwɔ bari. Wee lu efɛ nɛɛ a dɔ baɛ lok ama. (Levitikɔs 20:2, 10) Bu mɛ sīdee na kue wa le sinɛɛ bee  nage taāŋabah pya ekwɔ bari a? Lo ziī nɛɛ Izrɛl taāŋabah pya ekwɔ bari, a gbee yii a bee yira lo etɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova. Lo a kue wa dɔɔ̄na nɛɛ ale sinɛɛ, a gbee ye yii lo etɔɔ̄ nɛ ye dam ale ye wa. (A’aa 19:5, 6; Deuteronomi 5:9; buū Malaki 2:14.) Nyɔɔwo, sɔ̄ akii adumɛ, Jɛhova bee ɛmadɛɛ̄ kue wa dɔɔ̄na nɛɛ ale sinɛɛ nua kaāna gbɛnɛ pɔrɔ.

19. E na edap i yerebah nɛ kɔ i biaɛfii kɔ ii le ekue wa dɔɔ̄na nɛɛ ale sinɛɛ a?

¹⁹ E nii’ee a? Kere adoo ii le na kɛɛ̄ lok Mozis, kɛ̄ Jɛhova ɛp kue wa dɔɔ̄na nɛɛ le sinɛɛ doo sii nyaa. Dookɛ̄ ii le etaāŋabah ekwɔ bari doo pippip doo, kɛ̄ ii le ekue wa ale sinage nɛɛ doolo. (Le-yɔɔ 51:1, 4; Pya Kɔlɔsi 3:5) Lo i doo wo, ii gaa nwadɛɛ̄ i iya dam le wa le i Bari, Jɛhova.—Buū 26 Ue a le dumɛ.

20. Bu mɛ sīdee na suānu dap dɔbiī bu iya dam le wa a?

²⁰ Bu mɛ sīdee na i dap doo kɔ i iya dam le wa a agaloo a? Muɛ̄ Ue Bari kɔ: “Tɛ̄maloo suānu na elu ewu tɔ a, e tɛ̄maloo buābee na elu ewu ye agɛrɛ a.” (Kam 24:3) Tɔ dap fiitɔɔ sa lu ekobu ale e aramiā, kpeloo, sa kpoogaloo. Kɛ̄ iya dam le wa lenage doolo. Nɛɛ suānu emuɛ̄ kɔ ye iya dam le wa kpoogaloo, kpeloo, sa le bu ɛɛbu.

21. Bu mɛ sīdee na suānu dap agɛrɛtɛ̄ iya dam le wa ani?

²¹ Kiiloo lo tɔ Baibol kiisī kɔ: “Tɛ̄maloo suānu dɛ̄dɛɛ̄ ye nwī tɛm mma, loo dɛ̄dɛɛ̄ zɔ a si gbɛnɛ du sa lee.” (Kam 24:4) Nu o nɔ aābu Muɛ̄ Ue Bari dap nyaana o iya dam le wa doo kɔ a lee. (Pya Rom  12:2; Pya Filipai 1:9) Sɔ̄ dam le wa gbaa buū Baibol le pya i kpa, lee kɔ ba a gbaa kɔnia kɛ̄ esu nu ba nɔ yere bu dogo doo. Ɛbaa pya sīdee bui dap tɔgɛ wereloo le enwadɛɛ̄ kumaloo ziī, le kɛ̄ bui lu fɛgɛ sa kɛɛrɛ nu akiiloo ziī doo. Bara Jɛhova kɔ a yerebah a nɛ kɔ o ɛrɛ pya le elap dogo lo edoo kɔ o iya dam le wa a agatɛ̄, le doo kɔ o dam ale o wa a agɛrɛbah a wereloo.—Kam 15:16, 17; 1 Pita 1:7.

22. E na anua i tɔgɛ wereloo, enwadɛɛ̄, le ka kumaloo i dam ale i wa a?

²² I ɛrɛ edoo dɛ̄dɛɛ̄ nu i dap lo ewereloo, nwadɛɛ̄, sa yere ka loo i dam ale i wa. Lo sɔ̄ i iya dam le wa elu lo a kpeloo sa agaloo. E lo a kuī eera na bee, i doo kɔ bu Jɛhova a ɛɛ.—Le-yɔɔ 147:11; Pya Rom 12:10.