1-3. Pya amunu ebip na pya nɛɛ wee bip kiiloo pya e ua a, e pio sīdee taāŋabah agara doodoo wa?

BAIBOL yira yii kɔ a ɛrɛ sɔ̄, “luh naale elena.” (Mumuuna 21:⁠4) Bu 5 Ekobee ue a le bu kpa ama, i bee nɔ kɔ a’agara gaa le doo kɔ i ɛrɛ dum a naatah. Mɛ pya nɛɛ lege gaa u. (Eklisiastis 9:5) Ziī gbɛnɛ ebip i wee bip na, Ena a i sira loo sɔ̄ i u ani?

² Ture ebip ama kuī i loo gbɛnɛ sɔ̄ nɛɛ i wereloo u. I dap kɛɛrɛ kɔ: ‘Mɛ kɛ̄ na a kii a? A lege gaa i muɛ̄ ni? E dap ge i yerebah nɛ ni? I sigekɛ̄ ye muɛ̄ dɔɔ̄na sɔ̄ ni?’

³ Kɛ̄ ziī ziī sīdee taāŋabah agara pya ebip ama doo lu kera kera. Pio tɔgɛ kɔ lo o lu nɛɛ kaāna dogo o kii bunyɔɔ, e lo o lu nɛɛ pɔrɔ dogo elu e’ɔp a bu bana miā. Pio aba kɔ sɔ̄ o u, o lu edɔɔ̄ sa gaa nyɔɔnɛ pya o mana mana e bee u tɔɔ̄. Pya dɔɔ̄na kɔ sɔ̄ o u sa elua biaɛ a biaɛ loo, o sikɛ̄ mɛā, ale o obia sikɛ̄ le dum bu kee ekpaloo, naa daba o lu dɔɔ̄na nɛɛ ale nam.

4. Amunu kpog bee nu na keekee sīdee taāŋabah Bari tɔgɛ akiiloo luh ani?

⁴ Bee kɔ nu ziī ziī sīdee taāŋabah tɔgɛ lu kaāna kee loo ziī. Mɛ dɛ̄dɛɛ̄ aba, bia kina ba tɔgɛ aba ziī kpog bee nu. Ba tɔgɛ kɔ sɔ̄ nɛɛ u, ziī nu a ye le loo kiisī lo e tɔɔ̄dum. Luge kaka ni?

5, 6. Ena a i sira loo sɔ̄ i u ani?

⁵ Jɛhova suā nu a i sira loo sɔ̄ i u. A e kɔa i nɛ kɔ sɔ̄ nɛɛ u, ye dum ina kuma. Luh na kiiya sī loo dum a. Nyɔɔwo, sɔ̄ nɛɛ u, dɛ̄dɛɛ̄ ye ekɛɛrɛ le nu a wee nyɛŋiabu naa lena lɔgɔ kɛ̄. * Sɔ̄ i u ii dap na muɛ̄ nu, ii dap na dā nu, e ii dap na kɛɛrɛ ekɛɛrɛ.

⁶ Mɛnɛ Solomɔn bee ɛm kɔ “pya a e’ua naa suā lɔgɔ nu,” doo pippip. Pya e ua naa dap wereloo ale baaloo nɛɛ, e “lɔgɔ tam ale ekɛɛrɛ, ale suānu ale buābee naale bu Sheol.” (Buū Eklisiastis 9:​5, 6, 10.) E bu kpa Le-yɔɔ 146:​4, Baibol kɔ i nɛ kɔ sɔ̄ nɛɛ u, “dɛ̄dɛɛ̄ ye ekɛɛrɛ” u.

7. Ena Jizɔs bee kɔ kumaloo luh ani?

⁷ Sɔ̄ ye le gbo Lazarɔs bee u, Jizɔs bee kɔ nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ: “I gbo Lazarɔs edɔa bu daa.” Mɛ, Jizɔs naa gaa bee kɔ Lazarɔs gaa seea. Jizɔs bee sikɛ̄ kɔ: “Lazarɔs e’ua.” (Jɔn 11:​11-14) Nyɔɔwo, Jizɔs bee su luh dooreloo daa. A naa bee kɔ Lazarɔs le bunyɔɔ ale kɔ ale kpaɛ̄ pya ye butɔ ba e bee u. E a naa bee kɔ Lazarɔs gaa tɔga bu bana miā ale bee a gaa sikɛ̄ mɛā lu dɔɔ̄na nɛɛ ale nam. Eeye, a bee le doodoo bee Lazarɔs le bu gbɛnɛ daa. Pya dɔɔ̄na dɔ kpa kaɛ su luh doore loo gbɛnɛ daa. Baibol kɔ, sɔ̄ a bee lu efɛ Stivin, a bee “dɔ bu daa” luh. (Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 7:60) Nɛɛ-lɛɛratam  Pɔɔl bee ɛm nage kɔ pio pya Nɛɛ Kraist “ewɛɛa dɔ bu daa luh.”​—1 Pya Kɔrint 15:6.

8. I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ Bari naa bee dɛm nɛɛ kɔ a u ni?

⁸ Ekɔ Bari bee dɛm Adam le Iv kɔ ba a u sɔ̄ a e saa ni? Eeye! Jɛhova bee wa dɛm kɔ ba a tɔɔ̄dum bu mmɛɛ̄ nwanaloo ina deedee. Sɔ̄ Jɛhova bee dɛm nɛɛ, a bee wa yere taɛ tɔɔ̄dum ina deedee bu. (Eklisiastis 3:11) Pya tɛ le ka naa wee gbī kɔ wa miɔŋɔ a nyim ana sa u. Jɛhova naa gbī nage kɔ i ana sa u. Mɛ, lo ale Bari bee i dɛm kɔ i tɔɔ̄dum ina deedee, ena anua i u ani?

9. Ena anua lok Jɛhova bee nɛ Adam le Iv bee bɔloo a?

⁹ Jɛhova bee kɔ nɛ Adam li bu gɔh Idɛn kɔ: “O dapge de ɛrɛgeba te ale bu gɔh ama bu yɔrɔ. Mɛ, bee a aaloo te suāloo le le pɔrɔ na oo ɛrɛ ede a, nyɔnɛbee dee o de bee a ye aaloo o gaa le u.” (Jɛnɛsis 2:9, 16, 17) Lo lok a bee lu ekɔ kpaāna ama naa bee aga esere, sa Jɛhova ɛrɛ ekpo lo e kɔ nɛ Adam le Iv nu a lee le nu a bee piya. Tɛ̄maloo e gbaɛ̄tɔ̄loo Jɛhova, ba etɔgɛ ye kɔ ba nwae dɛɛ̄ ye bɛbɛɛ. Ba etɔgɛ nage kɔ ba dooe ye yaa loo dɛ̄dɛɛ̄ nu a enɛā wa.

10, 11. (a) Bu mɛ sīdee na Setan bee dag Adam le Iv ani? (b) Ena anua Adam le Iv naa ɛrɛ lɔgɔ kara elo loo wa dogo ani?

¹⁰ Lu ekiɛ̄nu kɔ, Adam le Iv bee biaɛfii lo e lɛɛbeekɛɛ̄ Jɛhova. Setan bee kɔ nɛ Iv kɔ: “Bari bee kɔ ge ‘Bui aa de bee a aaloo ɛrɛgeba te ale bu gɔh a?’ ” Iv bee ture kɔ: “I dap de bee ɛrɛgeba te a le bu gɔh. Mɛ, Bari bee kɔ, ‘Buii le ede bee lo te a le taɛ yɛɛ bu gɔh, ale daa ye baloo, taā a doo bui u.’”​—Jɛnɛsis 3:1-3.

¹¹ Lo sɔ̄ Setan bee kɔ: “Buii le e’u. Nyɔnɛbee Bari suā kɔmɛ sɔ̄ bui de bee a ye aaloo na baɛ dɛɛ̄ i eyeea, e bui le doodoo Bari, sa suā le le pɔrɔ.” (Jɛnɛsis 3:4-6) Setan bee gbī kɔ Iv a kɛɛrɛ kɔ a dap e biaɛfii nu a lee le nu a bee piya nɛ ye loo. Lo sɔ̄, a kɔ esah akiiloo nu esira lo a lɛɛbeekɛɛ̄. Setan bee kɔ Iv naale e’u, nyɔɔwo, Iv bee de lo bee te, e sɔ̄ esaa a bee nɛ siga ye dam. Adam le Iv suā kɔ Jɛhova bee wa kɔ nɛ kɔ ba aa de lo bee te. Sɔ̄ ba de a,  ba biaɛfii lo e lɛɛbeekɛɛ̄ lok ba dābeeloo lo suānu le bu. Tɛ̄maloo e de, ba tɔgɛ kɔ ba naa ɛrɛɛ enwadɛɛ̄ loo wa wereloo Tɛ a le li bunyɔɔ. Ba naa ɛrɛ lɔgɔ kara elo loo wa dogo ama!

12. Ena anua alu nu ekiɛ̄nu kɔ Adam le Iv lɛɛbeekɛɛ̄ Jɛhova ani?

¹² Naa ɛp kɛ̄ alu nu ekiɛ̄nu kɔ i tua tɛ le ka naa bee ɛrɛ enwadɛɛ̄ loo nɛɛ a bee wa dɛm doo a! E bee a tɔɔ̄ loo doodoo wa lo a le o bee piaga kpɔā o nwiīnɛɛdam le o nwiīnɛɛwa sa sɔ̄ esaa ba lɛɛ a bee kɛɛ̄ sa doo kiiya sī loo nu o wa kɔ nɛ ni? Ekɔ a naale ekiɛ̄ a ni?

13. Ena Jɛhova gaa kɔa sɔ̄ a kɔ, “loo esaā na o obiage kii a”?

¹³ Sɔ̄ Adam le Iv lɛɛbeekɛɛ̄, ba peere dee lo e tɔɔ̄dum ina deedee. Jɛhova bee kɔ nɛ Adam kɔ: “O lu esaā, e loo esaā na o obiage kii a.” (Buū Jɛnɛsis 3:19.) Lo akura kɔ Adam esikɛ̄ lu esaā doodoo bee a sii bee lu edɛm ye. (Jɛnɛsis 2:7) Sɔ̄ Adam edoora pɔrɔ sah, a bee u sa naa sinakɛ̄ le.

14. Ena anua i u ani?

¹⁴ Lo Adam le Iv bee gbaɛ̄tɔ̄loo Bari, ba e bee le dum mmɛ anii’ee. Mɛ, sɔ̄ ba bee ye lɛɛbeekɛɛ̄, ba doo pɔrɔ, lɛɛ ba u. Pɔrɔ le doodoo ziī gbɛnɛ dumɛloo alu etap aāba  i tua tɛ le ka. Dɛ̄dɛɛ̄ ii mɛā lu pya pɔrɔ, e nu anua i u lo. (Pya Rom 5:12) Mɛ, a naale ekɛɛrɛ Bari kumaloo nɛɛ lo. Bari naa bee gbī kɔ miɔŋɔ nɛɛ a u, sa Baibol su luh kure “nɛɛ baa.”​—1 Pya Kɔrint 15:26.

15. Bu mɛ sīdee na kaka akiiloo luh doo kɔ i aabu zooro ani?

¹⁵ Kaka ue akiiloo luh doo kɔ i aabu zooro kɛ̄ bah ekwɔ ekɛɛrɛ. Baibol tɔgɛ i kɔ pya e ua naa ɛrɛ ezialoo ale biirabu. Ii dap wa kɔ ue nɛ, e ba naa dap i kɔ ue nɛ. Ii dap yerebah nɛ pya e ua, e ba naa dap i yerebah nɛ. Ba naa dap i doo piya nu loo, nyɔɔwo, naa bɔloo kɔ i ɛrɛ wa bɔɔ loo. Kerewo, gbɛnɛ-edo sīdee taāŋabah kɔ i nɛ kɔ pya e ua le dum ziī kɛ̄, e i dap wa yerebah nɛ lo i kpɛ kpugi nɛ pya wa zaāsī ale pya ba kue pya kaɛ. Mɛ, sɔ̄ i suā kaka akiiloo pya e ua, pya esah ama naa dap i kwɔ.

16. Amunu esah na gbɛnɛ-edo sīdee taāŋabah tɔgɛ kuma loo pya e ua ani?

¹⁶ Setan kɔ esah i nɛ tɛ̄maloo ekwɔ sīdee taāŋabah sa doo kɔ i kɛɛrɛ kɔ pya e ua lege dum. Bu edoba, pio sīdee taāŋabah tɔgɛ kɔ sɔ̄ i u, ziī kɛ̄ a i le loo kiisī lo e tɔɔ̄dum dɔɔ̄na kɛ̄. Ekɔ oloo sīdee taāŋabah tɔgɛ a doowo, sɛh a tɔgɛ a nu Baibol kɔ akiiloo pya e ua ni? Setan su esah daŋa pya nɛɛ lɛɛ loo Jɛhova.

17. Ena anua tɔgɛnu kɔ a gaa le lu e’ɔp pya nɛɛ bu bana miā gbee bee Jɛhova ani?

¹⁷ Nu gbɛnɛ-edo sīdee taāŋabah tɔgɛ ɔbɛ i. Bu edoba, pio nɛɛ tɔgɛ kɔ pya pɔrɔ nɛɛ elu e’ɔp wa bu  bana miā ina deedee. Esah ama gbee bee Jɛhova. A naale elɛɛ baloo kɔ pya nɛɛ a tɔga bu lo sīdee! (Buū 1 Jɔn 4:8.) Lo ziī nɛɛ ɔp bah ye nwiī bu miā kɔ a gaa ye sue kpɔte nua loo, e tɔɔ̄ a loo doodoo wa ni? O kɛɛrɛ kɔ ɛɛ nɛɛ bag. Oo le egbī eyii ye loo. E taɛ kɛ̄ Setan gbī kɔ i ɛmadɛɛ̄ Jɛhova doolo!

18. Ena anua ii le e ɛrɛ bɔɔ loo pya e ua ani?

¹⁸ Pio sīdee taāŋabah kɔ i nɛ kɔ sɔ̄ pya nɛɛ u, ba obia lu edɔɔ̄. Dua lo sīdee taāŋabah tɔgɛ kɔ i nwadɛɛ̄ sa ɛrɛ nage bɔɔ loo pya lo edɔɔ̄. Nyɔɔbee, ba dap lu pya i gbo a si ekpo gbɛnɛ ale ba elu pya a i baaloo gbɛnɛ. Gbɛnɛ-edo nɛɛ yiga lo esah. Ba ɛrɛ bɔɔ loo pya e ua, nyɔɔwo, ba taāŋa wa bah, taā ba taāŋabah Jɛhova. Nyɛŋiabu kɔ pya e ua naa dap ɛrɛ ekɛɛrɛ ale suā lɔgɔ nu, nyɔɔwo, ii ɛrɛ e’ɛrɛ wa bɔɔ loo. Jɛhova na a bee i dɛm a. Alɛ na kaka Bari a, e aba alɛ na i ɛrɛ e taāŋabah a.​—Mumuuna 4:11.

19. Bu mɛ sīdee na suā kaka akiiloo luh i yerebah nɛ ani?

¹⁹ Sɔ̄ i suā kaka akiiloo pya e ua, doo kɔ i aabu zooro esah tɔgɛnu pya yigabari. E lo kaka yerebah i nɛ lo e dābeeloo pya nyɛŋia yii Jɛhova yira kiiloo i dum le i deesī.

20. Ena i gaa le nɔ bu lo ekobee ue a e nyɔɔnɛ ama a?

²⁰ Nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ akii adumɛ, ziī zooro Bari akura Job bee bip kɔ: “Lo a le ziī nɛɛ u, esige kɛ̄ tɔɔ̄dum ni?” (Job 14:14) Bu kaka, dapge waɛ kɔ nɛɛ e ua a sikɛ̄ tɔɔ̄dum ni? Ture Bari i nɛ bu Baibol nia i. I muɛ̄ bu lo ekobee ue a e nyɔɔnɛ ama.