1, 2. Ena anua o kɛɛrɛ kɔ kara lu keebee dɔɔ̄nu a, e ena anua a bɔloo kɔ i suā nu Baibol tɔgɛ kumaloo a?

KƐNƐKƐ̄ tera gbɛnɛ, sɔ̄ alu esu doloo dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe. Sɔ̄ Jɛhova ɛp kɛnɛkɛ̄, dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ a ye le nyɔɔ le doodoo ziī ekpo maā a tɔp aabu ko-maā. (Le-yɔɔ 115:15; Aisaia 40:15) Kere i tera gbɛnɛ sɔ̄ alu esu i doloo dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe, Le-yɔɔ 145:18, 19 kɔ: “Jɛhova waɛloo dɛ̄dɛɛ̄ pya a ye kue, loo dɛ̄dɛɛ̄ pya a ye kue bu kaka. Nu a nia dɛ̄dɛɛ̄ pya a ye ɛrɛ bɔɔ loo na a doo a; a dānage wa to, sa wa kpɔā.” Ɛp dua gbɛnɛ dee a i kpaā nɛ a! Jɛhova, lo gbɛnɛ Nɛɛ Dɛmnu, gbī etɔɔ̄ i waɛ loo, sa a gbī e dā i kara. Aiī, kara lu dee a i kpaā nɛ, gbɛnɛ keebee dɔɔ̄nu lo Jɛhova e nɛā ziī ziī ii.

² Mɛ Jɛhova e gbaɛ̄ i tɔ̄ loo aba lo a le i kɔ ue ye nɛ bu sīdee alɛ gbī. Mɛ sīdee na i doo lo ama a? Doo i ɛp nu Baibol kɔ kumaloo yere kara.

3. Ena anua o yere kara nɛ Jɛhova a?

³ Jɛhova gbī kɔ olo o yere kara, ale kɔ ue ye nɛ. I tɛɛ̄ doodoo wa suā lo ama ni? Soosoo buū Pya Filipai 4:6, 7. Kɛɛrɛbu loo dua kue ama. Nɛɛ a bɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe ɛrɛ a taɛ bu gbɛnɛ, sa a gbī kɔ o kɔ kɛ̄ nu a tɔɔ̄ loo doo le pya o taāŋa ye nɛ.

4. Bu mɛ sīdee na yere kara nɛ Jɛhova dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ e yere mɛm loo o yii ye gbo a?

 ⁴ Kara yerebah i nɛ kɔ i dap yii gbo Jɛhova. Sɔ̄ gbo kɔ wa ekɛɛrɛ, le kɛ̄ nu wa tɔɔ̄ loo doo nɛ ziī dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄, wa yinia gbo wee nyim sa agatɛ̄. Kɛ̄ yere kara nɛ Jɛhova le nage doolo. Tɛ̄maloo Baibol, a e kɔa ye ekɛɛrɛ le kɛ̄ nu ye tɔɔ̄ loo doo a nɛ, sa a kɔ a nɛ nu a gaa le doo li deesī. O dap ye yɔ kɔnia taɛtaɛ kɛ̄ nu a tɔɔ̄ loo doo dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄. Kuma sɔ̄ o doo wo, o yii gbo loo Jɛhova gaa le nyim sa agaloo.​—Jemes 4:8.

5. I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ Jɛhova naa gbaɛ̄tɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ kara ni?

⁵ Ekɔ Jɛhova gbaɛ̄ ge tɔ̄loo dɛ̄dɛɛ̄ kara ni? Eeye, a naa gbaɛ̄tɔ̄. Bu dee nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Aisaia, Jɛhova bee kɔ nɛ pya Izrɛl kɔ: “Kere bui yere booboo kara, mm le egbaɛ̄tɔ̄; miī mma i baɛ bah.” (Aisaia 1:15) Nyɔɔwo, lo a le ii nwaɛdɛɛ̄, i dap doo pya nu e  kpoora i lɛɛ loo Jɛhova, lo edoo kɔ aa gbaɛ̄tɔ̄ loo i kara.

6. Ena anua yira kuī gbɛnɛ a? Bu mɛ sīdee na o tɔgɛ kɔ o ɛrɛɛ yira a?

⁶ Lo i gbī kɔ Jɛhova a dā i kara, i ɛrɛ e ɛrɛ ye yira bu. (Maak 11:24) Nɛɛ-lɛɛratam Pɔɔl baatɛ̄ kɔ: “Mɛ lo a le yira naale naa lu edap doo nu a ye nia, nyɔnɛbee ɛrɛgeba nɛɛ a lu loo Bari ɛrɛ e yira kɔmɛ a le, sa a tɔgɛ ye loo doodoo nɛɛ a nɛ ekpɛanu pya a ye gbī.” (Pya Hibru 11:6) Mɛ a naa gbɔɛ̄ lo e aadee kɔ i ɛrɛɛ yira. Lu ebɛɛ̄ kɔ i tɔgɛ i yira leere tɛ̄maloo e gbaɛ̄tɔ̄loo Jɛhova dɛ̄dɛɛ̄ dee.​—Buū Jemes 2:26.

7. (a) Ena anua i kumalookɛ̄ sa tɔgɛ enwadɛɛ̄ sɔ̄ i yere kara nɛ Jɛhova ani? (b) Bu mɛ sīdee na i tɔgɛ kɔ i kɔ taɛ kɛ̄ nu i le loo doo sɔ̄ i yere kara a?

⁷ I kumalookɛ̄ sa tɔgɛ enwadɛɛ̄ sɔ̄ i yere kara nɛ Jɛhova. Ena anua a? Lo a le i gbī e kɔ ue nɛ mɛnɛ-buɛ̄ ale nɛɛ a bɛɛ ziī edonyɔɔ, i doodoo wo bu enwadɛɛ̄. Jɛhova lu Bari a Eenyɔɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Nu, nyɔɔwo ekɔ a naa bɔloo kɔ i tɔgɛ enwadɛɛ̄ le kumalookɛ̄ a eewo sɔ̄ i ye kɔ ue nɛ ni? (Jɛnɛsis 17:1; Le-yɔɔ 138:6) I ɛrɛ nage e kɔ taɛ kɛ̄ nu i le loo doo sa yere kara nɛ Jɛhova aābu i beenyiɛ, naale tɛɛ̄nyɔɔ ziī ziī bee ue booboo sɔ̄.​—Matiu 6:7, 8.

8. Sɔ̄ i yere kara kumaloo ziī nu, dɔɔ̄na e na alu ebɛɛ̄ kɔ i doo ani?

⁸ Bu kpɛdumɛ, sɔ̄ i yere kara kumaloo ziī nu, i ɛrɛ edoo dɛ̄dɛɛ̄ nu i dap lo e sitam nyɔɔ nu i gaa yere kara kumaloo. Bu edoba, lo a le i yere kara nɛ Jɛhova kumaloo pya i ebɛɛ̄ ziī ziī dee, lo sɔ̄ ii le e lu pɔp sa ɛmadɛɛ̄ kɔ Jɛhova enɛ i dɛ̄dɛɛ̄ nu kere a lu tam i dap si. I ɛrɛ e piiga sa si ɛrɛgeba tam i dap si. (Matiu  6:11; 2 Pya Tɛsalɔnaika 3:10) Ale lo a le i yere kara nɛ Jɛhova kɔ a yerebah i nɛ lo e ɔbɛ edoo nu a bee piya, i ɛrɛ ekiī ɛrɛgeba kɛ̄tɔɔ̄ lo edoo kɔ i dɔ bu doā-ɛp. (Pya Kɔlɔsi 3:5) Nyaawo, i naa ɛp pio ebip akiiloo kara.

9. Mɛɛ̄ na i yere kara ma ani? Ena kpa Jɔn 14:6 i tɔgɛ akiiloo kara a?

⁹ Mɛɛ̄ na i yere kara ma ani? Jizɔs bee tɔgɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ ba a yere kara ma “ilii Tɛ a le li bunyɔɔ.” (Matiu 6:9) A bee kɔ nage kɔ: “Mda na dee a le kaka ue le dum. Lɔgɔ nɛɛ naale e lu loo Tɛ a, lo a naale etɛ̄ma mɛ loo.” (Jɔn 14:6) Nyɔɔwo, i yere kara ma aba Jɛhova tɛ̄maloo Jizɔs. Ena yere kara tɛ̄maloo Jizɔs kura ani? Lokwa Jɛhova dā i kara, i ɛrɛ etɔgɛ enwadɛɛ̄ kumaloo lo keebee tam lo Jɛhova bee nɛ Jizɔs. Dookɛ̄ i enɔā doo, Jizɔs bee lu a kɛnɛkɛ̄ lo ekpɔā i lɛɛ bu pɔrɔ le luh. (Jɔn 3:16; Pya Rom 5:12) Jɛhova etubo nage baloo Jizɔs nua Nɛɛ Tɛsī Ewɔp le Nɛɛ Biaɛ.​—Jɔn 5:22; Pya Hibru 6:20.

10. Ɛrɛge kɛ̄ alu egbī kɔ i tɔɔ̄ doo sɔ̄ i gaa yere kara ni? Naa kɔ baatɛ̄.

¹⁰ Ɛrɛge kɛ̄ alu egbī kɔ i tɔɔ̄ doo sɔ̄ i gaa yere kara ni? Eeye, Jɛhova naa kɔ i kunɛ zū kɛ̄, ɛŋɛtɛ̄kɛ̄, ale yira ya sɔ̄ i yere kara. Baibol tɔgɛ i kɔ i dap kɔ ue nɛ Jɛhova ɛrɛgeba kɛ̄ i tɔɔ̄ doo a tɔgɛ enwadɛɛ̄. (1 Nu a bee lu edoo 17:16; Nehemia 8:6; Daniel 6:10; Maak 11:25) Naale kɛ̄ i tɔɔ̄ doo sɔ̄ i yere kara na a kuī loo Jɛhova a, mɛ kɔ i kɔ ue ye nɛ bu sīdee a bɔloo. I dap yere kara siā nyɔɔ ale bu nyiɛ i ɛrɛgeba  kɛ̄ i le, le ɛrɛgeba sɔ̄ bu biradee. Sɔ̄ i yere kara nɛ Jɛhova, i dap dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ a e gbaɛ̄ i tɔ̄loo kere lɔgɔ nɛɛ naa dā nu i gaa kɔ.​—Nehemia 2:1-6.

11. Pya e na i dap kɔ ue kumaloo nɛ Jɛhova ani?

¹¹ Ena i dap yere kara kumaloo a? I dap yere kara kumaloo ɛrɛgeba nu a nia Jɛhova. Baibol kɔ: “Lo a le i bara ɛrɛgeba nu dookɛ̄ a gbī doo, alɛ edā i muɛ̄.” (1 Jɔn 5:14) Ekɔ i dapge yere kara bara nu a bɛɛ̄ ziī ziī ii ni? Aiī, yere kara nɛ Jɛhova le doodoo sɔ̄ o gaa kɔ ue nɛ o gbo a a waɛloo. I dap kɔ ɛrɛgeba nu a i le bu nyiɛ le i ekɛɛrɛ nɛ Jɛhova. (Le-yɔɔ 62:8) I dap yere kara bara kɔ a nɛ i ye kaɛ edɔɔ̄ lo e yerebah i nɛ kɔ i doo nu a lee. (Luk 11:13) I dap nage bara suānu aāba Jɛhova lokwa i dap biaɛfii nu a lee, sa i bara nage e’agaloo lo etāma e’aga kɛ̄tɔɔ̄. (Jemes 1:5) I bara Jɛhova kɔ a aaloo i pɔrɔ i nɛ. (Pya Ɛfɛsɔs 1:3, 7) I yere nage kara bee pya dɔɔ̄na, gbaāloo pya i butɔ le pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa bu bɔŋanaloo.​—⁠Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 12:5; Pya Kɔlɔsi 4:12.

12. Ena a kuī i loo bu i kara ani?

¹² Ena a kuī i loo bu i kara ani? Jɛhova le nu a ye nia. I doo ye yaa aābu i beenyiɛ loo dɛ̄dɛɛ̄ nu a edoora i nɛ. (1 Nu a bee lu edoo 29:10-13) I suā lo ama nyɔnɛbee sɔ̄ Jizɔs bee le a kɛ̄nɛkɛ̄, a bee tɔgɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɛ̄ eyere kara doo. (Buū Matiu 6:9-13.) A bee kɔ ba a dasī yere kara kɔ bee Bari alu esere kaɛ, lo a kura kɔ alu esere nua ɛɛ ale nua nu a wa kuī loo gbɛnɛ. Lɛɛ Jizɔs tɔgɛ kɔ i yere kara kɔ Buɛ̄-mɛnɛ Bari alu sa nu a nia Jɛhova a  dooa a kɛ̄nɛkɛ̄. Sɔ̄ i e yere kara bara pya lo nu alu gbɛnɛ ama sah, na Jizɔs kɔ i yere kara kumaloo pya i ebɛɛ̄ a. Sɔ̄ i su Jɛhova le nu a ye nia nua tuatua bu i kara, i tɔgɛ siā nu a i kuī loo.

13. I kara a nyɔɔdɛɛ̄ doodoo wa ni?

¹³ I kara a nyɔɔdɛɛ̄ doodoo wa ni? Baibol naa kɔ. I kara dap kpuria ale e nyɔɔdɛɛ̄ dɛɛa nyɔɔ kɛ̄ ziī ziī kɛ̄tɔɔ̄ le doo. Bu edoba, lɛɛ i gae denu i dap yere  ekpurubah kara, mɛ sɔ̄ i gaa doo yaa Jɛhova ale kɔ pya nu alu i ekɛɛrɛ i dap yere nyɔɔnyɔɔ dɛɛ̄ kara. (1 Samuel 1:12, 15) Ii gbī e yere nyɔɔnyɔɔ dɛɛ̄ kara lo e ɛɛrɛbu pya dɔɔ̄na, dookɛ̄ pio nɛɛ bee doo bu dee Jizɔs. (Luk 20:46, 47) Kara a le doo wo naa nia Jɛhova. Nu a kuī loo Jɛhova na bee i yere kara aābu i beenyiɛ.

14. Ku sɔ̄ na i yere kara a, e ena lo ama i tɔgɛ akiiloo Jɛhova a?

¹⁴ Ku sɔ̄ na i yere kara ani? Jɛhova kue i kɔ i kɔ ue ye nɛ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄. Baibol kɔ i “taāŋa,” “bia loo yere kara,” sa i aa “ɔbɛ etaāŋa.” (Matiu 26:41; Pya Rom 12:12; 1 Pya Tɛsalɔnaika 5:17) Jɛhova kpɛ̄naloo e gbaɛ̄ i tɔ̄ loo. I dap ye doo yaa dɛ̄dɛɛ̄ dee nyɔɔ ye wereloo le kɔ a dɔɔ̄ nu bu yaari bah. I dap nage bara  baɛloo, ekpo le egbɔ̄nyiɛ ye aāba. Lo i tɔgɛ nia loo dee i ɛrɛ lo e yere kara nɛ Jɛhova, i gaa le su dɛ̄dɛɛ̄ dee i ɛrɛ ye kɔā ue nɛ.

15. Ena anua i doo “amɛn” sɔ̄ i yere kara sah ani?

¹⁵ Ena anua i doo “amɛn” sɔ̄ i yere kara sah ani? Nu bee ue “amɛn” kura na “kɛ̄ a le doo lo” ale “a le doo wo.” A lu sīdee etɔgɛ kɔ nu i kɔ bu i kara aa i nyiɛ, lo a le kɔ, i gbī kɔ a dooa. (Le-yɔɔ 41:13) Baibol tɔgɛ nage i kɔ a lee edoo “amɛn,” kere alu kara i yere bie bu i beenyiɛ ale lo i yere siā nyɔɔ, le sɔ̄ elua eyere kara yɛɛ pya nɛɛ sah lo etɔgɛ kɔ i yiga nu alu ekɔ.​—1 Nu a bee lu edoo 16:36; 1 Pya Kɔrint 14:16.

16. Bu kaka, ekɔ Jɛhova agara ge i kara ni? Naa kɔ baatɛ̄.

¹⁶ Bu kaka, ekɔ Jɛhova agara ge i kara ni? Aiī, a agara. Baibol kue ye “Nɛɛ a dā kara.” (Le-yɔɔ 65:2) Jɛhova dā sa agara kara gbɛnɛ-edo milliɔn pya nɛɛ a kɔ taɛ nu a wa le nyiɛ siā, sa a doo lo ama bu gbɛnɛ-edo sīdee.

17. Bu mɛ sīdee na Jɛhova agara i kara tɛ̄maloo pya ye ɛnjɛl le pya ye zooro a le a kɛnɛkɛ̄ ani?

¹⁷ Jɛhova agara i kara tɛ̄maloo pya ye ɛnjɛl le pya ye zooro a le a kɛnɛkɛ̄. (Pya Hibru 1:13, 14) Ɛrɛ booboo edoba pya nɛɛ a bee yere kara bara yerebah lo e dābeeloo Baibol sa sɔ̄ ziī nwīgbagbara sɔ̄ etɛ̄na, ziī nɛɛ yɛɛ Pya Ekeebee Jɛhova bee wa zɔŋia. Baibol tɔgɛ kɔ pya ɛnjɛl le bu lo esiatam kɔ “le yere ue” yaari tɛ̄ma ɛŋɛnɛ dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe. (Buū Mumuuna 14:6.) Dɔɔ̄na, gbɛnɛ-edo ii eyere kara nɛ Jɛhova kumaloo  ziī taāŋa ale ebɛɛ̄ a i le loo, sa i e ɛrɛ yerebah lo i gbī aāba pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba lu pya Nɛɛ Kraist.​—Kam 12:25; Jemes 2:16.

18. Bu mɛ sīdee na Jɛhova agara i kara tɛ̄maloo ye kaɛ edɔɔ̄ a?

¹⁸ Jɛhova agara i kara tɛ̄maloo ye kaɛ edɔɔ̄. Sɔ̄ i yere kara bara yerebah lo e aabaloo i taāŋa, a dap su ye kaɛ edɔɔ̄ i nɛā mɛm le baɛloo. (2 Pya Kɔrint 4:7) Jɛhova agara nage i kara tɛ̄maloo Baibol sa i yerebah nɛ lo e biaɛfii nu bu suānu. Sɔ̄ i buū Baibol, i dap muɛ̄ pya dɔ Kpa Kaɛ a e yerebah i nɛ. Jɛhova dap nage zū nɛɛ a ture ebip bu bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist kɔ a kɔ pya nu a i bɛɛ̄ e dā ale ziī nɛɛ kanɛɛ bu bɔŋanaloo lo enyɔɔnɛ i kɔnia pio kpog bee nu a le bu Baibol.​—Pya Galetia 6:1.

19. Ena anua a bee kɔ Jɛhova sii agara i kara a?

¹⁹ Pio sɔ̄, i dap kɛɛrɛ, ‘Ena anua Jɛhova sii agara ge na kara a?’ Nyɛŋiabu, a suā sɔ̄ le sīdee e agara pya i kara. A suā pya nu a i bɛɛ̄. Lu ebɛɛ̄ kɔ i wee kiisī lo e yere kara nyɔɔ ziī nu lo etɔgɛ kɔ lo nu bɛɛ̄ i kaāna, le lo etɔgɛ kɔ bu kaka i ɛrɛ ye yira bu. (Luk 11:5-10) Pio sɔ̄ Jɛhova agara i kara bu sīdee ii bee ɛmadɛɛ̄. Bu edoba, i dap yere kara bee ziī e’aga kɛ̄tɔɔ̄, mɛ kere sɔ̄ a sii lɛɛ lo taāŋa a, a dap i nɛ e’agaloo lo esu tama.​—Buū Pya Filipai 4:13.

20. Ena anua i kiisī lo e wee yere kara ma Jɛhova ani?

²⁰ Mɛ dua nyɛŋia dee a i kpaā nɛ lo e yere kara nɛ Jɛhova sɛh! I dap suā leere kɔ a gaa le gbaɛ̄ i tɔ̄loo. (Le-yɔɔ 145:18) Kuma sɔ̄ i kiisī lo e yere kara nɛ Jɛhova aābu i beenyiɛ a, kɛ̄ i yinia gbo e’aga nage tɛ̄ doolo.