1, 2. Amunu ebip na pya nɛɛ wee bip gbɛnɛkpo sɔ̄ ani?

GBOMIƆŊƆ wee bip ebip gbɛnɛ. Lo o agara wa nɛ, gbɛnɛkpo sɔ̄ ba bip kɔ, ‘Ena anua a?’ E lo o gbī e baatɛ̄ wa nɛ, ba dap sikɛ̄ bip kɔ ‘Ena anua ani?’

² Dɛ̄dɛɛ̄ ii wee bip ebip, ale i le nwiī ale i elua nama nɛɛ. I dap bip ebip kumaloo nu i de, nu i yaa ale nu i yaɛ. I dap nage bip gbɛnɛ-gbɛnɛ ebip akiiloo dum le kɛ̄ deesī li e mɛā doo. Mɛ, sɔ̄ ii ɛrɛ kaāna ture loo pya ebip ama, i dap ɔbɛ e gbī wa ture.

3. Ena anua gbɛnɛ-edo nɛɛ kɛɛrɛ kɔ ba naale edap e ɛrɛ ture loo wa gbɛnɛ-gbɛnɛ ebip ani?

³ Ekɔ Baibol ɛrɛge ture pya gbɛnɛ-gbɛnɛ ebip i wee bip ama ni? Pio nɛɛ dap yiga doo wo, mɛ ba kɛɛrɛ kɔ Baibol aga gbɛnɛ lo e dābeeloo. Ba dap kɛɛrɛ kɔ aba pya tɔgɛnu le pya zaāsī tɔbari na ba suā wa ture a. E pya dɔɔ̄na ɛrɛ kɛɛ lo eyiga kɔ ba naa suāe wa ture. Ena olo kɛɛrɛ a?

4, 5. Pya amunu gbɛnɛ ebip na o ɛrɛ a? Ena anua o kiisī lo e gbī wa ture ani?

⁴ Naa daba, o gbī e suā ture pya ebip a le doodoo: Ena anua m le akɛāma ani? Sɔ̄ m u, m le bu mɛ dua kɛ̄tɔɔ̄ ni? Bari lu mɛ dua nɛɛ ni? Lo gbɛnɛ nɛɛ tɔgɛnu akura Jizɔs bee kɔ: “Baraa, e a elu enɛ i; gbiaā, e bui gbī muɛ̄; tɔaā baloo, e a elu e kpaāna i  nɛ.” (Matiu 7:7) O a biewo e gbī wa ture mmɛ sɔ̄ o emɔna pya ture a bɔloo.

⁵ Aiī, lo o ‘kiisī lo e gbī,’ o muɛ̄ wa ture aābu Baibol. (Kam 2:1-5) Wa ture naa aga e dābeeloo. Nu o suā edoo kɔ o tɔɔ̄dum bu ɛɛbu sa o ɛrɛ nyɛŋia bɛābu akiiloo deesī. Doo i naa kɔ nu akiiloo ziī ebip a ekwɔa gbɛnɛ-edo nɛɛ.

6. Sɔ̄ i gaa tɔga, ena anua pio nɛɛ kɛɛrɛ kɔ Bari naa kuū i dɛɛ̄loo ani?

⁶ Gbɛnɛ-edo nɛɛ kɛɛrɛ kɔ Bari naa kuū i dɛɛ̄loo. Ba kɛɛrɛ kɔ lo Bari bee i kuūdɛɛ̄loo, kɛ̄tɔɔ̄ nyɔuwe e bee lee eewo ama. I muɛ̄ nɔ̄, baaloo, le pɔrɔ sira nu a gaa sira dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄. Loo pya nɛɛ gaa dumɛ, ba gaa tɔga, e ba gaa u. Pio nɛɛ bip kɔ, ‘Lo Bari gaa i kuūge dɛɛ̄loo, ena anua a naa ɔbɛ dɛ̄dɛɛ̄ tɔga ama ani?’

7. (a) Bu mɛ sīdee na pya zaāsī yigabari etɔgɛ pya nɛɛ kɔ Bari ɛrɛ pɔrɔ nyiɛ ani? (b) Ena anua i suā leere kɔ pɔrɔ nu a sira naa aaba Bari ani?

⁷ Pio sɔ̄ pya zaāsī yigabari doo kɔ pya nɛɛ a yiga kɔ Bari ɛrɛ pɔrɔ nyiɛ. Sɔ̄ piya nu sira, ba kɔ alu nia Bari. Ba kɔ a gbī kɔ a sira doo wo. Ba gaa begee ue Bari sɔ̄ ba kɔ doo wo. Mɛ, Baibol tɔgɛ kɔ pɔrɔ kɛ̄tɔɔ̄ naa aaba Bari doo pippip. Kpa Jemes 1:13 kɔ i nɛ kɔ Bari naa wee su pɔrɔ kɛ̄tɔɔ̄ doā-ɛp lɔgɔ nɛɛ. A kɔ: “Doolo lɔgɔ nɛɛ aa kɔ, sɔ̄ a lu e’ɛma ye ɛp, ‘Bee lu e’ɛma mɛ ɛp tɛ̄mabah Bari.’ Nyɔnɛbee pɔrɔ naa dap ɛma-ɛp Bari, e alɛ alɛɛ loo naa doā lɔgɔ nɛɛ ɛp.” Lo ama kura kɔ, kere Bari sii  ɔbɛ pɔrɔ-pɔrɔ nu kɔ aa sira na, a naale alɛ na a doo kɔ ba a sira a. (Buū Job 34:10-12.) I naa ɛp ziī edoba.

8, 9. Ena anua a naa lee kɔ i begee ue Bari loo pya i taāŋa ani? Naa nɛ edoba.

⁸ Naa kɛɛrɛ ziī nwiīzuguru lo a wee le be kpaɛ̄ ye tɛ le ye ka. Ye tɛ were ye loo gbɛnɛ sa etɔgɛ ye kɛ̄ a biaɛ nu fii leere doo. Sɔ̄ a e saa, lo zuguru gbara lɛɛbeekɛɛ̄ ye tɛ sa aa be. A doo pɔrɔ-pɔrɔ nu sa yii bu taāŋa. O bege ge ue ye tɛ loo nu a sira ama nyɔɔbee a naa bee kpaɛ̄ ye nwiī kɔ aa aa be ni? Kɛādoo, oo le e bege ye! (Luk 15:​11-13) Doodoo lo tɛ, Bari naa kpaɛ̄ miɔŋɔ nɛɛ sɔ̄ ba biaɛfii lo elɛɛ ye beekɛɛ̄ sa doo piya nu. Nyɔɔwo, sɔ̄ piya nu sira, i nyɛŋiabu kɔ naale Bari na a doo kɔ a sira a. Naa lee e begee ue Bari.

⁹ Ɛrɛ le nu anua Bari sii ɔbɛ pɔrɔ-pɔrɔ nu kɔ aa sira na. Bu 11 Ekobee ue bu kpa ama, o gaa le nɔ nu Baibol kɔ kumaloo lo ama. Mɛ, o dap suā leere kɔ, Bari were i loo e a naa lee kɔ i begee ye ue nyɔɔ pya i taāŋa. Bu kaka, aba Alɛ na a dap kwa i taāŋa a.​—Aisaia 33:2.

10. Ena anua i dap suā leere kɔ Bari gaa le kwa dɛ̄dɛɛ̄ pɔrɔ-pɔrɔ nu pya nɛɛ edoora ani?

¹⁰ Bari le kaɛ. (Aisaia 6:3) Dɛ̄dɛɛ̄ nu a doo loga, ɛɛ, sa lee. Nyɔɔwo, i dap ye dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ. Miɔŋɔ nɛɛ naale doo wo. Pio sɔ̄ ba doo piya nu. Kere nɛɛ a gaa bɛɛ a kaāna gbɛnɛ, naa ɛrɛ ekpo ekwaā pɔrɔ-pɔrɔ nu pya nɛɛ gaa doo. Lɔgɔ nɛɛ naa ɛrɛ ekpo tɔɔ̄ Bari. A dap kwa dɛ̄dɛɛ̄ nu pya pɔrɔ nɛɛ e gbeera. A  gaa le doo wo. A gaa le lɛɛ pɔrɔ dogo mmɛ deedee.​—Buū Le-yɔɔ 37:9-11.

11. A tɔɔ̄ loo Bari doodoo wa sɔ̄ o tɔga ni?

¹¹ Sɔ̄ Bari muɛ̄ nu a gaa sira bu nyɔuwe le kɛ̄tɔɔ̄ o le bu, a tɔɔ̄ ye loo doodoo wa? Baibol kɔ Bari “wereloo kaāna biaɛ.” (Le-yɔɔ 37:28) Nyɔɔbee wo, a gaa muɛ̄ sɔ̄ i le bu le kɛ̄tɔɔ̄ le sɔ̄ i le bu pɔrɔ kɛ̄tɔɔ̄. A kiɛ̄ ye sɔ̄ pya nɛɛ tɔga. Baibol kɔ, “e a bee ye kiɛ̄ bu ye beenyiɛ” sɔ̄ a bee muɛ̄ kɔ bag dogo mma bu nyɔuwe sɔ̄ akii adumɛ a. (Jɛnɛsis 6:5, 6) Bari naa wee nyaa. (Malaki 3:6) Baibol kɔ, Bari kuū a dɛɛ̄ loo kaāna.​—Buū 1 Pita 5:7.

12, 13. (a) Ena anua i wereloo sa kuūdɛɛ̄loo pya dɔɔ̄na a, e tɔga a le bu nyɔuwe tɔɔ̄ i loo doodoo wa? (b) Ena anua i suā leere kɔ Bari gaa le lɛɛ tɔga le pɔrɔ biaɛ ani?

¹² Baibol kɔ nage kɔ Bari bee i dɛm bu ye bera. (Jɛnɛsis 1:26) Lo ama kura kɔ Bari bee i dɛm sa yere pya le elap dogo a ɛrɛ i bu. Nyɔɔwo, lo a kiɛ̄ a sɔ̄ o muɛ̄ pya nɛɛ ue naa bee gaa tɔga, ɛrɛ nage e kiɛ̄ Bari eewo sɔ̄ a muɛ̄! I tɛɛ̄ doodoo wa suā lo ama?

¹³ Baibol tɔgɛ i kɔ “Bari na wereloo” a. (1 Jɔn 4:8) Bari doo dɛ̄dɛɛ̄ nu tɛ̄maloo wereloo. Nyɔɔwo, i wereloo, nyɔnɛbee Bari were i loo. Naa kɛɛrɛ: Lo o bee ɛrɛ ekpo lo elɛɛ tɔga, le pɔrɔ biaɛ bu nyɔuwe, o bee lɛɛ ge ni? Bu kaka, o bee lɛɛ, nyɔnɛbee o wereloo pya nɛɛ. Bari edoo ge wo ni? A ɛrɛ ekpo, e nyɔnɛbee a were i loo a, a gaa le lɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ tɔga le  pɔrɔ biaɛ. Suā leere kɔ, dɛ̄dɛɛ̄ yii Bari a bee lu ekɔ a bɔātɛ̄ kpa ama a, e dooa gbɔmɛɛ̄! Mɛ, lokwa o dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ pya yii ama, alu ebɛɛ̄ kɔ o suā loo Bari leere.

14. Bee Bari kura wa, e i tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ i ɛrɛ e kue ni?

¹⁴ Lo o gbī eyii gbo ziī nɛɛ, tua e na o wee ye kɔ nɛ a? O bee. E kɔ Bari ɛrɛge bee ni? Gbɛnɛ-edo sīdee taāŋabah kɔ ye bee na Bari ale Nɛɛ-a-i-ɛrɛ. Mɛ, ba naale bee. Ba lu esobee, doodoo, “mɛnɛ-buɛ̄” ale “gbɛnɛ mɛnɛ.” Bari ekɔa i nɛ kɔ ye bee kura Jɛhova. Kpa Le-yɔɔ 83:18 kɔ: “Doolo ba suā kɔ mɛ aba olo, nɛɛ o bee kura Jɛhova, na o Eenyɔɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Nu ale bu nyɔuwe a.” Pya a bee ɛm Baibol, bee ɛm bee Bari bu gbɛnɛ-edo sɔ̄. Jɛhova gbī kɔ o suāe ye bee sa ye kue. A kue ye bee a nɛ lokwa o dap lu ye gbo.

15. Ena lo bee, Jɛhova kura a?

¹⁵ Bee Bari, lo a le Jɛhova, ɛrɛ gbɛnɛ nu akura. A kura kɔ Bari dap doo ɛrɛgeba yii a yira, le ye  ekɛɛrɛ gbɔmɛɛ̄. Lɔgɔ nu naa dap ye kpaɛ̄. Aba Jɛhova na a dap yiga bee ama a. *

16, 17. Ena pya esobee ama kura a? (a) “Nɛɛ a dap doo dɛ̄dɛɛ̄ nu” (b) “Mɛnɛ a tɔɔ̄dum ina deedee” (c) “Nɛɛ a dɛm nu.”

¹⁶ Dookɛ̄ i bee buū tua sɔ̄ doo, kpa Le-yɔɔ 83:18 kɔ kumaloo Jɛhova kɔ: “Aba olo . . . na o Eenyɔɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Nu” a. Gbaāloo wo, Kpa Mumuuna 15:3  kɔ: “O tam kuī sa lu nyɛŋia, A Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, lo Bari a bɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ nu. Dɛ̄dɛɛ̄ o dee kaāna sa lu kaka, A Mɛnɛ loo dɛ̄dɛɛ̄ buɛ̄.” Ena lo esobee, “Nɛɛ a dap doo dɛ̄dɛɛ̄ nu” kura a? A kura kɔ Jɛhova ɛrɛ ekpo ee ɛrɛgeba dɔɔ̄na nɛɛ aā bunyɔɔ mmɛ kɛnɛkɛ̄. E lo esobee, “Mɛnɛ a tɔɔ̄dum ina deedee” kura kɔ a bee le aā dee. Kpa Le-yɔɔ 90:2 baatɛ̄ kɔ a bee le aā deedee sa ele ina deedee. E kɔ lo ama naa lu nyɛŋia!

¹⁷ Aba Jɛhova na Nɛɛ a dɛm nu a. Kpa Mumuuna 4:11 kɔ: “Nɛɛ-a-i-ɛrɛ le i Bari, olo bɔloo esu ka, le enwadɛɛ̄, le ekpo, nyɔnɛbee olo na o bee doo dɛ̄dɛɛ̄ nu a, e tɛ̄maloo kɛ̄ o gbī doo ba bee le, e a bee lu edɛm wa.” Aiī, aāloo pya ɛnjɛl a le li bunyɔɔ, le zina bunyɔɔ, mmɛ loo bee te le bari a  le bu pɛnɛ, le ɛrɛgeba dɔɔ̄na nu Jɛhova na a wa dɛm a!

18. Ena anua pio nɛɛ kɛɛrɛ kɔ ba naale edap e lu gbo Bari a? Ena Baibol kɔ kumaloo a?

¹⁸ Sɔ̄ pio nɛɛ buū nu akiiloo pya nyɛŋia dogo Jɛhova, bɔɔ aa wa. Nyɔɔwo, ba kɛɛrɛ kɔ, “Bari ɛrɛ ekpo sa kuī gbɛnɛ, e a tɔɔ̄ ebini i aaloo, etɛɛ̄ doodoo wa mɛ yii gbo ni? Mɛ, Bari gbīge kɔ i ɛrɛ dua ekɛɛrɛ ama ni? Eeye doo pippip. Jɛhova gbī etɔɔ̄ i waɛloo. Baibol kɔ, Bari “naa le kɛ̄ a binia aaloo ziī ziī ii.” (Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 17:27) Bari gbī kɔ o tɔɔ̄ ye waɛloo, e a yira yii kɔ “alɛ etɔɔ̄ i waɛloo.”​—Jemes 4:8.

19. (a) O dap doodoo wa lu gbo Bari ni? (b) Amunu yɛɛ pya elap dogo Jɛhova na a a niā gbɛnɛ a?

¹⁹ O dap doodoo wa lu gbo Bari ni? Jizɔs bee kɔ: “E alɛ ama na dum a naatah a, lokwa ba suāloo olo aba kaka Bari, le Jizɔs Kraist nɛɛ o bee yere.” (Jɔn 17:3) Kiisī lo enɔ nu, e o suā loo Jɛhova le Jizɔs. E lo sɔ̄, o dap ɛrɛ dum anaatah. Bu edoba, i e nɔā kɔ “Bari na wereloo” a. (1 Jɔn 4:16) Mɛ, a ɛrɛ nage pya dɔɔ̄na le elap dogo. Baibol kɔ i nɛ kɔ Jɛhova lu Bari “lo toesaɛ̄ le ewonu, lo a naa wee nwaabah ɛrɛ saŋ sa mma bu wereloo a naa wee nyaa le kaāna yira.” (A’aa 34:6) Jɛhova lu “le sa aaloo pɔrɔ.” (Le-yɔɔ 86:5) Bari ɛrɛ egerebu sa lu nɛɛ a i tɔɔ̄ agara nɛ. (2 Pita 3:9; Mumuuna 15:4) O gaa le nɔ gbɛnɛ-edo nu akiiloo pya ye le elap dogo sɔ̄ o buū nu a ye kiiloo bu Baibol.

20-22. (a) O dap doodoo wa tɔɔ̄ waɛloo Bari, lo oo muɛ̄ ni? (b) Ena o doo lo pya dɔɔ̄na gbī e’ɔbɛ a lɛɛ loo nɔ Baibol a?

 ²⁰ O dap doodoo wa tɔɔ̄ waɛloo Bari lo oo muɛ̄ ni? (Jɔn 1:18; 4:24; 1 Timɔti 1:17) Sɔ̄ o buū nu akiiloo Jɛhova bu Baibol, o suā dua Nɛɛ a lu. (Le-yɔɔ 27:4; Pya Rom 1:20) Sɔ̄ o gaa nɔ nu akiiloo Jɛhova yereloo, wereloo o ye ɛrɛ loo enyim sa o tɔɔ̄ ye waɛloo.

²¹ O suā kɔ Jɛhova na i Tɛ a. (Matiu 6:9) A nɛ i dum, e a gbī nage kɔ i tɔɔ̄ bu ekpeloo dum. Kɛ̄ tɛ a wereloo pya ye miɔŋɔ wee doolo. (Le-yɔɔ 36:9) Aiī, Baibol tɔgɛ kɔ o dap lu gbo Jɛhova. (Jemes 2:23) Lu nyɛŋia nia. Jɛhova Nɛɛ a  dɛm bunyɔɔ le kɛnɛkɛ̄, gbī kɔ o lue ye gbo!

²² Pio nɛɛ dap gbī kɔ o ɔbɛ enɔ Baibol. Ba dap ɛrɛ bɔɔ kɔ o gaa le nyaana o sīdee taāŋabah. Mɛ, o a yiga kɔ lɔgɔ nɛɛ a ɔbɛ a lɛɛ loo elu gbo Jɛhova. A e lee ee dɛ̄dɛɛ̄ gbo o dap ɛrɛ.

23, 24. (a) Ena anua o kiisī lo e bip ebip ani? (b) Ena i gaa le kɔ bu lo ekobee ue a e nyɔɔnɛ ama a?

²³ Sɔ̄ o gaa nɔ Baibol, a ɛrɛ pya nu oo le e dābeeloo. Kɛɛ aa a bɔp lo e bip ebip ale gbī yerebah. Jizɔs bee kɔ i kumalookɛ̄ doodoo gbomiɔŋɔ. (Matiu 18:2-4) E gbomiɔŋɔ wee bip ebip gbɛnɛ. Bari gbī kɔ o gbītɛ̄ suā wa ture. Nyɔɔwo, nɔ Baibol kaāna sa ɛp sɛh nu o gaa nɔ luge kaka.​—Buū Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 17:11.

²⁴ Le sīdee enɔ nu akiiloo Jɛhova na tɛ̄maloo nɔ Baibol. Bu ekobee ue a e nyɔɔnɛ ama, i gbītɛ̄ suā nu anua Baibol lu kee loo dɛ̄dɛɛ̄ dɔɔ̄na kpa.