Skip to content

Skip to table of contents

28 EKOBEE UE ENƆ

Buɛ̄-mɛnɛ Bari E’ina Gaa Bɛɛ!

Buɛ̄-mɛnɛ Bari E’ina Gaa Bɛɛ!

“Buɛ̄-mɛnɛ lo nyɔuwe elua lo Nɛɛ-a-i-ɛrɛ le lo ye Kraist.”—MUM 11:15.

YƆƆ 22 Lo Buɛ̄-mɛnɛ Esua Dɔ—Doolo A Lu!

DASĪ TƐƐ̄NYƆƆ *

1. Ena i suā leere a, e ena anua a?

 SƆ̄ O ɛp pya nu aa sira bu nyɔuwe anii’ee, a aga a bah eyiga kɔ nyɔuwe ama elee ziī dee a ee ni? Pya a le butɔ naa werena loo ziī kaāna dookɛ̄ a wee le doo tua sɔ̄. Pya nɛɛ aa agɛrɛbah doo dogo lumiī, dogo wiibu, sa ɛrɛ gbɛnɛ saŋ. Gbɛnɛ-edo nɛɛ naa dɛrɛna nyiɛ nyɔɔ pya aa bɛɛ. Kerewo pya siranu ama dap doo kɔ o suā leere kɔ kɛ̄tɔɔ̄ nyɔuwe elee sɔ̄ sɔ̄ naa binia. Ena anua a? Nyɔnɛbee pya nɛɛ aa doo taɛ pya dogo a bee lu ekɔ sere kɛ̄ bu Baibol kɔ pya nɛɛ edoo bu “kpɛdumɛ dee.” (2 Tim 3:1-5) Lɔgɔ kaāna nɛɛ a naale eyiga kɔ mɔmanudɛɛ̄ ama aa dooa gbɔ̄mɛɛ anii’ee naale. E ye dooa gbɔ̄mɛɛ tɔgɛ kɔ Jizɔs ebɔātɛ̄ ebɛɛ doodoo Mɛnɛ loo Buɛ̄-mɛnɛ Bari. Kerewo ziī yɛɛ pya mɔmanudɛɛ̄ akiiloo Buɛ̄-mɛnɛ Bari na ama. Nɔnɔ nu akiiloo pya dɔɔ̄na mɔmanudɛɛ̄ a gaa dooa gbɔ̄mɛɛ bu ilii dee ama e’agɛrɛtɛ̄ i yira.

Dookɛ̄ a wee lu egba keekee ebanu yere dɛɛ̄ ziī nua ziī ka bɛloo doo, kɛ̄ pya mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Daniɛl le kpa Mumuuna gbaanageloo ziī sa doo kɔ i suā kɛ̄ i e’ina bu kpɛdumɛ dee ama doo lo. (Ɛp 2 barakpaɛ̄)

2. Ena i kɔ ue nyɔɔ bu ekobee ue ama a, e ena anua a? (Kɔ ue nyɔɔ foto a le nyɔɔ eko.)

2 Bu ekobee ue ama, i kɔ ue nyɔɔ (1) mɔmanudɛɛ̄ a doo kɔ i suā sɔ̄ a bee lu ewu Buɛ̄-mɛnɛ Bari, (2) pya mɔmanudɛɛ̄ a i yerebah nɛ kɔ i dābeeloo kɔ Jizɔs elua Mɛnɛ loo Buɛ̄-mɛnɛ Bari, le (3) pya mɔmanudɛɛ̄ a muuna sīdee elu egbeesī pya nɛɛ baa Buɛ̄-mɛnɛ Bari. I gaa le muɛ kɔ pya mɔmanudɛɛ̄ ama le doodoo keekee ebanu alu egba yere dɛɛ̄ ziī nua ziī ka bɛloo, lo a doo kɔ i suā kɛ̄ i e’ina bu kpɛdumɛ dee ama.

SĪDEE I DAP SUĀ SƆ̄ A BEE LU EWU BUƐ̄-MƐNƐ BARI

3. Ena mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Daniel 7:13, 14 akiiloo Mɛnɛ loo Buɛ̄-mɛnɛ Bari doo kɔ i suā leere a?

3 Mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Daniel 7:13, 14 doo kɔ i suā leere kɔ Jizɔs Kraist na elu nɛɛ ebɛɛ Buɛ̄-mɛnɛ Bari a. Bu pya nɛɛ a aa dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ e’ɛɛ lo e “si tam ye nɛ,” e lɔgɔ nɛɛ naale esu dɔ Mɛnɛ ye lɛɛ bah. Dɔɔ̄na mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Daniɛl bee kɔ sere kɛ̄ kɔ Jizɔs ebɔātɛ̄ ebɛɛ bu ye Buɛ̄-mɛnɛ sɔ̄ ɛrɛba sɔ̄ etɛ̄na. Waɛge esuā sɔ̄ siranu a nua ɛɛbu ama bee sudɔ ni?

4. Naa baatɛ̄ kɛ̄ kpa Daniel 4:10-17 i yerebah nɛ kɔ i suā zua Jizɔs bee bɔātɛ̄ ebɛɛ doo. (Buūnage ue a le kɛɛ̄.)

4 Buū Daniel 4:10-17. Lo “ɛrɛba sɔ̄” tɔɔ̄dɔ eku sɔ̄ alu 2,520 zua. Eku sɔ̄ ama bee bɔātɛ̄ aābu zua 607 B.C.E. sɔ̄ pya Babilɔn bee lɛɛ kpɛdumɛ mɛnɛ Jɛhova bee tubobaloo nyɔɔ kasi mɛnɛ li Jerusalɛm. A bee ina kuma bu zua 1914 C.E. sɔ̄ Jɛhova bee wu Jizɔs lo a le “nɛɛ a kuu” lo elu Mɛnɛ loo Buɛ̄-mɛnɛ Bari. *Ezek 21:25-27.

5. Ena alu ziī sīdee i dap ɛrɛ biī aāloo mɔmanudɛɛ̄ akiiloo “ɛrɛba sɔ̄” a?

5 Mɔmanudɛɛ̄ ama dɔbiī i nɛ doodoo wa? Dādābeeloo nu akiiloo lo “ɛrɛba sɔ̄” doo kɔ i suā leere kɔ Jɛhova wee doo gbɔ̄mɛɛ pya ye yii taɛ sɔ̄ a bee sere. Dookɛ̄ a bee wu ye Buɛ̄-mɛnɛ taɛ sɔ̄ a bee sere doo, kɛ̄ a gaa le doonage gbɔ̄mɛɛ pya dɔɔ̄na mɔmanudɛɛ̄ taɛ sɔ̄ a bee sere doo lo. Bu kaka, dee Jɛhova “gaa le lu” taɛ sɔ̄ a bee sere!—Hab 2:3.

KƐ̄ I TƐƐ̄ DOO SUĀ KƆ JIZƆS ELUA MƐNƐ LOO BUƐ̄-MƐNƐ BARI

6. (a) Pya amunu siranu na a tɔgɛ kɔ Jizɔs ebɔātɛ̄ ebɛɛ li bunyɔɔ a? (b) Bu mɛ sīdee na mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Mumuuna 6:2-8 yerekpotɛ̄ pya lo siranu a?

6 Waɛloo kuma esiatam Jizɔs a kɛnɛkɛ̄, a bee kɔ nu akiiloo pya siranu esira bu nyɔuwe lo eyerebah nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ ba a suā kɔ e’inae gaa bɛɛ li bunyɔɔ. Pio nu a bee kue bee na ebea nɔ̄, kii nuede, le nyɔŋa kɛnɛkɛ̄. A bee kɔnage kɔ dumɛloo a yaara “elegara keekee kɛ̄,” lo dumɛloo COVID-19 lu ziī yɛɛ pya lo dumɛloo. Pya siranu ama le yɛɛ nu Baibol kure “edoba” akiiloo lele Kraist. (Mat 24:3, 7; Luk 21:7, 10, 11) Sɔ̄ 60 zua etɛ̄na aā sɔ̄ Jizɔs bee u sa obia kii bunyɔɔ, a bee doo kɔ nɛɛ lɛɛratam Jɔn a sikɛ̄ suā leere kɔ pya siranu ama esudɔ. (Buū Mumuuna 6:2-8.) Dɛ̄dɛɛ̄ pya siranu ama esira aā sɔ̄ Jizɔs bee bɔātɛ̄ ebɛɛ doodoo Mɛnɛ loo Buɛ̄-mɛnɛ Bari bu zua 1914.

7. Ena anua pya nu aa sira bu nyɔuwe sikɛ̄ agɛrɛbah gbedɛɛ̄ aā sɔ̄ Jizɔs bee bɔātɛ̄ ebɛɛ li bunyɔɔ a?

7 Ena anua pya nu a gaa sira bu nyɔuwe sikɛ̄ agɛrɛbah gbedɛɛ̄ aā sɔ̄ Jizɔs bee bɔātɛ̄ ebɛɛ doodoo Mɛnɛ a? Kpa Mumuuna 6:2 baatɛ̄ ue a kuī ama i nɛ, lo a le kɔ tuatua tam Jizɔs bee dasī si sɔ̄ alu ewu ye nua Mɛnɛ na lo ebe nɔ̄. Pima ba mɛɛ ni? Pima Pɔrɔ-edɔɔ̄ le pya ye gbo-yɔ. Dookɛ̄ kpa Mumuuna 12 ekobee kɔ doo, Setan naa bee eebah lo be, e a bee lu etop pya ye gbo-yɔ le ɛɛ tɛrɛ a kɛnɛkɛ̄. E nu a bee sira aabu na kɔ Setan bee bɔātɛ̄ esu ye saŋ daā dogo loo pya nɛɛ, e lo ama bee doo kɔ “ekiɛ̄nu a le nɛ nyɔuwe.”—Mum 12:7-12.

Bu i naa ɛɛ sɔ̄ pɔrɔ nu sira, mɛ sɔ̄ i muɛ kɔ pya mɔmanudɛɛ̄ a le bu Baibol aa dooa gbɔ̄mɛɛ, doo kɔ i suā kɔ Buɛ̄-mɛnɛ Bari e’ina aa bɛɛ (Ɛp 8 barakpaɛ̄)

8. Mumuɛ kɔ pya mɔmanudɛɛ̄ a le bu Baibol dooa gbɔ̄mɛɛ dɔbii i nɛ doodoo wa?

8 Pya mɔmanudɛɛ̄ ama dɔbiī i nɛ doodoo wa? Pya nu aa sira bu nyɔuwe le kɛ̄ elap dogo pya nɛɛ sikɛ̄ nyaa doo tɔgɛ kɔ Jizɔs elua Mɛnɛ. Nyɔɔwo, taā i ɛrɛ saŋ sɔ̄ i muɛ kɔ pya nɛɛ doo dogo wiibu sa lu bag, i nyɛŋiabu kɔ wa elap dogo aa doo gbɔ̄mɛɛ pya mɔmanudɛɛ̄ Baibol. Lo Buɛ̄-mɛnɛ esuadɔ! (Yɔɔ 37:1) Nyɔɔwo, i ɛmadɛɛ̄ kɔ pya taāŋa a le bu nyɔuwe e’agɛrɛbah yiiloo kuma sɔ̄ nɔ̄ Amagidɔn aa tɔɔ̄ waɛloo kɛ̄ a. (Maak 13:8; 2 Tim 3:13) Ekɔ bu a naa ɛɛ kɔ i wereloo Tɛ a le li bunyɔɔ yerebah i nɛ kɔ i suā nu anua taāŋa eeloo bu nyɔuwe anii’ee ni?

KƐ̄ ELU EGBEESĪ PYA NƐƐ BAA BUƐ̄-MƐNƐ BARI DOO

9. Bu mɛ sīdee na mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Daniel 2:28, 31-35 baatɛ̄ kpɛdumɛ ekpo bɛbɛɛ nyɔuwe a, e mɛ sɔ̄ na a bee bɔātɛ̄ ebɛɛ a?

9 Buū Daniel 2:28, 31-35. I gaa muɛ dooa gbɔ̄mɛɛ mɔmanudɛɛ̄ ama anii’ee. Zagara Nebukadneza bee tɔgɛ nu esira “bu gbo kpɛdumɛ dee” sɔ̄ Jizɔs ebɔātɛ̄ ebɛɛ. Ziī yɛɛ pya alu nɛɛ baa Jizɔs na kpɛdumɛ ekpo bɛbɛɛ a bee lu ekɔ nu akiiloo bu Baibol, lo “ekaɛtɔ alu kpe le baɛ̄” ye tɔɔ̄dɔ. Lo ekpo bɛbɛɛ e’ina gaa bɛɛ anyaawo. A bee bɔātɛ̄ ebɛɛ bu Tua Sɔ̄ Nɔ̄ Nyɔuwe sɔ̄ Britain le United States bee bɔātɛ̄ egbaaloo ziī, sa lu bɛbɛɛ pya Anglo-America. Zagara Nebukadneza bee muɛ akiiloo nwī-nɛɛ-pie ama, doo kɔ i suā baɛ nu edoo kɔ lo ekpo bɛbɛɛ alu kee loo pya lo buɛ̄-mɛnɛ a bee ye dasī.

10. (a) Ena mɔmanudɛɛ̄ Daniɛl ebee kɔ sere kɛ̄ akiiloo ekpo bɛbɛɛ pya Anglo-America a? (b) E alu gɛɛgɛɛloo na i nwaɛ̄dɛɛ̄ loo a? (Buū ekpo a kura “ Nwaɛ̄dɛɛ̄ Loo Baɛ̄!”)

10 Tuatua, bu kiiyasī loo pya ekpo bɛbɛɛ a bee dasī lu ekɔ ue kumaloo bu lo mɔmanudɛɛ̄ a, bɛbɛɛ pya Anglo-America naa tɔɔ̄dɔ gold ale silva, mɛ alu kpe le baɛ̄ alu egwaloo ziī. Lo baɛ̄ tɔɔ̄dɔ ‘miɔŋɔ nɛɛ’ ale pya kunɛ nɛɛ. (Dan 2:43) Nii’ee, i muɛ leere kɔ kɛ̄ pya nɛɛ ɛrɛ bah bu bira bɛbɛɛ doo, doo kɔ a agabah ekpo bɛbɛɛ pya Anglo-America lo edoo nu a gbī edoo. Ba ɛrɛ bah bu bira bɛbɛɛ bu keekee sīdee doodoo tɛrɛ kpa, gbīgbī kɔ pya bɛbɛɛ a nɛe wa pya nu a wa kuu, kɔ ue ale doo dogo sɔ̄ bɛbɛɛ naa lee wa loo, sa pya nu ba doo ama doo kɔ pya bɛbɛɛ aa dap doo pio nu ba ebee doo.

11. Bu mɛ sīdee na Ekpo Bɛbɛɛ Nyɔuwe Pya Anglo-America doo kɔ i suā leere kɔ i gaa tɔɔ̄dum sɔ̄ kpɛdumɛ a?

11 Eree baɛ, pya Anglo-America, lo a tɔɔ̄dɔ ekaɛtɔ lo nwī-nɛɛ-pie, na kpɛdumɛ ekpo bɛbɛɛ nyɔuwe a bee lu ekɔ sere kɛ̄ bu Baibol a. Lɔgɔ ekpo bɛbɛɛ miɔŋɔ nɛɛ naale esinakɛ̄ bɛɛ sɔ̄ alɛ ebɛra sah. Taāwo, a gaa le lu egbee ye sī bu nɔ̄ Amagidɔn sɔ̄ Buɛ̄-mɛnɛ Bari egbee ye sī gbaāloo pya dɔɔ̄na bɛbɛɛ miɔŋɔ nɛɛ. *Mum 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Pya dɔɔ̄na e a le bu mɔmanudɛɛ̄ Daniɛl na a i nɛ egbɔ̄nyiɛ le bɛābu a?

12 Mɔmanudɛɛ̄ ama dɔbiī i nɛ doodoo wa? Mɔmanudɛɛ̄ Daniɛl doo kɔ i suā pya dɔɔ̄na nu a tɔgɛ kɔ i gaa tɔɔ̄dum sɔ̄ kpɛdumɛ. Nu a eeloo 2,500 zua akii adumɛ, Daniɛl bee kɔ sere kɛ̄ kɔ sɔ̄ pya Babilɔn ebɛɛra sah, nia dɔɔ̄na ekpo bɛbɛɛ nyɔuwe e’aakɛ̄ sa ba e’ɛrɛ pah nyɔɔ pya nɛɛ Bari. Gbaāloo wo, a muuna kɔ Ekpo Bɛbɛɛ Nyɔuwe Pya Anglo-America na elu kpɛdumɛ ekpo bɛbɛɛ nyɔuwe a. Lo ama nɛ i egbɔ̄nyiɛ le bɛābu kɔ, sɔ̄ sɔ̄ naa binia Buɛ̄-mɛnɛ Bari elɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ nu alu bɛbɛɛ miɔŋɔ nɛɛ, sa aba Buɛ̄-mɛnɛ Bari na ebɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe ama a.—Dan 2:44.

13. Ena “eree ɛrɛtaa mɛnɛ” le “lop mɛnɛ,” alu ekɔ nu akiiloo bu kpa mumuuna 17:9-12 tɔɔ̄dɔ a, e mɔmanudɛɛ̄ ama bee dooa gbɔ̄mɛɛ doodoo wa?

13 Buū Mumuuna 17:9-12. Kɛ̄ a bee lu egbeesī nu doo bu Tua Sɔ̄ Nɔ̄ Nyɔuwe bee doo kɔ dɔɔ̄na mɔmanudɛɛ̄ Baibol akiiloo kpɛdumɛ dee a dooa gbɔ̄mɛɛ. Pya bɛbɛɛ nyɔuwe bee gbī edoo kɔ efɛɛloo a le bu nyɔuwe. Nyɔɔwo, bu Tua Enɔɔ̄ bu zua 1920, ba bee bɔātɛ̄ ziī bɔŋanaloo a kura League of Nations, lo United Nations bee su ye dɔ bu Lop Enɔɔ̄, bu zua 1945. Bɔŋanaloo ama bee lu ekure “eree ɛrɛtaa mɛnɛ.” Mɛ a naa bee le ekpo bɛbɛɛ nyɔuwe. A bee ɛrɛ ekpo aāloo pya dɔɔ̄na ekpo bɛbɛɛ lo ba ye yerekpotɛ̄. Baibol kɔ pya lo ekpo bɛbɛɛ tɔɔ̄dɔ “lop mɛnɛ.”

14-15. (a) Ena kpa Mumuuna 17:3-5 tɔgɛ akiiloo “Babilɔn lo gbɛnɛ” a? (b) Ena a gaa sira loo kɛ̄ a wee lu eyerekpotɛ̄ ekwɔ sīdee taāŋabah doo a?

14 Buū Mumuuna 17:3-5. Tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄, nɛɛ lɛɛratam Jɔn bee muɛ mɔmanudɛɛ̄ akiiloo ziī wa-kiā-uwe, lo a le “Babilɔn lo gbɛnɛ,” lo a tɔɔ̄dɔ dɛ̄dɛɛ̄ ekwɔ sīdee taāŋabah a le bu nyɔuwe. Ena lo mɔmanudɛɛ̄ bee muuna a? Bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ lo, dɛ̄dɛɛ̄ ekwɔ sīdee taāŋabah egbaaraloo pya ekpo bɛbɛɛ nyɔuwe sa wa yerekpotɛ̄. Sɔ̄ sɔ̄ naa binia, Jɛhova eyere bu beenyiɛ pya bɛbɛɛ kɔ ba a “doo ye ekɛɛrɛ.” Ena esira aabu a? Pya bɛbɛɛ, lo a le lo “lop mɛnɛ,” ebe pya ekwɔ sīdee taāŋabah sa wa gbeesī lɛɛ.—Mum 17:1, 2, 16, 17.

15 I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ gbeerasī Babilɔn lo Gbɛnɛ ewaraloo kɛ̄ ni? Lo e’agara ebip ama, elee i nyɛŋiabu kɔ ziī nu a bee kpega gbɛnɛ buɛ̄ Babilɔn a dee kere na gbɛnɛ Pɛnɛ Ufretis. Kpa Mumuuna su gbɛnɛ-edo miliɔn pya a yerekpotɛ̄ Babilɔn lo Gbɛnɛ dooreloo “maā” a wa kpega. (Mum 17:15) Mɛ a kɔnage kɔ lo maā e “kaga tah kɛ̄” lo a tɔgɛ kɔ dɛ̄dɛɛ̄ ekwɔ sīdee taāŋabah a le bu nyɔuwe naale e’ɛrɛna pya eyere wa kpotɛ̄. (Mum 16:12) Nii’ee, mɔmanudɛɛ̄ ama aa dooa gbɔ̄mɛɛ nyɔnɛbee gbɛnɛ-edo nɛɛ ekpooraloo lɛɛloo keekee ekwɔ sīdee taāŋabah ba wee le bu sa gbī kɛ̄ ba e’ɛrɛ yerebah aā lo ekwa pya wa taāŋa.

16. Dādābeeloo mɔmanudɛɛ̄ akiiloo bɛbɛɛ pya United Nation le gbeerasī Babilɔn lo Gbɛnɛ edɔbiī i nɛ doodoo wa?

16 Pya mɔmanudɛɛ̄ ama dɔbiī i nɛ doodoo wa? Kɛ̄ bɔŋanaloo United Nations aakɛ̄ doo le kɛ̄ gbɛnɛ-edo nɛɛ aa ɔbɛ eyerekpotɛ̄ keekee ekwɔ sīdee taāŋabah doo, tɔgɛ kɔ i gaa tɔɔ̄dum bu kpɛdumɛ dee. Kereadoo gbɛnɛ-edo nɛɛ naa aanadee yerekpotɛ̄ Babilɔn lo Gbɛnɛ, elu egbee ye sī bu dɔɔ̄na sīdee. Dookɛ̄ i bee kɔ doo tua sɔ̄ a, Jɛhova esu yere bu beenyiɛ lo “lop mɛnɛ,” lo a le keekee ekpo bɛbɛɛ a yerekpotɛ̄ pya United Nation lo e “doo ye ekɛɛrɛ.” Bu bugia, pya edonyɔɔ ama egbeesī Babilɔn lo Gbɛnɛ, e lo ama elu nyɛŋia loo pya nɛɛ. * (Mum 18:8-10) Gbeerasī Babilɔn lo Gbɛnɛ e’ɛrɛ pah nyɔɔ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a le bu nyɔuwe sa edap doo kɔ nu a aga loo pya nɛɛ, kerewo, pya nɛɛ Bari ɛrɛ baɛ nu anua ba e’ɛrɛ ɛɛbu. Ekwɔ sīdee taāŋabah lo elua nɛɛ baa Jɛhova Bari bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ naale elena doo pippip, e elu e’agara i lɛɛ bu lo pɔrɔ nyɔuwe ama!—Luk 21:28.

ƐRƐ YIRA KƆ JƐHOVA EKPEGA A LI DEESĪ

17-18. (a) Bu mɛ sīdee na i dap kiisī lo e’agɛrɛtɛ̄ i yira a? (b) Ena i kɔ ue nyɔɔ bu lo ekobee ue enyɔɔnɛ a?

17 Daniɛl bee kɔ sere kɛ̄ kɔ kaka “suānu gaa le yii loo.” E taɛ kɛ̄ a sira doo lo! I edaābeeloo pya mɔmanudɛɛ̄ akiiloo ilii sɔ̄ ama. (Dan 12:4, 9, 10) Kɛ̄ pya mɔmanudɛɛ̄ ama lu kaka doo, doo kɔ i agɛrɛbah nɛ enwadɛɛ̄ Jɛhova sa yere kaloo ye Muɛ̄ Ue. (Ais 46:10; 55:11) Nyɔɔwo, kiisī lo e’agɛrɛtɛ̄ o yira tɛ̄maloo enɔ Kpa Kaɛ, sa yerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova. A gaa le kpega ɛrɛgeba nɛɛ a ye dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ, e a gaa le nɛ wa “efɛɛloo a mma.”—Ais 26:3.

18 Bu ekobee ue enyɔɔnɛ, i kɔ ue nyɔɔ pya mɔmanudɛɛ̄ akiiloo bɔŋanaloo Pya Nɛɛ Kraist bu sɔ̄ kpɛdumɛ ama. Dookɛ̄ i sah i nɔ doo, pya mɔmanudɛɛ̄ ama tɔgɛ kɔ i e’ina bu kpɛdumɛ dee. I gaa le muɛ pya dɔɔ̄na nu a tɔgɛ kɔ Jizɔs alu i Mɛnɛ gaa zaāsī pya a ye nyɔɔnɛ dumɛ ba bɔ ture nyiɛ loo.

YƆƆ 61 Kiraasī Bɔɔlo Pya Zue Ue

^ I gaa tɔɔ̄dum bu ziī keebee sɔ̄ bu eloh kere pya miɔŋɔ nɛɛ! Buɛ̄-mɛnɛ Bari e’ina gaa bɛɛ dookɛ̄ a bee lu ekɔ sere kɛ̄ doo bu pio mɔmanudɛɛ̄ a le bu Baibol. Ekobee ue ama ekɔ ue kumaloo pio lo mɔmanudɛɛ̄ lokwa a i yerebah nɛ kɔ i agɛrɛtɛ̄ i yira bu Jɛhova le lokwa a i yerenage bah nɛ kɔ i fɛɛrɛloo sa dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova anyaawo le deesī li.

^ Buū eree 4 ekpokɛ̄ loo 32 nuenɔ a le bu kpa a kura Ɛrɛ Ekpeloo Dum Mmɛ Deedee!, sa o ɛp ziī vidio a kura Buɛ̄-mɛnɛ Bari Bee Bɔātɛ̄ Ebɛɛ Bu Zua 1914, lo a le nyɔɔ jw.org.

^ Lo esuā nu akiiloo mɔmanudɛɛ̄ Daniɛl yereloo, buū Watchtower June 15, 2012, pp. 14-19.

^ Lo esuā yereloo nu akiiloo kɛ̄ deesī li emɛā doo, buū 21 ekobee bu kpa a kura God’s Kingdom Rules!