1. Bu mɛ sīdee na Pya Nɛɛ Kraist le doodoo te a? (Ɛpnage foto.)

 TE IP-ZOO wee bɛɛa sɔ̄ efɔp dɔ sa naa buna. Lo ama tɔgɛ nu anua pio te naa wee buna sɔ̄ gbɛnɛ fii efɔp dɔ. Nu anua na bee ba gbɔɔloo. Pya Nɛɛ Kraist ɛrɛ elu pya a gbɔɔbah lokwa ba dap kiisī leere bu edɔɔ̄, lo a kura kɔ ba ekpɛ̄naloo ebɛɛa. Bu mɛ sīdee? I ɛrɛ esu suānu daānu tɛ̄maloo etɔɔ̄dum sueeloo kɛ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa doo, sa nwadɛɛ̄ kɛ̄ pya dɔɔ̄na ɛp nu doo le wa biaɛfii.

2. Pya amunu elap dogo na eyerebah i nɛ kɔ i tama sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa a, e ena i nɔ bu ekobee ue ama a?

² Doodoo pya zooro Jɛhova, i gbī elu pya nɛɛ a su suānu daānu. I ɛrɛnage ekumalookɛ̄ sa lu fɛgɛ. Bu ekobee ue ama, i muɛ kɛ̄ pya elap dogo ama bee yerebah nɛ pio Pya Nɛɛ Kraist kɔ ba a tama sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa doo. I muɛnage kɛ̄ pya elap dogo ama i dap yerebah nɛ doo. Mɛ i dasī nɔ edoba Jɛhova le Jizɔs, pya nɛɛ a su suānu daānu ee dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ.

3. I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ Jɛhova su suānu daānu?

³ Lu esu Jɛhova kure “gbɛnɛ Dɛm” nyɔnɛbee alu nɛɛ a yira agɛrɛ sa naa aa dɔ. (Deut 32:4) Kerewo, a sunage suānu daānu. Kuma sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyɔuwe ama aa agɛrɛbah nyaa a, ilii Bari kiisī lo ekwabaloo nu lokwa ye ekɛɛrɛ dooa. Jɛhova bee dɛm pya nɛɛ bu ye bera sa wa nɛ ekpo lo ekwabaloo wa kɛ̄tɔɔ̄ sueeloo kɛ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa doo. A nɛ i pya zuurabahtɔ̄ a le bu Baibol lo edap i yerebah nɛ kɔ i  biaɛ nu fii leere kaɛlɛɛ nu finiabah i kpesī. Edoba Jɛhova le pya daakuu enɛa i tɔgɛ kɔ kere alɛ na “gbɛnɛ Dɛm” a, a sunage suānu daānu.

4. Naa nɛ edoba a tɔgɛ kɛ̄ Jɛhova su suānu daānu doo. (Levitikɔs 5:7, 11)

⁴ Jɛhova doo nu bu sīdee a mmana sa bɔloo. Naa agabah sɔ̄ a nyɔɔnɛ pya nɛɛ daniā nu. Bu edoba, naa kɛɛrɛ kɛ̄ Jɛhova bee tɔgɛ kɔ a sue suānu daānu sɔ̄ a bee nyɔɔnɛ pya Izrɛl daniā nu doo. A naa bee kɔ yube aba a su aba bee nu ye waāna zɔɔ nɛ, kere ba lu mɛnɛ ale ba lu kporo. Pio sɔ̄, a wee aaloo ziī ziī nɛɛ kɔ a waara zɔɔ ye nɛ dɛɛa nyɔɔ kɛ̄ ye kɛ̄tɔɔ̄ le doo.—Buū Levitikɔs 5:7, 11.

5. Naa nɛ edoba a tɔgɛ kɛ̄ Jɛhova kumalookɛ̄ sa lu fɛgɛ doo.

⁵ Kɛ̄ Jɛhova kumalookɛ̄ sa lu fɛgɛ doo zū ye kɔ a su suānu daānu. Bu edoba, Jɛhova bee tɔgɛ kɛ̄ a kumalookɛ̄ doo sɔ̄ a bee gbeesī pya bag dogo a bee le Sɔdɔm. Tɛ̄maloo pya ye ɛnjɛl, Jɛhova bee kɔ nɛ Lɔt a bee le nɛɛ kaāna dogo kɔ a teera kii nyɔɔ kpokɛ̄. Bɔɔ bee aa Lɔt lo ekii lo kɛ̄. Nyɔɔwo a bee bara kɔ alɛ le pya ye butɔ ekiie Zoar, alu nwīgbagbara buɛ̄ Jɛhova ebee nɔɔ lo egbeesī. Jɛhova ebee dap kɔ Lɔt ɛrɛ enyɔɔnɛ ye zuurabahtɔ̄ sa doo taɛ nu a kɔ. Taāwo, a bee gbaɛ̄tɔ̄loo bara Lɔt, kere a bee kura kɔ e’aaloo egbeesī buɛ̄ Zoar. (Jɛn 19:18-22) Sɔ̄ gbɛnɛkpo zua etɛ̄na, Jɛhova bee ɛrɛ toesaɛ̄ loo pya a bee tɔɔ̄ bu buɛ̄ Nineve. A bee yere ye nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jona kɔ a kɔ siā kɔ elu egbeesī lo buɛ̄ le pya bag dogo a le bu. Mɛ sɔ̄ pya Nineve bee kiiya, Jɛhova bee wa ɛrɛ toesaɛ̄ loo sa naa bee gbeenasī lo buɛ̄.—Jona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Naa nɛ edoba a tɔgɛ kɛ̄ Jizɔs bee nɔ kɛ̄ Jɛhova su suānu daānu doo.

⁶ Jizɔs bee nɔ kɛ̄ Jɛhova su suānu daānu doo. Bee lu eyere ye nua a kɛnɛkɛ̄ lo ezue ue nɛ pya “naana pee a bee pe loo tɔ Izrɛl.” Mɛ a bee su suānu daānu sɔ̄ a bee zue ue nɛ pya nɛɛ. A ɛrɛ sɔ̄ ziī wa alu dɔɔ̄na buɛ̄ bee ye bara kɔ a bo ye nwiīnɛɛwa “pɔrɔ edɔɔ̄” bee le bu. Jizɔs bee ɛrɛ toesaɛ̄ loo lo wa sa bo ye nwiīnɛɛwa. (Mat 15:21-28) Naa ɛp dɔɔ̄na edoba ama. Sɔ̄ Jizɔs bee bɔātɛ̄ ye tam zue ue, a bee kɔ: “Ɛrɛgeba nɛɛ a mɛ ana . . . , mda e’ana ye.” (Mat 10:33) Mɛ a bee annage Pita nɛɛ a bee ye anna taa sɔ̄ ni? Eeye. Jizɔs bee suā kɔ ekiiya le kɔ a bee ɛrɛ yira. Sɔ̄ Jizɔs e’aara kɛ̄ bu luh, a bee sira loo Pita, e a dap lu kɔ a bee ye kɔ nɛ kɔ e’aaraeloo ye nɛ le kɔ a weree ye loo.—Luk 24:33, 34.

7. Dookɛ̄ Pya Filipai 4:5 kɔ doo, i gbī kɔ pya nɛɛ a ɛp i doodoo wa?

⁷ I emɔna kɔ Jɛhova le Jizɔs Kraist su suānu daānu. E ili ni a? Jɛhova ɛmadɛɛ̄  kɔ i su suānu daānu. (Buū Pya Filipai 4:5.) Ziī tatap Baibol tap dɔ ama nua: “Tɔgɛ tɛ̄maloo o dogo kɔ o su suānu daānu.” I dap bip aba ii kɔ: ‘Ekɔ pya nɛɛ muɛ mɛge nua nɛɛ a su suānu daānu, gbɔɔbah, sa iā nu ni? Sɛh ba ɛp mɛ nua nɛɛ a agabah, bɛloo, sa erabee ni? Ekɔ m wee bialoo gbī kɔ pya dɔɔ̄na a doo nu dookɛ̄ m gbī doo ni? Ale m wee gbaɛ̄getɔ̄loo pya dɔɔ̄na sa doo nu ba kɔ sɔ̄ a bɔloo ni?’ Kɛ̄ i su suānu daānu doo tɔgɛ dua kɛ̄ i gaa nɔ Jɛhova le Jizɔs doo. Doraa i kɔ nu akiiloo baɛ kɛ̄tɔɔ̄ a bɔloo kɔ i su suānu daānu, lo a le sɔ̄ i kɛ̄tɔɔ̄ nyaa le sɔ̄ kɛ̄ pya dɔɔ̄na kɛɛrɛ nu doo lu kee loo lo ili.

8. Ena edap i yerebah nɛ kɔ i su suānu daānu sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa a? (Ɛpnage ue a le kɛɛ̄.)

⁸ Su suānu daānu ɛrɛ nu edoo kiiloo lu nɛɛ a gbɔɔbah sɔ̄ i kɛ̄tɔɔ̄ nyaa. Sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ nyaa doo wo nu dap i agaloo eekɛ̄ i bee ɛmadɛɛ̄ doo. Loo i dap bugia dumɛ. Bɛbɛɛ ale kɛ̄ nu mɛā doo bu i edonyɔɔ dap nwaabah nyaa sa doo kɔ kɛ̄tɔɔ̄ a aga i loo gbɛnɛ. (Eklis 9:11; 1 Kɔr 7:31) E edapnage i taɛ̄ŋɛ lo alu kɔ tam i gaa bee si bu bɔŋanaloo nyaa. Ɛrɛgeba kɛ̄ lo nu finiabah aga doo, i dap tama lo kɛ̄tɔɔ̄ lo i doo nia nu ama: (1) su kɛ̄tɔɔ̄ dookɛ̄ o muɛ doo, (2) kɛɛrɛ nu o dap doo anyaawo, (3) yere nukuādɛɛ̄loo dɛ̄dɛɛ̄ lenu esira a loo bu dum, eree (4) doo nu nɛ pya dɔɔ̄na. b Dooraa i naa ɛp pio nu a bee siraloo pya nɛɛ, a tɔgɛ kɔ lo i doo nia pya nu i ekɔa ama eyerebah i nɛ.

9. Bu mɛ sīdee na ziī dam le wa a wee zue ue dɔɔ̄na edo bee dap tama sɔ̄ nu ba naa bee ɛmadɛɛ̄ bee wa siraloo a?

⁹ Su kɛ̄tɔɔ̄ dookɛ̄ o muɛ doo. Bee lu eyere Emanuele le ye wa Francesca ture dɔɔ̄na edo kɔ ba a si tam doodoo pya zue ue dɔɔ̄na edo. Aba sɔ̄ ba bee bɔātɛ̄ nɔ lo muɛ̄ ue sa bɔātɛ̄ suāloo pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa bu bɔŋanaloo na dumɛloo COVID-19 bee bɔānagetɛ̄ a, ewo bee doo kɔ ba aa dapna yiiloo nɛɛ. Lɛɛ ka Francesca u sɔ̄ ba naa bee ɛmadɛɛ̄. Francesca bee gbī esi be, mɛ lo dumɛloo naa bee yiga kɔ a si. Ena a bee ye yerebah nɛ kɔ a dap tama pya e’aga kɛ̄tɔɔ̄ ama a? Tua tua, doodoo dam le wa Emanuele le Francesca bee gbaa yere kara bara suānu aābah Jɛhova lokwa ba dap tama wa e’aga kɛ̄tɔɔ̄ ziī ziī biradee. Jɛhova bee agara wa kara tɛ̄maloo nuede bu edɔɔ̄ a aabu bɔŋanaloo alu enɛ wa nyɔɔ sɔ̄. Bu edoba, ba bee ɛrɛ e’agaloo aāloo ue ziī wuga nɛɛdam bee kɔ bu vidio sɔ̄ alu ebip ue ye aānu kɔ: “Kɛ̄ i nwaabah su i aā kɛ̄tɔɔ̄ doo, kɛ̄ i nwaanage bah ɛrɛ ɛɛbu sa suā kɛ̄ i dap su i aā kɛ̄tɔɔ̄ daānu leere doolo.” c Eree baɛ, ba bee biaɛfii lo enɔ kɛ̄ esu fon zuema ue doo yereloo, ewo bee doo kɔ ba a bɔātɛ̄ sere ziī enɔānu Baibol. Eree taa, ba bee su baɛ bah suā kɛ̄ pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba le lo kɛ̄ bee su wereloo wa yeā mɛm loo sa wa yerekpotɛ̄ doo. Bu ziī zua, ziī wuga nɛɛwa bee wa yere kerebah ue a aabu Kpa Kaɛ ma dɛ̄dɛɛ̄ dee. Bu aba lo sīdee, lo i su i kɛ̄tɔɔ̄ dookɛ̄ i muɛ doo, i ɛrɛ iīnaloo aāloo nu i dap doo.

10. Bu mɛ sīdee na ziī wuga nɛɛwa bee nyaana baloo nu dookɛ̄ ye kɛ̄tɔɔ̄ nyaa doo a?

 ¹⁰ Kɛɛrɛ nu akiiloo deesī, sa sere ekɛɛrɛ nyɔɔ pya lenu esira a loo bu dum. Bu ziī wuga nɛɛwa a kura Christina alu Romania lo a tɔɔ̄ Japan, bee biira sɔ̄ ba lɛɛ bɔŋanaloo ba wee kɔ Beke lo a bee le bu. Kerewo, a naa bee bie ekɛɛrɛ nyɔɔ nu a bee sira ama. Taāwo a bee piiga dookɛ̄ a dap doo bie bɔŋanaloo ba kɔ muɛ̄ ue Japan sa zue ue bu lo muɛ̄ ue kumakɛ̄ a dap doo. A bee kɔ nɛ ziī wa a wee nyɔɔnɛ si tam kɔ a tɔgɛe ye kɛ̄ ekɔ lo muɛ̄ ue leere doo. Lo wa bee yiga kɔ esue Baibol le kpa a kura Ɛrɛ Ekpeloo Dum Mmɛ Deedee! ye tɔŋɛ muɛ̄ ue Japan. Naale aba kɔ Christina bee para ekɔ muɛ̄ ue Japan, mɛ lo wa bee bɔānagetɛ̄ e’ɛrɛ taɛ bu kaka ue. Sɔ̄ i kɛɛrɛ nu akiiloo deesī sa ɛp le a le bu lo kɛ̄tɔɔ̄, dap doo kɔ i ɛrɛ leelee ii bee ɛmadɛɛ̄ sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ i nyaa loo.

11. Mɛ sīdee na ziī dam le wa lo ba bee dɔbu naɛ̄bah bee dap tama a?

¹¹ Doo nu nɛ pya dɔɔ̄na. Ziī dam le wa ba gaa tɔɔ̄ ziī edonyɔɔ alu ekpaɛ̄ i tam bee peere wa tam sɔ̄ kpugi bee naɛ̄ bu lo edo. Ba bee dap tama doodoo wa? Tua tua, ba bee lɛɛbaloo pio nu lokwa ba dap tɔɔ̄dum a waɛbah. Lo dɔɔ̄na, taā ba bie ekɛɛrɛ nyɔɔ alaba taāŋa, ba bee biaɛfii lo eyerebah nɛ pya dɔɔ̄na tɛ̄maloo elu kirikiri bu tam zue ue. (Doonu 20:35) Ye dam kɔ: “Lulu kirikiri bu tam zue ue bee doo kɔ i sere ekɛɛrɛ nyɔɔ doo nu Bari gbī taā i sere ekɛɛrɛ nyɔɔ i kɛ̄tɔɔ̄.” Sɔ̄ i kɛ̄tɔɔ̄ nyaa, lee kɔ i nyɛŋiabu kɛ̄ alu ebɛɛ̄ kɔ i yerebah nɛ pya dɔɔ̄na doo, eetɔɔ̄ na tɛ̄maloo i tam zue ue.

12. Bu mɛ sīdee na edoba nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl dap i yerebah nɛ kɔ i nyaana baloo nu sueeloo kɛ̄tɔɔ̄ i zɔ̄ŋia bie uwe zue ue a?

¹² A lee kɔ i gbɔɔbah bu i tam zue ue. I wee zɔ̄ŋia pya nɛɛ a ɛrɛ keekee nu ba yiga le elap dogo, lo ba aa keekee kɛ̄. Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl naa bee lu nɛɛ a agabah, e i dap ye nɔnu aāloo. Jizɔs bee tubobaloo Pɔɔl nua “nɛɛ lɛɛratam nɛ pya dɔɔ̄na buɛ̄.” (Rom 11:13) Nyɔɔwo, Pɔɔl bee zue ue nɛ pya Juu, pya Grik, pya a suā kpa, pya a kiikɛ̄, le pya mɛnɛ-buɛ̄. Lokwa a dap ina bu beenyiɛ keekee pya nɛɛ a zue ue nɛ ama, Pɔɔl bee lu “dɛ̄dɛɛ̄ nu loo dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ.” (1 Kɔr 9:19-23) A bee dābeeloo wa doonu kɛnɛkɛ̄, kɛ̄ ba aa, le nu pya a gaa bee zue ue nɛ yiga, sa nyaana baloo ye ue sueeloo ziī ziī wa kɛ̄tɔɔ̄. Ili dapnage ina bu beenyiɛ pya i zue ue nɛ lo i nyaana baloo nu sueeloo kɛ̄tɔɔ̄ pya a i gbaɛ̄tɔ̄.

13. Dookɛ̄ 1 Pya Kɔrint 8:9 kɔ doo, amunu pɔrɔ kɛ̄tɔɔ̄ na a naale esira lo i nwadɛɛ̄ kɛ̄ pya dɔɔ̄na ɛp nu doo a?

¹³ Su suānu daānu yerenage bah i nɛ kɔ i nwadɛɛ̄ kɛ̄ pya dɔɔ̄na ɛp nu doo. Bu edoba, a nia pio pya i wuga nɛɛwa lo etɔā nu sī, e a naa nia pya dɔɔ̄na lo edoo wo. A wee nia pio Pya Nɛɛ Kraist lo e’ɔ̄ miī a wee būmɛ nɛɛ bu sīdee a kuūnadɛɛ̄, mɛ pio aba naa gbī e’ɔ̄ doo pip pip. Dɛ̄dɛɛ̄ Pya Nɛɛ Kraist gbī etɔɔ̄ bu nwanaloo, kerewo ziī ziī aba sagɛ keekee sīdee dooa pie loo. Lo i kɛɛrɛ kɔ aba sīdee ili dooe nu na a bɔloo a, sa i zū pya a le bu bɔŋanaloo kɔ ba a doo wo, i tɛrɛ pya dɔɔ̄na sa yere epoo epoo bu bɔŋanaloo. Ii gbī edoo wo doo pip pip! (Buū 1 Pya Kɔrint 8:9; 10:23, 24)  Doraa i kɛɛrɛbu baɛ edoba a tɔgɛ kɛ̄ su pya daakuu Kpa Kaɛ yere bu dogo dap i yerebah nɛ kɔ i kuūnadɛɛ̄ sa sere efɛɛloo doo.

14. Amunu daakuu Baibol na a bɔloo kɔ a baɛloo kɛ̄ i yaa nu sa kwaa bee doo a?

¹⁴ Bɛloo le kwaa bee. Jɛhova naa aadee kɔ taɛ bɛloo i yaa i nɛ, mɛ a nɛ i pya daakuu i nyɔɔnɛ. A lee kɔ i yaa nu bu sīdee a bɔloo doodoo pya nɛɛ Bari, lo a tɔgɛ kɔ i su suānu daānu, kuūnadɛɛ̄, le “ekɛɛrɛ a mma.” (1 Tim 2:9, 10; 1 Pit 3:3) Nyɔɔwo, a naa lee kɔ i yaa nu bu sīdee i kue ekɛɛrɛ kumaloo aba ii. Pya daakuu Baibol eyerenage bah nɛ pya kanɛɛ kɔ ba aa tɔ̄ lok kumaloo dua bɛloo eyaa ale kɛ̄ ekwaa bee doo. Bu edoba, pya kanɛɛ bu ziī bɔŋanaloo bee gbī eyerebah nɛ pio pya zege wuga nɛɛdam lo ba bee seea zia bee pya ba le kɛ̄ ba tɔɔ̄, lo ba wee kpɔ wa zia kpuree mɛ ba naa wee kwaloo. Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ dap wa yerebah nɛ sa a naa lu tɔ̄ lok wa nɛ a? Nɛɛ kuūdɛɛ̄loo sɛkiut bee kɔ nɛ pya lo kanɛɛ kɔ ba a kɔ nɛ pya lo wuga nɛɛdam kɔ: “Lo o le kɛ̄ kɔ ue aā sa gaa aabah loo nu edoo, e pya nɛɛ bialoo ɛp nu o yaa ee nu o gaa kɔ, suā kɔ kɛ̄ o yaa nu sa seea zia doo naa lee.” Kɛ̄ alu ebaatɛ̄ ue ama bu ewɛpbah sīdee doo bee doo kɔ pya zege ama a suā nu edoo, sa naa bee luna ebɛɛ̄ kɔ alu etɔ̄ lok wa nɛ. d

15. Pya amunu lok le daakuu Baibol na a baɛloo dua sīdee dooa pie loo i sagɛ a? (Pya Rom 14:5)

¹⁵ Dooa pie loo. Ziī ziī Nɛɛ Kraist ɛrɛ ebiaɛfii kɛ̄ edooa pie loo ye doo. (Gal 6:5) Aba pio epoo loo lok Baibol doodoo lo a kɔ i kpooraloo lɛɛloo mii le doo edɔɔ̄, na a ɛrɛ pah nyɔɔ biaɛfii Nɛɛ Kraist doo kiiloo dooa pie loo a.  (Doonu 15:20; Gal 5:19, 20) Mɛ bu pya dɔɔ̄na kɛ̄tɔɔ̄ ziī ziī nɛɛ na a esagɛ sīdee edooa pie loo a. Pio nɛɛ wee gbī yerebah aābah pya a bee nɔ doo pie loo nɛɛ sɔ̄ ba gbī eboaloo, mɛ pya dɔɔ̄na gbī dɔɔ̄na sīdee dooa pie loo. Kaɛlɛɛ lo sīdee dooa pie loo a inia, i ɛrɛ enɛ enwadɛɛ̄ biaɛfii pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa doo kiiloo dooa pie loo. Nyɔɔwo, alu ebɛɛ̄ kɔ i seea pya nu ama nyiɛ i: (1) Aba Buɛ̄-mɛnɛ Bari na esu kaāna boa le nwanaloo nua a. (Ais 33:24) (2) Ziī ziī Nɛɛ Kraist ɛrɛ e “suā leere” nu elee ye loo. (Buū Pya Rom 14:5.) (3) Ii le ebiaɛ pya dɔɔ̄na ale sere ekuma kɛ̄ wa nɛ. (Rom 14:13) (4) Pya Nɛɛ Kraist wee tɔgɛ wereloo, e ba dābeeloo kɔ gbaaloo a le bu bɔŋanaloo eenyɔɔ alaba ekɛɛrɛ. (Rom 14:15, 19, 20) Lo i su pya gah ama seea nyiɛ, i nyɔɔnɛ pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa tɔɔ̄ bu gbaaloo sa doo kɔ efɛɛloo a le bu bɔŋanaloo.

16. Bu mɛ sīdee na nɛɛ kanɛɛ dap tɔgɛ kɔ a sue suānu daānu sɔ̄ a gaa nyɔɔnɛ pya dɔɔ̄na nɛɛ kanɛɛ dania nu a?(Ɛpnage foto.)

¹⁶ Pya kanɛɛ ɛrɛ esere le edoba bu esu suānu daānu. (1 Tim 3:2, 3) Bu edoba, nɛɛ kanɛɛ naale ekɛɛrɛ kɔ elu esu nu alɛ kɔ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ nyɔɔbee alɛ nama pya dɔɔ̄na nɛɛ kanɛɛ. A ɛrɛ esuā kɔ kaɛ edɔɔ̄ Bari dap zū ɛrɛgeba nɛɛ kanɛɛ kɔ a kɔ nu eyerebah wa nɛ kɔ ba a biaɛ nu fii bu le sīdee. E lo a le a naa lu egbee lɔgɔ daakuu Baibol, nɛɛ kanɛɛ a su suānu daānu ekpɛ̄naloo eyerekpotɛ̄ biaɛfii lo gbɛnɛ-edo pya kanɛɛ doo, kere alu kee loo kɛ̄ alɛ kɛɛrɛ nu doo.

17. Pya amunu leelee na Pya Nɛɛ Kraist a su suānu daānu ɛrɛ a?

¹⁷ Pya Nɛɛ Kraist wee ɛrɛ gbɛnɛ-edo leelee sɔ̄ ba su suānu daānu. I ɛrɛ le gbanialoo kumaloo pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa, lo a doo kɔ efɛɛloo a le bu bɔŋanaloo. A kpeloo kaāna sɔ̄ i muɛ pya nɛɛ ba ɛrɛ keekee sīdee doonu ba aa keekee kɛ̄ lo ba gbaaloo taāŋabah Jɛhova. E lo a eetɔɔ̄ na bee loo i ziīna sɔ̄ i suā kɔ i gaa nɔ Jɛhova lo a le Bari a su suānu daānu.