Skip to content

Skip to table of contents

36 EKOBEE UE ENƆ

Amagidɔn Lu Le Yereue!

Amagidɔn Lu Le Yereue!

“Ba bee wa bɔŋɛnɛloo bu . . . Haamagɛdon.” —MUM 16:16.

YƆƆ 150 Gbī Bari Lokwa O Ɛrɛ Kpɔā

DASĪ TƐƐ̄NYƆƆ *

1-2. (a) E na anua Amagidɔn lu le yereue nɛ miɔŋɔ nɛɛ a? (b) Pya amunu ebip na i gaa le agara bu ekobee ue ama?

PIO NƐƐ kɛɛrɛ kɔ ebea nɔ̄ le bugia siranu na esu kuma nua loo nyɔuwe a. Mɛ a naale nu Baibol tɔgɛ lo. Baibol tɔgɛ kɔ a ɛrɛ nɔ̄ a gaa le su le nu nua. Lo nɔ̄ na nɔ̄ Amagidɔn, e nu Baibol kɔ akiiloo edoo kɔ i ɛrɛ ɛɛbu! (Mum 1:3) Amagidɔn naale egbeesī pya nɛɛ; mɛ e kpɔā wa! Lo a le wo, bu mɛ sīdee?

2 Baibol tɔgɛ kɔ nɔ̄ Amagidɔn ekpɔā pya nɛɛ tɛ̄maloo esu kuma mmɛ loo bɛbɛɛ miɔŋɔ nɛɛ. Lo nɔ̄ ekpɔā pya nɛɛ tɛ̄maloo egbeesī pya bag dogo sa kpɔā pya kaāna dogo. Ekpɔā nage miɔŋɔ nɛɛ tɛ̄maloo edoo kɔ aa luna egbee kɛnɛkɛ̄. (Mum 11:18) Lokwa i dābeeloo ue ama kaāna, doraa i agara nia ebip a kɔ: E na Amagidɔn a? Amunu siranu na edoo kɔ Amagidɔn a sudɔ a? E na edoo kɔ alu ekpɔā i bu Amagidɔn a? E bu mɛ sīdee na i dap bia bu bɔloo ture nyiɛ loo kuma sɔ̄ Amagidɔn gaa tɔɔ̄ waɛloo kɛ̄ a?

E NA AMAGIDƆN A?

3. (a) E na bee ue “Amagidɔn” kura a? (b) Bu mɛ sīdee na Mumuuna 16:14, 16, tɔgɛ kɔ lɔgɔ kɛ̄ a le nyɔɔ kɛnɛkɛ̄ naa kura Amagidɔn a?

3 Buū Mumuuna 16:14, 16. Bee ue “Amagidɔn” sira aba ziī dɔ bu Kpa Kaɛ, e a aaloo bee ue Hibru a kura “Egu Megido.” (Mum 16:16.) Megido bee le buɛ̄ a bee le bu Izrɛl a dee kere a. (Josh 17:11) Mɛ lɔgɔ kɛ̄ a le nyɔɔ kɛnɛkɛ̄ naa kura Amagidɔn. Taɛ nu akiiloo na sɔ̄ pya “mɛnɛ dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe” ebɔŋɛnɛloo pya wa nɔ̄ lo ebebe pima Jɛhova. (Mum 16:14) Kerewo, Amagidɔn elu nage esu kɔā ue bu ekobee ue ama lo ebaātɛ̄ nɔ̄ a gaa le sudɔ aba sɔ̄ alu ebɔŋɛnɛloo mɛnɛ dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe sah. E na a doo kɔ i suā kɔ Amagidɔn lu kɛ̄ a tɔɔ̄ dɔ nu a? Tuatua, lɔgɔ egu a kura egu Megido naale. Eree baɛ, pya kɛ̄ a tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ buɛ̄ Megido tera sa naa lu kɛ̄ “pya mɛnɛ dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe” le wa gbo nɔ̄ gbaāloo wa nu beā nɔ̄ edap tɔɔ̄. Eree taa, i gaa le nɔnage bu ekobee ue ama kɔ, nɔ̄ Amagidɔn ebɔātɛ̄ sɔ̄ “pya mɛnɛ” nyɔuwe e aakɛ̄ lo ebebe loo pya nɛɛ Bari ba le gbɛnɛ-edo kɛ̄ bu nyɔuwe.

4. E na anua Jɛhova su Megido kɔā ue kumaloo ye kpɛdumɛ nɔ̄ a?

4 E na anua Jɛhova su Megido kɔā ue kumaloo ye kpɛdumɛ nɔ̄ a? Bu sɔ̄ a bee lu e’ɛm Baibol, wee lu ebe gbɛnɛ-edo nɔ̄ buɛ̄ Megido le Pɛɛkɛ̄ Jezreel a waɛ kpaɛ̄ Megido. Ɛrɛ sɔ̄ Jɛhova bee yerebah nɛ pya ye nɛɛ kɔ ba a be eebah lo nɔ̄. Bu edoba, “kpaɛ̄ dɛ̄dɛɛ̄ maā Megido,” Bari bee yerebah nɛ nɛɛ Biaɛ Izrɛl a kura Barak kɔ a be eebah pya gbo nɔ̄ Kenan lo wa gbɛnɛ nɛɛ kura Sisera. Barak le waa mɔmanudɛɛ̄ a kura Debora bee doo yaa Jɛhova lo enɛ wa eebah. Ba bee uɛ kɔ: “Dɛ̄dɛɛ̄ zīna bee benɔ̄ aā bunyɔɔ . . . pima Sisera. Pɛnɛ Kishon a nwaba tɛɛ̄ bee wa kpagiri lɛɛ.”—Biaɛ 5:19-21.

5. Bu mɛ sīdee na nɔ̄ Amagidɔn elu kaāna kee loo nɔ̄ Barak bee be a?

5 Barak le Debora bee yere kuma loo wa yɔɔ kɔ: “Dɛ̄dɛɛ̄ pya o dam baara gaa le pe, Aa Jɛhova! Mɛ doolo pya o gbo le doodoo enaani sɔ̄ a aakɛ̄ bu ye ekpo.” (Biaɛ 5:31) Dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ baa Bari gaa le penage bia bu nɔ̄ Amagidɔn, sɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ pya a ye wereloo e’ɛrɛ kpɔā. Mɛ a ɛrɛ nu alu kaāna kee a le yɛɛ baɛ nɔ̄ ama. Pya nɛɛ Bari naale ebebe bu nɔ̄ Amagidɔn. Ba naale e aara nage nu beā nɔ̄! Wa “ekpo ele” bu efɛɛloo tɔɔ̄ Jɛhova le bu ture ye nyiɛ loo le ye gbɛnɛ gbo nɔ̄ bunyɔɔ.—Ais 30:15; Mum 19:11-15.

6. Jɛhova egbeesī pya ye baa bu nɔ̄ Amagidɔn doodoo wa?

6 Bari ebe eebah pya ye nɛɛ baa bu nɔ̄ Amagidɔn doodoo wa? Dap doo wo bu gbɛnɛ-edo sīdee. Bu edoba, dap su nyɔŋa kɛnɛkɛ̄, bee bee maā, le ɛnɛmdee beā. (Job 38:22, 23; Ezek 38:19-22) Dap nage doo kɔ pya ye baa a be ɛnia aba. (2 Edoo 20:17, 22, 23) E a dap su pya ye ɛnjɛl gbemasī pya bag dogo. (Ais 37:36) Ɛrɛgeba sīdee Bari wa su gbemasī, a gaa le be eebah. Elu egbeesī dɛ̄dɛɛ̄ pya ye baa. E elu ekpɔā dɛ̄dɛɛ̄ pya kaāna dogo.—Kam 3:25, 26.

AMUNU SIRANU NA EDOO KƆ AMAGIDƆN A SUDƆ A?

7-8. (a) Dookɛ̄ 1 Pya Tɛsalɔnaika 5:1-6 kɔ doo, amunu aā ue pya bɛbɛɛ sii wee kɔ na ba ekɔ a? (b) E na anua lo ue elu esah a bee piya gbɛnɛ a?

7 Pya nɛɛ ekɔ “efɛɛloo le kpɔā” lɛɛ ‘dee Jɛhova’ sudɔ. (Buū 1 Pya Tɛsalɔnaika 5:1-6.) Nu ‘dee Jɛhova’ a le bu 1 Pya Tɛsalɔnaika 5:2, kiiloo na “gbɛnɛ etɛɛrɛloo.” (Mum 7:14) I doodoo wa suā sɔ̄ lo gbɛnɛ etɛɛrɛloo esaa ebɔātɛ̄? Baibol doo kɔ i suā kɔ ba gaa le kɔ ziī aā ue ba sii wee kɔ. Lo ue edoo kɔ i suā kɔ gbɛnɛ etɛɛrɛloo ebɔātɛ̄.

8 Lo ue ba ekɔ a na “efɛɛloo le kpɔā.” E na edoo kɔ pya a bɛɛ nyɔuwe a kɔ doo wo a? Pya zaāsī yigabari egbaage wa loo kɔ doo wo? Pio sɔ̄. Kerewo, lo ue lu ue dag a aabah pɔrɔ-edɔɔ̄. Lo esah bee piya gbɛnɛ nyɔɔbee edoo kɔ pya nɛɛ a kɛɛrɛ kɔ ba ɛrɛe kpɔā, e lo sɔ̄ na gbɛnɛ etɛɛrɛloo a sii bee sira bu dum miɔŋɔ nɛɛ gaa le bɔātɛ̄ a. Bu kaka, lo sɔ̄ na “bugere gbegbee elu wa dɔ nyɔɔ, doodoo dam-nwiī nɛɛwa a maɛ̄ nwiī.” E na esira loo pya zooro Jɛhova ba ye tɔɔ̄ agara nɛ ani? Kuma sɔ̄ ba naa suā taɛ sɔ̄ dee Jɛhova ebɔātɛ̄ a, dap wa lu nyɛŋia loo sɔ̄ a bɔātɛ̄, mɛ ba ele bu kpɛ̄naloo.

9. Jɛhova egbeege sī nyɔuwe Setan aba ziī sɔ̄ ni? Baatɛ̄

9 Jɛhova naale egbeesī dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe Setan aba ziī sɔ̄ dookɛ̄ a bee doo bu dee Noa. Taāwo, a gaa le gbee ye sī bu baɛ sīdee. Tuatua, egbeesī Babilɔn lo Gbɛnɛ, lo a le dɛ̄dɛɛ̄ ekwɔ sīdee taāŋabah. Lɛɛ bu nɔ̄ Amagidɔn a gbeesī lo a siga, gbaāloo dɛ̄dɛɛ̄ eku bɛbɛɛ, pya nɔ̄, le pya uradu. Nyaawo, doraa i nɔ nu akiiloo baɛ gbɛnɛ siranu ama.

10. Aāloo nu Mumuuna 17:1, 6, le 18:24 kɔ, E na anua Jɛhova egbeesī Babilɔn lo Gbɛnɛ a?

10 “Biaɛ lo gbɛnɛ wa-kiā-uwe.” (Buū Mumuuna 17:1, 6; 18:24.) Babilɔn lo Gbɛnɛ egbeera bee Bari bu gbɛnɛ-edo sīdee. Ekɔa esah kumaloo Bari. Doodoo waa kiā uwe, a naa tɔɔ̄nɛ Jɛhova, esua loo gbaaloo bɛbɛɛ miɔŋɔ nɛɛ. Esua ekpo a ɛrɛ suā nu lɛɛbah pya a ye le loo. Efɛa gbɛnɛ-edo nɛɛ gbaā nage loo pya zooro Bari. (Mum 19:2) Bu mɛ sīdee na Jɛhova egbeesī Babilɔn lo Gbɛnɛ ani?

11. E na “nam kuɛ a kum-doh” a, e bu mɛ sīdee na Bari esu ye gbeāsī Babilɔn lo Gbɛnɛ a?

11 Jɛhova esu “nam kuɛ a kum-doh” sa ɛrɛ “lop koo” gbemasī “lo gbɛnɛ wa-kiā-uwe.” Lo nam kuɛ tɔɔ̄dɔ United Nations. Lo lop koo yira dɔ bɛbɛɛ a le anyaawo a yere kpotɛ̄ United Nations. Taɛ sɔ̄ Bari tubobaloo, dɛ̄dɛɛ̄ ekpo bɛbɛɛ e aakɛ̄ lo ebebe loo Babilɔn lo gbɛnɛ. Ba edoo kɔ “a lu ekobu sa kiātɛ̄” tɛ̄maloo esu ye zɔ sa doo kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a muɛ̄ kɛ̄ alu bag doo. (Mum 17:3, 16) Gbeerasī ekwɔ sīdee taāŋabah enwaabah sudɔ doodoo bee a sira bu aba ziī biradee. Nyɔɔwo, elu nyɛŋia loo pya a ye gbaaloo nyɔɔbee ebee kaaga bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ sa kɔ: “Mda ɛŋɛtɛ̄ doodoo wa-mɛnɛ, e mm lena wa ye dam e’ua, e mm le sinakɛ̄ muɛ̄ lɔgɔ ekiɛ̄nu.”—Mum 18:7, 8.

12. E na Jɛhova naale eyiga kɔ pya bɛbɛɛ a doo loo pya ye nɛɛ a, e e na anua a?

12 Bari naale eyiga kɔ pya bɛbɛɛ a gbeesī pya ye nɛɛ. Nyɔɔbee ba su e’agaloo yiŋa ye bee, sa ba teera aabu Babilɔn lo Gbɛnɛ dookɛ̄ a bee nɛ lok doo. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 15:16, 17; Mum 18:4) Ba eyere nage bah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a teera ye aabu. Nyɔɔwo, pya nɛɛ Jɛhova naale eyɔ ye “ɛrɛ epoo bu ye pɔrɔ.” Mɛ kere Jɛhova ekpɔā pya ye nɛɛ, lu ebɛɛ̄ kɔ ba a kiisī lo e’ɛrɛ e’agatɛ̄ yira lokwa ba dap egerebu doā-ɛp a enyɔɔnɛ.

Ɛrɛgeba kɛ̄ pya nɛɛ Jɛhova le, ba edɛrɛ ye nyiɛ nyɔɔ sɔ̄ lo be gaa kiisī (Ɛp 13 barakpaɛ̄) *

13. (a) Mɛɛ̄ na Gog a? (b) Aāloo nu a le bu kpa Ezekiel 38:2, 8, 9 barakpaɛ̄, e na edoo kɔ Amagidɔn a sudɔ a?

13 Be a aabah Gog. (Buū Ezekiel 38:2, 8, 9.) Sɔ̄ Jɛhova egbeerasī dɛ̄dɛɛ̄ ekwɔ sīdee yigabari sah, aba pya nɛɛ Jɛhova na ba ebia a. Lo sɔ̄ bu Setan ebiira. Etɔgɛ lo biirabu tɛ̄maloo esu pya “edɔɔ̄ a naa ɛɛ” lo a le ue dag a aa nu pya gbo-yɔ yerebu dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ kɔ ba a kiiya be pya nɛɛ Jɛhova. (Mum 16:13, 14) Lo dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ na “Gog, lo buɛ̄ Magog.” Sɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ e aakɛ̄ lo ebebe loo pya nɛɛ Jɛhova, lo sɔ̄ na Amagidɔn esudɔ a.—Mum 16:16.

14. E na Gog esuā a?

14 Gog eture nyiɛ loo ye “ekpo bah loo namloo,” lo a le pya ye nɔ̄ a ɛrɛ ekpo. (2 Edoo 32:8) I gaa le ture nyiɛ loo Jɛhova ilii Bari, sa etɔɔ̄loo pya edonyɔɔ kɔ i lu ezu. Ba ekɛɛrɛ kɔ, Babilɔn lo Gbɛnɛ bee ɛrɛ ekpo mɛ ye bari naa bee ye dap kpɔā lɛɛbah lo “nam kuɛ” le ye “lop koo”! (Mum 17:16) Nyɔɔwo Gog ekɛɛrɛ kɔ ba enwae bah wa gbeesī. A gaa le aakɛ̄ lo edoo pya nɛɛ Jɛhova “doodoo biira-bunyɔɔ a uu buɛ̄.” (Ezek 38:16) Mɛ lo sɔ̄ na Gog emuɛ̄ kɔ ba naale edabe nae sibah a. Sa suā nage kɔ taɛ nɛɛ ba gaa be e na Jɛhova, dookɛ̄ Fɛro bee suā doo bia bu Miīmiī Pɛnɛ.—A’aa 14:1-4; Ezek 38:3, 4, 18, 21-23.

15. E na Kraist edoo bu nɔ̄ Amagidɔn a?

15 Kraist le ye gbo nɔ̄ bunyɔɔ ekpega pya nɛɛ Bari sa gbeesī Gog le pya ye gbo nɔ̄. (Mum 19:11, 14, 15) Mɛ e na esiraloo Setan a lu gbɛnɛ nɛɛ baa Jɛhova, lo a bee dag dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ kɔ ba a aakɛ̄ lo edoo pya nɛɛ Bari yima bu nɔ̄ Amagidɔn ani? Jizɔs etop pya ye gbo-yɔ le ɛɛ tɛrɛ bu abyss, kɛ̄ elu esu nu wa kpaɛ̄ma loo baɛ boo le lop tup zua.—Mum 20:1-3.

E NA EDOO KƆ ALU EKPƆĀ A BU NƆ̄ AMAGIDƆN A?

16. (a) I tɔgɛ kɔ i lu pya a “suāloo Bari” doodoo wa? (b) E na esira loo pya a suāloo Bari bu nɔ̄ Amagidɔn a?

16 Ale i ebiɛā bu kaka, ale i yii bu aā, lokwa a lu ekpɔā i bu nɔ̄ Amagidɔn, i ɛrɛ etɔgɛ kɔ i “suāloo Bari” le kɔ i “gbaɛ̄tɔ̄ le yereue Nɛɛ-a-i-ɛrɛ Jizɔs.” (2 Tɛs 1:7-9) I “suāloo Bari” sɔ̄ i suā nu a ye nia, nu a ye bɛā, le ye daakuu. I tɔgɛ nage kɔ i suāe ye loo sɔ̄ i ye wereloo, ye gbaɛ̄tɔ̄loo, sa ye taāŋabah aābu dɛ̄dɛɛ̄ i beenyiɛ. (1 Jɔn 2:3-5; 5:3) Sɔ̄ i tɔgɛ kɔ i suāe loo Bari, alɛ e ‘suā i loo,’ e lo ama edap doo kɔ alu ekpɔā i bu Amagidɔn! (1 Kɔr 8:3) Bu mɛ sīdee, nyɔɔbee lo “Bari suā i loo” alɛ eyere i kpotɛ̄.

17. E na “gbaɛ̄tɔ̄ le yereue Nɛɛ-a-i-ɛrɛ Jizɔs” kura a?

17 “Le yereue Nɛɛ-a-i-ɛrɛ Jizɔs” kiiloo dɛ̄dɛɛ̄ kaka ue a tɔgɛ i buū aābu Muɛ̄ Ue Bari. I gbaɛ̄tɔ̄loo lo le yereue sɔ̄ i su pya nu i nɔ yere bu i dum. Dɔɔ̄na nu a lenage bu gbaɛ̄tɔ̄loo lo le yereue na su tam Buɛ̄-mɛnɛ nua tuatua, tɔɔ̄dum a gbaaloo daakuu Bari, sa zue nu akiiloo Buɛ̄-mɛnɛ Bari. (Mat 6:33; 24:14) Lo dɔɔ̄na na yere kpotɛ̄ pya wuga Kraist a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kuma sɔ̄ ba gaa piiga lo esi wa tam gbɔ̄mɛɛ̄.—Mat 25:31-40.

18. Bu mɛ sīdee na pya wuga Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee etɔgɛ fɛgɛ dogo kumaloo pya gbɛnɛ eku nɛɛ nyɔɔ kɛ̄ ba bee wa yerebah nɛ doo a?

18 Sɔ̄ sɔ̄ naa binia, pya a bee lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee gaa le tɔgɛ fɛgɛ dogo kumaloo pya “dɔɔ̄na gbo naana pee” loo kɛ̄ ba bee wa yerebah nɛ doo. (Jɔn 10:16) Bu mɛ sīdee? Elu esu dɛ̄dɛɛ̄ 144,000 pya a bee lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kuma bunyɔɔ bu ekpaloo edɔɔ̄ lɛɛ nɔ̄ Amagidɔn gae bɔātɛ̄. Ba ele yɛɛ gbo nɔ̄ bunyɔɔ a egbeesī Gog sa kpega “gbɛnɛ-edo” pya nɛɛ Jɛhova. (Mum 2:26, 27; 7:9, 10) Naa ɛp keebee dee pya gbɛnɛ eku nɛɛ ɛrɛ lo eyerebah nɛ pya zooro Jɛhova alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kuma sɔ̄ ba lege a nyɔɔ kɛnɛkɛ̄!

BU MƐ SĪDEE NA I DAP BIA BU BƆLOO TURE NYIƐ LOO KUMA SƆ̄ KUMA GAA TƆƆ̄ WAƐLOO A?

19-20. Kaɛlɛɛ pya taāŋa i gaa tɛɛ̄ bu, e na i doo lokwa i dap bia bu bɔ ture nyiɛ loo kuma sɔ̄ Amagidɔn gaa tɔɔ̄ waɛloo a?

19 Bu sɔ̄ kpɛdumɛ a aga etɔɔ̄dum ama, gbɛnɛ-edo pya nɛɛ Jɛhova gaa kpesī booboo taāŋa. Kerewo, i dap egerebu bu ɛɛbu. (Jem 1:2-4) Ziī nu eyerebah i nɛ kaāna na yere kara. (Luk 21:36) Gbaāloo yere kara, i nɔ Muɛ̄ Ue Bari dɛ̄dɛɛ̄ dee sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ, gbaā nage loo pya mɔmanudɛɛ̄ a gaa le dooa gbɔ̄mɛɛ̄ nwīgbagbara sɔ̄ aā anyaawo. (Yɔɔ 77:12) Dodoo pya nu ama, le su mɛm siā tam zue ue edoo kɔ i bia bu bɔloo ture nyiɛ loo sa agɛrɛtɛ̄ i bɛābu!

20 Naa kɛɛrɛ kɛ̄ bu a e’ɛɛ doo sɔ̄ elua egbeesī Babilɔn lo Gbɛnɛ le sɔ̄ nɔ̄ Amagidɔn esua dɔ sah! Lo a kuī eera na, naa kɛɛrɛ kɛ̄ bu a e’ɛɛ doo sɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ enɛ enwadɛɛ̄ bee Bari le ekpo a ɛrɛ lo ebɛɛ! (Ezek 38:23) Bu kaka, Amagidɔn lu le yereue nɛ pya a suāloo Bari, gbaɛ̄tɔ̄loo ye Nwiīnɛɛdam, sa egerebu mmɛ kuma.—Mat 24:13.

YƆƆ 143 Kiisī Lo Esitam, Tɔɔ̄ Yeere, Sa Tɔɔ̄ Baɛ

^ bar. 5 Pya nɛɛ Jɛhova e’ɛmadɛɛ̄ Amagidɔn bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄. Bu ekobee ue ama, i gaa le nɔ nu Amagidɔn kura, nu esira lɛɛ Amagidɔn sudɔ, le sīdee i dap bia bu bɔloo ture nyiɛ loo sɔ̄ Amagidɔn gaa tɔɔ̄ waɛloo kɛ̄ a.

^ bar. 71 UE A BAATƐ̄ FOTO: Pya siranu a tɔɔ̄dɔ nu a gaa i sira tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ. I (1) ɛrɛ epoo bu tam zue ue kumakɛ̄ i ekpo toora doo, (2) kiisī lo enɔnu eree sɔ̄ loo, sa (3) kiisī lo edɛɛa nyɔɔ kpega a aabah Bari.

^ bar. 85 UE A BAATƐ̄ FOTO: Pya polis su bah ekpo yima ziī tɔ pya Nɛɛ Kraist, e pya lo wuga dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ Jizɔs le pya ye ɛnjɛl muɛ̄ nu a gaa sira.