1-3. Pio e na a dap doo kɔ pya a le bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄ a ɛrɛ nyaa bu wa esiatam a?

“WUGA Robert le Mary Jo bee kɔ, i bee su 21 zua siātam aa ziī edo yii ziī, loo pya i nɛɛ wee dumɛ. Kerewo, bu i wee ɛɛ lo ekuū wa dɛɛ̄loo. Mɛ a bee lu nu ekiɛ̄nu lo e’aa kɛ̄ i gaa bee si tam a bee i nia kaāna ama.”

² William le Terrie bee kɔ: “Sɔ̄ i bee suā kɔ i kɛ̄tɔɔ̄ nwanaloo naa nɛ na i dee kɔ i kiisī bu i esiatam, bee i kiɛ̄ kaāna sa i to. Wee i nia esitam nɛ Jɛhova bie dɔɔ̄na barasī, mɛ ii dapna anyaawo.”

³ “Alesksey bee kɔ: “I bee suā kɔ pya a i tɛ̄ŋaloo gaa gbī ekpaɛ̄ tɔ-naatam i gaa bee si tam. Mɛ bu i bee biira gbɛnɛ sɔ̄ ba bee kpaɛ̄ Bɛtɛl sa i kii.”

4. Pya amunu ebip na i gaa le agara bu ekobee ue ama a?

⁴ Gbaāloo pya nu elua ekɔ ama, elua enyaana tam gbɛnɛ-edo pya a le bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄ le pya a le Bɛtɛl. * Mɛ a naa wee aadee waɛbah pya i wereloo wuga ama kɔ ba a aaloo tam a wee wa nia kaāna. E na edap wa yerebah nɛ kɔ ba a tama sɔ̄ nu nyaa a? O dap wa yerebah nɛ doodoo wa? Ture pya ebip ama dap i yerebah nɛ kɔ i tama sɔ̄ nu nyaa.

5. Bu pya amunu sīdee na sɔ̄ i ɛrɛ nyaa bu i tam dap i ɛrɛ pah nyɔɔ a?

⁵ Kere i gaa zue ue aa ziī edo yii ziī, ale i si tam Bɛtɛl, i nɔ lo ewereloo pya nɛɛ a le barasī i le. Lo a ɛrɛ ziī nu a doo kɔ i aa bu i tam, i wee ɛrɛ ekiɛ̄nu. I wee peere pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa i aaloo, sa a wee i kiɛ̄ kaāna eetɔɔ̄ na sɔ̄ a lu kɔ nyɔɔ tɛ̄ŋaloo na a nua i aa a. (Mat 10:23; 2 Kɔr 11:​28, 29) Gbaāloo wo, tɔɔ̄dum dookɛ̄ doonu lo barasī le doo dap doo kɔ a aga​—⁠i dap nage ɛrɛ ekiɛ̄nu sɔ̄ ba kɔ i kii be. Robert le Mary Jo kɔ: “Ii suā lɔgɔ nu akiiloo doonu ilii barasī ale kɛ̄ ezue ue bu i muɛ̄ ue doo. I aadee bee saanɛɛ.” Pio pya nɛɛ ba ɛrɛ nyaa bu wa esiatam dap ɛrɛ gbɛnɛ-edo ebɛɛ̄ loo pio nu esu kpugi daā. Sa ba ɛrɛ e’ɔaloo, baɛbaɛ ekɛɛrɛ le pee beenyiɛ. E na edap wa yerebah nɛ a?

6. E na edoo kɔ i tɔɔ̄ dabaloo Jɛhova a?

⁶ Tɔɔ̄ dabaloo Jɛhova. (Jem 4:⁠8) I dap doo lo ama doodoo wa? Tɛ̄maloo edɛrɛ ye nyiɛ nyɔɔ doodoo “Nɛɛ a dā kara.” (Yɔɔ 65:⁠2) Le-yɔɔ 62:8 kɔ: “Egaraa bui beenyiɛ ye kɛ̄sī.” Jɛhova dap doo “emanyɔɔ gbɛnɛ eenyɔɔ kɛ̄ i dap bara ale kɛkɛɛrɛ doo.” (Ɛfɛs 3:20) Naale aba nu i bara Jɛhova bu kara na a i nɛ a. A dap kwa i taāŋa bu sīdee ii bee ɛmadɛɛ̄.

7. (a) E na eyerebah i nɛ kɔ i tɔɔ̄ bialoo Jɛhova a? (b) Dookɛ̄ Pya Hibru 6:​10-12 kɔ doo, e na esira aabu sɔ̄ i kiisī lo esitam nɛ Jɛhova bu bɔloo ture nyiɛ loo a?

⁷ Lu ebɛɛ̄ kɔ i buū Kpa Kaɛ dɛ̄dɛɛ̄ dee sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ nu i buū, lo i doo wo edoo kɔ i tɔɔ̄ bialoo Jɛhova. Ziī nɛɛ a wee zue ue aa ziī edo yii ziī tua sɔ̄ bee kɔ: “Kiisī lo e’ɛrɛ enɔānu butɔ eree sɔ̄ loo sa kpɛ̄naloo lɛɛ o gae kii enɔānu dookɛ̄ o wee doo sɔ̄ a sii bee lu enyaana o tam.” Piiga kuma kɛ̄ o dap doo lo egbaaloo o aā bɔŋanaloo si uwe zue ue. Jɛhova naa ibere pya nɛɛ a kiisī lo etaāŋa ye bah bu bɔ ture nyiɛ loo kere ba naa dapna doo mmɛ kɛ̄ ba wee doo sɔ̄ akii adumɛ.​—⁠Buū Pya Hibru 6:​10-12.

8. Bu mɛ sīdee na ue a le bu 1 Jɔn 2:​15-17 a yerebah nɛ kɔ o dum a waɛbah a?

 ⁸ Tɔɔ̄dum a waɛbah. Waa ie kɔ ekɛɛrɛ nyɔuwe Setan ama a “bii” a lɛɛloo esitam nɛ Jɛhova. (Mat 13:22) O aa gbaɛ̄tɔ̄ sɔ̄ pya nɛɛ a naa taāŋabah Jɛhova ale pya o manamana a zū kɔ o gbī le tam edoo kɔ o ɛrɛ gbɛnɛkpo kpugi lokwa nu a lee loo. (Buū 1 Jɔn 2:​15-17.) Dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova nɛɛ a yira yii lo enɛ i nu a i ‘bɛɛ̄ taɛ sɔ̄ a bɔloo,’ kɔ eyerebah doo kɔ i yira a agaloo, ɛrɛ efɛɛloo beenyiɛ sa i nɛ pya nu bu namloo a i bɛɛ̄.​—⁠Hib 4:16; 13:​5, 6.

9. Dookɛ̄ Kam 22:​3, 7 kɔ doo, E na anua alu ebɛɛ̄ kɔ i aa de-kɔm sɔ̄ a naa bɔloo a, e e na edap i yerebah nɛ kɔ i biaɛ nu fii bu suānu a?

⁹ Waa de-kɔm sɔ̄ a naa lu ebɛɛ̄. (Buū Kam 22:​3, 7.) Aa kɛ̄ o wee tɔɔ̄ kii dɔɔ̄na kɛ̄ dap su kpugi ee kɛ̄ o bee ɛmadɛɛ̄ doo, sa a doo kɔ o bɔātɛ̄ de-kɔm. Lokwa oo lu nɛɛ kɔm, waa bɔgara kpugi yaā nu a naa bɛɛ̄ a. Dap aga esuā kuma kpugi i bɔgara sɔ̄ i le bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄, doodoo sɔ̄ ziī i nɛɛ le bu dumɛloo. Sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ a le doo wo sira, nyɛŋiabu kɔ, “yere kara le bara bara” dap a yerebah nɛ kɔ o biaɛ nu fii bu suānu. Jɛhova dap agara o kara tɛ̄maloo enɛ a efɛɛloo lo “esere [o] beenyiɛ le ekɛɛrɛ” sa a yerebah nɛ kɔ o biaɛfii nu bu le sīdee.​—⁠Fil 4:​6, 7; 1 Pit 5:⁠7.

10. E na i doo lokwa i ɛrɛ aā gbo a?

¹⁰ Yii le gbo. Kɔ kɛ̄ nu a tɔɔ̄loo doo nɛ o gbo, le pya e’aga kɛ̄tɔɔ̄ o gaa tɛɛ̄ bu, eetɔɔ̄ na pya a ebee le bu dua o kɛ̄tɔɔ̄. Dodoo wo edoo kɔ loo a a sukɛ̄. (Eklis 4:​9, 10) O dap lege gaa kiisī lo eyiiloo pya o nama gbo, mɛ sɔ̄ o e’ina aā kɛ̄ alu eyere a ture a, lu ebɛɛ̄ kɔ o ɛrɛ aā gbo. Nyɛŋiabu kɔ, lo o gbī e’ɛrɛ gbo, o ɛrɛ elu fɛgɛ. O dap doodoo wa ɛrɛ aā gbo ni? Kɔ lele nu Jɛhova edoora a nɛ bu o esiatam lokwa ba a yɔ ɛrɛ ɛɛbu. Kere pio nɛɛ a le bu bɔŋanaloo naa dābeeloo nu a nua tam mmɛɛ̄ sɔ̄ nia a, pya dɔɔ̄na dap gbī esuā sa ba yii a gbo. Nwaɛ̄dɛɛ̄ lokwa oo kɔ nu akiiloo aba ɔɔ yemakɛ̄ ale pya nu o edoora bu o esiatam nɛ Jɛhova, ale pya pɔrɔ pɔrɔ nu esira a loo.

11. E na o doo lokwa o iya dam le wa le bu ɛɛbu a?

¹¹ Lo alu nyɔɔ dumɛloo o dam ale o wa na anua o aa bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄ a, o aa ye bege. E lo alu olo na loo dumɛ a, waa bɔātɛ̄ ɛrɛ ekiɛ̄nu sa kɛɛrɛ kɔ o lɔgarae o dam ale o wa. Nyɛŋiabu kɔ, bui elua “aba namloo,” le kɔ dee bui  bee iya ziī baɛ bui bee yira yii nɛ Jɛhova kɔ bui kuue dɛɛ̄loo ziī kaɛlɛɛ ɛrɛgeba nu a sira. (Mat 19:​5, 6) Lo a sira kɔ o ɛrɛ nwiī sɔ̄ oo bee nɔɔ sa o aa bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄, doo kɔ o nwiī a suā kɔ a kuīe a loo. Kɔ ye nɛ kɔ ɛɛ “dɔɔ̄nu” a aabah Bari. (Yɔɔ 127:​3-5) Kɔnage pya lele nu o emɔna bu o esiatam ye nɛ. Dodoo wo eyerebah nɛ o nwiī kɔ a yii bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄.

12. (a) I dap yerebah nɛ pya a le bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄ kɔ ba a kiisī bu wa esiatam doodoo wa? (b) Bu mɛ sīdee na i dap wa yerebah nɛ kɔ wa aā tam a kpe wa loo a?

¹² Ɛɛrɛ i bu kaāna kɛ̄ gbɛnɛ-edo bɔŋanaloo gbaāloo ziī ziī pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa gaa yerebah nɛ pya a le bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄ lokwa ba kiisī loo wa esiatam doo. Ba doo lo ama tɛ̄maloo eyere wa mɛm loo, wa dɔɔ̄ pio nu nɛ, ale ba yerebah lo ekuūdɛɛ̄loo pya wa nɛɛ a le kɛ̄ a binia. (Gal 6:⁠2) Lo alu eyere pya a le bu tam mmɛɛ̄ sɔ̄ nua o bɔŋanaloo, o aa kɛɛrɛ kɔ ba naa gaa bee si wa tam leere ale bee a ɛrɛ ziī piya nu ba doo. * Taāwo, doo kɔ a waɛ wa bah etama lo kɛ̄tɔɔ̄. Su baɛ bah wa suā sa wa doo yaa loo wa le tam, kere ba naa dapna si tam dookɛ̄ ba wee doo nyɔɔ dumɛloo. Yii wa loo leere. Nɔ nu aāloo wa suānu, kpɔā ba e’ɛrɛ le pya nu esira wa loo.

13. E na i dap doo lo eyerebah nɛ pya a ɛrɛ nyaa bu wa esiatam a?

¹³ Lu kaka kɔ tua sɔ̄ alu enyaana wa  nua o bɔŋanaloo ba egbī kɔ o yerebah wa gbī tɔ nɛ, tam esi, fah sɔ̄ ba esi kiā, le pya dɔɔ̄na nu a wa bɛɛ̄. Ba dap nage gbī kɔ o kɔ pya dɔɔ̄na nu a wee lu edoo bui barasī wa nɛ, doodoo kpɛ kpugi miā. Mɛ lo a kuī eera na bee ba gbī kɔ o dābeeloo wa kɛ̄tɔɔ̄. Dap lu kɔ a ɛrɛ dumɛloo a wa le loo ale loo pya wa butɔ sa a gaa wa taɛ̄ŋɛ. Ba dap le gaa ɛrɛ ekiɛ̄nu nyɔɔ ziī wa nɛɛ a u. * E kere ba naa kɔ siā, ba dap le gaa kɛɛrɛbu pya wa gbo ba bee le yɛɛ. E su sɔ̄ lɛɛ ba gae dap tama pya kɛ̄tɔɔ̄ a aga ama.

14. Bu mɛ sīdee na pya wuga a le bu bɔŋanaloo bee yerebah nɛ ziī wuga nɛɛwa kɔ a ɛrɛ ekpeloo bu ye aā esiatam a?

¹⁴ Sɔ̄ i gaa dooge wo a, lo o nyɔɔnɛ wa si uwe zue ue sa wa yere mɛmloo tɛ̄maloo o le edoba, edoo kɔ loo wa a sukɛ̄. Ziī wuga nɛɛwa e bee su gbɛnɛkpo zua siātam bie dɔɔ̄na edo bee kɔ, “M wee sere enɔānu Baibol dɛ̄dɛɛ̄ dee, Mɛ a aga ebuū Baibol ale tɔgɛ vidio bie aā kɛ̄ alu eyere mɛ ture ama. Kerewo pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa bu bɔŋanaloo wee mɛ aara siā loo pya ba wee nyɔɔnɛ nɔnu. Sɔ̄ m muɛ̄ kɛ̄ pya wuga ba ɛrɛ yira gaa si e’aga tam lo esere enɔānu Baibol doo, doo kɔ m ɛrɛ le ekɛɛrɛ kumaloo lo kɛ̄. M bee nɔ kɛ̄ ebɔātɛ̄ zue ue doo bie na aā kɛ̄ zue ue. Dɛ̄dɛɛ̄ nu ama bee doo kɔ m sikɛ̄ ɛrɛ ɛɛbu.”

15. O dap kiisī leere bu o aā esiatam doodoo wa ni?

¹⁵ O dap kiisī leere bu o aā tam. O aa kɛɛrɛ kɔ nyɔɔbee oo dooe leere bu o esiatam ale oo dɔna e biī na anua alu enyaana o tam a. Kɛɛrɛ pya sīdee Jɛhova gaa a yerebah nɛ anyaawo  sa kiisī loo zue ue. Nɔ pya Nɛɛ Kraist a bee yira agɛrɛ bu tua sɔ̄ o’oo tup zua a. Ɛrɛgeba kɛ̄ ba ina, ba bee “kiāŋa zuegi le yereue.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 8:​1, 4) Lo o kiisī bu tam zue ue, le nu dap sira aabu. Bu edoba, pya sɛmdee a bee lu ekpo lɛɛ ziī barasī bee kii dɔɔ̄na barasī a waɛloo lo kɛ̄, kɛ̄ pya nɛɛ gbī edā Muɛ̄ Ue Bari bu muɛ̄ ue ba edābeeloo. Gbɛnɛ-edo nɛɛ bee yii loo bu pio enɔɔ̄.

16. E na edap a nɛ ɛɛbu bu o aā esiatam a?

¹⁶ “[Ɛɛbu] Jɛhova na bui ekpo a.” (Neh 8:10.) Nu a nɛ i kaāna ɛɛbu na gbanialoo i ɛrɛ loo Jɛhova, e a naale tam i gaa si kere lo tam nia i kaāna. Nyɔɔwo, lo i gbī e’ɛrɛ ɛɛbu, i tɔɔ̄ dabaloo Jɛhova sa ye dɛɛa nyɔɔ. Nyɛŋiabu kɔ nu a nua bu a bee ɛɛ loo lo tam na bee o bee piiga kuma kɛ̄ o dap doo lo eyerebah nɛ pya nɛɛ a le lo kɛ̄. Su dɛ̄dɛɛ̄ o beenyiɛ siā aā tam a lu enɛ a, e o muɛ̄ kɛ̄ Jɛhova edoo kɔ lo tam a kpe a loo doo.​—⁠Eklis 7:⁠10.

17. E na i ɛrɛ enyɛŋiabu kiiloo tam i gaa si anyaawo a?

¹⁷ I ɛrɛ enyɛŋiabu kɔ i gaa le taāŋabah Jɛhova mmɛ deedee, mɛ naa daba, tam i gaa ye si nɛ anyaawo, naale nu i si ye nɛ bu aā nyɔuwe. Aleksey a bee lu ekɔ nu kumaloo bu bɔātɛ̄ ekobee ue ama a kɔ pya nyaa a gaa ɛrɛe bu ye esiatam gaa ye kpɔāe baɛma pya nyaa esudɔ bu aā nyɔuwe. A bee sinagekɛ̄ kɔ: “M suā dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ kɔ Jɛhova le, e aā nyɔuwe ɛrɛ elu, mɛ pio sɔ̄ a wee mɛ tɔɔ̄ loo kɔ baɛ aba le kɛ̄ a binia. Mɛ m etɔɔ̄na waɛloo Jɛhova kaāna a nyaawo, sa m emɔna kɔ kunɛ nwīgbagbara sɔ̄ aā nyaawo, aā nyɔuwe gaa le sudɔ.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:25) Nyɔɔwo, kaɛlɛɛ ɛrɛgeba gah esiatam i le bu, doraa i kiisī lo etɔɔ̄ waɛloo Jɛhova. A naale ebie i lɔgɔ sɔ̄, taāwo, e doo kɔ i ɛrɛ ɛɛbu bu ɛrɛgeba tam i ye si nɛ bie ɛrɛgeba kɛ̄.​—⁠Ais 41:⁠13.