1. Ena edap sira sɔ̄ nɛɛ si gbɛnɛ pɔrɔ a?

 BU EKOBEE ue i aa a, i bee muɛ kɛ̄ nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee aabahloo sɔ̄ nɛɛ bee si gbɛnɛ pɔrɔ bu bɔŋanaloo a bee le Kɔrint doo. Nɛɛ a bee doo pɔrɔ a naa bee kiiya sa alu elɛɛ ye bu bɔŋanalo. Kerewo, dookɛ̄ dɔ Kpa Kaɛ ekobee ue ama dɛɛa nyɔɔ tɔgɛ doo, dap lu e’inaloo pio pya a bee si gbɛnɛ pɔrɔ. Dap lu eyerebah wa nɛ kɔ ba a kiiya. (Rom 2:4) Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ dap wa yerebah nɛ kɔ ba a kiiya a?

2-3. Ena i doo a lo i suā kɔ ziī i wuga bu yira si gbɛnɛ pɔrɔ a, e ena anua a?

² Pya kanɛɛ ɛrɛ esuā nu alu lo taāŋa lɛɛ ba gae yerebah. Nyɔɔwo, ena i doo a, lo a le i suā kɔ ziī wuga bu yira si gbɛnɛ pɔrɔ, pɔrɔ a dap lu elɛɛ ye bu bɔŋanaloo nyɔɔ a? I yere mɛm loo nɛɛ a doo pɔrɔ a kɔ a si loo pya kanɛɛ lokwa a dap ɛrɛ yerebah.—Ais 1:18; Doonu 20:28; 1 Pit 5:2.

³ Elo nɛɛ a doo pɔrɔ a naa yiga ekɔ nɛ pya kanɛɛ a? Lo sɔ̄ ili i siloo pya kanɛɛ lo edoo kɔ lo nɛɛ a ɛrɛ yerebah a ye bɛɛ̄. Lo ama lu tɔgɛ wereloo nyɔnɛbee ii gbī epee lo wuga nɛɛdam ale nɛɛwa. Lo nɛɛ a doo pɔrɔ a kiisī bu ye pɔrɔ, a egbee ye gbanialoo kiikɛ̄ Jɛhova le. A dapnage gbee bee bɔŋanaloo. Nyɔɔwo i su e’agaloo daā dogo bu wereloo i ɛrɛ loo Jɛhova le loo nɛɛ a doo pɔrɔ a.—Yɔɔ 27:14.

 KƐ̄ PYA KANƐƐ WEE YEREBAH NƐ NƐƐ A DOO GBƐNƐ PƆRƆ DOO

4. Ena pya kanɛɛ egbī sɔ̄ ba zɔŋia nɛɛ a bee doo gbɛnɛ pɔrɔ a?

⁴ Sɔ̄ ziī nɛɛ a le bu bɔŋanaloo si gbɛnɛ pɔrɔ, dɛ̄dɛɛ̄ pya kanɛɛ esagɛ taa pya kanɛɛ a nyim tura aā yɛɛ wa nua kɔmitii e’aabahloo lo ue. a Pya nɛɛ ama ɛrɛ ekuūnadɛɛ̄ sa kumalookɛ̄. Kuma sɔ̄ ba gaa piiga lo eyerebah nɛ nɛɛ a doo pɔrɔ kɔ a kiiya, ba ɛrɛ esuā kɔ ba naale edap su bah-ekpo aā nɛɛ kɔ a kiiya. (Deut 30:19) Pya kanɛɛ suā kɔ naale dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a doo pɔrɔ na edoo dogo bu le sīdee dookɛ̄ Mɛnɛ Devid bee doo a. (2 Sam 12:13) Pio pya a doo pɔrɔ dap biaɛfii lo e’ɛp zuurabahtɔ̄ Jɛhova tɛrɛ. (Jɛn 4:6-8) Kerewo, nu pya kanɛɛ egbī na lo eyerebah nɛ nɛɛ a doo pɔrɔ kɔ a kiiya lo a waɛ. Ena ebaɛ wa loo sɔ̄ ba gaa zɔŋia nɛɛ a doo gbɛnɛ pɔrɔ a?

5. Amunu zuurabahtɔ̄ na pya kanɛɛ eseea nyiɛ sɔ̄ ba gaa zɔ̄ŋia nɛɛ a doo pɔrɔ a? (2 Timɔti 2:24-26) (Ɛpnage foto.)

⁵ Pya kanɛɛ ɛmadɛɛ̄ nɛɛ a doo pɔrɔ a nua naana pee a pe lo a si gbɛnɛ du. (Luk 15:4, 6) Nyɔɔwo, sɔ̄ pya kanɛɛ ye zɔŋia ba naale ebɛloo bu ekɔaue le kɛ̄ ba ye aara doo. Eba naale e’ɛmadɛɛ̄ lo zɔzɔŋia nua kunɛ nu ba wee doo lo ba e’aadee nyɔɔnɛ nu a bee lu e’ɛm. Ba etɔgɛ pya elap dogo a le bu 2 Timɔti 2:24-26. (Buū.) Pya kanɛɛ ekiisī lo e’ɛrɛ efɛɛ beenyiɛ, fɛɛrɛloo, sa lu fɛgɛ sɔ̄ ba gaa piiga lo e’ina beenyiɛ nɛɛ a doo pɔrɔ a.

6. Pya kanɛɛ ekpɛ̄naloo wa beenyiɛ doodoo wa kumaloo nɛɛ a doo pɔrɔ ni? (Pya Rom 2:4)

⁶ Pya kanɛɛ ekpɛ̄naloo alaba beenyiɛ. Ba egbī enɔ Jɛhova dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ ba gaa nyɔɔnɛ nɛɛ a dogo pɔrɔ nu a dānia nu, sa nyɛŋiabu ue Pɔɔl lo a kɔ: “Fɛgɛ Bari gbī edoo kɔ o kiiya.” (Buū Pya Rom 2:4.) Pya kanɛɛ ɛrɛ enyɛŋiabu kɔ ba lu pya tɔɔ̄loo naana pee a le kɛɛ̄ tɔgɛ dee a’aabah Kraist. (Ais 11:3, 4; Mat 18:18-20) Lɛɛ ba gae zɔ̄ŋia nɛɛ a doo pɔrɔ a, lo kɔmitii eyere kara sa kɛɛrɛ nu ba gaa gbī edoo lo a le yerebah nɛ lo nɛɛ kɔ a kiiya. Ba egbītɛ̄nu aābu Kpa Kaɛ le pya i kpa sa yere kara bara suānu. Ba ekɛɛrɛbu nu a lu ebɛɛ̄ kɔ ba a suā akiiloo kɛ̄tɔɔ̄ a doo kɔ nɛɛ ama a kɛɛrɛ ekɛɛrɛ, doo dogo sa tɔɔ̄dum dookɛ̄ a doo a.—Kam 20:5.

7-8. Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ edap nɔ kɛ̄ Jɛhova egerebu doo sɔ̄ ba gaa zɔ̄ŋia nɛɛ a doo pɔrɔ a?

 ⁷ Pya kanɛɛ enɔ egerebu Jɛhova. Ba ekɛɛrɛbu kɛ̄ Jɛhova bee nyɔɔnɛ pya a bee doo pɔrɔ dānianu doo sɔ̄ akii adumɛ. Bu edobah, bu egerebu Jɛhova bee yɔ Ken ɛrɛ ekɛɛrɛ, ye zuurabahtɔ̄ akiiloo nu pɔrɔ dap nua sa ye nɛ bɛābu. (Jɛn 4:6, 7) Jɛhova bee zuurabahtɔ̄ Devid tɛ̄mabah nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Natan lo a bee su edobah nu kɔā ue lo e’ina bu beenyiɛ mɛnɛ a. (2 Sam 12:1-7) E Jɛhova “bee agɛrɛloo yere” pya ye nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ “aā ziī dee mmɛ ziī” ma edonyɔɔ Izrɛl a bee doo pɔrɔ. (Jer 7:24, 25) A naa bee dasī yira baɛ pya ye nɛɛ kɔ ba a kiiya lɛɛ a gae yerebah wa nɛ. Taāwo, a bee dasī doo dogo tɛ̄maloo eyere wa mɛm loo kɔ ba a kiiya.

⁸ Pya kanɛɛ nyɔɔnɛa edobah Jɛhova sɔ̄ bui gaa gbī eyerebah nɛ pya a doo gbɛnɛ pɔrɔ. Dookɛ̄ 2 Timɔti 4:2 kɔ doo, ba enyɔɔnɛ ye ɛrɛ ekɛɛrɛ “bu egerebu” sɔ̄ ba gaa nyɔɔnɛ i wuga bu yira a ɛrɛ taāŋa kɔnia ue. Ue a baatɛ̄ dɔ kpa kaɛ ama kɔ kumaloo pya kanɛɛ kɔ: “A lu ebɛɛ̄ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ kɔ ba a aa wa loo, egerebu kɔ ue a naa le ebɛā [nɛɛ a doo pɔrɔ a] lokwa a doo le. Lo [nɛɛ kanɛɛ] ɛrɛ saŋ ale a naa sue na nyiɛ kɛ̄ a dap gbee ale etɛrɛ nɛɛ a bee [doo pɔrɔ] a.”

9-10. Pya kanɛɛ dap yerebah nɛ nɛɛ a doo pɔrɔ kɔ a ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ ye dogo doodoo wa?

⁹ Pya kanɛɛ epiiga lo esuā nu a doo kɔ lo nɛɛ a doo pɔrɔ. Bu edobah, ekɔ lo Nɛɛ Kraist bee ɔloo kinakina nyɔnɛbee a bee ɛp nɔnu nyɔɔ ye loo le tam zue ue tɛrɛ ni? Ekɔ a naa aadee yerena kara ale bee ye kara naa bee ye aana bu beenyiɛ ni? Ekɔ a bee lɛɛbahloo pɔrɔ taɛ kɔ a zū ye ni? Ekɔ a bee yii pɔrɔ gbo ale a doo pya nu enɛ ye ekpeloo bu pɔrɔ sīdee ni? Bu mɛ sīdee na pya ye biaɛfii ama ɛrɛ pah nyɔɔ ye beenyiɛ a? Ekɔ a suāge kɛ̄ pya biaɛfii a doo sɔ̄ a sii binia le ye dogo bɛā ye Tɛ Jɛhova doo ni?

¹⁰ Pya kanɛɛ dap bip lo nɛɛ pio ebip lo edoo kɔ a suā nu a bee doo kɔ loo ye a ɔ bu edɔɔ̄ lo a doo kɔ a doo pɔrɔ. Ba edoo wo bu fɛgɛ e ba naale ebip ye ue a naa bɔloo kɔ ba asuā. (Kam 20:5) Gbaāloo wo, ba dap su edobah nu ye yeābah nɛ sa doo kɔ a muɛ kɛ̄ ye dogo bee piya doo, dookɛ̄ Natan bee doo loo Devid. Pio sɔ̄, tua sɔ̄ ba ye zɔŋia lo nɛɛ dap ɛrɛ ekiɛ̄nu loo pɔrɔ a bee doo, a dapnage kiiya.

11. Bu mɛ sīdee na Jizɔs bee kɔ ue nɛ pya a bee doo pɔrɔ a?

¹¹ Pya kanɛɛ piiga lo enɔ Jizɔs. Sɔ̄ Jizɔs e’aara kɛ̄ bu luh sa gaa bee nyɔɔnɛ Sɔɔl alu Tasɔs kɔnia ue, a bee ye bip pio ebip lo edoo kɔ a ɛrɛ ekɛɛrɛ: “Sɔɔl, Sɔɔl, ena anua o tɛ̄ŋa mɛ loo a?” Bu lo sīdee Jizɔs yerebah ye nɛ kɔ a ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pɔrɔ a bee doo. (Doonu 9:3-6) E kiiloo “nɛɛwa akura Jezebel,” Jizɔs bee kɔ: “M bee ye nɛ sɔ̄ kɔ a kiiya.”—Mum 2:20, 21.

12-13. Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ enɛ sɔ̄ nɛɛ a bee doo pɔrɔ kɔ a kiiya a? (Ɛpnage foto.)

¹² Bu enɔ Jizɔs pya kanɛɛ naale egbara lo ebiaɛfii kɔ nɛɛ a bee doo pɔrɔ naa kiiya. Pio nɛɛ dap kiiya tua sɔ̄ kɔmitii wa zɔ̄ŋia, e a dap lu enɛ sɔ̄ pya dɔɔ̄na kɔ  ba a kiiya. Nyɔɔwo pya kanɛɛ dap nɔɔ lo ezɔŋia nɛɛ a bee doo pɔrɔ a nu a eeloo ziī sɔ̄. Naadabah sɔ̄ ba enyɔɔnɛ ye zɔŋia tua sɔ̄ sah, Nɛɛ Kraist a bee doo pɔrɔ dap kɛɛrɛ ue a bee lu ekɔ ye nɛ bu e’agabah. A dap kumalookɛ̄ yere kara nɛ Jɛhova. (Yɔɔ 32:5; 38:18) Lo a doo wo, dɔɔ̄na sɔ̄ ba sikɛ̄ zɔŋia nɛɛ a bee doo pɔrɔ a dap ɛrɛ elap dogo a lu kee lo lo tua sɔ̄ ba bee zɔŋia.

¹³ Lo eyerebah nɛ nɛɛ a bee doo pɔrɔ kɔ a kiiya, pya kanɛɛ esu wa loo sere ye dɔ sa lu fɛgɛ. Ba eyere kara sa bɛābu kɔ Jɛhova enɛ leelee wa epiaga le kɔ Nɛɛ Kraist a bee doo pɔrɔ a esikɛ̄ suāloo ye sa kiiya.—2 Tim 2:25, 26.

14. Sɔ̄ nɛɛ a bee doo pɔrɔ kiiya, mɛɛ na ka a aaloo kuu a, e ena anua a?

¹⁴ Elu e’ɛrɛ gbɛnɛ ɛɛbu lo nɛɛ a bee doo pɔrɔ a kiiya! (Luk 15:7, 10) Mɛɛ na ka a aaloo epii a? Pya kanɛɛ ni? Nyɛŋiabu nu Pɔɔl bee kɔ akiiloo nɛɛ a doo pɔrɔ kɔ: “Naadabah Bari edoo kɔ a kiiya.” (2 Tim 2:25) Ue a baatɛ̄ dɔ Kpa Kaɛ ama kɔ: “Nɛɛ e’ɛrɛ ka aāloo sɔ̄ nɛɛ nyaana ye dogo doo wo naale lɔgɔ nwiī nɛɛ, mɛ Jɛhova lo a yerebah kɔ nɛɛ Kraist a bee doo pɔrɔ a kiiya. Pɔɔl kiisī lo ekɔ pio le nu a wee sira aabu sɔ̄ nɛɛ kiiya doo wo kɔ a wee doo kɔ lo nɛɛ a ɛrɛ kaka suānu a kiiloo kaka ue. A yerebah ye nɛ kɔ a sikɛ̄ suā loo ye sa aabu zaɛ̄ Setan.—2Tait 2:26.”

15. Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ dap kiisī lo eyerebah nɛ nɛɛ a bee doo pɔrɔ sa a kiiya a?

¹⁵ Sɔ̄ nɛɛ a doo pɔrɔ kiiya, lo kɔmitii enɔɔ kɔ pya kanɛɛ a wee ye ina loo lo ekuū ye dɛɛ̄loo lokwa lo nɛɛ dap kiisī lo e’ɛrɛ yerebah a ye bɛɛ̄ lo ebe eebah dɛ̄dɛɛ̄ zaɛ̄ pɔrɔ edɔɔ̄ le lo esikɛ̄ kiā bu sīdee a bɔloo. (Hib 12:12, 13) Kerewo, pya kanɛɛ naale ekɔ nu a kiiloo pɔrɔ lo nɛɛ bee doo nɛ lɔgɔ nɛɛ. Mɛ ena adap lu lo edoo suā nɛ bɔŋanaloo a?

 “BEGE WA UE KƐ̄SĪ DƐ̄DƐƐ̄ NƐƐ”

16. Dookɛ̄ 1 Timɔti 5:20 kɔ doo, ba mɛɛ na Pɔɔl kure “dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ” a?

¹⁶ Buū 1 Timɔti 5:20. Pɔɔl bee ɛm ue ama ma Timɔti lo ɛɛ yɛrɛ gbaa lu nɛɛ kanɛɛ, lokwa a suā kɛ̄ e’aabahloo ue akiiloo “pya a gaa [kiisī lo e] doo pɔrɔ” doo. Ena a gaa kɔ a? Naale dɛ̄dɛɛ̄ bɔŋanaloo na akure “dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ” a. Taāwo, nu a kura na nwīepoo pya adap suā nu akiiloo lo pɔrɔ. Ba dap lu pya a bee mɔmadɛɛ̄ ale pya nɛɛ a bee kɔ nɛ. Pya kanɛɛ dap su suānu daā kɔ ba a suā kɔ lo ue elua e’aabahloo le kɔ nɛɛ a bee doo pɔrɔ a elua elere ye deebah.

17. Lo gbɛnɛ-edo nɛɛ bu bɔŋanaloo esuā nu a kiiloo ziī gbɛnɛ pɔrɔ ale esah ba suā, amunu nɛ muɛ na elu edoo a, e ena anua a?

¹⁷ Bu pio kɛ̄tɔɔ̄, lo pɔrɔ elua esuā tɛ̄mabah gbɛnɛ-edo nɛɛ a le bu bɔŋanaloo ale kɔ ba edap suā. Lo a le doo wo, nu “dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ” kura na dɛ̄dɛɛ̄ bɔŋanaloo. Nyɔɔwo, nɛɛ kanɛɛ ekɔ nɛ bɔŋanaloo kɔ lo wuga nɛɛdam ale lo wuga nɛɛwa elua ekāmɛnɛ ye. Ena anua a? Pɔɔl agara kɔ: “Lokwa pya dɔɔ̄na ɛrɛ bɔɔ” sa naa doo pɔrɔ.

18. Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ e’aabahloo ue nwiī eliamaā a sii tura nɛɛ a? (Ɛpnage foto.)

¹⁸ Elo ziī zege nwiī a sii tura nɛɛ ae liamaā a kiikɛ̄ ee 18 zua si gbɛnɛ pɔrɔ a? Dɛ̄dɛɛ̄ pya kanɛɛ enɔɔ kɔ baɛ pya kanɛɛ a zɔ̄ŋia nwiī a sii tura nɛɛ a le ye tɛ le ka alu Nɛɛ Kraist. b Pya kanɛɛ egbītɛ nu  pya tɛ le ka edoora lo edoo kɔ a kiiya. Lo nwiī a le etera a ɛrɛ le elap dogo sa ye tɛ le ka aa ye yerebah nɛ kɔ a kiiya, baɛ pya kanɛɛ a dap biaɛfii kɔ a naa luna ebɛɛ̄ lo esu lo ue kuma sī. Nyɔnɛbee alu toh Bari nɛ tɛ le ka lo eleredeebah wa miɔŋɔ bu wereloo. (Deut 6:6, 7; Kam 6:20; 22:6; Ɛfɛs 6:2-4) Sɔ̄ sɔ̄ etɛ̄na, pya kanɛɛ e wee gbītɛ̄ aabah ye tɛ le ka sɛh lo nwiī gaa ɛrɛge yerebah a ye bɛɛ̄ naa e. Mɛ, lo a le nwiī a sii tura nɛɛ naa yiga ekiiya sa kiisī lo edoo pɔrɔ dogo a? Lo sɔ̄, pya kanɛɛ a le bu lo kɔmitii enyɔɔnɛ ye le ye tɛ le ka zɔ̄ŋia.

“[JƐHOVA] ƐRƐ LE BEENYIƐ LE TOESAƐ̄”

19. Pya kanɛɛ piiga lo enɔ Jɛhova doodoo wa sɔ̄ ba gaa aabahloo ue akiiloo nɛɛ a doo pɔrɔ ni?

¹⁹ Toh le bee pya kanɛɛ ba le bu kɔmitii kɛ̄sī Jɛhova lo esere bɔŋanaloo ɛɛ. (1 Kɔr 5:7) Ba gbīnage eyerebah kɔ lo a waɛ nɛɛ a bee doo pɔrɔ a akiiya. Nyɔɔwo, pya kanɛɛ e’ɛrɛ bɛābu sa naa pee beenyiɛ wa. Ena anua a? Nyɔnɛbee ba gbī enɔ Jɛhova lo a ɛrɛ le “beenyiɛ le toesaɛ̄.” (Jem 5:11) Yere nukuādɛɛ̄loo kɛ̄ nɛɛ lɛɛratam Jɔn tɔgɛ dua dogo ama doo. A bee ɛm kɔ: “Pya na gbomiɔŋɔ, m gaa i ɛm lo nu ama ma lokwa buii doo pɔrɔ; mɛ lo a le nɛɛ doo ziī pɔrɔ, i ɛrɛ nɛɛ a i kɔ ue bee kɛ̄ i Tɛ le, Jizɔs Kraist nɛɛ kaāna dogo.”—1 Jɔn 2:1.

20. Ena i gaa le kɛɛrɛbu bu kpedumɛ ekobee ue a aabah loo ue ama a?

²⁰ Lu ekiɛ̄nu kɔ, a ɛrɛ sɔ̄ Nɛɛ Kraist naa gbī ekiiya. Lo sɔ̄ a ɛrɛ elu elɛɛ ye bu bɔŋanaloo. Bu mɛ sīdee na pya kanɛɛ wee aabah loo dua gbɛnɛ pɔrɔ ama a? I kɛɛrɛbu lo ama bu kpedumɛ ekobee ue a aabahloo ue ama.