Skip to content

Skip to table of contents

NU A BEE SIRA

M Bee Su Jɛhova Nua Tuatua Bu Dɛ̄dɛɛ̄ Na Biaɛfii

M Bee Su Jɛhova Nua Tuatua Bu Dɛ̄dɛɛ̄ Na Biaɛfii

ZIĪ lɔɔrɛ sɔ̄ zue ebee ina aa mɔ bu zua 1984, m bee aa i gbɛnɛ le tɔ a bee le kɛ̄ pya kpugi le bah wee tɔɔ̄ li Caracas, Venezuela sa gaa kii uwe tam. Bie nyɔɔ dee, m gaa bee kɛɛrɛbu loo ekobee ue i bee nɔ bu Watchtower aā. A bee kii loo kɛ̄ pya nɛɛ le ii le kɛ̄ zɔ̄ŋɔ i ɛp doo. Sɔ̄ m bee ɛp pya tɔ a i waɛloo, m bee bura kɔ: ‘Ekɔ pya na nɛɛ kɛ̄ zɔ̄ŋɔ aadee mɛ ɛp nua nɛɛ a si tam tɔ kpooge kpugi a gaa kiisī leere ni? Sɛh ba ɛpge mɛ nua nɛɛ tam Bari lo a gaa si tam tɔ kpooge kpugi lo ekuūdɛɛ̄loo ye butɔ ni?’ Sɔ̄ loo mɛ naa sukɛ̄ loo nu m kɛɛrɛ kɔ ba ekɔ mɛ kumaloo a, m bee biaɛfii lo edoo nu kumaloo

M bee mɛā nyɔɔ 19 biradee bu O’oo Enɔɔ̄ bu zua 1940 bie Amioûn, li Lebanon. Sɔ̄ pio zua etɛ̄na, i butɔ bee kii Tripoli, kɛ̄ a bee lu ekpɔā mɛ bie butɔ a bee ɛrɛ wereloo sa le bu ɛɛbu lo ba suāloo sa wereloo Jɛhova Bari. Mda na m bee lu gbagbara yɛɛ o’oo bee nwiī ba bee ɛrɛ a, baɛ nɛɛdam le taa nɛɛwa. Gbī kpugi naa bee lu gbɛnɛ loo na tɛ le ka. Nu a wee i kuī loo gbɛnɛ na nɔ Baibol, si enɔānu, le yerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a suāloo Bari.

Gbɛnɛ-edo pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee bee le bu i bɔŋanaloo. Ziī nɛɛ a wee wa le yɛɛ na Michel Aboud, nɛɛ a wee baɛbee ilii eku enɔānu Baɛ Deelookaɛ. A bee nɔ kaka ue bie New York sa bee bɔātɛ̄ zue ue bie Lebanon bu zua 1921. M lege gaa nyɛŋiabu kɛ̄ a bee yerebah sa nɛ enwadɛɛ̄ baɛ zege nɛɛwa ba bee tɛɛ̄ aa tɔkpa Gilɛd ba kura Anne le Gwen Beavor doo. Ba bee lu i le gbo. Sɔ̄ gbɛnɛ-edo zua etɛ̄na, bu mɛ bee ɛɛ kaāna sɔ̄ m bee zɔ̄ŋia Anne bie United States. Sɔ̄ pio sɔ̄ etɛ̄na, m bee zɔ̄ŋianage Gwen, lo ebee iya Wilfred Gooch sa gaa bee si tam Bɛtɛl bie tɔ naa tam a le London, li England.

ZUE UE BIE LEBANON

Pya Ekeebee Jɛhova naa bee mma Lebanon sɔ̄ m bee le zege. Mɛ i bee su mɛm kɔā pya nu i enɔā aābu Baibol nɛ pya dɔɔ̄na. I bee doo wo kaɛlɛɛ gbanasī a aabah pio pya zaāsī yigabari. A ɛrɛ pio nu a bee sira a naale e’ibere mɛ.

A ɛrɛ dee na wuga nɛɛwa Sana le mm aa bee zue ue bie ziī be. Ziī gbɛnɛ nɛɛ tɔbari bee lu kɛ̄ i gaa bee zue ue nɛ pya nɛɛ a tɔɔ̄ lo be. Dap lu kɔ a ɛrɛ nɛɛ a ye kue nua. Lo gbara bee bɔātɛ̄ etue na wuga nɛɛwa. A bee ɛrɛ saŋ mmɛ kɛ̄ a taābah Sana tɛrɛ nyɔɔ nu ba wee tɛ̄manyɔɔ yii bu benyɔɔ sa muū yii ye loo. Ɛrɛ nɛɛ a kue pya polis, e ba bee lu sa yerebah doo kɔ alu edoo pie loo Sana. Ba bee su lo gbɛnɛ nɛɛ tɔbari kuma polis station, sɔ̄ ba ina lo kɛ̄ ba bee muɛ kɔ naā le ye bah. Gbɛnɛ nɛɛ pya polis bee ye bip kɔ: “Ɔɔ mɛɛ̄? Ɔɔ nɛɛ zaāsī yigabari sɛh nɛɛbee pya pɔrɔ ekobee?”

Dɔɔ̄na nu m nyɛŋianage bu kaāna na sɔ̄ i bɔŋanaloo bee bara fah lo edap i ɔp kuma ziī buɛ̄ a binia kɛ̄ i zue ue. I bee le aa ɛrɛ ɛɛbu mmɛ sɔ̄ ziī gbɛnɛ nɛɛ tɔbari alu lo barasī bee dā nu i gaa bee doo sa lɛɛra pya nɛɛ kɔ ba a be i be loo. Ba bee i nɛ taāŋa sa i tubonage dɛm mmɛ kɛ̄ ba yere muū loo na tɛ. M lege gaa nyɛŋiabu kɛ̄ miī bee ye dɛbɛ dɛ̄dɛɛ̄ sī doo. Na ka le ɛɛ bee obia kii kpaɛ̄ fah, e dɛ̄dɛɛ̄ ii bee wa aadee nyɔɔnɛ. Kerewo, ue na ka bee kɔ sɔ̄ a gaa bee siŋ miī lɛɛloo na tɛ naale e’ibere mɛ, a bee kɔ: “Aaloo wa nɛ a Jɛhova, nyɔnɛbee ba naa suā nu ba gaa doo.”

Ɛrɛnage dɔɔ̄na dee i bee si wee inaloo pya i manamana ba bee le barabe. I bee muɛ ziī gbara alu gbɛnɛ nɛɛ tɔbari bie be tɛ na tɛ. Lo gbɛnɛ nɛɛ tɔbari bee suā kɔ na tɛ le ka lu Pya Ekeebee Jɛhova. A bee kɔ ue nɛ aba mda kere m bee lege aba ini’ī zua. A bee kɔ: “E na anua o sii liage maā a?” M bee ye agara nɛ kɔ m lege etera le kɔ m dasī suā pio nu akiiloo Baibol sa ɛrɛ e’agatɛ̄ yira lɛɛ m gae liamaā. Na ture naa bee ye nia sa a kɔ nɛ na gbɛnɛ daɛ kɔ mm ɛrɛ enwadɛɛ̄.

Pya piya piya nu a doo wo naa bee aadee siragi. Kaɛlɛɛ wo, pya Lebanon yii loo nɛɛ sa para aara saanɛɛ. Nyɔɔwo, i bee dap kɔ ue a le bu Baibol nɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ sa sere enɔānu Baibol loo gbɛnɛ-edo aba.

BIAƐFII LO EKII DƆƆ̄NA EDO

Sɔ̄ m bee lege tɔkpa, ziī zege nɛɛdam alu Venezuela bee lu Lebanon. A bee si enɔānu bie i bɔŋanaloo sa bee nyɔɔnɛ na wuga nɛɛwa a kura Wafa bira loo iya ziī. Sɔ̄ esaa, ba bee iya ziī sa kii Venezuela wee tɔɔ̄. Bu pya kpa Wafa bee ɛm, a bee kɔ nɛ na tɛ kɔ a su dɛ̄dɛɛ̄ pya i butɔ nua Venezuela. A bee doo wo nyɔɔbee a bee ye taɛ kaāna lo emuɛ i. Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī, i bee ye gbaɛ̄tɔ̄ e dɛ̄dɛɛ̄ ii bee kiili!

I bee ina Venezuela bu zua 1953 sa i bee tɔɔ̄ Caracas, barakpaɛ̄ tɔ wa gbɛnɛ mɛnɛ. Doodoo nwīgbagbara nwiī a bee lege etera, bu mɛ wee ɛɛ sɔ̄ m muɛ gbɛnɛ mɛnɛ a gaa ɔp ye ekpedɛɛ̄ fah tɛ̄ma. Bee aga lɛɛ muɛ̄ ue lo barasī, wa sīdee doonu, wa nuede le kɛ̄ bu dee lo barasī mɛā doo gae su loo na tɛ le ka. Bu kaka, ba aa bee bɔātɛ̄ enɔ lo etɔ̄ma sɔ̄ piya nu sira.

Aā bakie kii bale: Na tɛ. Na ka. Kɛ̄ m bee le doo na ama bu zua 1953 sɔ̄ pya i butɔ bee kii Venezuela

PƆRƆ NU BEE SIRA

Loo na tɛ bee bɔātɛ̄ edumɛ. Lo ama bee i aarɛ bɔɔ nyɔnɛbee a bee le nɛɛ a wee ɛrɛ e’agaloo, sa le bu nwanaloo. Ii dapna nyɛŋiabu sɔ̄ loo ye bee dumɛ. A bee lu emuɛ kɔ a ɛrɛ dumɛ kansa, sa a bee lu ebaa ye loo. Alu nu ekiɛ̄nu kɔ a bee u sɔ̄ ziī kaɛ etɛ̄na.

A naa waɛ ekɔ kɛ̄ lo kɛ̄tɔɔ̄ ama bee i nɛ taāŋa doo. M bee le aba 13 zua lo sɔ̄. A bee i lu ziī dua loo sa i bee ɛmadɛɛ̄ kɔ i dum e’ina kuma. Bu pio sɔ̄ a bee agaloo na ka lo eyiga kɔ ye dam e’ua. Kerewo, i bee muɛ kɔ dum lege gaa kiisī, e tɛ̄maloo yerebah Jɛhova i bee egerebu. Sɔ̄ m elua 16 zua, m bee tɛɛ̄ aa secondary school bie Caracas, e a bee mɛ taɛ kaāna lo eyerebah nɛ pya na butɔ.

Na wuga nɛɛwa Sana le ye dam Rubén bee mɛ yerebah nɛ kaāna lo enyim kiisī bu taāŋabah Bari

Lo sɔ̄, na wuga nɛɛwa Sana bee iya Rubén Araujo, lo etɛ̄na aa Tɔkpa Gilɛd sa obia kii Venezuela. Ba bee biaɛfii lo ekii New York. Sɔ̄ pya na butɔ bee kɔ m yii gbɛnɛ tɔkpa, m bee yii gbɛnɛ tɔkpa li New York sa tɔɔ̄ kpaɛ̄ na wuga nɛɛwa le ye dam bie lo kɛ̄. Na wuga nɛɛwa le ye dam bee mɛ yerebah nɛ kɔ m kiisī leere bu edɔɔ̄ sɔ̄ m bee wa le kpaɛ̄. Gbaāloo wo, bu i bɔŋanaloo a wee lu ekɔ muɛ̄ ue Spain li Brooklyn, i bee ɛrɛ gbɛnɛ-edo pya wuga nɛɛdam ba ebee agaloo. Bu mɛ bee ɛɛ lo esuā loo Milton Henschel le Frederick Franz; baɛ aba aa bee si tam bie Bɛtɛl li Brooklyn.

Dee m bee liamaā bu zua 1957

Kumasɔ̄ na tua zua bie gbɛnɛ tɔkpa li New York ebee sah e’ina kuma, m bee bɔātɛ̄ e’ɛrɛ baɛ baɛ beenyiɛ kiiloo nu m su na dum daā. M ebee buū sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ ekobee ue a kɔ nu akiiloo pya Nɛɛ Kraist ba bee ɛrɛ nu ba seeasī bu esiatam Bari aābu Watchtower. M bee muɛ kɛ̄ pya sɛmdee le pya a gaa si tam Bɛtɛl ba le bu i bɔŋanaloo ɛrɛ ɛɛbu doo, e m bee gbī ebee wa. Kerewo, m sii bee lu Nɛɛ Kraist eliamaā lo sɔ̄. M bee muɛ kɔ a bɔloo kɔ m kiīloo nɛ Jɛhova. M bee doo wo sa m bee liamaā 30 biradee bu Taa Enɔɔ̄ bu zua 1957.

PYA BIAƐFII A KUĪ

Sɔ̄ m eliamaā sah, m bee ɛrɛ dɔɔ̄na nu seeasī lo a le yii bu tam sɛmdee. A bee mɛ taɛ kaāna lo esitam sɛmdee, mɛ m bee suā kɔ lo ama naale aadee waɛ. Alu nu e’aga mɛ bah ele gbɛnɛ tɔkpa sa aba lo sɔ̄ m le gaa sɛmdee. M bee ɛm kpa aā New York ma na ka le pya na wuga ba le Venezuela kɔ m ebiaɛrafii lo e’ɔbɛ si gbɛnɛ tɔkpa, sa obia kii venezuela lo esitam sɛmdee, eba bee mɛ ɛmnage ma.

M bee obia kii Caracas bu Ini’ī Enɔɔ̄ bu zua 1957. Mɛ m bee muɛ kɔ nu naa bee kiāna leere loo pya na butɔ. Ba bee ɛrɛ ebɛɛ̄ loo nɛɛ a gaa si tam lo eyerebah kuūdɛɛ̄loo butɔ. M yerebah wa nɛ doodoo wa? M bee ɛrɛ tam ziī tɔ kpooge kpugi, kerewo bee mɛ taɛ kaāna lo esɛmdee. E nu m bee le nyɔɔ lu akɛāma lo. M bee biaɛfii lo esitam sɛmdee le tam tɔ kpooge kpugi. Bu gbɛnɛ-edo zua, m bee si baɛ ka tam ama. M sii bee ɛrɛ gbɛnɛkpo nu edoo doo wo ama ale ɛrɛ ɛɛbu doo wo lɔgɔ sɔ̄.

Dɔɔ̄na nu a bee mɛ ɛɛrɛbu na sɔ̄ m bee ii Sylvia, ekpedɛɛ̄ wuga nɛɛwa a wereloo Jɛhova kaāna alu Germany. A bee nyɔɔnɛ ye tɛ le ka kii Venezuela. Sɔ̄ esaa, i bee ɛrɛ baɛ bee nwiī, i saaro bee le Michel (Mike), le i sira Samira. M gaa bee kuūnage dɛɛ̄ loo na ka. A bee i tɔɔ̄ kpaɛ̄. Kereadoo m bee ɔbɛ na tam sɛmdee nyɔɔbee kuūdɛɛ̄loo pya na butɔ, m bee kiisī lo esu mɛm zuema ue doodoo nɛɛ sɛmdee. Sylvia le mm wee si tam sɛmdee bu nwīkere sɔ̄ ɛrɛgeba sɔ̄ i ɛrɛ seseea.

DƆƆ̄NA GBƐNƐ NU M BEE DOO

Pya i miɔŋɔ bee lege tɔkpa sɔ̄ nu m bee kɔ bu bɔātɛ̄ ekobee ue ama bee mɛ siraloo. Bu kaka loo mɛ bee sukɛ̄ kaāna, sa pya le mm wee gbaa si tam kɛ̄ kpooge kpugi wee mɛ nɛ enwadɛɛ̄. Kerewo, m bee gbī kɔ ba a ɛp mɛ doodoo zooro Jɛhova. M bee kiisī lo ekɛɛrɛ nu m doo lokwa ba mɛ dap ɛp doo wo. Nyɔɔwo na wa le m bee gbaa biraloo pya kɛ̄ i su i kpugi daānu doo. Lo m ɔbɛ lo tam, elu ekpɛ gbɛnɛkpo kpugi aaloo tam mɛ nɛ. Kuma sɔ̄ lɔgɔ kɔm naa bee i le bee a, i bee kɛɛrɛ kɔ lo i doo kɔ i dum a waɛbah, i ɛrɛ kpugi ekuādɛɛ̄loo pya i ebɛɛ̄ bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄.

A naa bee waɛ edoo pya biaɛfii ama, mɛ na le wa le na ka bee mɛ yerekpotɛ̄. Nyɔɔwo, m sikɛ̄ bɔātɛ̄ tam sɛmdee dɔɔ̄na sɔ̄. Mɛ dua ɛɛbu sɛh! Dee bee i sikɛ̄ kpaānɛ dɔɔ̄na sɔ̄. Sɔ̄ sɔ̄ naa bee binia, i bee dā yereue a ɔbɛ dɛ̄dɛɛ̄ ii.

NU II BEE ƐMADƐƐ̄ SIRA!

I eree taa nwiīnɛɛdam Gabriel bee mɛā sɔ̄ ii bee ɛmadɛɛ̄

A ɛrɛ dee i dɔgtɔ bee i kɔ nɛ kɔ Sylvia esua bu. Lo ama bee i ɔbɛ kaāna! Bee i nɛ gbɛnɛ ɛɛbu, kerewo, m bee kɛɛrɛbu biaɛfii m ebee doo lo elu nɛɛ sɛmdee. E na esira loo na biaɛfii ama ani? Doodoo ziī butɔ, i bee bɔātɛ̄ ekpɛ̄naloo baɛ nwiī a gaa lee mɛā ama. Mɛ m bee lege gaa kɛɛrɛ lo a le m dapge kiisī lo esɛmdee.

Sɔ̄ i egbaara kɔnia nu i bee seeasī sah, i bee biaɛfii lo ekiisī bu i tam sɛmdee. I nwiīnɛɛdam Gabriel bee mɛā bu Nia Enɔɔ̄ bu zua 1985. Kerewo, m bee aa loo si tam tɔ kpooge kpugi sa sikɛ̄ bɔātɛ̄ na tam sɛmdee bu Ini’ī Enɔɔ̄ bu zua 1985. Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī, m bee ɛrɛ dee lo enyɔɔnɛ Kɔmitii a Kuūdɛɛ̄loo Tɔ naa tam siniātam. Mɛ lo Tɔ naa tam naa bee le Caracas lo a kura kɔ m si tam baɛ ale taa biradee bu ziī kaɛ, lo a dapge lu 50 maɛl (80 km) aā na tɔ.

I BEE KII DƆƆ̄NA KƐ̄

Lo Tɔ naa tam bee le buɛ̄ La Victoria, nyɔɔwo i bee biaɛfii doodoo ziī butɔ lo ekii La Victoria lokwa i dap tɔɔ̄ waɛloo Bɛtɛl. Lo ama bee lu gbɛnɛ nyaa loo dɛ̄dɛɛ̄ ii. Bu mɛ ɛɛ loo pya na butɔ kaāna sa m tɔgɛ wa nialoo. Kɛ̄ ba doo dogo doo yerebah mɛ nɛ kaāna. Na wuga nɛɛwa Baha bee kpɛ̄naloo ekuūdɛɛ̄loo i ka. Mike ebee ii wa, mɛ Samira le Gabriel bee lege gaa i tɔɔ̄ kpaɛ̄. Nyɔɔwo, kii La Victoria kura kɔ ba elɛɛbaloo pya wa gbo a le Caracas. Gbaāloo wo, na wa Sylvia bee nɔnage lo etɔɔ̄ bu nwīgbagbara buɛ̄ e a naale gbɛnɛ buɛ̄ pya nɛɛ mma bu. E dɛ̄dɛɛ̄ ii bee nɔ egbaa tɔɔ̄ bu ziī nwīgbagbara tɔ. Bu kaka, gbɛnɛ-edo nu bee le bu aa Caracas kii La Victoria.

Kerewo, nu bee sikɛ̄ nyaa. Gabriel bee ii wa sa Samira bee bɔātɛ̄ etɔɔ̄ nyɔɔ ye loo. Lɛɛ alu ekue Sylvia le mm nua Bɛtɛl bu zua 2007, kɛ̄ i gaa gbaage si tam mmɛ anii’ee. I saaro Mike gaa si tam doodoo ziī nɛɛ kanɛɛ sa gaa sinage tam sɛmdee gbaāloo ye wa Monica. Gabriel aa sinage tam doodoo ziī nɛɛ kanɛɛ gbaāloo ye wa Ambra bie Itali. Samira gaa si tam sɛmdee sa sinage tam Bɛtɛl aā ye tɔ.

Aā bakie kii bale: Na wa Sylvia le mm bie Tɔ naa tam li Venezuela. I saaro Mike le Monica. I nwiīnɛɛwa Samira. I nwiīnɛɛdam Gabriel le Ambra

BU MƐ ƐƐ LOO PYA NA BIAƐFII

Bu kaka, m edora booboo biaɛfii a kuī bu na dum. Mm ɛrɛ lɔgɔ ekiɛ̄nu doo pippip. Bu mɛ ɛɛ loo pya biaɛfii m edora. Bu mɛ ɛɛ kaāna loo pya dee ekpaā mɛ nɛ bu esiatam nɛ Jɛhova. Bu dɛ̄dɛɛ̄ zua ama, m emɔna kɛ̄ a lu ebɛɛ̄ lo e’ɛrɛ kaāna gbanialoo kumaloo Jɛhova doo. Kere pya biaɛfii i doo tera ale alu gbɛnɛ, a dap i nɛ efɛɛloo “a eenyɔɔ dɛ̄dɛɛ̄ suānu.” (Fil 4:6, 7) Sylvia le mm e’ɛrɛ ekpeloo lo esitam Bɛtɛl, e i emuɛna leere kɔ Jɛhova enɛa leelee pya i biaɛfii, nyɔɔbee i bee ye su nua tuatua bu i dum.