Skip to content

Skip to table of contents

O Suāge Ni?

O Suāge Ni?

Ekɔ pya Rom bee lɛɛgebaloo kɔ alu eli Jizɔs nɛɛ ba bee ka loo te, dookɛ̄ a wee lu eli nɛɛ doo ni?

GBƐNƐ-EDO nɛɛ suā nu akiiloo e’ɛma a kɔ a bee lu eka Jizɔs loo te bie taɛyɛɛ baɛ nɛɛ biu. (Mat 27:35-38) Kerewo, pio nɛɛ kɛɛrɛ kɔ Baibol naa kɔ kaka sɔ̄ a kɔ a bee lu ekwaloo ekpaloo Jizɔs sa ye li bu kɛ̄ li nɛɛ.—Maak 15:42-46.

Pio nɛɛ a anna pya ue a le bu Kpa Le Yereue ɛrɛ baɛbaɛ beenyiɛ kɔ dua nɛɛ a bee lu eka loo te doo wo elu eli ye bu sīdee a bɔloo, doodoo lili ye kɛ̄ a wee lu eli nɛɛ. Taāwo, ba yiga kɔ pya alu efɛ doodoo nɛɛ bag dogo wee dap lu eli wa bu dɔɔ̄na sīdee. Ziī gbara alu Journalist a kura Ariel Sabar, baatɛ̄ nu anua pio nɛɛ ɛp doo wo bu Smithsonian magazine, sɔ̄ a kɔ: “Kaka nɛɛ nyɔɔ gbāgbaɛ̄te bee le kpɔte a wee lu enɛ nɛɛ bag dogo a le bu buɛ̄, e pio pya enɔā gbɛnɛ kpa ɛp kɔ alu nu-mɔm lo ekɛɛrɛ kɔ pya Rom eyere kaloo dua nɛɛ a le doo wo tɛ̄maloo eli ye bu sīdee a bɔloo.” Pya Rom wee gbī ebɔbɛɛkɛɛ pya bag dogo bu gbɛnɛ sīdee, nyɔɔwo, gbɛnɛ-edo sɔ̄ ba wee lɛɛbaloo wa ekpaloo bie nyɔɔ te lokwa kanu wa ba. E lo a bia kɛ̄ wee lu etop tɛrɛbu bana ii nɛɛ.

Kerewo, pya a wee gbītɛ̄ nu akiiloo eloh kere etɔgɛ nu alu kee akiiloo pio pya Jew a bee lu efɛ. Bu zua 1968, a bee lu emuɛ ekpo-ekpo ziī gbara a bee lu efɛ bu tua sɔ̄ o’oo tup zua. Bee lu emuɛ bie bu kpoli pya Juu a le waɛ kpaɛ̄ Jerusalɛm. Pya ekpo a aaloo lo gbara bee le bu ziī ekpo ba wee kpooge ekpo-ekpo nɛɛ bu. Ekpo tɛ̄-kpɔŋ-tɔ bee le yɛɛ pya lo ekpo. Bee lu esu ekposuu alu 11.5 centimeter (4.5 in.) kaā lo ekpo tɛ̄-kpɔŋ-tɔ biiloo ebate. Sabar kɔ: “Ekpo tɛ̄-kpɔŋ-tɔ a aaloo lo gbara, lo ye bee kura Yehochanan, doo kɔ i muɛ kɔ nu Kpa Le Yereue kɔ akiiloo kɔ a bee lu eli Jizɔs bu bāna luh dap lu kaka.” A sirapie kɔ, “ekpo tɛ̄-kpɔŋ-tɔ Yehochanan lu ziī edoba a tɔgɛ nɛɛ a bee lu eka nyɔɔ gbāgbaɛ̄te bu dee Jizɔs lo pya Rom bee lɛɛbaloo kɔ alu eli ye dookɛ̄ pya Juu wee li nɛɛ doo.”

Aāloo ekpo tɛ̄-kpɔŋ-tɔ nɛɛ a bee lu emuɛ ama, a dap lu kɔ pio nɛɛ lege aa ɛrɛ keekee ekɛɛrɛ akiiloo kɛ̄ a bee lu eka Jizɔs loo te doo. Mɛ ziī nu a sirapie na kɔ, a bee lu eli pio pya bag dogo a bee lu efɛ dookɛ̄ ba wee li nɛɛ doo, e a naa bee aadee lu etop wa bie. Bu kaka, nu Baibol kɔ kumaloo ekpaloo Jizɔs kɔ a bee lu eli ye dookɛ̄ a bɔloo doo lu kaka. Pya nu a bee lu egbītɛ̄ muɛ ama yerekpotɛ̄ nu Baibol kɔ.

Lo a kuī eera na bee, Jɛhova ebee kɔ sere kɛ̄ kɔ elu eli Jizɔs bu kpoli nɛɛ mɛnɛ, e lɔgɔ nɛɛ naale edap doo kɔ nu Bari bee kɔ aa dooa gbɔ̄mɛɛ.—Ais 53:9; 55:11.