1-2. Bu mɛ sīdee na baɛ mɛnɛ bee lu kee loo ziī a, e pya amunu ebip na i kɔnia a.

DORAA i naa kɔ nu akiiloo baɛ mɛnɛ a bee le a dee kere. Ziī aba bee bɛɛ lop gā bu buɛ̄-mɛnɛ Izrɛl; e elua a bee bɛɛ baɛ gā bu buɛ̄-mɛnɛ Juda. Kereadoo ba bee tɔɔ̄dum keekee sɔ̄, ba bee doo pya nu a bee ziī. Baɛ mɛnɛ ama bee lɛɛbeekɛɛ̄ Jɛhova sa doo kɔ pya ye nɛɛ a si pɔrɔ. Baɛ aba bee taāŋabah yɔ sa fɛ nɛɛ. Kerewo, a ɛrɛ nu a bee lu kee a le yɛɛ baɛ nɛɛ ama. Ziī aba bee kiisī lo edoo bag dogo mmɛ sɔ̄ a u, mɛ elua bee kiiya e a bee lu e’aaloo gbɛnɛ pɔrɔ ebee si ye nɛ. Ba bee le mɛɛ̄ ni?

² Wa bee bee le Ahab mɛnɛ Izrɛl, le Manasɛ mɛnɛ Juda. Kee a bee le yɛɛ baɛ nɛɛ ama dap i tɔgɛ gbɛnɛ-edo nu akiiloo ekobee ue a kuī ama, lo a le kikiiya. (Doonu 17:30; Rom 3:23) Ena kikiiya a, e a wee lu etɔgɛ bu mɛ sīdee? Alu ebɛɛ̄ kɔ i suā nyɔnɛbee i gbī kɔ Jɛhova a aaloo i nɛ sɔ̄ i si pɔrɔ. Lo esuā ture pya ebip ama, i nɔ nu akiiloo kɛ̄ baɛ mɛnɛ ama bee tɔɔ̄dum doo sa i ɛp pya nu i wa dap nɔ aāloo. Lɛɛ i ɛp nu Jizɔs bee tɔgɛ akiiloo kikiiya.

3. Ahab bee le mɛ dua mɛnɛ ni?

³ Ahab na a bee lu lo eree ɛrɛba mɛnɛ a bee bɛɛ lop gā bu buɛ̄-mɛnɛ Izrɛl a. A bee ii Jezibɛl, lo a bee le sira mɛnɛ Saidon. E lo buɛ̄ bee le edonyɔɔ a ɛrɛ zɔ lo a bee le dee mmnyɔɔ. Nyɔnɛbee Ahab bee ii Jezibɛl a, lo ama bee dap yere mɛnɛ pya Izrɛl. Mɛ a bee gbeenage gbanialoo ba bee ɛrɛ kumaloo Jɛhova. Jezibɛl wee taāŋabah Baal, e a bee zū Ahab kɔ a yɛgɛ pɔrɔ ekwɔ sīdee taāŋabah ama, lo ba  wee kunagā bie bu tɔkaɛ sa sunage wa nwiī wɔma zɔɔ. Lɔgɔ nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jɛhova naa bee lu puɛ sɔ̄ Jezibɛl aa bee bɛɛ. A bee fɛ gbɛnɛ-edo aba. (1 Mɛnɛ 18:13) Ahab alɛɛ loo bee “bee piya kɛ̄ sī Jɛhova ee dɛ̄dɛɛ̄ pya a bee ye dasī.” (1 Mɛnɛ 16:30) Jɛhova naa bee ɛp pya nu Ahab le Jezibɛl aa bee doo tɛrɛ. A bee muɛ dɛ̄dɛɛ̄ ɛɛ. Nyɔɔ toesaɛ̄ Jɛhova ɛrɛ, a bee lɛɛra nɛɛ zue ue Elaija kɔ a zuurabahtɔ̄ pya ye nɛɛ lokwa ba kiiya sa ye taāŋabah. Mɛ Ahab le Jezibɛl naa bee yiga egbaɛ̄tɔ̄.

4. Amunu kpɔte na Jɛhova bee kɔ esue nua nyɔɔ Ahab a, e Ahab bee doo dogo doodoo wa?

⁴ Bu kpɛdumɛ, egerebu Jɛhova bee ina kuma. A bee lɛɛra nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Elaija kɔ a kɔ nɛ Ahab le Jezibɛl kɛ̄ a gaa le esue kpɔte wa nua nyɔɔ doo. Elu egbeesī dɛ̄dɛɛ̄ pya wa manamana. Pya ue Elaija bee kɔ bee ziloo Ahab kaāna! A bee lu nyɛŋia kɔ gbara a bee eeloo nɛ nyɔɔ ama sikɛ̄ “su loo ye kuma kɛ̄.”​—⁠1 Mɛnɛ 21:​19-29.

5-6. Pya ena a tɔgɛ kɔ Ahab naa bee kiiya kaāna a?

⁵ Kereadoo Ahab bee kumalookɛ̄ lo sɔ̄, nu a sikɛ̄ doo sɔ̄ esaa tɔgɛ kɔ a naa bee kiiya kaāna. A naa bee piiga lo elɛɛ taāŋabah Baal bu ye buɛ̄-mɛnɛ. E a naa bee yerekpotɛ̄ taāŋabah Jɛhova. Pya dɔɔ̄na nu Ahab bee sikɛ̄ doo tɔgɛnage kɔ a naa bee kiiya kaāna.

⁶ Sɔ̄ esaa, Ahab bee kue Mɛnɛ Juda a bee lee lo ye bee kura Jehoshafat kɔ a nyɔɔnɛe ye wee bebe loo Pya Siria, Jehoshafat bee lɛra ekɛɛrɛ kɔ ba edaesī bip ue aā nu nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jɛhova lɛɛ ba gae kiie uwe be nɔ̄. Tua sɔ̄, Ahab naa bee yiga, sa a kɔ: “Ziī dɔɔ̄na nɛɛ siga, nɛɛ i dap bip nu aā nu Jɛhova ye tɛ̄ma bah, Maikaia nwī Imla; mɛ m baa ye loo, nyɔnɛbee a naa wee zue le nu mɛ kumaloo, mɛ aba pɔrɔ nu.” Kerewo, ba bee bip ue aā nu nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Maikaia. Taɛ nu Ahab bee ɛmadɛɛ̄ kɔ ekɔe ye kumaloo na a kɔnage a, lo nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ bee kɔ pɔrɔ yereue ye nɛ! Taā lo pɔrɔ nɛɛ a kura Ahab kiiya sa bara Jɛhova kɔ a aaeloo ye nɛ, a bee top lo nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ tɛrɛ tɔ kpɔgɔrɔ. (1 Mɛnɛ 22:​7-9, 23, 27) Kereadoo lo mɛnɛ bee yere lo nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ kpɔgɔrɔ, a naa bee dap kpaɛ̄ ye ue kɔ aa dooa. A bee lu efɛ Ahab bie uwe lo nɔ̄.​—⁠1 Mɛnɛ 22:​34-38.

7. Jɛhova bee kɔ ue kumaloo Ahab sɔ̄ e’ua sah doodoo wa?

⁷ Sɔ̄ Ahab e’ua sah, Jɛhova bee tɔgɛ kɛ̄ a bee ɛmadɛɛ̄ lo nɛɛ doo. Sɔ̄ Mɛnɛ Jehoshafat bee ina be bu kpoogaloo, Jɛhova bee lɛɛra nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jehu siā wee kāmɛnɛ ye kɔ a naa bɔloo kɔ ebee nyɔɔnɛ Ahab daniā lɔgɔ nu. Nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jɛhova bee kɔ: “Bɔgeloo kɔ o yerebah nɛ nɛɛ bag dogo sa wereloo pya a baaloo Jɛhova?” (2 Edoo 19:​1, 2) Nyaawo naa kɛɛrɛ: Lo Ahab bee kiiya kaāna, bu kaka lo nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ naale ebee kɔ alu nɛɛ bag dogo sa baaloo Jɛhova. A sirapie kɔ kere Ahab bee tɔgɛ kɔ pɔrɔ nu a bee dooe kiɛ̄e ye, kerewo a naa bee kiiya kaāna.

8. Ena i dap nɔ akiiloo kikiiya aāloo edoba Ahab a?

⁸ Ena i dap nɔ aāloo edoba Ahab a? Ahab bee nwaabah kumalookɛ̄, sɔ̄ a bee dā sɔ̄ Elaija bee kɔ elu esu kpɔte nua nyɔɔ pya ye butɔ. A bee le taɛ nu a bɔloo edoo. Mɛ pya nu a sikɛ̄ doo tɔgɛ kɔ a naa bee kiiya aābu ye beenyiɛ. Nyɔɔwo, kaāna kikiiya eenyɔɔ aba ɛ’ɛrɛ ekiɛ̄nu loo piya nu  i bee doo. Doraa i kɔ nu akiiloo dɔɔ̄na edoba lo eyerebah i nɛ kɔ i dābeeloo nu kaāna kikiiya kura.

9. Manasɛ bee le mɛ dua mɛnɛ ni?

⁹ Manasɛ bee lu mɛnɛ-buɛ̄ Juda, sɔ̄ nu alu lop tup zua etɛ̄na. Alɛ bee dap gbedɛɛ̄ ee Ahab! Baibol kɔ: “A bee doo gbɛnɛ-edo piya nu kɛ̄ sī Jɛhova, sa doo kɔ a ɛrɛ saŋ.” (2 Edoo 33:​1-9) Manasɛ bee wugara da wɔp zɔɔ nɛ pya ekwɔ bari, sa bee wunage ziī nwīnɛɛ-pie a bee lu e’ɔ, lo a dap lu bera nwībari leelee bie taɛ bu tɔkaɛ Jɛhova! A bee le nɛɛ taā, nɛɛ kɔ nu esira, nɛɛ bip nu, le nɛɛ doogi edonu. Gbaāloo wo, a “bee egara gbɛnɛ-edo miī ue naa bee.” A bee fɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ sa “ɔp [pya] ye nwiīnɛɛdam doodoo zɔɔ” nɛ pya ekwɔ bari.​—⁠2 Mɛnɛ 21:​6, 7, 10, 11, 16.

10. Bu mɛ sīdee na Jɛhova bee kāmɛnɛ Manasɛ a, e lo mɛnɛ bee doo dogo doodoo wa?

¹⁰ Doodoo Ahab, Manasɛ bee erabee sa naa bee su zuurabahtɔ̄ Jɛhova bee ye nɛ tɛ̄maloo pya ye nɛɛ mɔmanudɛɛ̄. Bu kpɛdumɛ, “Jɛhova bee doo kɔ pya a aara gbɛnɛ gbo nɔ̄ lo mɛnɛ-buɛ̄ Asiria alu . . . nyɔɔ [Judah], pya a bee aa Manasɛ tɛ̄maloo pio kɔm sa bee su kpɔghɔrɔ-tɔ nwīkpɔrɔ ye bɔma sa ye su kuma Babilon.” A bee sira kɔ, Manasɛ bee ɛrɛ gbɛnɛ ekɛɛrɛ akiiloo pya nu edoora sɔ̄ a bee le tɔ kpɔgɔrɔ li dɔɔ̄na buɛ̄. A “su loo ye kuma kɛ̄ gbɛnɛ kɛ̄ sī Bari pya ye tɛ.” A bee doonage eewo. “A bee bara ewonu bah Jɛhova ye Bari.” Bu kaka, Manasɛ “bee [kiisī lo eyere] kara ye nɛ.” Lo pɔrɔ gbara bee bɔātɛ̄ enyaa. A bee bɔātɛ̄ e’ɛp Jɛhova nua “ye Bari,” sa biibahkɛ̄ ye yere kara nɛ.—2 Edoo 33:​10-13.

11. Dookɛ̄ 2 Nu a bee lu edoo 33:​15, 16 kɔ doo, mɛ sīdee na Manasɛ bee tɔgɛ kɔ a kiiyae kaāna a?

¹¹ Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī, Jɛhova bee agara kara Manasɛ. A bee muɛ kɔ lo nɛɛ kiiya kaāna aābu ye beenyiɛ aāloo pya nu a kɔ bu ye kara. Jɛhova bee gbaɛ̄tɔ̄loo bara Manasɛ sa ye sikɛ̄ su nua mɛnɛ-buɛ̄. Manasɛ bee su dee a ye kpaānɛ daānu lo etɔgɛ dua kɛ̄ a kiiya doo. A bee doo nu Ahab naa bee doo. A bee nyaana ye elap dogo. A bee su mɛm beā ekwɔ sīdee taāŋabah sa yerekpotɛ̄ kaka taāŋabah. (Buū 2 Nu a bee lu edoo 33:​15, 16.) Bu kaka, lo ama gbī mɛm le yira, nyɔnɛbee Manasɛ ebee ɛrɛ pɔrɔ pah nyɔɔ pya ye butɔ, pya kabaari, le dɛ̄dɛɛ̄ pya ye nɛɛ bu gbɛnɛ-edo zua. Mɛ nyaawo, sɔ̄ Manasɛ e’ana ama, a bee piiga lo ekwabaloo pio pɔrɔ pɔrɔ nu a bee doo. Naadaba, ye dogo bee ɛrɛ kaāna pah nyɔɔ nwiī ye nwiī a kura Josaia  lo a bee lu mɛnɛ a lee sɔ̄ a bee bɛɛ.—2 Mɛnɛ 22:​1, 2.

12. Ena i dap nɔ akiiloo kikiiya aāloo edoba Manasɛ a?

¹² Ena i dap nɔ aāloo edoba Manasɛ a? A bee kumaloo kɛ̄ sa doonage nu a eewo. A bee yere kara bara toesaɛ̄. Sa a bee nyaana ye elap dogo. A bee piiga lo ekwabaloo pya pɔrɔ nu a bee doo, sa piiganage lo etaāŋabah Jɛhova sa yerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a doonage wo. Edoba Manasɛ doo kɔ kunɛ pya esia gbɛnɛ pɔrɔ a ɛrɛnage bɛābu. I muɛ pya nu a tɔgɛ kɔ Jɛhova Bari “lu le sa aaloo pɔrɔ.” (Yɔɔ 86:⁠5) Jɛhova e’aaloo nɛ ɛrɛgeba nɛɛ a kiiya kaāna.

13. Naa nɛ edoba a tɔgɛ ziī nu a kuī akiiloo kaāna kikiiya.

¹³ Manasɛ bee doo nu a eenyɔɔ aba ɛ’ɛrɛ ekiɛ̄nu loo pya pɔrɔ pɔrɔ nu a bee doo. Lo ama tɔgɛ i ziī nu a kuī akiiloo kaāna kikiiya. Naa ɛp edoba ama: O bee si kɛ̄ ba wee kwa fituru kɔ ba a oore a fituru. Mɛ taā lo nɛɛ oo nu a nɛ fituru, a nɛ a kɛ̄kɔɔ̄. O suge ni? Eeye doo pippip! E lo a le lo nɛɛ a wee oo nu kɔ a nɛ kɔ lo kɛ̄kɔɔ̄ lu ziī gbɛnɛ nu alu esu kwaā lo fituru, o suge ni? Eeye, oo lee sunage doo pippip! Bu aba lo sīdee, Jɛhova gbī kɔ pya a si pɔrɔ a kiiya. Lo a le nɛɛ a bee si pɔrɔ a, ɛrɛ ekiɛ̄nu akiiloo pɔrɔ a bee si, a lee. Ɛ’ɛrɛ ekiɛ̄nu doo wo lu ziī gbɛnɛ gah loo kikiiya, mɛ a naale kuma nu kaāna kikiiya lu lo. Dɔɔ̄na ena alu ebɛɛ̄ a? I nɔ gbɛnɛ-edo nu aāloo kam Jizɔs bee kɔ.

14. Dookɛ̄ kam Jizɔs tɔgɛ doo, ena lo nwiī pee zɔ bee dasī doo lo etɔgɛ kɔ ekiiyae a?

¹⁴ Jizɔs bee kɔ eloh a tɔaloo nɛɛ akiiloo nwiī pee zɔ, lo alu e’ɛm bu kpa Luk 15:​11-32. Ziī zege nwiīnɛɛdam bee lɛɛbeekɛɛ̄ ye tɛ, lab nu aa be, sa kii “ebini buɛ̄.” A bee tɔɔ̄dum pe sa yii bu dum kunagā bie lo kɛ̄. Kerewo, sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ bee ye agaloo a bee kɛɛrɛbu pya pɔrɔ biaɛfii a bee doo. A bee kɛɛrɛbu kɛ̄ nu bee ye lee loo doo sɔ̄ a bee le tɔ ye tɛ. Dookɛ̄ Jizɔs kɔ doo, a bee sikɛ̄ “suāloo ye.” A bee biaɛfii lo e’obia kii be, sa bara ye tɛ kɔ a aaeloo ye nɛ. Bee lee sɔ̄ lo nwiīnɛɛdam suā kɔ edoorae gbɛnɛ-edo biaɛfii a bee piya. Mɛ ekɔ lo ama gbɔɛ̄ge ni? Eeye. Alu ebɛɛ̄ kɔ a nyaana ye elap dogo!

15. Bu mɛ sīdee na nwiī pee zɔ a le bu kam Jizɔs tɔgɛ kaāna kikiiya a?

¹⁵ Lo nwiī pee zɔ bee tɔgɛ kɔ ekiiyae kaāna. A bee obia kii be. Lɛɛ sɔ̄ a e’inaloo ye tɛ, a bee kɔ: “M edoora pɔrɔ loo bunyɔɔ le o kɛ̄sī, mm bɔnaloo ekue mɛ o nwiī.” (Luk 15:21) Kɛ̄ lo zege nwiīnɛɛdam kɔ ye pɔrɔ siā doo tɔgɛ kɔ a bee gbī ekwa ye gbanialoo kumaloo Jɛhova. A bee suānage kɔ pya ye elap dogo bee  ziloo ye tɛ. Sa a bee kpɛ̄naloo lo esitam lokwa ye tɛ ye sikɛ̄ ɛrɛ ewonu loo, kere a kura kɔ esitam doodoo ziī pya ye nɛɛ tam! (Luk 15:19) Kam ama naale kunɛ eloh a aadee kpeloo edā. Pya nu a tɔgɛ dap yerebah nɛ pya kanɛɛ bu bɔŋɔnaloo kɔ ba a suā sɛh ziī nɛɛ a bee si gbɛnɛ pɔrɔ ekiiyage naa e.

16. Ena anua a dap agabah pya kanɛɛ kɔ ba a suā lo a le ziī nɛɛ ekiiyage kaāna a?

¹⁶ A naa lu nu a waɛ kɔ pya kanɛɛ a suā sɛh ziī nɛɛ a bee si gbɛnɛ pɔrɔ ekiiyage kaāna naa e. Ena anua a? Pya kanɛɛ naa suā nu a le bu beenyiɛ nɛɛ, nyɔɔwo, ba ɛrɛ enyɔɔnɛ nu ba muɛ lo a tɔgɛ kɔ wa wuga a bee si pɔrɔ a, ekiiya kaāna aaloo ye pɔrɔ. Pio sɔ̄, ziī nɛɛ dap ɛmɛnɛbee si gbɛnɛ pɔrɔ mmɛ lo kɛ̄ sɔ̄ pya kanɛɛ ye zɔŋia ba naa muɛ lɔgɔ nu a tɔgɛ kɔ ekiiya kaāna.

17. (a) Amunu edoba na a tɔgɛ kɔ ɛ’ɛrɛ ekiɛ̄nu naa aadee kura kɔ ziī nɛɛ ekiiya kaāna a? (b) Dookɛ̄ alu ebaatɛ̄ doo bu 2 Pya Kɔrint 7:​11, ena alu e’ɛmadɛɛ̄ aābah nɛɛ a kiiya kaāna a?

¹⁷ Naa ɛp ziī edoba ama. Ziī wuga nɛɛdam aa bee kue wa dɔɔ̄na nɛɛ bu gbɛnɛ-edo zua. Taā a gbī yerebah aābah pya kanɛɛ, a gɔ̄ lo pɔrɔ lɛɛloo ye wa, pya ye gbo, le pya kanɛɛ. Bu kpɛdumɛ, a bee ɛɛa’ee. Sɔ̄ pya kanɛɛ bee doo kɔ a suā kɔ a ɛrɛ nu a tɔgɛ kɔ aa kue wa dɔɔ̄na nɛɛ, a bee yiga kɔ a dooe sa a bee bee kɔ nu a bee doo kiɛ̄ ye. Ekɔ lo ama tɔgɛge kɔ ekiiya ni? Eeye. Pya kanɛɛ a le bu lo ue ɛrɛ emuɛ nu a eenyɔɔ aba ɛrɛ ekiɛ̄nu. Nu a bee doo ama naa bee le kunɛ ekwɔ a bee tɛɛ̄ aba ziī sɔ̄, mɛ aa bee doogi pɔrɔ ama bu gbɛnɛ-edo zua. E lo nɛɛ a bee si pɔrɔ a, naa bee su ye loo siā wee kɔā nɛ pya kanɛɛ, taāwo a bee le dɔɔ̄na nɛɛ na a kpɛa nɛ pya kanɛɛ a. Nyɔɔwo, lu ebɛɛ̄ kɔ pya kanɛɛ a dasī muɛ nu a tɔgɛ kɔ lo nɛɛ ekiiya kaāna aabu ye ekɛɛrɛ, kɛ̄ nu ye tɔɔ̄loo doo, le bu ye dogo. (Buū 2 Pya Kɔrint 7:11.) A dap su sɔ̄ bah lo nɛɛ lɛɛ a gae doo pya nyaa alu ebɛɛ̄ ama. E a dap sira kɔ elu ekpo lo nɛɛ lɛɛ bu bɔŋanaloo.​—⁠1 Kɔr 5:​11-13; 6:​9, 10.

18. Mɛ sīdee na nɛɛ alu ekpo lɛɛ bu bɔŋanaloo etɔgɛ kɔ ekiiyae kaāna a, e ena esira aabu a?

¹⁸ Lokwa nɛɛ a bee lu ekpo lɛɛ bu bɔŋanaloo dap tɔgɛ kɔ ekiiyae kaāna, a ɛrɛ ewee lu enɔānu dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ sa su zuurabahtɔ̄ a aabah pya kanɛɛ kɔ a wee yere kara sa nɔ nu nyɔɔ ye loo. A ɛrɛ enwaɛdɛɛ̄ sa kpooraloo lɛɛloo pya nu a bee doo kɔ a si gbɛnɛ pɔrɔ a. Lo a piiga kaāna lo ekwa ye gbanialoo kumaloo Jɛhova, a dap dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ Jɛhova e’aaloo ye nɛ sa pya kanɛɛ e’obia ye su yere bu bɔŋanaloo. Kɛādoo, sɔ̄ pya kanɛɛ aa aabaloo  ue nɛɛ a si pɔrɔ, ba wee aabaloo ziī ziī ɛɛ bu keekee sīdee dɛɛa nyɔɔ lo kɛ̄tɔɔ̄, dookɛ̄ a bɔloo doo, sa naa agabah bu wa biaɛ.

19. Pya ena a legara bu kaāna kikiiya a? (Ezekiel 33:​14-16)

¹⁹ Dookɛ̄ i enɔā doo, kaāna kikiiya eenyɔɔ aba aadee kɔ a kiɛ̄e i kɔ i bee dooe pɔrɔ nu. Pya nu a le bu na kɔ lo nɛɛ enyaa bu ye ekɛɛrɛ le beenyiɛ sa lo ama edoo kɔ a doo nu a lee. Nu a lenage bu na kɔ elɛɛbaloo pɔrɔ dogo, nyaa sa sikɛ̄ kiā bu sīdee Jɛhova gbī. (Buū Ezekiel 33:​14-16.) Tua nu a bɔloo kɔ nɛɛ a bee si gbɛnɛ pɔrɔ a doo na lo ekwa ye gbanialoo kumaloo Jɛhova.

20-21. Bu mɛ sīdee na i dap yerebah nɛ nɛɛ a si gbɛnɛ pɔrɔ a?

²⁰ Jizɔs bee baatɛ̄ ziī gbɛnɛ gah loo ye esiatam sɔ̄ a kɔ: “[M] bee lu wee kue . . . pya pɔrɔ lo ekiiya.” (Luk 5:32) Nu a bɔnage loo kɔ ili i doo lo. Lo a le i suā kɔ ziī i kaāna gbo esia gbɛnɛ pɔrɔ. Ena i doo a?

²¹ Lo i piiga lo egɔ̄ pɔrɔ i gbo bee si, i gbee ye nu loo. Dua epiaga a le doo wo naale ekiisī leere nyɔnɛbee Jɛhova aa muɛ. (Kam 5:​21, 22; 28:13) O dap yerebah nɛ o gbo tɛ̄maloo edoo kɔ a suā kɔ pya kanɛɛ gbī eyerebah ye nɛ. Lo o gbo naa gbī ekɔ ye pɔrɔ nɛ pya kanɛɛ, olo kɔ wa nɛ; tɛ̄maloo edoo wo o tɔgɛ kɔ o waa gbī eyerebah ye nɛ. Nyɔnɛbee lo a naa doo wo, a dap gbee gbanialoo a ɛrɛ kumaloo Jɛhova!

22. Ena i nɔ bu elua ekobee ue li a?

²² E lo ebialoo si gbɛnɛ pɔrɔ bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ sa pya kanɛɛ biaɛfii kɔ elu ekpo ye lɛɛ bu bɔŋanaloo ni a? Ekɔ a kurage kɔ a naa lu etɔge ye toesaɛ̄ loo ni? Bu elua ekobee ue li, i kɔnia kɛ̄ Jɛhova kāmɛnɛ pya a si pɔrɔ bu sīdee toesaɛ̄ le loo doo, le kɛ̄ i ye dap nɔ doo.