Skip to content

Skip to table of contents

Ebip Pya A Buū Bip

Ebip Pya A Buū Bip

Ekɔ pya Izrɛl bee ɛrɛge dɔɔ̄na nuede kaɛlɛɛ mana le enuɛ̄ sɔ̄ ba bee le bu kpo-sagara-wii ni?

Mana bee le nuede pya Izrɛl wee de gbɛnɛkpo sɔ̄ sɔ̄ ba bee le bu kpo-sagara-wii loo 40 zua a. (A’aa 16:35) Jɛhova bee wa nɛnage enuɛ̄ a kura quail baɛ sɔ̄. (A’aa 16:12, 13; Buā 11:31) Pya Izrɛl bee ɛrɛnage dɔɔ̄na nuede ba wee de, kerewo a naa bee kuīkpo.

Bu edoba, pio sɔ̄ Jɛhova bee ture pya ye nɛɛ kuma “kɛ̄ etɔɔ̄ fɛɛrɛloo,” kɛ̄ ba e’ɛrɛ pya nu a wa bɛɛ̄ doodoo maā e’ɔ̄ le nuede. (Buā 10:33) Ziī yɛɛ pya lo kɛ̄ na ziī kɛ̄ a lee kaāna a le Elim, “kɛ̄ lop le baɛ ezi-maā le taa tup le lop te-zoo bee le,” lo a le date palm, (alu dua zoo a wee le pio barasī Africa le Asia). (A’aa 15:27) Kpa a kura Plants of the Bible kɔ lo zoo “wee le gbɛnɛ-edo kɛ̄, . . . a wee dum bu kpo-sagara-wii, sa doo kɔ gbɛnɛ-edo miliɔn nɛɛ a ɛrɛ nuede, nɔɔ̄, le kɛ̄ etɔɔ̄.”

Pya Izrɛl bee dapnage yira bie ziī kɛ̄ nu wee zii kaāna alu ekure Feiran anii’ee, lo alu ziī kɛ̄ eba maā Feiran wee tɛɛ̄. a Kpa a kura Discovering the World of the Bible kɔ lo tɛɛ̄ maā ale lo eba maā nyɔɔ “lu 81 maɛl [130 km], alu ziī eba maā a nyɔɔ kaāna sa kpedɛɛ̄, e alu maā alu esuāloo kaāna a tɛɛ̄ kpaɛ̄ kpokɛ̄ Sinai.” A kɔnage kɔ: “Nu alu 28 maɛl [45 km] aā kɛ̄ lo eba maā bɔātɛ̄, zoo-laden legara bu nu alu 3-maɛl, [4.8 km] nyɔɔ kɛ̄ nu wee ziī kaāna loo kpokɛ̄ Feiran alu 2,000 feet [610 m] kii nyɔɔ. Alu ziī kɛ̄ nu lee kaāna loo Sinai. Gbɛnɛ-edo pya zoo ama edora kɔ pya nɛɛ alu wee tɔɔ̄ lo kɛ̄ aā a dee kere.”

Pya Date palm a le kɛ̄ nu wee dum kaāna loo Feiran

Sɔ̄ pya Izrɛl bee aa Ijipt, ba bee aara flour ba nuɛŋ, bɔri tuŋ ekiā bu, e ba bee dapnage aara pio kpakpaa le nɔɔ̄. Kerewo, pya nu ama naa bee biɛ̄. Pya lo nɛɛ bee aara “gbɛnɛ-edo nam, gbo pee le naana le gbo nam.” (A’aa 12:34-39) Mɛ nyɔɔ kɛ̄ kɛ̄tɔɔ̄ bee aga bie bu kpo-sagara-wii doo, buā nam ba bee aara bee dap sikɛ̄ kiikɛ̄ kaāna. Dap lu kɔ ba bee ba pio ɛɛ, sa su siga waāna zɔɔ nɛ Bari, e ba bee sunage siga waāna zɔɔ nɛ yɔ. b (Doonu 7:39-43) Kerewo, sɔ̄ Jɛhova bee kɔ: “Pya bui miɔŋɔ gaa le lu pya tɔɔ̄loo naana pee bu kpo-sagara-wii loo 40 zua” nyɔɔ kɔ ba naa ɛrɛ yira, tɔgɛ kɔ ba bee kpɔānage nam. (Buā 14:33) Nyɔɔwo, a kura kɔ ba bee ɛrɛ ma-nam le nam eba aāloo pya nam ba bee kpɔā, mɛ a naa bee dap gbɔ̄mɛ loo nu alu taa miliɔn pya nɛɛ bu 40 zua ba bee tɔɔ̄ bu kpo-sagara-wii. c

Mɛ kɛ̄ na ba wee ɛrɛ maā le nuede ba wee nɛ pya lo nam aā ani? d Bu sɔ̄ akii adumɛ ama, dap kura kɔ boo wee dɔɔ kaāna sa doo kɔ ebie a dum bu kpo-sagara-wii. Insight on the Scriptures, Volume 1, kɔ, bu 3500 zua akii adumɛ a “maā wee mma barasī Arabia eekɛ̄ a le doo anii’ee. Pya kɛ̄ a toga ale pya pɛɛkɛ̄ a legara, lo a bee lu eba maā sɔ̄ akii adumɛ a, tɔgɛ kɔ sɔ̄ akii adumɛ a boo wee dɔɔ kaāna sa doo kɔ gbɛnɛ-edo eba maā a le.” Kerewo, bɔɔ wee le bu kpo-sagara-wii sa lɔgɔ nɛɛ naa wee tɔɔ̄. (Deut 8:14-16) Lo Jɛhova naa bee doo kɔ alu e’ɛrɛ maā bu nyɛŋia sīdee, pya Izrɛl le wa nam ebee u.—A’aa 15:22-25; 17:1-6; Buā 20:2, 11.

Mozis bee kɔ nɛ pya Izrɛl kɔ Jɛhova bee wa nɛ mana “lokwa . . . [ba] suā kɔmɛ nɛɛ naa tɔɔ̄ dum tɛ̄maloo aba fituru, mɛ nɛɛ tɔɔ̄ dum tɛ̄maloo ɛrɛgeba nu a aa nu Jɛhova sira.”—Deut 8:3.

a Buū Watchtower May 1, 1992, 24-25 naɛsī.

b Baibol kɔ nu akiiloo baɛ sɔ̄ pya Izrɛl bee su nam waāna zɔɔ nɛ Jɛhova bie bu kpo-sagara-wii. Tua sɔ̄ bee le sɔ̄ aa bee lu etubobaloo pya ewɔp; e lo eree baɛ sɔ̄ bee le dee Doonu Tɛɛ̄-yee. Baɛ doodoonu ama bee dooa bu zua 1512 B.C.E., lo a le eree baɛ zua aā sɔ̄ pya Izrɛl bee aa Ijipt.—Lev 8:14–9:24; Buā 9:1-5.

c Waɛloo kuma 40 zua pya Izrɛl bee tɔma bu kpo-sagara-wii, ba bee ɛrɛ gbɛnɛ-edo nam aā uwe nɔ̄. (Buā 31:32-34) Kerewo, ba bee lege aa de mana mmɛ sɔ̄ ba ina Buɛ̄ A Bee Lu Eyira Yii Loo.—Josh 5:10-12.

d Lɔgɔ nu a tɔgɛ kɔ pya lo nam bee de mana naale, nyɔnɛbee a bee lu kuma lo ziī ziī nɛɛ edap de na ba wee su a.—A’aa 16:15, 16.