1-2. Dookɛ̄ edoba Angelito tɔgɛ doo, e na ziī ziī ii ɛrɛ edoo a?

EKƆ o tɛ le o ka lu Pya Ekeebee Jɛhova ni? Lo a le wo, suā kɔ oo le edap dɔkɛ̄ ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova nyɔnɛbee alaba ɛrɛ. Kere i tɛ le i ka taāŋabah Jɛhova ale ba naa taāŋa ye bah, ziī ziī ii ɛrɛ epiiga lo e’agɛrɛtɛ̄ i gbanialoo kiikɛ̄ a le.

² Naa kɛɛrɛ nu a bee sira loo ziī wuga nɛɛdam a kura Angelito. Pya ye butɔ bee le pya Ekeebee. Kerewo, sɔ̄ a bee le zege, a naa bee tɔɔ̄ waɛloo Bari kaāna. A bee kɔ: “M gaa bee taāŋabah Jɛhova nyɔnɛbee m bee gbī edoo nu pya na butɔ gaa bee doo.” Angelito bee biaɛfii lo esu sɔ̄ nɔā Muɛ̄ Ue Bari sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ, sa a bee bɔātɛ̄ yere kara nɛ Jɛhova dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄. E na a bee sira aabu a? Angelito bee kɔ, “M suā kɔ aba sīdee etɔɔ̄ waɛloo na Tɛ Jɛhova leere na lo esuā ye loo kaāna. Edoba Angelito doo kɔ i bip kɔ: Amunu kee na a le yɛɛ aadee suāloo Jɛhova le suā ye loo leere a? E i suāloo Jɛhova leere doodoo wa?

3. Amunu kee na a le yɛɛ aadee suāloo Jɛhova le suā ye loo leere a?

³ I dap kɔ ziī nɛɛ suāloo Jɛhova lo a suā ye bee ale a suā nu akiiloo pio nu ekɔa le nu edora. Mɛ suāloo Jɛhova leere eenyɔɔ wo. Lu ebɛɛ̄ kɔ i su sɔ̄ nɔā nu  akiiloo Jɛhova le pya ye le elap dogo. Aba nu edoo kɔ i dābeeloo nu anua a kɔ ue sa doo nu dookɛ̄ a doo lo. Lo ama eyerebah i nɛ kɔ i suā lo a le i ekɛɛrɛ, pya i biaɛfii, le i dogo niage ye. Aba sɔ̄ i suā nu Jɛhova gbī kɔ i doo, lu ebɛɛ̄ kɔ i doo dogo a gbanialoo nu i nɔ.

4. Bu mɛ sīdee na nɔ pya edoba a le bu Baibol edap i yerebah nɛ a?

⁴ Pya nɛɛ dap i kɛgɛ nyɔɔbee i gbī etaāŋabah Jɛhova, e ba dap i gbanasī sɔ̄ i bɔātɛ̄ esi enɔānu. Kerewo, lo i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova, a naale elɛɛ i baloo. I gaa le nyɔɔnɛ Bari ɛrɛ le gbanialoo lo etɔɔ̄ ina deedee. Mɛ, i dapge suāloo Jɛhova leere ni? Aiī, i dap! Edoba pya nɛɛ a naa mmana doodoo Mozis le Mɛnɛ Devid, tɔgɛ kɔ i dap doo wo. Kuma sɔ̄ i gaa nɔ wa edoba, i agara baɛ ebip a kɔ: Ba bee suāloo Jɛhova doodoo wa? E e na i dap nɔ aāloo wa edoba a?

5. Ena Mozis bee biaɛfii lo edoo a?

⁵ Mozis bee su nu a nɔ yere bu dogo. Sɔ̄ Mozis ebee lu 40 zua, a bee biaɛfii lo egbaaloo pya nɛɛ Bari, lo a le pya Hibru, taā a doo alu esuā ye loo nua “nwiī sira Fɛro.” (Hib 11:24) Mozis bee lɛɛbaloo gbɛnɛ dɔ ka. Tɛ̄maloo e yerekpotɛ̄ pya Hibru, pya a bee lu zooro bu buɛ̄ Ijipt a, a gaa bee yere saŋ bu Fɛro gbɛnɛ mɛnɛ pya Ijipt a ɛrɛ ekpo, lo ba bee ɛp nua wa bari. Mɛ̄ dua e’agatɛ̄ yira sɛh! Mozis bee ture nyiɛ loo Jɛhova. Lo ture nyiɛ loo ama na a bee wu ye gbanialoo loo Jɛhova agɛrɛ a.—Kam 3:5.

6. E na i dap nɔ aāloo edoba Mozis a?

⁶ Ena lo ama i tɔgɛ a? Doodoo Mozis, dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ biaɛfii: I sagɛge lo esitam nɛ Bari sa gbaaloo pya ye nɛɛ ni? I dap lɛɛbaloo pio nu lokwa i dap sitam nɛ Bari, e pio pya a naa suāloo Jɛhova dap i gbanasī. Mɛ lo a le i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ i Tɛ a le li bunyɔɔ, i suā leere kɔ eyerebah i nɛ!

7-8. E na Mozis bee kiisī lo enɔ a?

⁷ Mozis bee kiisī lo enɔ pya le le elap dogo Jɛhova sa doo nu a ye nia. Bu edoba, sɔ̄ a bee lu ekɔ Mozis a zaāsī pya Izrɛl aābu bɔp li Ijipt, a naa bee ɛrɛ e’agaloo sa a bee kiisī lo ekɔ nɛ Jɛhova kɔ a naa nyim e tura. Kɛ̄ Bari bee yerebah nɛ Mozis doo tɔgɛ kɔ a bee ye lu fɛgɛ loo. (A’aa 4:10-16) E nu a bee sira aabu na bee Mozis bee dap kɔ yereue biaɛ Jɛhova nɛ Fɛro. Mozis bee muɛ̄ kɛ̄ Jɛhova bee tɔgɛ kɔ a ɛrɛe ekpo doo sɔ̄ a bee kpɔā pya Izrɛl sa gbeesī Fɛro le pya ye gbo nɔ̄ bie bu Miīmiī Pɛnɛ.—A’aa 14:26-31; Yɔɔ 136:15.

⁸ Sɔ̄ Mozis ezaāsī pya Izrɛl aā Ijipt, ba bee kiisī lo enuumi num. Kerewo, Mozis bee muɛ̄ kɛ̄ Jɛhova bee tɔgɛ egerebu kumaloo pya nɛɛ a e’agara lɛɛ bu zooro ama doo. (Yɔɔ 78:40-43) Mozis bee muɛ̄ nage kɛ̄ Jɛhova tɔgɛ kumalookɛ̄ doo sɔ̄ A bee nyaana nyiɛ Ye nyɔɔbee Mozis bee ye bara kɔ a doo wo.—A’aa 32:9-14.

9. Dookɛ̄ kpa Pya Hibru 11:27 kɔ doo, gbanialoo a bee le yɛɛ Mozis le Jɛhova bee agatɛ̄ doodoo wa?

⁹ Sɔ̄ ba e’aara Ijipt, gbanialoo Mozis  bee ɛrɛ kumaloo Jɛhova bee agatɛ̄ mmɛ lo dɔ a le doodoo bee a gaa muɛ̄ ye Tɛ ale li bunyɔɔ sī le sī. Lo etɔgɛ kɛ̄ lo gbanialoo bee agatɛ̄ doo, Baibol kɔ: “Jɛhova wee kɔ ue sī le sī nɛ Mozis, dookɛ̄ nɛɛ wee kɔ ue doo nɛ ye gbo.”—A’aa 33:11.

10. E na i doo lo esuāloo Jɛhova leere a?

¹⁰ Ena lo ama i tɔgɛ a? Naale aba nɔnɔ pya elap dogo Jɛhova na a tɔgɛ kɔ i suā ye loo leere a, mɛ i doo nu a gbī. Nu Jɛhova gbī anii’ee na kɔ, “dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a ɛrɛ kpɔā sa lu loo suānu kaka.”(1 Tim 2:3, 4) Ziī sīdee i doo nu Bari gbī na tɛ̄maloo etɔgɛ pya dɔɔ̄na nu a ye kiiloo.

11. Bu mɛ sīdee na tɔgɛ nu akiiloo Jɛhova pya dɔɔ̄na i yerebah nɛ kɔ i suā ye loo a?

¹¹ Gbɛnɛkpo sɔ̄, wee le sɔ̄ i gaa tɔgɛ nu akiiloo Jɛhova pya dɔɔ̄na na ili wee ye suā nage loo leere a. Bu edoba, i muɛ̄ nu a tɔgɛ fɛgɛ dogo Jɛhova sɔ̄ a i yerebah nɛ kɔ i muɛ̄ pya nɛɛ a ɛrɛ le beenyiɛ. (Jɔn 6:44; Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 13:48) I muɛ̄ ekpo Muɛ̄ Ue Bari ɛrɛ sɔ̄ i muɛ̄ kɔ pya nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔ Baibol kiiya aaloo wa pɔrɔ elap dogo sa bɔātɛ̄ eyaa aā mɛā. (Kɔl 3:9, 10) E i muɛ̄ egerebu Jɛhova sɔ̄ a nɛ dee gbɛnɛ-edo nɛɛ a le i kɛ̄ zue ue kɔ ba a nɔ nu a ye kiiloo sa ɛrɛ kpɔā.—Rom 10:13-15.

12. Dookɛ̄ kpa A’aa 33:13 kɔ doo, e na Mozis bee bara a, e e na anua a?

¹² Mozis naa bee su gbanialoo a ɛrɛ kiikɛ̄ Jɛhova le biā tɛgɛrɛ-tɛgɛrɛ. Kere sɔ̄ Mozis esia nyɛŋia tam tɛ̄maloo ekpo Bari sah, a bee bara kɔ Bari a yerebah ye nɛ kɔ a suā ye loo leere. (Buū A’aa 33:13.) Mozis bee le 80 zua sɔ̄ a bee bara bara ama, mɛ a bee suā kɔ a ɛrɛe gbɛnɛ-edo nu enɔ akiiloo ye Tɛ a le li bunyɔɔ.

13. E na alu ziī sīdee i dap tɔgɛ kɔ gbanialoo i ɛrɛ kumaloo Bari kuī i loo kaāna a?

¹³ Ena lo ama i tɔgɛ a? Kaɛlɛɛ kuma zua i esua siātam nɛ Jɛhova, ii le esu gbanialoo i ye ɛrɛ kumaloo biā tɛgɛrɛ-tɛgɛrɛ. Ziī sīdee i dap tɔgɛ kɔ gbanialoo i ɛrɛ kumaloo Jɛhova kuī i loo na tɛ̄maloo eyere kara ye nɛ.

14. E na anua yere kara yerebah i nɛ kɔ i suāloo Bari a?

¹⁴ Kɔnia ue dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ na a doo kɔ yinia gbo a agatɛ̄ a. Nyɔɔwo tɔɔ̄ waɛloo Bari tɛ̄maloo eyere kara ye nɛ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄, sa o aa ɛrɛ bɔɔ lo ekɔ taɛ kɛ̄ nu a tɔɔ̄loo doo ye nɛ. (Ɛfɛs 6:18) Krista, lo a bee tɔɔ̄ Turkey bee kɔ: “Wereloo m ɛrɛ loo Jɛhova le kɛ̄ m ye dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ doo nyim sɔ̄ m egara na ekɛɛrɛ ye nɛ bu kara sa muɛ̄ kɛ̄ a mɛ yerebah nɛ doo. Sɔ̄ m muɛ̄ kɛ̄ Jɛhova agara na kara doo, yerebah doo kɔ m ɛp Jɛhova nua na Tɛ le na Gbo.”

15. Jɛhova bee kɔ ue kumaloo Devid doodoo wa?

¹⁵ Mɛnɛ Devid bee mɛā bia edonyɔɔ a wee taāŋabah Jɛhova. Mɛ Devid naa bee taāŋabah Jɛhova nyɔnɛbee pya ye butɔ gaa bee doo wo. A bee wu ye gbanialoo kumaloo Bari, e Bari bee ye wereloo kaāna. Jɛhova bee kɔ Devid bee lu “nɛɛ a nia [Ye] beenyiɛ.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 13:22) Devid bee tɔɔ̄ waɛloo Jɛhova doodoo wa?

16. E na Devid bee nɔ akiiloo Jɛhova aāloo pya ye dɛmnu a?

 ¹⁶ Devid bee nɔ nu akiiloo Jɛhova tɛ̄maloo dɛmnu. Sɔ̄ Devid bee le zege, a wee su gbɛnɛ-edo sɔ̄ kuādɛɛ̄loo naana pee ye tɛ. Dap lu lo sɔ̄ na a bee bɔātɛ̄ esu ɛā ekɛɛrɛ nyɔɔ pya dɛmnu Jɛhova a. Bu edoba, sɔ̄ Devid ɛp bunyɔɔ uunɛ, bee ɛrɛ ekɛɛrɛ emanyɔɔ buā zina lo a bee muɛ̄, a bee dap dābeeloo pya dogo nɛɛ a bee wa dɛm. E wo bee doo kɔ Devid a ɛm kɔ: “Dɛ̄dɛɛ̄ bunyɔɔ gaa kɔ nyɛŋia Bari siā; e sī bunyɔɔ gaa zue ye ba tam.”(Yɔɔ. 19:1, 2) Sɔ̄ Devid kɛɛrɛbu loo kɛ̄ alɛ le pya dɔɔ̄na bee lu edɛm bu nyɛŋia sīdee doo, a muɛ̄ kɔ Jɛhova ɛrɛ suānu kaāna. (Yɔɔ 139:14) Kɛkɛɛrɛbu pya nu Jɛhova edora doo kɔ Devid a kumalookɛ̄.

17. E na i dap nɔ aāloo ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ dɛmnu a?

¹⁷ Ena lo ama i tɔgɛ a? Ɛrɛ taɛ bu dɛmnu. O aa aadee tɔɔ̄ bu nyɔuwe a kpedɛɛ̄ Bari edɛma sah ama, tɔgɛ nia loo! Ziī ziī biradee, ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ nu pya dɛmnu a a tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ, doodoo te, nam, le pya nɛɛ a tɔgɛ akiiloo Jɛhova. E o le gaa nɔ nu akiiloo i wereloo Tɛ yereloo ziī ziī dee. (Rom 1:20) Kɛ̄ wereloo o ye ɛrɛ kumaloo enyim nage doolo.

18. Dookɛ̄ kpa Le-yɔɔ 18 kɔ doo, e na Devid bee suā leere a?

¹⁸ Devid bee suā kɔ Jɛhova gaa ye yereebah nɛ. Bu edoba, sɔ̄ Devid bee kpega naana pee ye tɛ lɛɛ kɛ̄bah sasa-ekpo le bear, a bee suā kɔ ɛɛ Jɛhova na a gaa bee ye yereebah nɛ kɔ a be eebah pya nam a yere bɔɔ ama a. Sɔ̄ Devid bee be eeba gbɛnɛ nɛɛ nɔ̄ a kura Goliat, a bee suā kɔ ɛɛ Jɛhova na a ye baɛ e loo a. (1 Sam 17:37) E sɔ̄ Devid bee teera aa kɛ̄bah Sɔɔl, a bee suā kɔ ɛɛ Jɛhova na a ye kpɔāe a. (Yɔɔ 18, ue a le bee) Lo Devid bee eeloo nɛ nyɔɔ ebee dap kɛɛrɛ kɔ a dabe dooe pya nu ama nyɔɔ ye loo. Mɛ Devid bee kumalookɛ̄, e wo bee doo kɔ a dap suā kɔ a bee le Jɛhova na a ye yerebah nɛ a.—Yɔɔ 138:6.

19. E na i dap nɔ aāloo edoba Devid a?

¹⁹ Ena lo ama i tɔgɛ a? I ɛrɛ edoo yee nyɔɔ bara Jɛhova kɔ a yerebah i nɛ. I piiga lo esuā sɔ̄ le sīdee a i yerebah nɛ. Lo i kumalookɛ̄ sa suā kɔ a ɛrɛ pya nu ii dap doo, i muɛ̄ leere kɔ Jɛhova eyerebah i nɛ kɔ i doo pya nu ii bee dap doo. E ziī ziī sɔ̄ i muɛ̄ kɔ Jɛhova yerebah i nɛ, gbanialoo i ye ɛrɛ kumaloo e’agatɛ̄. Isaac, ziī wuga nɛɛdam a le Fiji lo esiatam nɛ Jɛhova bu gbɛnɛ-edo zua bee muɛ̄ kɔ lo ama lu kaka. A bee kɔ: “Sɔ̄ m ɛp pya nu m etɛ̄na bu bu dum, m muɛ̄ kɔ Jɛhova eyerebah mɛ nɛ aā sɔ̄ m bee le gaa nɔ Baibol mmɛ anyaawo. E nu a sira aabu na bee, kiikɛ̄ m le Jɛhova lu kaāna nɛɛ a le.”

20. E na i dap nɔ aāloo gbanialoo a bee le yɛɛ Devid le Jɛhova a?

²⁰ Devid bee nɔ edoba Jɛhova. Jɛhova bee i dɛm kɔ i dap nɔ ye edoba. (Jɛn 1:26) Kuma kɛ̄ i kiisī lo enɔ pya elap dogo Jɛhova doo, kɛ̄ i kiinage sī lo enɔ ye edoba doolo. Devid bee suāloo ye Tɛ a le li bunyɔɔ leere, nyɔɔwo a bee dap  nɔ kɛ̄ a nyɔɔnɛ pya dɔɔ̄na dania nu doo. Naa ɛp ziī edoba. Devid bee si pɔrɔ pima Jɛhova sɔ̄ a bee nyɔɔnɛ Bathsheba kunagā lɛɛ a fɛ ye dam. (2 Sam 11:1-4, 15) Mɛ Jɛhova bee sagɛ lo etɔgɛ toesaɛ̄ ye kumaloo, nɛɛ a wee tɔgɛ toesaɛ̄ kumaloo pya dɔɔ̄na. Nyɔɔbee Devid bee ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova a, bee lu ziī mɛnɛ pya Izrɛl a ɛrɛ wereloo sa a bee doo nu a nia Jɛhova ee pya dɔɔ̄na mɛnɛ Izrɛl.—1 Mɛnɛ 15:11; 2 Mɛnɛ 14:1-3

21. Aāloo nu a le bu kpa Pya Ɛfɛsɔs 4:24 le 5:1, e na esira lo i “nɔ Bari” a?

²¹ Ena lo ama i tɔgɛ a? Lu ebɛɛ̄ kɔ i “nɔ Bari.” Naale aba bee dodoo wo dɔbiī i nɛ, mɛ a yerebah i nɛ kɔ i suā ye loo leere. Sɔ̄ i nɔ ye edoba, i tɔgɛ kɔ i lue pya ye miɔŋɔ.—Buū Pya Ɛfɛsɔs 4:24; 5:1.

22-23. E na esira lo i su pya nu i nɔ akiiloo Jɛhova yere bu i dum a?

²² Dookɛ̄ i emɔna doo, i nɔ nu akiiloo Jɛhova tɛ̄maloo pya nu a dɛm le tɛ̄maloo ye Muɛ̄ Ue, lo a le Baibol. Kpa a lu keebee ama aara edoba pya zooro Bari i dap nɔ nu aāloo, doodoo lo Mozis le Devid. Jɛhova edoora alɛɛ gah. A le nɛ ili anyaawo lo enɔ nu a ye kiiloo leere sa ye suāloo.

²³ Ii le e’ɔbɛ enɔ nu akiiloo Jɛhova. (Eklis 3:11) Naale kɛ̄ i ye suāloo doo na a kuī a, mɛ kɛ̄ i su pya nu i suā a ye kiiloo daānu doo. Lo i su pya nu i nɔ yere bu dogo sa piiga lo enɔ i Tɛ ale li bunyɔɔ, a gaa le tɔɔ̄ i waɛloo kaāna. (Jem 4:8) Tɛ̄maloo ye Muɛ̄ Ue, a nɛ i agɛrɛ beenyiɛ kɔ a naale e lɛɛe i baloo lo a le i kiisī lo egbī ye.