1-2. Pya amunu e’aga kɛ̄tɔɔ̄ na pya zooro Jɛhova ba ɛrɛ yira dap kpesī a?

 LO A le ziī gbɛnɛ pɔrɔ siranu bugia i siraloo, i kɛ̄tɔɔ̄ dap nyaa. Bu edoba, bee lu egbī muɛ kɔ wuga nɛɛdam a bee yira agɛrɛ a kura Luis a ɛrɛ dumɛloo kansa. Dɔktɔ bee ye kɔ nɛ kɔ e’u sɔ̄ sɔ̄ naa binia. Monika le ye dam bee le gaa lu kirikiri bu taāŋabah Jɛhova. Ziī dee, Monika bee suā kɔ ye dam a bee le nɛɛ kanɛɛ a, gaa bee gɔā si pɔrɔ bu gbɛnɛ-edo zua. Ziī zege wuga nɛɛwa a kura Olivia bee teera aa ye be nyɔɔ gbɛnɛ fii efɔp hurricane a gaa bee gbī edɔ. Sɔ̄ a obia ina be, a muɛ kɔ lo fii efɔp egbeera ye tɔ. Bu bugia, kɛ̄tɔɔ̄ ziī ziī pya nɛɛ ama nyaa gbɛnɛ. Ekɔ dua nu a le doo wo ebee a siraloo ni? Ale bee a ɛrɛ ziī nu a bee a bugia siraloo lo a nyaana o kɛ̄tɔɔ̄ ni?

² Kereadoo i lu pya zooro Jɛhova a ɛrɛ yira, i kpesī e’aga kɛ̄tɔɔ̄ le dumɛloo dookɛ̄ a siranage loo pya dɔɔ̄na doo. Gbaāloo wo, i dapnage kpesī gbanasī le tɛ̄ŋaloo a aabah pya a baaloo pya nɛɛ Bari. Kere Jɛhova lɛɛbahloo kɔ i tɛɛ̄bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄, a yira yii kɔ eyereebah i nɛ. (Ais 41:10) Tɛ̄maloo ye yerebah, i dap kiisī lo e’ɛrɛ ɛɛbu, biaɛnu fii leere, sa ye tɔɔ̄ agara nɛ kere sɔ̄ i le bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄. Bu ekobee ue ama, i gaa le nɔ nia sīdee  Jɛhova i yerebah nɛ sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ i aga loo bu dum. I kɛɛrɛnage bu nu alu ebɛɛ̄ kɔ i doo lokwa i ɛrɛ biī aāloo yerebah Bari i nɛ.

JƐHOVA EBAƐ A LOO

3. Sɔ̄ bugia siranu i siraloo, ena a naale ewaɛ i bah edoo a?

³ Lo taāŋa. Sɔ̄ bugia siranu i siraloo, a dap doo kɔ i aa kɛɛrɛ nu leere ale biaɛnu fii bu le sīdee. Ena anua a? I dap le bu gbɛnɛ ezialoo. Bu i dap biira sa loo i ɔ. A dap bee kɔ i kwɔa sa ii suā lɔgɔ nu edoo. Yere nukuādɛɛ̄ loo kɛ̄ nu bee tɔɔ̄loo baɛ wuga nɛɛwa i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a doo sɔ̄ ba gaa bee tɛɛ̄ bu taāŋa. Olivia kɔ: “Sɔ̄ gbɛnɛ fii efɔp hurricane bee gbeesī na tɔ, m bee pee beenyiɛ mɛ sa mm suā lɔgɔ nu edoo.” Monika bee kɔ nu akiiloo piya nu ye dam bee doo kɔ: “Naale aba kɔ bu mɛ bee biira, mɛ a bee mɛ ziloo kaāna sa bee kɔ ba su nu mɛ mma. Mm bee dapna doo pya nu m wee doo ziī ziī biradee. Nu mm bee ɛmadɛɛ̄ bee mɛ siraloo.” Jɛhova yira yii kɔ eyereebah i nɛ doodoo wa sɔ̄ i le bu taāŋa?

4. Dookɛ̄ Pya Filipai 4:​6, 7 kɔ doo, ena Jɛhova yira yii lo edoo i nɛ a?

⁴ Nu Jɛhova doo. A yira yii kɔ enɛe i nu Baibol kure “efɛɛloo Bari.” (Buū Pya Filipai 4:​6, 7.) Efɛɛloo ama na suelookɛ̄ le ziīnɛloo i ɛrɛ bu ekɛɛrɛ le bu i beenyiɛ lo a sira aaloo le gbanialoo i ɛrɛ kiikɛ̄ Jɛhova le. Efɛɛloo ama “eenyɔɔ dɛ̄dɛɛ̄ suānu”; alu nu a lee kaāna ee kɛ̄ i ɛmadɛɛ̄ doo. Ɛrɛge sɔ̄ o e’ɛrɛ kaāna ziīnɛloo sɔ̄ o yere kara nɛ Jɛhova sah ni? Dua ziīnɛloo ama na “efɛɛloo Bari” a.

5. Bu mɛ sīdee na efɛɛloo Bari baɛloo i ekɛɛrɛ le i beenyiɛ a?

⁵ Pya Filipai 4:7 kɔ efɛɛloo Bari “esere” ale ekpega “bui beenyiɛ le bui ekɛɛrɛ.” Bee ue alu ekure “sere” bee dasī lu esu baātɛ̄ kɛ̄ pya nɔ̄ wee baɛloo sa kpega ziī buɛ̄ lokwa a le bu kpoogaloo doo. Pya a le bu buɛ̄ aa lu ebaɛloo wee daadaa bu efɛɛloo, nyɔnɛbee ba suā kɔ pya nɔ̄ le nudee lo buɛ̄ sa gaa wa baɛloo. Bu aba lo sīdee, sɔ̄ efɛɛloo Bari baɛloo i beenyiɛ le i ekɛɛrɛ, loo i sukɛ̄, e i suā kɔ i le bu kpoogaloo. (Yɔɔ 4:8) Doodoo Hana, kere i kɛ̄tɔɔ̄ naa nyaa aba sɔ̄, i dap ɛrɛ efɛɛloo beenyiɛ. (1 Sam 1:​16-18) E sɔ̄ i ɛrɛ efɛɛloo beenyiɛ, ewaɛ i bah ekɛɛrɛ nu leere sa biaɛnu fii bu sīdee a bɔloo.

6. Ena i doo lo e’ɛrɛ biī aāloo efɛɛloo Bari a? (Ɛpnage foto.)

 ⁶ Nu alu ebɛɛ̄ kɔ i doo. Gbī yerebah sɔ̄ o le bu taāŋa. Bu mɛ sīdee? Yere kara mmɛ sɔ̄ o ɛrɛ efɛɛloo Bari. (Luk 11:9; 1 Tɛs 5:17) Luis i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a, bee baatɛ̄ kɛ̄ alɛ le ye wa Ana bee aabahloo doo, sɔ̄ ba dā kɔ aba pio enɔɔ̄ na a siga a lɛɛ a u. A bee kɔ: “Sɔ̄ nɛɛ le bu dua kɛ̄tɔɔ̄ ama, a wee aga lo edoo kaāna biaɛfii kiiloo dua boa a bɔloo le pya dɔɔ̄na nu. Mɛ yere kara bee i yerebah nɛ kɔ i ɛrɛ efɛɛloo bu pya sɔ̄ ama.” Luis le ye wa kɔ ba bee yeree kara kaāna bara Jɛhova kɔ a nɛe wa efɛɛloo beenyiɛ, ziīnɛloo, le suānu esu biaɛma nu fii bu le sīdee. E ba bee muɛ ye yerebah. Lo o gaa kpesī taāŋa, yere kara dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄, e o muɛ kɔ efɛɛloo Jɛhova ebaɛloo o beenyiɛ le o ekɛɛrɛ.—Rom 12:12.

JƐHOVA E’AGƐRƐ A LOO

7. Nu dap i tɔɔ̄loo doodoo wa sɔ̄ i kpesī taaŋa a agabah?

⁷ Lo taāŋa. Sɔ̄ i kpesī taāŋa, kɛ̄ nu i tɔɔ̄loo doo, kɛ̄ i kɛɛrɛ nu doo le kɛ̄ i doo dogo doo dap lu kee loo kɛ̄ i wee doo doo. I dap le aa booga bu ekɛɛrɛ dookɛ̄ efɔp wee toobi fah maā aā ziī sī kuma ziī doo. Ana i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a, kɔ a bee tɛɛ̄e bu gbɛnɛ-edo taāŋa sɔ̄ Luis u sah. A bee kɔ: “Sɔ̄ m ɛrɛ e’ɔaloo sa bee kɔ lɔgɔ kɛ̄ m le doo naale, m wee bɔātɛ̄ etoesaɛ̄ aba mm yeekɛ̄. Bu mɛ wee biiranage kɔ a u.” Gbaāloo wo, a bee tɔɔ̄loo Ana kɔ a le e aba ɛɛ, e bu ye bee biira nyɔɔbee aba alɛ na a gaa biaɛfii pya nu Luis wee doo a. Pio sɔ̄, a wee ye tɔɔ̄loo bee kɔ a le nyɔɔ pɛnɛ sa efɔp gaa ye zege. Bu mɛ sīdee na Jɛhova i yerebah nɛ sɔ̄ i taāŋa i ee bee a?

8. Dookɛ̄ alu ekɔ doo bu kpa Aisaia 33:​6, ena Jɛhova doo kɔ i suā leere a?

⁸ Nu Jɛhova doo. A agɛrɛ i nyiɛ kɔ alɛ ele e i loo. (Buū Aisaia 33:6.) Sɔ̄ efɔp dɔ nyɔɔ maā, a dap zege fah maā aā ziī kɛ̄ kuma ziī. Lo edoo kɔ efɔp maā aa dap nyɔŋɛ fah doo wo, gbɛnɛ-edo fah maā wee ɛrɛ nu a ye aa sere ziī dɔ sɔ̄ efɔp gaa dɔ. Pya nu a wee aa fah sere ziī dɔ ama wee yerebah doo kɔ lo fah maā aa nyɔŋa gbɛnɛ, sa doo kɔ loo pya a le bu lo fah a sukɛ̄ sa ba ina kɛ̄ ba gaa kii bu efɛɛloo. Kerewo, gbɛnɛ-edo pya nu a wee aa fah sere ziī dɔ ama wee yerebah nɛ lo fah aba sɔ̄ lo fah gaa kiā kiisī. Bu aba lo sīdee, Jɛhova eyerebah i nɛ kɔ i tɔɔ̄ agara lo i kiisī lo ebia bu bɔ ture nyiɛ loo sɔ̄ i kpesī doā-ɛp.

9. Bu mɛ sīdee na pya i nu gbiātɛ̄ nu eyerebah i nɛ kɔ i kiisī lo e’egerebu a? (Ɛpnage foto.)

 ⁹ Nu alu ebɛɛ̄ kɔ i doo. Sɔ̄ o le bu taāŋa a bee gbɛnɛ fii efɔp, piiga lo eyere kara, si enɔānu, sa zue ue dookɛ̄ o wee doo. Alu kaka kɔ pio sɔ̄ oo le edap doo taɛ kɛ̄ o wee doodoo, mɛ nyɛŋiabu kɔ Jɛhova naa ɛmadɛɛ̄ nu ii le edap doo i aābah. (Dooreloo Luk 21:​1-4.) Serenage sɔ̄ o nɔā nu sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ nu o nɔ. Ena anua a? Tɛ̄maloo ye bɔŋanaloo, Jɛhova enɛā i pya yereue a dɛɛa nyɔɔ Baibol lo eyerebah i nɛ kɔ i dap kiisī lo etaāŋa ye bah sɔ̄ i kpesī e’aga kɛ̄tɔɔ̄. O dap su pya nu gbiātɛ̄ nu a le bu o muɛ̄ ue doodoo JW Library^® app, Watch Tower Publications Index, le Research Guide for Jehovah’s Witnesses gbiātɛ̄ pya nu eyerebah a nɛ. Monika a bee lu ekue bee tua sɔ̄ a kɔ a wee sue pya nu gbiātɛ̄ nu ama daānu ɛrɛgeba sɔ̄ a muɛ kɔ a gaa kpeesī taāŋa a ye bii nɛ kɛ̄. Bu edoba, a bee gbītɛ̄ nu akiiloo bee ue a kura “biirabu.” A bee gbīnage nu akiiloo “lɛɛ nɛɛ” ale “tɔɔ̄ agara.” Lɛɛ sɔ̄ emɔna, a buū mmɛ sɔ̄ loo ye esukɛ̄. A kɔ: “Sɔ̄ m bee bɔātɛ̄ egbītɛ̄ nu, loo mɛ naa bee sukɛ̄, mɛ sɔ̄ m kiisī lo ebuū, a bee le doodoo bee Jɛhova aa mɛ uualoo. Sɔ̄ m gaa buū, m bee muɛ kɔ Jɛhova dābeeloo dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄ nu mɛ tɔɔ̄loo doo, sa aa bee mɛ yerebah nɛ.” Dua yerebah a aabah Jɛhova ama dapnage a yerebah nɛ kɔ o kiisī lo ebɔ ture nyiɛ loo mmɛ sɔ̄ lo taāŋa e’ɔp.—Yɔɔ 119:​143, 144.

JƐHOVA EYERE A KPOTƐ̄

10. Nu dap i tɔɔ̄ loo doodoo wa sɔ̄ ziī gbɛnɛ pɔrɔ nu i siraloo?

¹⁰ Lo taāŋa. Sɔ̄ ziī gbɛnɛ pɔrɔ nu i siraloo, loo i dap ɔ bu pio dee kere lo nu esira sah. I dap le doodoo nɛɛ a wee para tee lo a sikɛ̄ su te kiā sɔ̄ muū ye yii loo. A dap i zɔra bah esi pya tam a naa wee i lu lɔgɔ nu loo lo esi, ale a dap i gbo esi pya tam a wee i kpeloo esi sɔ̄ akii adumɛ. Doodoo Elijah, a dap i tɔɔ̄loo kɔ a bɔloo kɔ i dasī daa sa a aga i bah e’aakɛ̄. (1 Mɛnɛ 19:​5-7) Ena Jɛhova yira yii loo kɔ edooe i nɛ sɔ̄ loo i ɔ a?

11. Dɔɔ̄na amunu sīdee na Jɛhova i yerebah nɛ a? (Le-yɔɔ 94:18)

¹¹ Nu Jɛhova doo. A yira yii kɔ eyeree i kpotɛ̄. (Buū Le-yɔɔ 94:18.) Dookɛ̄ nɛɛ teera tee a bee dɔ sa ɛrɛ boh wee  gbī yerebah lokwa a dap kiā doo, i dap gbī yerebah lokwa i kiisī lo esitam nɛ Jɛhova sa loo i naa ɔ. Sɔ̄ i gaa doo wo, Jɛhova yira yii i nɛ kɔ: “Mda, Jɛhova o Bari, aabahloo o bara bahle; mda na m a kɔ nɛ a, ‘Bɔɔ aa a aa, m gaa le yerebah a nɛ.’” (Ais 41:13) Mɛnɛ Devid bee ɛrɛ yerebah ama. Sɔ̄ a bee kpesī doā-ɛp le pya nɛɛ baa, a bee kɔ nɛ Jɛhova kɔ: “Bara bahle a bee mɛ baɛloo.” (Yɔɔ 18:35) Mɛ bu mɛ sīdee na Jɛhova wee i yerekpotɛ̄ a?

12. Mɛɛ na Jɛhova i dap su yeābah nɛ sɔ̄ loo i ɔ a?

¹² Gbɛnɛkpo sɔ̄, Jɛhova wee i yerebah nɛ tɛ̄maloo ezū pya dɔɔ̄na kɔ ba a yerebah i nɛ. Bu edoba, sɔ̄ loo Devid bee ɔ, ye gbo Jonatan bee ye lu loo sa ye yere mɛm loo sa ye gbɔ̄. (1 Sam 23:​16, 17) Bu aba lo sīdee, Jɛhova bee su Elisha yeābah nɛ Elijah. (1 Mɛnɛ 19:​16, 21; 2 Mɛnɛ 2:2) Nii’ee, Jɛhova dap su pya i butɔ, pya i gbo, ale pya kanɛɛ i yeābah nɛ. Kerewo, sɔ̄ nu gaa i kiɛ̄ sa bu i gaa biira, i dap wa kpoora loo lɛɛ loo, sa gbī etɔɔ̄ aba ii. A wee tɔɔ̄ loo gbɛnɛ-edo nɛɛ doo wo. Ena i doo lokwa i dap ɛrɛ yerebah a aabah Jɛhova a?

13. Ena alu ebɛɛ̄ kɔ i doo lokwa i ɛrɛ biī aāloo yerekpotɛ̄ a aabah Jɛhova a? (Ɛpnage foto.)

¹³ Nu alu ebɛɛ̄ kɔ i doo. Piiga sa o aa tɔɔ̄ aba ɔɔ. Sɔ̄ i tɔɔ̄ aba ii, i wee kɛɛrɛ nu kuma aba ziī sī, sa i bɔātɛ̄ ekɛɛrɛ nu elee loo aba ii, le pya taāŋa i gaa tɛɛ̄bu. Dua ekɛɛrɛ ama dap ɛrɛ pɔrɔ pah nyɔɔ nu i biaɛfii lo edoo. (Kam 18:1) Kɛādoo, a ɛrɛ sɔ̄ a wee i taɛ ele aba ii, eetɔɔ̄ na sɔ̄ pɔrɔ nu i siraloo. Kerewo, lo i tɔɔ̄ aba ii bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄, ii le edap ɛrɛ pya nɛɛ Jɛhova ebee i su yeābah nɛ. Nyɔɔwo, kaɛlɛɛ kɛ̄ a aga doo sɔ̄ o gaa kpesī taāŋa, piiga lo esu yerebah a aabah pya o butɔ, pya o gbo, le pya kanɛɛ. Ɛp wa nua pya nɛɛ Jɛhova gaa a su yeābah nɛ.—Kam 17:17; Ais 32:​1, 2.

JƐHOVA EGBƆ̄ A NYIƐ

14. Amunu kɛ̄tɔɔ̄ a yere bɔɔ na i dap kpesī a?

¹⁴ Lo taāŋa. A ɛrɛ sɔ̄ bɔɔ i dap aa nyɔɔ pya nu i gaa tɛɛ̄ bu. Bu Baibol, pya nɛɛ Bari a bɔ ture nyiɛ loo wee kɔ nu akiiloo sɔ̄ ba bee le bu taāŋa le gbɛnɛ bɔɔ nyɔɔ pya wa nɛɛ baa ale pya dɔɔ̄na taãŋa. (Yɔɔ 18:4; 55:​1, 5) Bu aba lo sīdee, i dap kpesī gbanasī bie tɔkpa,  bie kɛ̄tam, bie i butɔ, ale lo a aabah pya bɛbɛɛ. I dapnage ɛrɛ bɔɔ kɔ i u’e nyɔɔ dumɛloo a i le loo. Bu pya sɔ̄ a le doo wo, a dap i tɔɔ̄loo kɔ ii ɛrɛe lɔgɔ yerebah doodoo nwiī a le etera. Bu mɛ sīdee na Jɛhova i yerebah nɛ sɔ̄ i kpesī dua kɛ̄tɔɔ̄ ama a?

15. Amunu ue agɛrɛ nyiɛ na i ɛrɛ aābu kpa Le-yɔɔ 94:19 a?

¹⁵ Nu Jɛhova doo. A gbɔ̄ i nyiɛ sa i nɛ ziīnɛloo. (Buū Le-yɔɔ 94:19.) Ue nɛɛ uɛ le-yɔɔ ama doo kɔ i kɛɛrɛ nu akiiloo ziī gbagbara nwiīnɛɛwa a ɛrɛ bɔɔ sa naa dap daa sɔ̄ naa-nyɔɔ gaa pɔm. Naa su kɔ o gaa muɛ sɔ̄ ye tɛ teera yii tɔ sa ye dana taba mmɛ sɔ̄ a daa. Kere lo naa-nyɔɔ lege gaa pɔm, loo ye sukɛ̄ nyɔɔbee a le bah ye tɛ. Sɔ̄ i kpesī pya doā-ɛp a yere bɔɔ, i dap gbī kɔ i Tɛ a le li bunyɔɔ a aa i uuwa loo bu sīdee a tɔɔ̄dɔ nu mmɛ sɔ̄ loo i esukɛ̄. Ena i doo lokwa i dap ɛrɛ egbɔ̄nyiɛ a aabah Jɛhova a?

16. Ena i doo lokwa i dap ɛrɛ egbɔ̄nyiɛ aābah Jɛhova a? (Ɛpnage foto.)

¹⁶ Nu alu ebɛɛ̄ kɔ i doo. Wee su sɔ̄ tɔ̄ma kpaɛ̄ Jɛhova tɛ̄maloo eyere kara ye nɛ sa buū ye Muɛ̄ Ue. (Yɔɔ 77:​1, 12-14) E sɔ̄ o le bu etɛɛrɛloo, tua nu o dap dasī kɛɛrɛ na lo egbī yerebah aābah o Tɛ a le li bunyɔɔ. Kɔ pya nu a a aarɛ bɔɔ le pya nu a gaa a nɛ taāŋa nɛ Jɛhova. Lɛɛ o gbaɛ̄ ye tɔ̄ loo tɛ̄maloo ebuū ye Muɛ̄ Ue, e o muɛ kɛ̄ egbɔ̄ a nyiɛ doo. (Yɔɔ 119:28) O muɛ kɔ būbuū pio dɔ a le bu Baibol dap a gbɔ̄ nyiɛ kaāna sɔ̄ bɔɔ a aa. Bu edoba, o dap ɛrɛ ue yere mɛm loo aābu kpa Job, Le-yɔɔ, le Kam gbaānageloo pya ue Jizɔs a le bu kpa Matiu 6 ekobee. Lo o yere kara nɛ Jɛhova sa buū ye Muɛ̄ Ue, o muɛ kɔ enɛ a egbɔ̄nyiɛ.

17. Ena i suā leere a?

¹⁷ I dap suā leere kɔ Jɛhova kɔ ele e i loo sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ i aga loo bu dum. Ii le ebia aba ii doo pippip. (Yɔɔ 23:4; 94:14) Jɛhova yira yii kɔ ebaɛe i loo, i agɛrɛloo, i yerekpotɛ̄, sa i nɛ egbɔ̄nyiɛ. Aisaia 26:3 kɔ kumaloo Jɛhova kɔ: “Olo esere ye bu efɛɛloo a mma, nɛɛ ye ekɛɛrɛ a dɛɛa nyɔɔ, nyɔnɛbee a ture a nyiɛ loo.” Nyɔɔwo, ture nyiɛ loo Jɛhova sa su pya sīdee a gaa a su yeābah nɛ. Lo o doo wo, o ɛrɛ ekpo sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ a aga loo.