1. Dookɛ̄ kpa Matiu 28:18-20 kɔ doo, amunu lok na Jizɔs bee nɛ a?

SƆ̄ ELUA elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh, a bee sira loo pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ ba bee le ebɔŋia Galili. A bee ɛrɛ nu a kuī a gbī ekɔ wa nɛ. Bee le e? Pya ye ue le bu kpa Matiu 28:18-20.—Buū.

2. Pya amunu ebip na i gaa le agara a?

² Lok Jizɔs bee nɛ kɔ alu edoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛe ye dumɛ a, lenage nɛ ziī ziī pya zooro Bari anii’ee. Nyɔɔwo, doo i naa kɛɛrɛbu taa ebip akiiloo tam Jizɔs enɛā i ama. Tuatua, kaɛlɛɛ tɔgɛ pya aā nɛɛ a gaa nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs nu Bari i gbī aābah, e na i doo nage a? Eree baɛ, bu mɛ sīdee na dɛ̄dɛɛ̄ pya zue ue a le bu bɔŋanaloo eyerebah nɛ pya a gaa nɔ Baibol kɔ ba a nyim kiisī leere a? Eree taa, bu mɛ sīdee na i dap yerebah nɛ pya a ɔloo kɔ ba a sikɛ̄ si tam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a?

3. Amunu zuurabahtɔ̄ na a le bu lok Jizɔs bee nɛ a?

³ Pya lok Jizɔs lera. I ɛrɛ etɔgɛ lok Jizɔs pya dɔɔ̄na. Kerewo, ii le e’ɛp lo gah a kuī tɛrɛ. Jizɔs naa bee kɔ: ‘Tɔgɛ wa dɛ̄dɛɛ̄ nu m bee i nɛ bu lok.’ Taāwo, a bee kɔ: Tɔgɛ wa “kɔ ba a sere dɛ̄dɛɛ̄ nu m bee i nɛ bu lok.” Lo esere taɛ lok ama sɔ̄ i gaa tɔgɛnu nɛɛ a gaa nɔ Baibol, alu ebɛɛ̄ kɔ i tɔgɛ nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu nu  edoo sa i tɔgɛ nage ye sīdee edoo lo nu. (Doonu 8:31) E na anua alu ebɛɛ̄ kɔ i doo wo a?

4. E na sere lok kura a? Naa baatɛ̄.

⁴ Lo e “sere” lok kura kɔ o gbaɛ̄tɔ̄ lo lok. Lo ebaatɛ̄ sīdee i dap tɔgɛ nɛɛ kɔ a sere dɛ̄dɛɛ̄ nu Jizɔs bee nɛ bu lok, naa kɛɛrɛ edoba ama. Bu mɛ sīdee na nɛɛ a gaa nɔɛ̄ ɔp fah nɛɛ wee ye nɔɛ̄ kɔ a sere pya lok a bɛɛ ɔp fah a? Lo nɛɛ a gaa nɔɛ̄nu nɛɛ edasī kɔ pya lo lok nɛ lo nɛɛ bie class. Kerewo, lokwa a dap nɔɛ̄ nɛɛ a gaa nɔnu a kɛ̄ esere pya lo lok doo, a ɛrɛ edoo dɔɔ̄na nu. A ɛrɛ enyɔɔnɛ pya a wee nɔɛ̄nu a kii wee ɔp fah lokwa a wa yerebah nɛ kɔ ba a doo pya nu ba ebee nɔ a. E na i dap nɔ aāloo edoba ama a?

5. (a) Dookɛ̄ kpa Jɔn 14:15 le 1 Jɔn 2:3 kɔ doo, e na i tɔgɛ nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu kɔ a doo a? (b) Naa nɛ edoba akiiloo kɛ̄ i dap baɛloo nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu doo.

⁵ Sɔ̄ i nɔɛ̄ Baibol pya dɔɔ̄na, i nɔɛ̄ wa nu Bari wa gbī aābah. Mɛ i ɛrɛ edoo nu a eenyɔɔ wo. I ɛrɛ etɔgɛ pya i gaa nɔɛ̄ Baibol kɔ ba a su nu ba gaa nɔ yere bu dogo. (Buū Jɔn 14:15; 1 Jɔn 2:3.) Bu edoba, i dap wa tɔgɛ kɛ̄ ba esu daakuu Baibol yere bu dogo doo bie tɔkpa, uwe tam, le sɔ̄ ba gaa ɛrɛ ekpeloo. I dap wa kɔ nɛ ziī nu esira i loo lo a tɔgɛ sīdee su daakuu Baibol yere bu dogo ekpega i lɛɛloo nu bɔɔ ale kɛ̄ eyerebah i nɛ kɔ i biaɛfii nu leere doo. Bie kɛ̄dɛɛ̄ pya i gaa nɔɛ̄nu, i dap yere kara bara kaɛ edɔɔ̄ Jɛhova kɔ a baɛ wa loo.—Jɔn 16:13.

6. Dɔɔ̄na e na i doo lo eyerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a sere lok Jizɔs a?

⁶ E na a le bu tɔgɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a sere pya lok Jizɔs a? I ɛrɛ eyerebah nɛ nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu kɔ a ɛrɛ taɛ lo edoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. Kiiloo pio pya a gaa nɔnu, bɔɔ dap wa aa lo ezue ue. Nyɔɔwo a bɔloo kɔ i egerebu sɔ̄ i gaa wa yerebah nɛ kɔ ba a dābeeloo kaka ue Baibol lokwa ba dap ɛrɛ e’agatɛ̄ yira. Lo ama etɔa wa loo kaāna sa wa zū kɔ ba a zue ue. Pya e na i doo lo eyerebah nɛ pya i gaa nyɔɔnɛ nɔnu kɔ ba a ɛrɛ taɛ lo ezue ue nɛ pya dɔɔ̄na a?

7. I yerebah nɛ nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu kɔ a ɛrɛ taɛ lo ezue ue nɛ pya dɔɔ̄na doodoo wa?

⁷ I dap bip nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔ Baibol kɔ: “Bu mɛ sīdee na su yereue Buɛ̄-mɛnɛ enyaana o dum kɔ a lee a? O kɛɛrɛge kɔ a bɔloo kɔ pya dɔɔ̄na a dā yereue ama ni? E na o dap doo lo eyerebah wa nɛ a?” (Kam 3:27; Mat 9:37, 38) Tɔgɛ nɛɛ o gaa nyɔɔnɛ nɔnu pya nwīepɛɛ kpa a le bu i Ekpo Tam Tɔgɛnu sa o kɔ ye nɛ kɔ a sagɛ lo a kɛɛrɛ kɔ enia pya ye manamana, pya ye gbo, le pya ye koo kɛ̄tam. * Nɛ gbɛnɛkpo nwīepɛɛ kpa ama nɛɛ o gaa nyɔɔnɛ nɔnu. Nyɔɔnɛ ye tɛɛ̄nyɔɔ kɛ̄ a dap su nwīepɛɛ kpa zuema ue nɛ pya dɔɔ̄na doo. Bu kaka, sɔ̄ elua etubobaloo nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu nua nɛɛ zue ue a sii liamaā, i nyɔɔnɛ ye si uwe zue ue lokwa i ye dap yerebah nɛ.—Eklis 4:9, 10; Luk 6:40.

8. E na anua alu ebɛɛ̄ kɔ pya i gaa nyɔɔnɛ nɔnu a wereloo Bari le pya le aba gbaa le a? (Ɛp ekpo a kura “ Sīdee Eyerebah Nɛ Pya I Gaa Nyɔɔnɛ Nɔ Baibol Kɔ Ba A Agɛrɛtɛ̄ Wa Wereloo Loo Bari.”)

⁸ Suā kɔ Jizɔs bee kɔ i tɔgɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a “sere dɛ̄dɛɛ̄ nu” a bee i nɛ bu lok. Lo ama lu yii bu baɛ gbɛnɛ lok, lo  ewereloo Bari le lo ewereloo nɛɛ le ii le, e baɛ ɛɛ ɛrɛ nu edoo kiiloo tam zue ue le doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. (Mat 22:37-39) E na ba gbaa ɛnia a? Taɛ nu anua i zue ue na nyɔɔ wereloo, lo a le wereloo loo Bari le loo pya nɛɛ le ii le. Kiikɛ̄ pio pya a gaa nɔ Baibol le, tam zue ue dap wa aarɛ bɔɔ. Mɛ i dap doo kɔ ba a suā kɔ tɛ̄maloo yerebah Jɛhova ba edap be eebah ɛrɛ bɔɔ loo nɛɛ. (Yɔɔ 18:1-3; Kam 29:25) Ekpo a le loo ekobee ue ama baatɛ̄ pya nu i dap doo lo eyerebah nɛ nɛɛ i gaa nyɔɔnɛ nɔnu kɔ a nyimɛ ye wereloo kumaloo Jɛhova. Gbaāloo wo, e na bɔŋanaloo edoo lokwa ba dap yerebah nɛ pya aā nɛɛ ama kɔ ba a tɔgɛ wereloo a?

9. Bu edoba akiiloo nɛɛ a gaa nɔ fah, bu mɛ sīdee na a dap nɔ gbɛnɛ-edo nu a?

⁹ Naa sikɛ̄ kɛɛrɛ edoba akiiloo nɛɛ a gaa nɔ fah. Mɛ sīdee na lo nɛɛ nɔ fah gaa nɔnu sɔ̄ ba gaa ɔp fah tɛɛ̄ kɛ̄ fah mma sa nɛɛ a wee ye nɔɛ̄ fah le ye loo a? Tɛ̄maloo egbaɛ̄tɔ̄ nɛɛ a gaa ye nɔɛ̄ fah le tɛ̄maloo e’ɛp pya dɔɔ̄na nɛɛ a para ɔp fah. Bu edoba, nɛɛ a gaa ye nɔɛ̄ fah a dap ye tɔgɛ loo nɛɛ a lɛɛbaloo kɔ dɔɔ̄na fah a yii ye deesī. Ale a dap ye kɔ nɛ kɔ a ɛp nɛɛ a igara dɛɛ̄ ye miā fah kumakɛ̄ lokwa a naa ere dɛɛ̄ lo fah a gaa ye lu deesī. Dua edoba ama dap yerebah nɛ nɛɛ a gaa nɔ fah kɔ a suā nu edoo sɔ̄ a gaa ɔp fah.

10. E na eyerebah nɛ nɛɛ a gaa nɔnu kɔ a nyim kiisī leere a?

¹⁰ Bu aba sīdee ama, nɛɛ a gaa nɔ Baibol lo a bɔātɛ̄ taāŋabah Jɛhova enɔnu aāloo nɛɛ a gaa ye nɔɛ̄nu sa nɔnage nu aāloo lele edoba pya wuga a le bu bɔŋanaloo. Kerewo, e na eyerebah nɛ nɛɛ a gaa nɔ Baibol kɔ a nyim kiisī leere a? Si enɔānu pya Nɛɛ Kraist. E na anua a? Pya zuurabahtɔ̄ a aabu Baibol alu ekɔ bie enɔānu dap ye nɛ suānu, agɛrɛtɛ̄ ye yira, sa ye yerebah nɛ kɔ a nyimɛ wereloo a ɛrɛ loo Bari. (Doonu 15:30-32) Gbaāloo wo, bie enɔānu, nɛɛ a gaa ye nyɔɔnɛ nɔ Baibol dap ye tɔgɛ loo pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa lokwa a wa dap yiiloo. Nɛɛ a gaa nɔnu ama emuɛ̄ kɔ pya wuga tɔgɛ wereloo bie bu bɔŋanaloo doodoo wa? Naa ɛp pio edoba ama.

11. Pya amunu edoba na nɛɛ a gaa nɔnu dap muɛ̄ bu bɔŋanaloo a, e amunu pah na a dap ɛrɛ nyɔɔ nɛɛ a gaa nɔnu a?

¹¹ Nɛɛ a gaa nɔ Baibol sa aba ɛɛ gaa kuūdɛɛ̄loo butɔ ɛrɛ enɔnu aāloo wuga nɛɛwa a lenage bu lo dua kɛ̄tɔɔ̄. A dap tɔaloo nɛɛ a gaa nɔnu a sɔ̄ a muɛ̄ kɛ̄ lo wuga nɛɛwa piiga doo lo e’aara pya ye miɔŋɔ nua Tɔ Nɔnu Buɛ̄-mɛnɛ. Nɛɛ a gaa nɔnu lo a gbī e’ɔbɛ ɔ̄ sɔɔ̄ yiiloo ziī wuga bu bɔŋanaloo a bee ɛrɛ dua elap dogo ama sa a be eeba. Lo wuga nɛɛdam kɔ nɛ nɛɛ a gaa nɔnu a kɛ̄ wereloo a ɛrɛe loo Jɛhova bee ye zū kɔ a gbaɛ̄tɔ̄loo pya ye lok doo. (2 Kɔr 7:1; Fil 4:13) Sɔ̄ a egbaɛ̄na tɔ̄loo lo wuga nɛɛdam sah, lo nɛɛ a gaa nɔnu a ɛrɛ e’agaloo sɔ̄ lo wuga ye agɛrɛloo sa ye kɔ nɛ kɔ, “O dap nage ɔbɛ ɔ̄ sɔɔ̄.” Zege nwiīnɛɛwa a gaa nɔ Baibol muɛ̄ ziī wuga nɛɛwa a gaa ɛrɛ ekpeloo doodoo nɛɛ Ekeebee. Sɔ̄ nɛɛ a gaa nɔ Baibol a muɛ̄ kɛ̄ bu lo wuga nɛɛwa ɛɛ doo, zū ye kɔ a gbī enɔ nu anua lo wuga nɛɛwa ɛrɛ lo dua ɛɛbu.

12. E na anua i kɔ ziī ziī nɛɛ a le bu bɔŋanaloo dap yerebah nɛ nɛɛ a gaa nɔ Baibol a?

¹² Sɔ̄ pya a gaa nɔ Baibol suāloo  gbɛnɛ-edo pya wuga ba yira agɛrɛ, aāloo wa edoba ba esuā nu a kura lo esere lok Kraist le lo ewereloo Bari le pya nɛɛ le aba le. (Jɔn 13:35; 1 Tim 4: 12) Gbaāloo wo, dookɛ̄ i ebee kɔ doo, nɛɛ a gaa nɔ Baibol dap nɔ nu aāloo pya wuga ebee kpesī dua nu finiabah a gaa kpesī. Nɛɛ a gaa nɔnu a enɔnu aāloo pya lo edoba sa suā kɔ a dabe kwaebaloo ye elap dogo sa lu nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist. (Deut 30:11) Ziī ziī nɛɛ a le bu bɔŋanaloo dap yerebah bu keekee sīdee lo edoo kɔ nɛɛ a gaa nɔ Baibol a nyim kiisī leere. (Mat 5:16) Amunu epiaga na o dap doo lo eyerebah nɛ pya a gaa nɔ Baibol lo ba lu enɔānu a?

13-14. Bu mɛ sīdee na Jizɔs bee aara pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ sɔ̄ ba bee ɔloo a?

¹³ I gbī eyerebah nɛ pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa a ɔloo kɔ ba a sikɛ̄ doo lok Kraist gbɔ̄mɛɛ̄ tɛ̄maloo eyerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. Kɛ̄ Jizɔs bee yerebah nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ wa beenyiɛ bee dɔ kiikɛ̄ doo tɔgɛ nu ili dap doo anii’ee.

¹⁴ Lɛɛ a gae lu efɛ Jizɔs, pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee ye “lɛɛbaloo sa teera.” (Maak 14:50; Jɔn 16:32) E na Jizɔs bee doo sɔ̄ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee le bu kɛ̄tɔɔ̄ e’ɔaloo ama a? Nwīgbagbara sɔ̄ aā sɔ̄ Jizɔs aakɛ̄ bu luh, a bee kɔ nɛ pio pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ: “Bɔɔ aa i aa, kiraa sa kɔ nɛ pya na wuga [kɔ m e’aara kɛ̄].” (Mat 28:10a) Jizɔs naa bee lɛɛbaloo pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ. Kere ba ebee ye lɛɛbaloo, a bee lege gaa wa kue “pya na wuga.” Doodoo Jɛhova, Jizɔs bee ɛrɛ toesaɛ̄ le aaloo nɛ.—2 Mɛnɛ 13:23.

15. I kɛɛrɛbu pya a naa gaa sina uwe zue ue doodoo wa?

¹⁵ Bu aba lo sīdee, i kɛɛrɛbu pya a naa gaa sina uwe zue ue. Ba lu pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa, e i were wa loo! I lege aa nyɛŋiabu tam le wereloo pya i wuga bu yira ama bee tɔgɛ sɔ̄ akii adumɛ, lo a dap lu gbɛnɛ-edo zua akii adumɛ. (Hib 6:10) I peere wa kaāna! (Luk 15:4-7) Bu enɔ Jizɔs, bu pya amunu sīdee na i tɔgɛ kɔ i kuūe wa dɛɛ̄loo a?

16. I tɔgɛ kɔ i kuūedɛɛ̄loo pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba ɔloo doodoo wa?

¹⁶ Kue wa nua enɔānu. Ziī sīdee Jizɔs bee yere mɛm loo pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ ba bee ɔloo na tɛ̄maloo ekue wa nua enɔānu. (Mat 28:10b; 1 Kɔr 15:6) Bu aba lo sīdee anii’ee, i dap yere mɛm loo pya a ɔloo kɔ ba a si enɔānu bu bɔŋanaloo lo ba naa gaa doo wo. I suā kɔ i dap wa kue gbɛnɛ-edo sɔ̄ lɛɛ ba gae si. Bu kaka, bee ɛɛrɛbu Jizɔs sɔ̄ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee si ye kue.—Dooreloo Matiu 28:16 le Luk 15:6.

17. I doo dogo doodoo wa sɔ̄ nɛɛ a bee ɔloo lu enɔānu?

¹⁷ Su baɛbah wa suā. Jizɔs bee doo kɔ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ a suā kɔ a sue baɛ bah wa suā, a bee wa yiiloo sa wa kɔ ue nɛ. (Mat 28:18) I doo dogo doodoo wa sɔ̄ nɛɛ a ɔloo lu Tɔ Nɔnu Buɛ̄-mɛnɛ ni? I dasī yiiloo lo nɛɛ sa ye su baɛ bah suā. Tua sɔ̄, bɔɔ dap i aa kɔ ii le esuā nu ekɔ ye nɛ. Bu sīdee ii le edoo kɔ kɛɛ a bɔp ye, i dap ye kɔ nɛ kɔ bu i ɛɛ lo emuɛ̄ ye.

18. I yere mɛm loo pya a ɔloo doodoo wa?

¹⁸ Yere wa mɛm loo. Pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs naa bee kɛɛrɛ kɔ ba edabe  zue ue mmɛ dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄ a le bu nyɔuwe. Jizɔs bee wa yere mɛm loo tɛ̄maloo ekɔ wa nɛ kɔ: “M le i loo dɛ̄dɛɛ̄ dee.” (Mat 28:20) Ue ama bee wa agɛrɛge loo ni? Aiī. Sɔ̄ lo sɔ̄ etɛ̄na, ba bee kiisī lo e “tɔgɛ nu sa zue ue.” (Doonu 5:42) Yere mɛm loo bɛɛ̄ pya a ɔloo. Bɔɔ dap wa aa lo esikɛ̄ zue ue. I dap wa agɛrɛ nyiɛ kɔ a naale aba aba na ba esi uwe zue ue a. Sɔ̄ ba ekpɛ̄naloo esi, i nyɔɔnɛ wa si uwe zue ue. Bu wa e’ɛɛ kɔ i yerebah wa nɛ kɔ ba a sikɛ̄ si uwe zue le yereue. Sɔ̄ i ɛp sa aara pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba bee ɔloo leere, i dap muɛ̄ kɔ bu wa e’ɛɛ lo esikɛ̄ le bu bɔŋanaloo.

19. E na i gbī edoo a, e e na anua a?

¹⁹ Mmɛ mɛ sɔ̄ na i kiisī lo ezue ue sa doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a? Mmɛ kuma lo sɔ̄ nyɔuwe ama. (Mat 28:20) I dapge kiisī lo ezue ue mmɛ lo sɔ̄ ni? I biaɛfii lo edoo wo! Bu i ɛɛ lo enɛ i sɔ̄, i epiaga le nu i ɛrɛ lo egbiā pya a “bee lu esere wa loo dum a naa tah.” (Doonu 13:48) Sɔ̄ i doo wo, i gaa nyɔɔnɛ edoba Jizɔs. A bee kɔ: “Mdaa nuede na doodoo nu nɛɛ a bee mɛ yere gbī, le esi ye tam gbɔ̄mɛɛ̄.” (Jɔn 4:34; 17:4) Taɛ nu ili gbī nage edoo lo. I gbī esah tam elua eyere i kɛ̄bah. (Jɔn 20:21) E i gbī kɔ pya dɔɔ̄na, gbaāloo pya a ɔloo a nyɔɔnɛ i egerebu sa si tam ama.—Mat 24:13.

20. Dookɛ̄ Pya Filipai 4:13 kɔ doo, e na anua i dap doo gbɔ̄mɛɛ̄ tam Jizɔs eyere i kɛ̄bah a?

²⁰ Bu kaka, a naa waɛ esitam Jizɔs enɛā i ama. Kerewo, ii le aba ii bu lo tam. Jizɔs bee yira yii kɔ ele e i loo. I si tam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs doodoo “pya a “yɔ Bari si tam” le pya a gaa “kɔ ue bu Kraist.” (1 Kɔr 3:9; 2 Kɔr 2:17) Nyɔɔwo, i dap si tam ama gbɔ̄mɛɛ̄. Naa ɛp dua keebee dee a i kpaā nɛ lo esitam ama sa yerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a doo nage wo a!—Buū Pya Filipai 4:13.