1. Ena a kura “nwaɛ̄dɛɛ̄” a? (2 Timɔti 4:5)

 SƆ̄ I kpesī taāŋa, dap lu edoā-ɛp kɛ̄ i tɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova le ye bɔŋanaloo doo. Bu mɛ sīdee na i dap be eebah pya nu finiabah ama ani? Alu ebɛɛ̄ kɔ i wee nwaɛ̄dɛɛ̄, tɔɔ̄ yeere, sa yira “agɛrɛ bu yira.” (Buū 2 Timɔti 4:5.) I nwaɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ i fɛɛrɛloo, kɛɛrɛ nu leere, sa piiga lo e’ɛp nu dookɛ̄ Jɛhova ɛp doo. Lo i doo wo, i dap baɛloo i ekɛɛrɛ.

2. Ena i kɔnia bu ekobee ue ama a?

² Bu ekobee ue i aa a, i bee nɔ nu akiiloo taa nu finiabah i dap kpesī a aabah pya nɛɛ a le ee. Bu ekobee ue ama, i kɔnia taa keekee nu finiabah a dap aabu bɔŋanaloo lo a dap ɔɛloo i tɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova. Pya lo nu na (1) sɔ̄ i kɛɛrɛ kɔ ziī i wuga bu bɔŋanaloo edora i piya nu loo, (2) sɔ̄ alu ekāmɛnɛ i, le (3) sɔ̄ a i agabah lo enyɔɔnɛ sīdee bɔŋanaloo kwabaloo nu. Bu mɛ sīdee na i dap kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ sa tɔɔ̄ bialoo Jɛhova le ye bɔŋanaloo sɔ̄ i kpesī pya nu finiabah ama a?

3. I dap doo dogo doodoo wa lo a tɔɔ̄ i loo kɔ ziī i wuga edoora i pɔrɔ nu loo ni?

³ E bee a tɔɔ̄geloo kɔ ziī wuga edora a piya nu loo ni? Pio sɔ̄, dap lu nɛɛ a le dɔtam bu bɔŋanaloo. Naadaba lo wuga naa bee ɛmɛnɛbee doo nu ezi a loo. (Rom 3:23; Jem 3:2) Kerewo, nu a doo ama dap a biirebu. Pio sɔ̄ o ebee dap le aa kɛɛrɛbu loo pɔrɔ nu a bee a doo loo sa oo  dap daa. O dap kɛɛrɛ kɔ, ‘lo wuga ama dap doo nu a le doo wo, tɔgɛge kɔ Bari aa baɛbee bɔŋanaloo ama ni?’ Taɛ kɛ̄ Setan gbī kɔ i kɛɛrɛ nu doolo. (2 Kɔr 2:11) Dua ekɛɛrɛ ama dap doo kɔ i kpoora loo lɛɛloo Jɛhova le ye bɔŋanaloo. Nyɔɔwo, lo i muɛ kɔ ziī wuga nɛɛdam ale nɛɛwa edora i piya nu loo, bu mɛ sīdee na i dap kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ sa ii ɛrɛ pɔrɔ ekɛɛrɛ a?

4. Bu mɛ sīdee na Josɛf bee kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ sɔ̄ a bee lu edoo ye pɔrɔ nu loo a, e ena i ye dap nɔ aāloo a? (Jɛnɛsis 50:19-21)

⁴ O aa ɛrɛ gbɛnɛ biirabu. Sɔ̄ Josɛf bee lege etera, pya ye gbɛnɛ wuga bee ye aara bu pɔrɔ sīdee. Ba bee ye baaloo, sa pio aba bee gbīnage efɛ ye. (Jɛn 37:4, 18-22) Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī, ba bee ye oo nua zooro. E a bee sira kɔ Josɛf bee tɛɛ̄bu e’agabah doā-ɛp bu 13 zua. Josɛf ebee dap bura sɛh Jɛhova werege ye loo naa e. Sa ebee dapnage kɛɛrɛ kɔ Jɛhova elɛra ye baloo sɔ̄ a le bu ebɛɛ̄. Mɛ Josɛf naa bee ɛrɛ gbɛnɛ biirabu. Taāwo, a bee kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ sa fɛɛrɛloo. Sɔ̄ a bee ɛrɛ dee lo e’obara kpɛ pya ye wuga, a naa bee doo wo, mɛ a bee wa tɔgɛ wereloo kumaloo sa wa aaloo nɛ. (Jɛn 45:4, 5) Josɛf bee doo wo nyɔɔbee a bee kɛɛrɛ nu bu sīdee a bɔloo. Taā a bie ekɛɛrɛ nyɔɔ pya ye taāŋa, a bee muɛ nu a kuī lo a le nu Jɛhova gbī. (Buū Jɛnɛsis 50:19-21.) Ena i nɔ aāloo a? Lo alu edoo a pɔrɔ nu loo, o aa ɛrɛ gbɛnɛ biirabu kumaloo Jɛhova ale kɛɛrɛ kɔ elɛra a baloo. Taāwo, ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ kɛ̄ a a yerebah nɛ kɔ o dap egerebu bu lo doā-ɛp doo. Gbaāloo wo, sɔ̄ pya dɔɔ̄na a doo pɔrɔ nu loo, doo kɔ wereloo o wa ɛrɛ loo a uu lo pɔrɔ.—1 Pit 4:8.

5. Bu mɛ sīdee na Miqueas bee kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ sɔ̄ a bee ye tɔɔ̄loo kɔ elua e’aara ye bu pɔrɔ sīdee a?

⁵ Naa kɛɛrɛbu ziī edoba a le bu ilii dee ama akiiloo ziī nɛɛ kanɛɛ a kura Miqueas a tɔɔ̄ South America.  b A bee kɔ nu akiiloo ziī sɔ̄ a bee ye tɔɔ̄ loo kɔ pio pya wuga a le dɔtam bu bɔŋanaloo bee ye aara bu pɔrɔ sīdee. A bee kɔ: “Nu sii bee mɛ nɛ taāŋa doo wo lɔgɔ sɔ̄. M bee ɛrɛ gbɛnɛ ekɛɛrɛ. Mm wee dap daa uunɛ, sa m wee to nyɔnɛbee mm bee ɛrɛ yerebah.” Kerewo, Miqueas bee kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ sa piiga lo ebaɛbee ye saŋ. A wee yere kara dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ sa bara Jɛhova kɔ a nɛ ye ye kaɛ edɔɔ̄ le mɛm lokwa a dap egerebu. A bee gbīnage tɛ̄ ue a le bu pya i kpa lo a ye dap yerebah nɛ. Ena i nɔ aāloo a? Lo a tɔɔ̄ a loo kɔ ziī wuga nɛɛdam ale nɛɛwa edora a pɔrɔ nu loo, fɛɛrɛloo sa baɛbee pya pɔrɔ ekɛɛrɛ a a dap yii bu. Pio sɔ̄, oo dap suā nu a doo kɔ lo nɛɛ a kɔ ue ale a doo nu bu sīdee a doo wo. Nyɔɔwo yere kara nɛ Jɛhova, sa ye bara kɔ a doo kɔ o ɛp nu bu sīdee a gbaaloo ekɛɛrɛ lo nɛɛ. Dodoo wo edoo kɔ o ɛmadɛɛ̄ kɔ lo wuga nɛɛdam ale nɛɛwa naa bee ɛmɛnɛbee a doo piya nu loo, e wo edoo kɔ a waɛ a bah e’aaloo lo tɛɛ̄ ekwɔ. (Kam 19:11) Nyɛŋiabu kɔ Jɛhova suā o kɛ̄tɔɔ̄, sa eyerebah a nɛ kɔ o egerebu.—2 Edoo 16:9; Eklis 5:8.

6. Ena anua alu nu a kuī kɔ i ɛp kākāmɛnɛ a aabah Jɛhova nua sīdee a i tɔŋɛ wereloo a? (Pya Hibru 12:5, 6, 11)

⁶ Sɔ̄ alu ekāmɛnɛ i dap i ziloo kaāna. Mɛ lo i bie ekɛɛrɛ nyɔɔ kɛ̄ a i ziloo doo, i  dap bɔātɛ̄ ɛp lo zuurabahtɔ̄ tɛrɛ sa kɛɛrɛ kɔ a naa lu edoo bu kaāna biaɛ ale kɔ a naa bɔloo. E lo ama dap doo kɔ i peere ziī nu alu keebee, lo a le ɛ’ɛp lo kāmɛnɛ nua sīdee Jɛhova i tɔŋɛ wereloo. (Buū Pya Hibru 12:5, 6, 11.) E lo i lɛɛbaloo kɛ̄ nu i tɔɔ̄loo doo kɔ a ɛrɛ pah nyɔɔ i ekɛɛrɛ, i aa nɛ dee Setan kɔ a baɛ i bee. A gbī kɔ i kiī lo kākāmɛnɛ. E lo a bee piya gbɛnɛ na bee, a gbīnage kɔ i kpooraloo lɛɛloo Jɛhova le ye bɔŋanaloo. Lo ebee lu ekāmɛnɛ a, bu mɛ sīdee na o dap kiisī lo e’ɛrɛ kaāna ekɛɛrɛ a?

7. (a) Dookɛ̄ alu etɔgɛ bu foto doo, bu mɛ sīdee na Jɛhova bee su Pita daānu sɔ̄ a bee su kākāmɛnɛ a? (b) Ena o nɔ aāloo edoba Pita a?

⁷ Su kākāmɛnɛ, sa kwabaloo kɛ̄ a bɔloo. Jizɔs bee zuurabahtɔ̄ Pita nu a eeloo ziī sɔ̄ bie kɛ̄sī pya dɔɔ̄na nɛɛ lɛɛratam. (Maak 8:33; Luk 22:31-34) Lo ama bee dap doo kɔ kɛɛ a bɔp Pita kaāna! Kerewo, a bee kiisī lo etɔɔ̄ agara nɛ Jizɔs. A bee su lo kākāmɛnɛ sa nɔ nu aāloo ye tɛɛ̄ ekwɔ. Lo ama bee doo kɔ Jɛhova a nɛ leelee Pita sa ye nɛ pya tam a kuī bu bɔŋanaloo. (Jɔn 21:15-17; Doonu 10:24-33; 1 Pit 1:1) Ena i dap nɔ aāloo edoba Pita a? Edɔbiī nɛ ili le pya dɔɔ̄na sɔ̄ i su kākāmɛnɛ sa kwabaloo kɛ̄ a bɔloo, sa ii ɛp kɔ alu ebɔbɛɛ i kɛɛ. Sɔ̄ i doo wo, edoo kɔ i dap si tam nɛ Jɛhova le pya i wuga leere.

8-9. Bee tɔɔ̄loo Bernardo doodoo wa tua sɔ̄ a bee lu ekāmɛnɛ ye, e ena a bee ye yerebah nɛ kɔ a kwabaloo ye ekɛɛrɛ ani?

⁸ Naa kɛɛrɛ nu a bee siraloo ziī wuga nɛɛdam a kura Bernardo a tɔɔ̄ Mozambique. A bee lu elɛɛ ye dɔ nɛɛ kanɛɛ bah. Bee tɔɔ̄loo Bernardo doodoo wa tua sɔ̄? A kɔ: “A bee mɛ biirebu kaāna nyɔɔbee lo kākāmɛnɛ naa bee mɛ nia.” Nu a bee ye kuī loo na kɛ̄ pya dɔɔ̄na a le bu bɔŋanaloo e’ɛp ye doo. A bee kɔ: “A bee mɛ su pio enɔɔ̄ bah lɛɛ m gae ɛp lo zuurabahtɔ̄ bu sīdee a bɔloo sa sikɛ̄ ture nyiɛ loo Jɛhova le ye bɔŋanaloo.” Ena a bee yerebah nɛ Bernardo kɔ a dap kɛɛrɛ nu bu sīdee a bɔloo a?

⁹ Bernardo bee kwabaloo ye ekɛɛrɛ. A baatɛ̄ kɔ: “Sɔ̄ m bee le aa si tam doodoo nɛɛ kanɛɛ, m wee su Pya Hibru 12:7 yeābah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a ɛp kākāmɛnɛ a aabah Jɛhova bu sīdee a bɔloo. Nyɔɔwo, m bee bip aba mm kɔ: ‘Mɛɛ na a bɔloo  kɔ a su zuurabahtɔ̄ a le dɔ kpa kaɛ ama a?’ Dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ Jɛhova gbaānage loo mda.” Lo sɔ̄ Bernardo bee kiisī lo ekwabaloo nu lokwa a dap sikɛ̄ dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova le Ye Bɔŋanaloo. A bee sikɛ̄ agɛrɛbah buū Baibol sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ eekɛ̄ a wee doo. Kere a bee ye tɔɔ̄loo kɔ pya ye wuga dap ye ɛmadɛɛ̄ bu pɔrɔ sīdee, a bee wa nyɔɔnɛ si tam zue ue sa sudɔ bu enɔānu. Sɔ̄ pio sɔ̄ etɛ̄na, a bee lu esikɛ̄ tubebaloo Bernardo nua nɛɛ kanɛɛ. Lo ebee lu ekāmɛnɛ a doodoo Bernardo, lɛa kɛɛ loo, su lo kākāmɛnɛ, sa kwabaloo kɛ̄ a bɔloo. c (Kam 8:33; 22:4) Lo o doo wo, suā leere kɔ Jɛhova enɛa leelee nyɔɔbee o tɔɔ̄ agara ye nɛ le ye bɔŋanaloo.

10. Amunu nyaana baloo nu na a bee dap doā-ɛp pio pya Izrɛl a?

¹⁰ Pya nu bɔŋanaloo nyaana baloo dap doā-ɛp i tɔɔ̄ agara. Lo ii nwaɛ̄dɛɛ̄, a dap i kpoora lɛɛloo Jɛhova. Bu edoba, naa kɛɛrɛ kɛ̄ pio nyaana baloo nu a bee lu edoo kɛɛ̄ Lok Mozis bee ɛrɛ pah nyɔɔ pio pya Izrɛl doo. Lɛɛ Jɛhova gae nɛ Lok Mozis, pya alu tɛ bee tɔ wee le aa wɔp zɔɔ nyɔɔ wa loo. Ba wee wu dah wɔp zɔɔ sa waara zɔɔ nɛ Jɛhova bee pya wa butɔ. (Jɛn 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5) Mɛ sɔ̄ alu eyere lo Lok, naa bee luna elɛɛbaloo pya alu tɛ bee tɔ kɔ ba a doo nu ba wee doo ama. Jɛhova bee tubobaloo pya ewɔp aā yɛɛ pya butɔ Erɔn kɔ ba a waara zɔɔ ye nɛ. Aāge sɔ̄ a bee lu enyaana baloo nu ama, lo ziī nɛɛ alu tɛ bee tɔ lo a naa lu manamana Erɔn wɔp zɔɔ dap lu efɛ ye. d (Lev 17:3-6, 8, 9) Ekɔ a bee le kwabaloo nu ama na a bee doo kɔ Kora, Datan, Abiram, le 250 pya nɛɛ a amdɛɛ̄sī Mozis le Erɔn ani? (Buā 16:1-3) Ii aadee suā. Kerewo, i suā kɔ Kora le pya a bee ye le loo bee lɛɛbeekɛɛ̄ nɔɔnɔɔnu Jɛhova. Lo alu kɔ nyaana baloo nu alu edoo bu bɔŋanaloo doā-ɛp o tɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova, ena o doo ani?

11. Ena i nɔ aāloo edoba pio pya Kohat ba bee lu pya Livai a?

¹¹ Wee yerekpotɛ̄ kaāna sɔ̄ alu enyaana baloo nu bu bɔŋanaloo. Sɔ̄ ba bee le bu kposagara wii, pya gā Kohat bee ɛrɛ keebee tam. Ɛrɛgeba sɔ̄ pya Izrɛl kiā aa kɛ̄ ba bee tɔɔ̄, pio pya gā Kohat wee dāna ekpo yii-bɔma-dum wa zaāsī. (Buā 3:29, 31; 10:33; Josh 3:2-4) Mɛ dua dee ba bee ɛrɛ sɛh! Kerewo, nu bee nyaa sɔ̄ pya Izrɛl bee tɔɔ̄ bu Buɛ̄ A Bee Lu Eyira Yii Loo. Naa bee luna ebɛɛ̄ kɔ alu edāna Ekpo Yii-bɔma-Dum aā ziī kɛ̄ yima ziī. Nyɔɔwo, lɛɛ a gae lu sɔ̄ Solomɔn bee bɔātɛ̄ ebɛɛ, ebee lu etubobaloo pio pya Kohat kɔ ba alu pya uɛ-yɔɔ, pya baɛloo nudee, le pya kuūdɛɛ̄loo tɔ kpooge nu. (1 Edoo 6:31-33; 26:1, 24) Lɔgɔ nu a tɔgɛ kɔ pya Kohat bee kpɛakpɛa ale gbī kɔ ba a nɛe wa gbɛnɛ dɔ nyɔɔ tam ba wee si sɔ̄ akii adumɛ naale. Ena i dap nɔ aāloo a? Yerekpotɛ̄ pya kwabaloo nu bɔŋanaloo Jɛhova doo aābu dɛ̄dɛɛ̄ o beenyiɛ, kere lo a ɛrɛ pah nyɔɔ o dɔtam bu bɔŋanaloo. Ɛrɛ ɛɛbu loo ɛrɛgeba tam  alu enɛ a. Nyɛŋiabu kɔ naale o dɔtam na a kuī a. Kɛ̄ o gbaɛ̄tɔ̄loo Jɛhova doo kuī ye loo ee ɛrɛgeba dɔtam o dap ɛrɛ.—1 Sam 15:22.

12. Nu bee tɔɔ̄loo Zaina doodoo wa sɔ̄ a bee lu enyaana ye lɛɛ Bɛtɛl?

¹² Naa kɛɛrɛbu edoba ziī wuga nɛɛwa a kura Zaina a wee tɔɔ̄ barasī Middle East, lo a bee lu enyaana dee esiatam a bee ɛrɛ alu tam a bee ye nia kaāna. Bee lu ekɔ a si tam sɛmdee bu keebee sīdee sɔ̄ ebee su nu a yeeloo 23 zua siātam Bɛtɛl. A kɔ: “A bee mɛ ɔbɛ kaāna sɔ̄ a bee lu enyaana na esiatam. Bee mɛ tɔɔ̄loo kɔ mm le edɛɛ̄ lɔgɔ nu sa m wee bialoo bip aba mm kɔ: ‘Amunu ekwɔ na m tɛɛ̄ a?’ ” Alu nu ekiɛ̄nu kɔ, pio pya wuga bu bɔŋanaloo bee doo kɔ ye kɛ̄tɔɔ̄ a gbasu tɛ̄maloo ekɔ ye nɛ kɔ: “Lo o gaa bee doo leere, bɔŋanaloo naale ebee a lɛɛ Bɛtɛl.” Zaina bee le bu biirabu bu pio sɔ̄, sa a wee bialoo to dɛ̄dɛɛ̄ uunɛ. Kerewo, alɛ kɔ: “Mm wee ɛrɛ baɛbaɛ beenyiɛ kumaloo bɔŋanaloo ale kɔ Jɛhova were mɛ loo.” Bu mɛ sīdee na Zaina bee kiisī lo ekɛɛrɛ nu bu sīdee a bɔloo a?

13. Ena Zaina bee doo a lo ebe eebah pɔrɔ ekɛɛrɛ a bee ɛrɛ a?

¹³ Zaina bee be eebah pɔrɔ ekɛɛrɛ a bee ɛrɛ ama. Bu mɛ sīdee? A bee buū pya ekobee ue a le bu i kpa a kɔ nu akiiloo taāŋa a gaa bee kpesī. Ekobee ue a kɔ: “O Dap Tāma E’ɔaloo!” a le bu Watchtower February 1, 2001, bee ye yerebah nɛ kaāna. Lo ekobee ue kɔ kɛ̄ nu bee dap tɔɔ̄loo Maak alu nɛɛ a bee ɛm Baibol sɔ̄ a bee lu enyaana ye esiatam doo. Zaina kɔ, “edoba Maak bee mɛ gbɔ̄nyiɛ sa doo kɔ m aa ɛrɛna e’ɔaloo.” Zaina bee tɔɔ̄nage waɛloo pya ye gbo. A naa bee tɔɔ̄ aba ɛɛ, sa naa toesaɛ̄ ye loo yemakɛ̄. A bee kɔ kpaɛ̄ kɔ kaɛ edɔɔ̄ Jɛhova na a gaa baɛloo dɛ̄dɛɛ̄ nu ye bɔŋanaloo doo a, sa pya a gaa zaasī bee ye kuūdɛɛ̄loo kaāna. Mɛ a bee suānage kɔ bɔŋanaloo Jɛhova ɛrɛ edoo nu a bɔloo lokwa a dap lu esi Ye tam leere.

14. Amunu nyaana baloo nu a bee lu edoo bu bɔŋanaloo na a bee agabah Vlado lo enyɔɔnɛ a, e ena a bee ye yerebah nɛ a?

¹⁴ A naa bee waɛbah ziī nɛɛ kanɛɛ elua 73 zua a kura Vlado alu Slovenia kɔ a nyɔɔnɛ nɔɔnɔɔnu bɔŋanaloo, sɔ̄ a bee lu  esu wa bɔŋanaloo gbaloo dɔɔ̄na bɔŋanaloo sa alu ekpaɛ̄ wa Tɔ Nɔnu Buɛ̄-mɛnɛ. Alɛ bee kɔ: “Mm suā nu anua alu ekpaɛ̄ ekpedɛɛ̄ Tɔ Nɔnu Buɛ̄-mɛnɛ ama. A bee mɛ kiɛ̄ nyɔnɛbee i bee sikɛ̄ si tam loo lo Tɔ Nɔnu Buɛ̄-mɛnɛ aā. M wee si tam kanu, sa m ebee kwa pio aā nu a le bu. Gbaāloo wo, nyaana baloo nu ama gbī kɔ alu ekwabaloo pio nu, lo a naa bee aadee waɛbah ili pya nama nɛɛ a le bu bɔŋanaloo kɔ i doo.” Ena a bee yerebah nɛ Vlado kɔ a nyɔɔnɛ lo tɔgɛdee ama a? Alɛ baatɛ̄ kɔ: “Nyɔnyɔɔnɛ nyaana baloo nu bɔŋanaloo doo wee nua leelee. Pya kwabaloo nu aa lu edoo ama, gaa i kpɛ̄naloo bɛma sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ enyaa li deesī.” Ekɔ a aga a bah lo enyɔɔnɛ sɔ̄ alu esu bui bɔŋanaloo gbaloo lo dɔɔ̄na ale sɔ̄ alu enyaana o esiatam ni? Suā leere kɔ Jɛhova dābeeloo kɛ̄ a a tɔɔ̄loo doo. Lo o yerekpotɛ̄ kwabaloo nu alu edoo sa tɔɔ̄ bialoo Jɛhova le ye bɔŋanaloo, o ɛrɛ leelee.—Yɔɔ 18:25.

15. Bu mɛ sīdee na i dap kiisī lo enwaɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ i kpesī nu finiabah a aabu bɔŋanaloo a?

¹⁵ Kuma sɔ̄ i gaa tɔɔ̄ waɛloo kuma sɔ̄ eku ama a, i ɛmadɛɛ̄ kɔ i dabe ɛrɛ pio nu finiabah bu bɔŋanaloo. Pya nu finiabah ama dap doā-ɛp kɛ̄ i tɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova doo. Nyɔɔwo i ɛrɛ enwaɛ̄dɛɛ̄. Lo alu kɔ ziī o wuga bu bɔŋanaloo naa aara a leere, o aa ɛrɛ gbɛnɛ saŋ. Lo alu ekāmɛnɛ a, su lo kākāmɛnɛ sa kwabaloo o dogo sa o aa su kɔ alu ebɔbɛɛ a kɛɛ. E sɔ̄ bɔŋanaloo Jɛhova nyaana baloo nu bu sīdee a a ɛrɛ pah nyɔɔ, yerebee kɛɛ̄ sa su baɛbah suā kɛ̄ alu enyaana baloo nu doo.

16. Bu mɛ sīdee na o dap kiisī lo etɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova le ye bɔŋanaloo a?

¹⁶ O dap tɔɔ̄ agara nɛ Jɛhova le ye bɔŋanaloo sɔ̄ o kpesī doā-ɛp. Mɛ lokwa o dap doo wo, o ɛrɛ ekiisi lo e’ɛrɛ ekɛɛrɛ a bɔloo, lo a le fɛɛrɛloo, kɛɛrɛ nu leere, sa ɛp nu dookɛ̄ Jɛhova doo. Biaɛfii lo enɔ nu akiiloo pya nɛɛ Baibol kɔ ue kumaloo lo ba bee egerebu bu dua lo kɛ̄tɔɔ̄, sa o nɔ wa edoba. Yere kara bara yerebah aābah Jɛhova. Sa o aa kpooraloo lɛɛloo bɔŋanaloo. Lo sɔ̄, kaɛlɛɛ kɛ̄ Setan piiga doo, a naale edap a kpoora lɛɛloo Jɛhova le ye bɔŋanaloo.—Jem 4:7.