1-2. Pya amunu nu finiabah na gbɛnɛ-edo Pya Ekeebee kpesī a?

NƐƐ lɛɛratam Pɔɔl bee yere mɛm loo Timoti gbaāloo dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist kɔ ba a si wa tam zue ue mmɛɛ̄. (2 Tim 4:⁠5) Dɛ̄dɛɛ̄ ii nyɔɔnɛ zuurabahtɔ̄ Pɔɔl sa doo kuma kɛ̄ i dap doo bu esiatam nɛ Bari. Kerewo, a aga pio sɔ̄. Kiiloo gbɛnɛ-edo pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa, alu ebɛɛ̄ kɔ ba a ɛrɛ e’agaloo lokwa ba dap si tam zue le yereue. (2 Tim 4:⁠2) Bu edoba, naa kɛɛrɛbu pya i wuga a tɔɔ̄ barasī kɛ̄ a naa lu enɛ wa dee kɔ ba a zue ue ale alu ekpaɛ̄ i tam. Ba zue ue kere ba suā kɔ a dap lu eyeree wa kpɔgɔrɔ.

² Pya nɛɛ Jɛhova gaa kpesī keekee taāŋa a wa dap ɔɛloo. Bu edoba, gbɛnɛ-edo aba gaa su gbɛnɛkpo awa siātam lokwa ba dap nɛ nu a bɛɛ̄ pya wa butɔ. Ba gbī enyimɛ wa esiatam yereloo, kerewo, loo wa wee ɔ sɔ̄ elua takaɛ. Pya dɔɔ̄na naa dapna doo dookɛ̄ ba ebee doo nyɔɔbee dumɛloo bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ ale ana; sa pio aba naa dapna aa tɔ. Pya dɔɔ̄na kɛɛrɛ kɔ ba naa kuīnae loo Jɛhova. Ziī wuga nɛɛwa a kura Mary * bee kɔ: “A bee mɛ su sɔ̄ bah lo elɛa pɔrɔ ekɛɛrɛ a bee mɛ su e’ɔaloo nua nyɔɔ bu. A bee mɛ kiɛ̄ nyɔɔbee mm bee ɛrɛna sɔ̄ le mɛm esu siātam zue ue.”

3. E na i gaa le nɔ bu ekobee ue ama a?

³ Kaɛlɛɛ i kɛ̄tɔɔ̄, Jɛhova dap i nɛ ekpo esu tama pya nu finiabah i kpesī sa kiisī lo esitam ye nɛ dookɛ̄ i kɛ̄tɔɔ̄ i nɛ dee doo. Lɛɛ i gae kɛɛrɛbu kɛ̄ Jɛhova i dap yerebah nɛ doo, doraa i ɛp kɛ̄ a bee yere mɛm loo Pɔɔl le Timoti kɔ ba a dap sah wa esiatam zue ue kaɛlɛɛ nu finiabah doo.

4. Pya amunu nu finiabah na Pɔɔl bee kpesī a?

⁴ Pɔɔl bee kpesī gbɛnɛ-edo nu finiabah. A bee gbī yere mɛm loo a aabah Jɛhova sɔ̄ a bee lu ezip ye, ye tubo dɛm, sa lu eyere ye kpɔgɔrɔ. (2 Kɔr 11:​23-25) Pɔɔl bee su alɛɛ egā kɔā kɔ a wee ɛrɛe pɔrɔ ekɛɛrɛ pio sɔ̄. (Rom 7:​18, 19, 24) A bee egerenage bu kɛ̄bah pio eyɔloo a bee le doodoo “suu bu namloo,” lo a bee ye taɛ kaāna kɔ Bari a lɛɛ.​—⁠2 Kɔr 12:​7, 8. 

5. E na Pɔɔl bee doo gbɔ̄mɛɛ̄ kaɛlɛɛ pya nu finiabah a bee kpesī a?

⁵ Jɛhova bee nɛ mɛm Pɔɔl lokwa a dap kiisī lo esitam zue ue kaɛlɛɛ pya nu finiabah a bee kpesī. Naa kɛɛrɛbu pya nu Pɔɔl bee doo gbɔ̄mɛɛ̄. Bu edoba, sɔ̄ a bee lu e’aa ye bie tɔ li Rom, a bee su mɛm kɔāue bee le yereue bie kɛ̄sī pya zaāsī pya Juu, e naa daba bie kɛ̄sī pya bɛbɛɛ nage. (Doonu 28:17; Fil 4:​21, 22) A bee zuenage ue nɛ gbɛnɛ-edo pya Baɛloo Praitorium sa zue ue nɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya a ye lu loo. (Doonu 28:​30, 31; Fil 1:13) Bu aba lo sɔ̄ ama, Pɔɔl bee ɛm pya kpa a lege gaa dɔbiī nɛ pya kaka Nɛɛ Kraist mmɛ anii’ee. Nage, edoba Pɔɔl bee yere mɛm loo bɔŋanaloo a le Rom, lo a bee doo kɔ pya ye wuga a ɛrɛ “gbɛnɛ e’agaloo lo ekɔā ue Bari lo aabɔɔ naale loo.” (Fil 1:14) Kereadoo Pɔɔl naa bee dapna doo gbɛnɛ-edo nu, a bee doo kuma kɛ̄ a dap doo, e lo ama bee obia lu nu a “nyimɛ le yereue.”​—⁠Fil 1:⁠12.

6. Aāloo ue a le bu 2 Pya Kɔrint 12:​9, 10, e na a bee doo kɔ Pɔɔl a dap si ye tam zue ue gbɔ̄mɛɛ̄ a?

⁶ Pɔɔl bee suā kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nu a dooe bu esiatam Jɛhova naale tɛ̄maloo alɛɛ ekpo, mɛ tɛ̄maloo ekpo Bari ye nɛ. A bee kɔ ekpo Bari “era bu e’ɔaloo.” (Buū 2 Pya Kɔrint 12:​9, 10.) Tɛ̄maloo ye kaɛ edɔɔ̄, Jɛhova bee nɛ ekpo Pɔɔl kɔ a dap si tam zue ue gbɔ̄mɛɛ̄ kaɛlɛɛ tɛ̄ŋaloo, yii kpɔgɔrɔ, ale pya dɔɔ̄na nu finiabah a bee kpesī.

7. Pya amunu nu finiabah na Timoti ɛrɛ ebe eebah lokwa a dap si ye tam zue ue gbɔ̄mɛɛ̄ a?

⁷ Bee lunage ebɛɛ̄ kɔ Timoti, zege nɛɛ a wee gbaaloo Pɔɔl a dɛɛa nyɔɔ ekpo Bari bu ye esiatam zue ue. Timoti bee nyɔɔnɛ Pɔɔl si kɛ̄ a binia bu ye esiatam aa ziī edo yii ziī. Gbaāloo wo, Pɔɔl bee ye yere ture nyɔɔ pya dɔɔ̄na kiā kɔ a si sa yere  mɛm loo keekee bɔŋanaloo. (1 Kɔr 4:17) Timoti ebee dap kɛɛrɛ kɔ a naa nyim e tura. Dap lu wo na anua sa Pɔɔl kɔ ye nɛ kɔ: “Doolo lɔgɔ nɛɛ naa ɛp o mɛā nwiī zuguru kuma kɛ̄.” (1 Tim 4:12) E bu pya sɔ̄ ama, Timoti bee ɛrɛnage alɛɛ suu bu namloo lo a le “nu a wee [ye] dumɛ booboo sɔ̄.” (1 Tim 5:23) Mɛ Timoti bee suā kɔ kaɛ edɔɔ̄ Jɛhova ekpo le loo enɛe ye mɛm a ye bɛɛ̄ lo ezue le yereue sa si tam nɛ pya ye wuga.​—⁠2 Tim 1:⁠7.

8. Bu mɛ sīdee na Jɛhova nɛ mɛm pya ye nɛɛ anii’ee a?

⁸ Nii’ee, Jɛhova nɛ “eenyɔɔ ekpo” pya ye nɛɛ, lokwa ba dap kiisī lo esitam ye nɛ bu bɔ ture nyiɛ loo. (2 Kɔr 4:⁠7) Doraa i kɛɛrɛbu nia nu Jɛhova enɛa i lokwa i ɛrɛ mɛm sa dap yira agɛrɛ ye nɛ, lo a le kara, Baibol, gbaaloo a le yɛɛ pya Nɛɛ Kraist, le i tam zue ue.

9. Bu mɛ sīdee na kara i dap yerebah nɛ a?

⁹ Bee lu eyere wa mɛm loo tɛ̄maloo yere kara. Dookɛ̄ Pya Ɛfɛsɔs 6:18 kɔ doo, Pɔɔl kɔ i nɛ kɔ i yere kara nɛ Bari “dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄.” E Bari e agara i kara tɛ̄maloo eyere i mɛm loo. Jonnie a wee tɔɔ̄ Bolivia, bee ɛrɛ dua yerebah ama sɔ̄ a bee tɛɛ̄ bu keekee taāŋa. Gbɛnɛ dumɛloo bee yɔ ye wa, ye tɛ le ye ka aba sɔ̄. Jonnie bee piiga lo ekuūdɛɛ̄loo taa aba. Ye ka bee u, e nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ bee tɛɛ̄ lɛɛ loo ye wa le ye tɛ gae nwaɛ. Sɔ̄ Jonnie kɛɛrɛbu nu a bee sira ama, a kɔ: “Sɔ̄ m bee le bu e’agabah bii nɛ kɛ̄, nu a wee mɛ yerebah nɛ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ na kɔ taɛ kɛ̄ nu mɛ tɔɔ̄loo doo nɛ Jɛhova bu kara.” Jɛhova bee doo kɔ Jonnie a ɛrɛ mɛm a ye bɛɛ̄ lokwa a dap egerebu. Sɔ̄ ziī nɛɛ kanɛɛ a wee tɔɔ̄ Bolivia a kura Ronald bee suā kɔ ye ka ɛrɛ kansa. E a bee u sɔ̄ ziī enɔɔ̄ etɛ̄na. E na a bee ye yerebah nɛ kɔ a tama a? A bee kɔ: “Yere kara nɛ Jɛhova bee doo kɔ m dap kɔ nu a mɛ le bu beenyiɛ sa kɔ taɛ kɛ̄ nu mɛ tɔɔ̄loo doo. M suā kɔ alɛ dā mɛ beeloo ee ɛrɛgeba nɛɛ, sa eenage kɛ̄ m dābeeloo aba mm doo.” Siga sɔ̄, i dap pee beenyiɛ i sa ii suā taɛ nu eyere bu kara. Mɛ Jɛhova kɔ i yere kara ye nɛe kereadoo a aga i bah ekɔ taɛ kɛ̄ nu i tɔɔ̄ loo doo.​—⁠Rom 8:​26, 27.

10. Dookɛ̄ alu ekɔ doo bu Pya Hibru 4:​12, e na anua būbuū Baibol le ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ nu i buū kuī kaāna a?

¹⁰ Bee lu eyere wa mɛm loo tɛ̄maloo Baibol. Dookɛ̄ Pɔɔl bee dɛɛa nyɔɔ pio dɔ Kpa Kaɛ lo e’ɛrɛ mɛm le egbɔ̄nyiɛ̄ doo, ili dapnage wa dɛɛa nyɔɔ. (Rom 15:⁠4) Kuma sɔ̄ i gaa buū Muɛ̄ Ue Bari sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ, Jɛhova dap su ye kaɛ edɔɔ̄ daā kɔ i dābeeloo leere kɛ̄ lo dɔ Kpa Kaɛ ɛrɛ nu edoo kiiloo i kɛ̄tɔɔ̄ doo. (Buū Pya Hibru 4:12.) Ronald i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a bee kɔ: “Bu mɛ ɛɛ kɔ m wee piiga lo ebuū ziī dɔ Baibol dɛ̄dɛɛ̄ uunɛ. Gbɛnɛ-edo sɔ̄ m wee ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pya elap dogo Jɛhova le kɛ̄ a nyɔɔnɛ pya ye zooro dānia nu doo. Lo ama bee doo kɔ m sikɛ̄ ɛrɛ ekpo.”

11. Bu mɛ sīdee na Baibol bee yerebah nɛ wuga nɛɛwa a bee le bu ekiɛ̄nu a?

¹¹ I dap ɛp i kɛ̄tɔɔ̄ bu sīdee a bɔloo tɛ̄maloo e’ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ Muɛ̄ Ue Bari. Naa ɛp kɛ̄ Baibol bee yerebah nɛ ziī wa ye dam bee u a bee le bu ekiɛ̄nu ama. Ziī nɛɛ kanɛɛ bee ye kɔ nɛ kɔ a dap nɔ pya nu eyerebah ye nɛ aāloo būbuū pya nu a le bu kpa Job. Sɔ̄ a bee doo wo, Tua sɔ̄  a bee nwaabah gbɛ Job nyɔɔ ye ekwɔ ekɛɛrɛ. Sɔ̄ a gaa bee kɛɛrɛbu lo kɛ̄tɔɔ̄, a doodoo bee a gaa zuurabahtɔ̄ Job kɔ: “Job! O aa bialoo kɛɛrɛ aba oloo taāŋa!” Lɛɛ a sikɛ̄ dābeeloo kɔ alɛɛ dogo beenage loo Job. Lo ama bee ye yerebah nɛ kɔ a kwabaloo kɛ̄ a ɛp nu doo sa ye nɛ mɛm a doo kɔ a dap tama ye ekiɛ̄nu a aaloo luh ye dam.

12. Bu mɛ sīdee na Jɛhova i yerebah nɛ tɛ̄maloo pya wuga bu yira a?

¹² Bee lu eyere wa mɛm loo tɛ̄maloo gbaaloo a le yɛɛ pya Nɛɛ Kraist. Dɔɔ̄na sīdee Jɛhova yere mɛm loo pya Nɛɛ Kraist na tɛ̄maloo pya wuga bu yira. Pɔɔl bee ɛm kɔ a taɛe ye enyɔɔnɛ pya ye wuga nɛɛdam le nɛɛwa “gbaa ɛrɛ e’aga beenyiɛ.” (Rom 1:​11, 12) Dua gbanialoo ama wee nia Mary i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a. Alɛ bee kɔ: “Jɛhova esua kunɛ pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba naa bee suā na taāŋa siātam. Ba kɔ pya nu a mɛ yere mɛm loo sa ɛm ue nyɔɔ nwīkere kpa mɛ ma, e lo ama na taɛ nu a bee mɛ bɛɛ̄ a. A doo nage kɔ m dap yiiloo pya dɔɔ̄na wuga nɛɛwa ba etɛ̄na bu dua lo kɛ̄tɔɔ̄ sa m enɔā nu aāloo nu a bee wa yerebah nɛ. E pya kanɛɛ wee doo kɔ m suā kɔ m kuī loo bɔŋanaloo.”

13. Bu mɛ sīdee na i dap yere mɛm loo ziī bie enɔānu a?

¹³ Ziī le kɛ̄ eyere mɛm loo ziī bie na bie bu enɔānu bu bɔŋanaloo. Sɔ̄ i si pya i enɔānu, ekɔ a naa bɔloo i kɔ pya nu eyere mɛm loo pya dɔɔ̄na sa tɔgɛ kɔ i weree wa loo sa tɔgɛ nia loo nu ba doo ni? Bu edoba, ziī dee lɛɛ enɔānu gae bɔātɛ̄, ziī nɛɛ kanɛɛ a kura Peter bee kɔ nɛ ziī ka lo ye dam naa wee taāŋabah Jɛhova kɔ: “Oo dap suā kɛ̄ alu nu yere mɛm loo doo lo emuɛ a akɛ̄ama. Dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ o wee kpɛ̄naloo sa nɔɛ̄nu ini’ī pya o miɔŋɔ sa doo kɔ ba a dap agara ebip.” Bu ye bee ɛɛ mmɛ kɛ̄ maā ye aa dɛɛ̄ sa a kɔ: “Oo le edap dābeeloo taɛ kɛ̄ ue ama bee mɛ bɛɛ̄ doo anii’ee.”

14. Bu mɛ sīdee na tam zue ue i yerebah nɛ a?

¹⁴ Bee lu eyere wa mɛm loo tɛ̄maloo zue ue. Sɔ̄ i nyɔɔnɛ pya dɔɔ̄na ponia kaka ue Baibol, i wee ɛrɛ iinaloo le mɛm, kere pya lo nɛɛ gbaɛ̄tɔ̄ ale ba naa gbaɛ̄. (Kam 11:25) Ziī wuga nɛɛwa a kura Stacy bee muɛ dua kɛ̄ zue ue dap yere mɛm loo nɛɛ doo. Sɔ̄ a bee lu ekpo ziī nɛɛ a nuuna wa butɔ lɛɛ bu bɔŋanaloo, bu ye bee biira gbɛnɛ sa a bip aba ɛɛ kɔ, ‘Ekɔ a ɛrɛ pya nu m bee doo lo eyerebah ye nɛ ni?’ A bee agabah Stacy e’ɔbɛ ekɛɛrɛ nu akiiloo lo kɛ̄tɔɔ̄. E na a bee ye yerebah nɛ kɔ a dap tama lo e’aga kɛ̄tɔɔ̄ a? Ɛɛ tam zue ue! Sɔ̄ a bee bɔātɛ̄ esitam zue ue, a bee bɔātɛ̄ esere ekɛɛrɛ nyɔɔ pya a le ye kɛ̄ zue ue lo ba ye gbī yerebah aābah. Alɛ bee kɔ: “Taɛ bu lo sɔ̄, Jɛhova bee doo kɔ m ɛrɛ nɛɛ m gaa bee nɔɛ̄ Baibol lo a bee nyim bu ye enɔānu. Lo ama bee mɛ yere mɛm loo kaāna. Nu a bee mɛ yerebah nɛ kaāna na tam zue ue.”

15. E na o nɔ aāloo pya ue Mary kɔ a?

¹⁵ Nyɔɔbee kɛ̄tɔɔ̄ pio nɛɛ, ba dap kɛɛrɛ kɔ ba naa dabe doo gbɛnɛ-edo nu bu tam zue ue. Lo a le kɛ̄ nu a tɔɔ̄loo doo lo, nyɛŋiabu kɔ bu Jɛhova ɛɛ lo o doo kumakɛ̄ o dap doo doo. Kɛɛrɛbu edoba Mary i bee kɔ nu a kiiloo a. Sɔ̄ a bee kii kɛ̄ zue ue ba kɔ dɔɔ̄na muɛ̄ ue, a kɛɛrɛ kɔ a naa dabe doo gbɛnɛ-edo nu. A bee kɔ: “Bu pio kere sɔ̄, kuma nu m wee dap doo na kɔ nwī kerebah ue, ale buū ziī dɔ Baibol, ale nɛ ziī nwīepɛɛ kpa bie uwe zue  ue.” Lo ama bee doo kɔ a kɛɛrɛ kɔ a naa nyim e tura sɔ̄ a su ye loo dooreloo pya a para kɔ lo muɛ̄ ue. Kerewo, a bee kwabaloo kɛ̄ a kɛɛrɛ nu doo. A bee bɔātɛ̄ emuɛ kɔ Jɛhova dap ye su daānu kere a naa dap kɔ lo muɛ̄ ue leere. A bee kɔ: “Lo kaka ue a kpɔā dum lu nu a waɛbah, e pya lo kaka na a nyaana dum nɛɛ a.”

16. E na a dap yerebah nɛ pya ba naa dapna aa tɔ kɔ ba a ɛrɛ mɛm a?

¹⁶ Jɛhova muɛ sa tɔgɛ nia loo taɛ i ɛrɛ bu esiatam zue ue, kereadoo ii dapna aa tɔ. A dap doo kɔ dee a kpaā i nɛ lo ezue ue nɛ pya aa i kuūdɛɛ̄loo ale pya aa i doo pie loo. Lo i su nu i dap doo anyaawo dooreloo nu i wee doo sɔ̄ akii adumɛ, loo i dap ɔ. Mɛ dādābeeloo kɛ̄ Jɛhova i yerebah nɛ doo anyaawo edoo kɔ i ɛrɛ mɛm esu ɛɛbu egerebu bu ɛrɛgeba doā-ɛp i kpesī.

17. Aāloo nu a le bu kpa Eklisiastis 11:6, e na anua i kiisī bu i esiatam zue ue kere pya nɛɛ naa gbaɛ̄ i tɔ̄ loo aba sɔ̄ a?

¹⁷ Yɛɛ pya eyuu kaka ue i foh, ii suā lo esi mɛɛ̄ sa dum. (Buū Eklisiastis 11:6.) Bu edoba, ziī wuga nɛɛwa elua nia tup zua le dɛrɛ a kura Barbara wee zue ue tɛ̄ma bu fon le ɛm lɛta. Bu ziī ye lɛta, a bee su Watchtower March 1, 2014 a aara ekobee ue a kɔ “What God Has Done for You” yereloo sa ture. A naa bee suā kɔ a yeree lo lɛta ma dam le wa ebee lu ekpo lɛɛ bu bɔŋanaloo. Ba bee bialoo buū lo kpa tɛɛ̄ nyɔɔ booboo sɔ̄. A bee tɔɔ̄loo ye dam doodoo bee Jɛhova aa bee kɔ ue nɛ taɛ alɛ. Lo dam le wa bee bɔātɛ̄ esi enɔānu sa a sira kɔ sɔ̄ nu a yeeloo 27 zua etɛ̄na ba bee obia lu Pya Ekeebee. Naa ɛp kɛ̄ lo ama eyere mɛm loo sa agɛrɛloo Barbara doo lo emuɛ dua le nu a sira aabu aba lo ka lɛta a bee ɛm doo a!

18. E na i doo lokwa i ɛrɛ biī aāloo ekpo Bari a?

¹⁸ Jɛhova doo kɔ i ɛrɛ gbɛnɛ-edo dee esu ɛā ekpo ye aābah. Sɔ̄ i su pya nu enɛa i lo a le kara, Baibol, gbaaloo a le yɛɛ pya Nɛɛ Kraist, le esiatam zue ue daānu, i aa tɔgɛ kɔ i dɛrɛe nyiɛ nyɔɔ ekpo le taɛ lo Jɛhova ɛrɛ lo eyerebah i nɛ. Doraa i kiisī lo edɛɛa nyɔɔ i Tɛ a le li bunyɔɔ, a ɛrɛ ɛɛbu “lo etɔgɛ ye ekpo nyɔɔbee pya wa beenyiɛ naa ɛrɛ beebee kɛ̄ a le.”—2 Edoo 16:9.