Skip to content

Skip to table of contents

18 EKOBEE UE ENƆ

YƆƆ 1 Pya Dogo Jɛhova

Dɛrɛ Nyiɛ Nyɔɔ “Nɛɛ Biaɛ Loo Dɛ̄dɛɛ̄ Nyɔuwe” Lo A Ɛrɛ Toesaɛ̄!

Dɛrɛ Nyiɛ Nyɔɔ “Nɛɛ Biaɛ Loo Dɛ̄dɛɛ̄ Nyɔuwe” Lo A Ɛrɛ Toesaɛ̄!

“Nɛɛ Biaɛ loo dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe naale edoo nu a bɔloo ni?”Jɛn 18:25.

NU I NƆ

I gaa le agɛrɛbah dābeeloo toesaɛ̄ le kaāna biaɛ Jɛhova kiiloo lɛɛ pya a naa kaāna kɛ̄ bu luh.

1. Amunu ue egbɔ̄nyiɛ na Jɛhova bee doo kɔ Abreham a suā a?

 A ƐRƐ ziī kɔniasɔh lo Abreham naa bee ibere doo pippip. Tɛ̄maloo ziī ɛnjɛl, Bari bee kɔ nɛ Abreham kɔ a gaa le gbeesī dɛ̄dɛɛ̄ pya a le bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra. Ue ama bee taɛ̄ŋɛ gbara a bee bɔ ture nyiɛ loo ama. Nyɔɔwo, a bee bip kɔ: “Luge kaka kɔ o gaa le kpagiri pya kaāna dogo gbaāloo pya bag dogo ni? . . . Nɛɛ Biaɛ loo dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe naale edoo nu a bɔloo ni?” Jɛhova bee su fɛgɛ nyeābah nɛ ye gbo a wereloo ama, lo a le Abreham lokwa a nɔ ziī gbɛnɛ nu a kuī lo edɔbiī sa nɛ egbɔ̄nyiɛ dɛ̄dɛɛ̄ ili anii’ee, e lo nu na kɔ: Bari naale egbeesī pya kaāna dogo doo pippip.Jɛn 18: 23-33.

2. I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ pya biaɛ Jɛhova kaāna sa tɔgɛ toesaɛ̄ ni?

2 I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ pya biaɛ Jɛhova kaāna sa tɔgɛ toesaɛ̄ ni? Nu a doo kɔ i suā na kɔ “Jɛhova wee ɛp beenyiɛ nɛɛ.” (1 Sam 16:7) Bu kaka, a suā nu a le bu “dɛ̄dɛɛ̄ beenyiɛ” miɔŋɔ nɛɛ. (1 Mɛnɛ 8:39; 1 Edoo 28:9) Ue ama lu nyɛŋia. Jɛhova suānu i ee, nyɔɔwo, ii le edap dābeeloo dɛ̄dɛɛ̄ ye biaɛ, a ee i nyɔɔ. Kɛ̄ a doo a lo, nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee kɔ kumaloo Jɛhova Bari kɔ: “Ii dap lap ye biaɛ mmɛ kuma!”—Rom 11:33.

3-4. Pya amunu ebip na i dap ɛrɛ baɛbaɛ beenyiɛ kumaloo a, e ena i kɔnia bu ekobee ue ama a? (Jɔn 5:28, 29)

3 Kereadoo i suā kɔ Jɛhova wee doo nu a lera dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄, i dapnage ɛrɛ pio ebip dookɛ̄ Abreham bee doo. I dap ɛrɛ baɛbaɛ ekɛɛrɛ sa bip kɔ: ‘Ekɔ bɛābu aakɛ̄ bu luh lege nɛ pya nɛɛ Jɛhova bee gbeesī doodoo pya a bee le bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gomora ni? Ekɔ pio aba elege yɛɛ “aakɛ̄ bu luh lo . . . pya pɔrɔ dogo” ni?’—Doonu 24:15.

4 Doraa i naa kɔnia pio nu i suā akiiloo aakɛ̄ bu luh. Nwīgbagbara sɔ̄ akii adumɛ, i bee ɛrɛ aā edaābeeloo akiiloo “aakɛ̄ loo dum” le “aakɛ̄ loo biaɛ.” a (Buū Jɔn 5:28, 29.) Aā edaābeeloo ama bee doo kɔ i kwabahloo pio nu i bee suā akiiloo aakɛ̄ bu luh tua sɔ̄. I gaa le kɔ nu akiiloo pya kwabahloo nu ama bu ekobee ue ama le lo a nyɔɔnɛ. Kiiloo kaāna biaɛ Jɛhova, tuatua nu i dasī kɔnia na nu ii suā lɛɛ i kɔnia nu i sua.

NU II SUĀ

5. Pio ena i ebee kɔ bu pya i kpa sɔ̄ akii adumɛ kiiloo pya Jɛhova bee gbeesī bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra a?

5 Bu sɔ̄ akii adumɛ, pya i kpa ebee kɔ nu akiiloo nu esiraloo pya nɛɛ Jɛhova biaɛ nua pya a naa kaāna (lo a le pya pɔrɔ dogo). I ebee kɔ lɔgɔ bɛābu aakɛ̄ bu luh naale nɛ pya a le doodoo pya a bee le bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra. Mɛ sɔ̄ i bee sikɛ̄ gbītɛ̄ nu akiiloo sa yere kara nyɔɔ ue ama kaāna, a ɛrɛ ziī ebip a bee aakɛ̄, ɛɛ na kɔ, Aluge kaka kɔ pya a le doo wo naale e’aakɛ̄ bu luh ni?

6. Ena alu pio edobah akiiloo kɛ̄ Jɛhova bee biaɛbiaɛ loo pya a naa kaāna doo a, e ena ii suā a?

6 A ɛrɛ gbɛnɛ-edo e’ɛmanu a le bu Baibol lo a i kɔ nɛ kɛ̄ Jɛhova bee biaɛbiaɛ loo pya a naa kaāna doo. Bu edobah, Jɛhova bee gbeesī dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a bee le bu dee Noa, mɛ a bee kpɔā dum aba Noa le pya ye butɔ. Lo dɔɔ̄na, a bee su pya Izrɛl gbemasī ɛrɛba edonyɔɔ a bee tɔɔ̄bu Buɛ̄ A Bee Lu Eyira Yii Loo, e a bee sunage aba ziī ye ɛnjɛl fɛā 185,000 pya nɔ̄ Asiria bu aba ziī uunɛ. (Jɛn 7:23; Deut 7:1-3; Ais 37:36, 37) Bu pya edobah ama, Baibol kɔge kɔ Jɛhova bee biaɛfii kɔ dɛ̄dɛɛ̄ aba e’ɛrɛ gbeerasī mmɛ deedee sa ba naale ɛrɛna bɛābu aakɛ̄ bu luh ni? Eeye, Baibol naa kɔ doo wo. Ena anua i kɔ doo wo a?

7. Ena ii suā akiiloo pya a bee lu egbeesī bu Gbɛnɛ Yiimaā a, ale pya a bee lu egbeesī sɔ̄ pya Izrɛl bee be eebah buɛ̄ Kenan ani? (Ɛp foto a le nyɔɔ .)

7 Ii suā kɛ̄ Jɛhova bee biaɛbiaɛ loo ziī ziī aba doo, e ii suānage sɛh pya a bee lu egbeesī ama bee ɛrɛge dee lo enɔ nu a ye kiiloo sɔ̄ ba bee le dum sa kiiya naa e. Kiiloo sɔ̄ Yiimaā Noa, Baibol kɔ Noa bee le “nɛɛ zue ue kaāna dogo.” (2 Pit 2:5) Mɛ kerewo, Baibol naa kɔ sɔ̄ Noa aa bee ka lo gbɛnɛka fah, a bee zue ue nɛ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a bee le nyɔuwe lo sɔ̄ lo a bee lu egbee wa sī bu lo Gbɛnɛ Yiimaā. Bu aba lo sīdee, kiiloo pya a bee tɔɔ̄bu buɛ̄ Kenan, ii suā sɛh dɛ̄dɛɛ̄ pya pɔrɔ dogo a bee le bu lo buɛ̄ bee ɛrɛge dee lo enɔ nu akiiloo Jɛhova sa nyaana wa sīdee tɔɔ̄dum naa e.

Noa le pya ye butɔ aa ka lo gbɛnɛka fah. Ii suā sɛh Noa bee zuege ue nɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya a bee le bu nyɔuwe lo sɔ̄, sɔ̄ a gaa bee ka lo gbɛnɛka fah lɛɛ Gbɛnɛ Yiimaā gae lu naa e (Ɛp 7 barakpaɛ̄)


8. Ena ii suā akiiloo pya a bee tɔɔ̄bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra a?

8 Kiiloo pya a bee tɔɔ̄bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra ni a? Ziī nɛɛ kaāna dogo a kura Lot bee lenage yɛɛ pya a bee le bu buɛ̄ Sɔdɔm. Mɛ i suāge lo a le Lot bee zue ue nɛ dɛ̄dɛɛ̄ aba ni? Eeye, ii suā. Bu kaka, dɛ̄dɛɛ̄ aba bee le pya bag dogo. Mɛ ekɔ ziī ziī aba bee suāge kee a le yɛɛ le le pɔrɔ ni? Nyɛŋiabu kɔ ziī gbɛnɛ eku pya nɛɛdam a bee le bu lo buɛ̄ bee gbī esu bah ekpo maāloo pya a bee lu loo Lot. Baibol kɔ lo gbɛnɛ eku nɛɛ bee le pya “zuguru le pya nama nɛɛ.” (Jɛn 19:4; 2 Pit 2:7) Ekɔ Jɛhova i Bari a ɛrɛ toesaɛ̄ ebiaɛrafii kɔ lɔgɔ nɛɛ a le yɛɛ pya nɛɛ ama naale elu elɛɛ kɛ̄ bu luh ni? Eeye, ii le edap kɔ doo wo. Jɛhova bee kɔ nɛ Abreham kɔ kunɛ lop nɛɛ kaāna dogo naale bu lo buɛ̄. (Jɛn 18:32) Nyɔɔwo, ba bee le pya a naa kaāna, lo a le pya pɔrɔ dogo, e Jɛhova bee doo nu a lera lo egbee wa sī nyɔɔbee wa dogo. Nyɔɔwo, i dapge kɔ lɔgɔ nɛɛ a le yɛɛ pya nɛɛ ama naale “aakɛ̄ bu luh . . . lo pya pɔrɔ dogo” ni? Eeye, ii dap aadee suā!

9. Ena ii suā akiiloo Solomɔn a?

9 A ɛrɛnage pio nu alu e’ɛm bu Baibol kumaloo pya a bee lu pya kaāna dogo sa sɔ̄ esaa ba bee sikɛ̄ lu pya a naa kaāna. Mɛnɛ Solomɔn lu ziī edobah. Bee lu enɔɛ ye nu akiiloo Jɛhova kaāna, e a bee ye taāŋabah sa Jɛhova bee ye nɛ leelee; mɛ kerewo, sɔ̄ esaa a bee sikɛ̄ taāŋabah pya dɔɔ̄na nwībari. Nu Solomɔn bee doo ama bee doo kɔ bu Jɛhova a biira, sa doonage kɔ yubeloo edonyɔɔ Izrɛl a mɔna taāŋa bu gbɛnɛ-edo zua. Alu kaka kɔ Baibol kɔ sɔ̄ Solomɔn bee u, a bee “yɔ pya ye tɛ daadaa bu luh,” gbaāloo pya nɛɛ a bee bɔ ture nyiɛ loo doodoo Mɛnɛ Devid. (1 Mɛnɛ 11:5-9, 43; 2 Mɛnɛ 23:13) Mɛ ekɔ nyɔɔbee Baibol kɔ Solomɔn bee nyɔɔnɛ “pya ye tɛ daadaa bu luh” kurage kɔ Jɛhova elɛɛ ye kɛ̄ bu luh ni? Baibol naa kɔ doo wo. Pio nɛɛ dap kɛɛrɛ kɔ elu elɛɛ Solomɔn kɛ̄ bu luh nyɔnɛbee Baibol kɔ “nɛɛ a e’ua e’aara kɛ̄ bah pɔrɔ.” (Rom 6:7) Nu Baibol kɔ ama naa kura kɔ dɛ̄dɛɛ̄ pya e’ua elu elɛɛ kɛ̄ bu luh. Nyɔɔbee wo, lo ziī nɛɛ u, a naa kura kɔ a ɛrɛge e’aakɛ̄ bu luh. Aakɛ̄ bu luh lu dɔɔ̄nu a aabah i Bari a i wereloo. A wee nɛ ɛrɛgebah nɛɛ a gbī kɔ a ɛrɛ dee lo etaāŋa ye bah mmɛ deedee. (Job 14:13, 14; Jɔn 6:44) Ekɔ Solomɔn e’ɛrɛge dɔɔ̄nu ama ni? Aba Jɛhova na a suā ye ture a; ili ii suā. Kerewo, nu i suā na kɔ, Jɛhova edoo nu a lee.

NU I SUĀ

10. Gbeesī pya nɛɛ wee tɔɔ̄loo Jɛhova doodoo wa? (Ezekiel 33:11) (Ɛpnage foto.)

10 Buū Ezekiel 33:11. Kiiloo biaɛ pya nɛɛ, Jɛhova kɔ i nɛ kɛ̄ a ye tɔɔ̄loo doo. Tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄ Bari, nɛɛ lɛɛratam Pita bee ɛm pya ue nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Ezekiɛl bee ɛm sɔ̄ a kɔ “[Jɛhova] . . . naa gbī kɔ lɔgɔ nɛɛ a pe.” (2 Pit 3:9) Pya ue ama nɛ i egbɔ̄nyiɛ sa doo kɔ i suā kɔ a naa taɛ Jɛhova egbeesī lɔgɔ nɛɛ mmɛ deedee, etaɛgebee a ɛrɛ kaāna nu anua edoo wo. Alu Bari a mma bu toesaɛ̄, e a wee tɔgɛ toesaɛ̄ ɛrɛgebah sɔ̄ a bɔloo.

Sɔ̄ elu elɛɛ pya a naa kaāna kɛ̄ bu luh, keekee pya nɛɛ e’ɛrɛ dee lo enɔ nu akiiloo Jɛhova (Ɛp 10 barakpaɛ̄)


11. Ba mɛɛ̄ na a naale elu elɛɛ kɛ̄ bu luh a, e i tɛɛ̄ doodoo wa suā?

11 Ena i suā akiiloo pya nɛɛ a naale elu elɛɛ kɛ̄ bu luh a? Baibol nɛ i edobah akiiloo pio pya a le doo wo. b Ue Jizɔs bee kɔ tɔgɛ kɔ a naale elu elɛɛ Judas Iskariot kɛ̄ bu luh. (Maak 14:21; buūnage Jɔn 17:12 le study note loo dɔ ama bu NWT.) Judas bee ɛmɛnɛbee doo dogo lo egbānasī Jɛhova Bari le ye Nwiīnɛɛdam. (Buū Maak 3:29 le pya study note a le loo dɔ ama bu NWT.) Bu aba lo sīdee, Jizɔs bee kɔ, pio pya zaāsī yigabari lo ba bee ye gbānasī naale ɛrɛ bɛābu aakɛ̄ bu luh. (Mat 23:33; buū Jɔn 19:11 le study note loo “the man” bu NWT.) Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee kɔnage kɔ pya anna yira a naa kiiya naale elu elɛɛ kɛ̄ bu luh.—Hib 6:4-8; 10:29.

12. Ena i suā akiiloo toesaɛ̄ Jɛhova a? Naa nɛ pio edobah.

12 Mɛ ena i suā akiiloo toesaɛ̄ Jɛhova a? Bu mɛ sīdee na Jɛhova tɔgɛ kɔ a “naa gbī kɔ lɔgɔ nɛɛ a pe” a? Naa kɛɛrɛ kɛ̄ a bee tɔgɛ toesaɛ̄ kumaloo pio pya a bee si gbɛnɛ pɔrɔ doo. Mɛnɛ Devid bee si gbɛnɛ pɔrɔ doodoo kue wa dɔɔ̄na nɛɛ le fɛ nɛɛ. Kerewo, Devid bee kiiya, nyɔɔwo, Jɛhova bee ye ɛrɛ toesaɛ̄ loo sa ye aaloo nɛ. (2 Sam 12:1-13) Mɛnɛ Manase bee si gbɛnɛ-edo e’agabah pɔrɔ. Mɛ kaɛlɛɛ e’agabah pɔrɔ Manase bee si ama, Jɛhova bee ye tɔgɛ toesaɛ̄ loo sa ye aaloo nɛ sɔ̄ a bee kiiya. (2 Edoo 33:9-16) Pya edobah ama nyɛŋia i bu kɔ Jɛhova wee tɔgɛ toesaɛ̄ ɛrɛgebah sɔ̄ a muɛ kɔ a bɔloo edoo wo. A gaa le lɛɛ pya nɛɛ ama kɛ̄ bu luh nyɔnɛbee ba bee muɛ kɔ ba esiae gbɛnɛ pɔrɔ sa ba bee kiiya.

13. (a) Ena anua Jɛhova bee tɔgɛ toesaɛ̄ kumaloo pya Nineve a? (b) Ena Jizɔs bee kɔ akiiloo pya Nineve sɔ̄ esaa a?

13 I suānage kɛ̄ Jɛhova bee tɔgɛ toesaɛ̄ kumaloo pya Nineve doo. Bari bee kɔ nɛ Jona kɔ: “Dɛ̄dɛɛ̄ wa bag dogo elua mɛ ina kɛ̄ sī.” Mɛ sɔ̄ ba bee kiiya aaloo wa pɔrɔ, Jɛhova bee wa aaloo nɛ. Toesaɛ̄ Jɛhova kii nyɔɔ ee lo Jona. Nyɔɔwo, Bari bee ye kɔ nɛ kɔ pya Nineve ama “naa suā wa bahle aāloo wa bahkie.” (Jona 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Sɔ̄ esaa, Jizɔs bee su edobah ama tɔŋɛ nu akiiloo kaāna biaɛ le toesaɛ̄ Jɛhova sɔ̄ a bee kɔ, pya Nineve a kiiya “e’aakɛ̄ dee biaɛ.”—Mat 12:41.

14. Ena “aakɛ̄ loo biaɛ” ekura nɛ pya Nineve a?

14 Ena akura kɔ pya Nineve “e’aakɛ̄ dee biaɛ” a? Jizɔs aa bee kɔ nu akiiloo “aakɛ̄ loo biaɛ” lo a gaa lu li deesī. (Jɔn 5:29) A gaa bee kɔ nu akiiloo ye Bɛbɛɛ Baɛ Boo Le Lop Tup Zua, sɔ̄ elɛɛ “pya kaāna dogo le . . . pya pɔrɔ dogo” kɛ̄ bu luh. (Doonu 24:15) Kiiloo pya pɔrɔ dogo, ba gaa le “aakɛ̄ loo biaɛ.” Nu lo ama kura na kɔ, sɔ̄ ba e’aarakɛ̄, Jɛhova le Jizɔs gaa le ɛp lo a le ba gbaɛ̄getɔ̄loo pya nu elu etɔgɛ wa sa su yerebu dogo. Lo ziī nɛɛ Nineve a aakɛ̄ bu luh naa yiga etaāŋabah Jɛhova, ye biaɛ elu biaɛ gbeerasī. (Ais 65:20) Mɛ kiiloo dɛ̄dɛɛ̄ pya a sagɛ lo etaāŋabah Jɛhova bu bɔ ture nyiɛ loo, wa biaɛ elu tɔɔ̄dum ina deedee. Ba e’ɛrɛ dee lo etɔɔ̄dum a naatah mmɛ deedee!—Dan 12:2.

15. (a) Ena anua ii le ekɔ lɔgɔ pya a bee lu egbeesī bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra naale e’aakɛ̄ bu luh a? (b) Bu mɛ sīdee na i dābeeloo pya ue a le bu kpa Jud 7 barakpaɛ̄ a? (Buū ekpo a kɔ “ Ena Nu Jud Aa Bee Kɔ Kura A?”)

15 Sɔ̄ Jizɔs aa bee kɔ nu akiiloo pya nɛɛ Sɔdɔm le Gɔmɔra, a bee kɔ nu esira wa loo “Dee Biaɛ” elee ee nu esiraloo pya a bee ye kiī sa naa gbaɛ̄tɔ̄loo pya ye tɔgɛnu. (Mat 10:14, 15; 11:23, 24; Luk 10:12) Ena ue a kɔ ama kura a? I dap kɛɛrɛ kɔ nu Jizɔs aa bee kɔ esira wa loo ama aadee lu kɔ ue yɛgɛ. Mɛ a naale doo wo, nyɔnɛbee sɔ̄ Jizɔs aa bee kɔ pya Nineve e’aakɛ̄ Dee Biaɛ, a naa bee su ue a tɔɔ̄dɔ nu kɔā ue, mɛ aa bee kɔ taɛ nu esira wa loo. E sɔ̄ aa bee kɔnage nu esiraloo pya a le bu buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra, a naa bee su ue a tɔɔ̄dɔ nu kɔā ue, mɛ taɛ nu esira wa loo na a gaa bee kɔ a. “Dee Biaɛ” Jizɔs aa bee kɔ kumaloo pya buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra na a gaa bee kɔnage kumaloo pya buɛ̄ Nineve a. Nyɛŋiabu nu Jizɔs bee kɔ kumaloo “aakɛ̄ loo biaɛ.” Pya e’aakɛ̄ loo biaɛ ama na pya ba bee “doo nu a naa lee.” (Jɔn 5:29) Kɛ̄ pya buɛ̄ Nineve bee doo nu a bee piya doo na pya buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra bee doonage a. Kerewo, pya buɛ̄ Nineve bee ɛrɛ dee lo ekiiya. Nyɔɔwo, a bee kɔ bɛābu aakɛ̄ bu luh dap le nɛ pya buɛ̄ Sɔdɔm le Gɔmɔra. A dap sira kɔ elu elɛɛ pio aba kɛ̄ bu luh sa ili e’ɛrɛ dee lo etɔgɛ wa nu akiiloo Jɛhova le Jizɔs Kraist!

16. Ena i suā akiiloo pya Jɛhova ebiaɛfii lo elɛɛ kɛ̄ bu luh a? (Jeremia 17:10)

16 Buū Jeremia 17:10. Aāloo ue a le bu dɔ ama, nu i suā akiiloo kɛ̄ Jɛhova wee biaɛ biaɛ doo na kɔ: Ɛɛ Jɛhova na a wee “gbītɛ̄ ekɛɛrɛ sa dɔā beenyiɛ ɛp” a. Kiiloo aakɛ̄ bu luh esira li deesī, Jɛhova gaa le “nɛ ɛrɛgebah nɛɛ dookɛ̄ dɛ̄dɛɛ̄ ye dee le doo,” dookɛ̄ a wee doo aadee. Jɛhova ebiaɛ kaāna biaɛ dɛɛa nyɔɔ ye daakuu, kerewo, a etɔgɛ toesaɛ̄ sɔ̄ a muɛ kɔ a bɔloo edoo wo. Nyɔɔwo, ii le ekɔ kpaɛ̄ kɔ a naale lu elɛɛ ziī nɛɛ kɛ̄ bu luh etaɛgebee i muɛ aābu Baibol doo wo!

“NƐƐ BIAƐ LOO DƐ̄DƐƐ̄ NYƆUWE” EDOO “NU A BƆLOO”

17. Ena esiraloo pya e’ua li deesī a?

17 Aā sɔ̄ Adam le Iv bee gbaaloo Setan sa lɛɛbeekɛ̄ Jɛhova, gbɛnɛ-edo biliɔn miɔŋɔ nɛɛ e’ua. I “nɛɛ baa” lo a le “luh” esua gbɛnɛ-edo nɛɛ! (1 Kɔr 15:26) Ena esiraloo dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ e’ua ama ni? Ziī nwīgbagbara eku pya nɛɛ, lo ba gaa nyɔɔnɛ dumɛ Kraist bu bɔ ture nyiɛ loo, lo wa buā lu 144,000 elu elɛɛ kɛ̄ bu luh kuma bunyɔɔ, e elu enɛ wa dum a naale e’u. (Mum 14:1) Gbɛnɛ-edo pya nɛɛdam le nɛɛwa a bɔ ture nyiɛ loo lo ba wereloo Jɛhova ele yɛɛ “aakɛ̄ bu luh . . . lo pya kaāna dogo,” e ba etɔɔ̄dum mmɛ deedee, lo a le ba kiisī lo elu pya kaāna dogo bu sɔ̄ Baɛ Boo Le Lop Tup Zua Bɛbɛɛ Kraist le bu sɔ̄ kpɛdumɛ doā-ɛp. (Dan 12:13; Hib 12:1) Lo dɔɔ̄na, bu sɔ̄ Baɛ Boo Le Lop Tup Zua Bɛbɛɛ Kraist ama, “pya pɔrɔ dogo”—lo a le pya a naa bee taāŋabah Jɛhova sɔ̄ ba bee le dum ale pya a bee “doo nu a naa lee”—elu enɛ wa dee kɔ ba a nyaana wa sīdee tɔɔ̄dum sa taāŋabah Bari. (Luk 23:42, 43) Kerewo, pio miɔŋɔ nɛɛ bee lu bag sa biaɛfii lo elɛɛbeekɛ̄ Jɛhova le ye nɔɔnɔɔnu mmɛ lo dɔ Jɛhova ebiaɛrafii kɔ a naale lɛɛe wa kɛ̄ bu luh doo pippip.—Luk 12:4, 5.

18-19. (a) Ena anua i suā leere kɔ kɛ̄ Jɛhova ebiaɛ pya ebee u doo elu lo a bɔloo a? (Aisaia 55:8, 9) (b) Ena i nɔ bu lo ekobee ue a nyɔɔnɛ a?

18 A ɛrɛge ziī le nu i dap yira nyɔɔ sa yiga kɔ ɛrɛgebah sɔ̄ Jɛhova biaɛ pya nɛɛ, ye biaɛfii wee ɛrɛge elera dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ ni? Aiī! Dookɛ̄ Abreham bee dābeeloo leere doo, Jɛhova lu nɛɛ a mma sa suānu bu mmɛɛ sīdee sa lunage “Nɛɛ Biaɛ loo dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe” lo a ɛrɛ toesaɛ̄. Jɛhova ekpɔā ye Nwiīnɛɛdam sa ye nɛ tam biaɛ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ. (Jɔn 5:22) Baɛ Nwiī le Tɛ ama suā nu a le bu beenyiɛ ɛrɛgebah nɛɛ. (Mat 9:4) Bu dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄tɔɔ̄, baɛ aba edoo “nu a bɔloo”!

19 Doraa dɛ̄dɛɛ̄ ii i biaɛfii lo edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova le dɛ̄dɛɛ̄ ye biaɛfii. I suā kɔ ili ii nyim tura lo ebiaɛ—mɛ aba Alɛ na a nyim tura a! (Buū Aisaia 55:8, 9.) Nyɔɔwo, i lɛɛbahloo dɛ̄dɛɛ̄ biaɛ bie bah alɛ le ye Nwiīnɛɛdam, nyɔnɛbee i dɛrɛ wa nyiɛ nyɔɔ kɔ ba gaa le biaɛ leere. Ye Nwiīnɛɛdam ama lu Mɛnɛ a tɔgɛ elap dogo kaāna biaɛ le toesaɛ̄ ye Tɛ bu sīdee a mma. (Ais 11:3, 4) E kiiloo kɛ̄ Jɛhova le Jizɔs ebiaɛ pya nɛɛ doo bu sɔ̄ gbɛnɛ etɛɛrɛloo ni a? Ena ii suā a? E ena i suā a? Lo ekobee ue a nyɔɔnɛ e’agara pya ebip ama.

YƆƆ 57 Zue Ue Nɛ Dɛ̄dɛɛ̄ Nɛɛ