1. Ena pya tɛ le ka gbī kɔ pya wa miɔŋɔ a doo a?

 PYA tɛ le ka, i suā kɔ bui gbī kɔ pya bui miɔŋɔ a suāloo sa wereloo Jɛhova. Mɛ a naa dap lu emuɛ Bari. Nyɔɔwo, bu mɛ sīdee na o dap yerebah nɛ pya o miɔŋɔ kɔ ba a suā ye loo sa ye tɔɔ̄ waɛloo a?—Jem 4:8.

2. Mɛ sīdee na pya tɛ le ka dap tɔgɛ pya elap dogo Jɛhova wa miɔŋɔ a?

² Ziī gbɛnɛ sīdee i dap yerebah nɛ pya i miɔŋɔ kɔ ba a tɔɔ̄ waɛloo Jɛhova na tɛ̄maloo enyɔɔnɛ wa nɔ Baibol. (2 Tim 3:14-17) Kerewo, Baibol kɔnage dɔɔ̄na sīdee pya zege dap nɔ nu akiiloo Jɛhova. Bu kpa Kam, ziī tɛ bee zuurabahtɔ̄ ye nwiīnɛɛdam kɔ aa ɛp pya elap dogo Jɛhova a sira bu nu a bee dɛm tɛrɛ. (Kam 3:19-21) I kɔnia pio sīdee pya tɛ le ka dap su dɛmnu tɔŋɛ nu akiiloo pya elap dogo Jɛhova pya wa miɔŋɔ.

3. Pya tɛ le ka dap yerebah nɛ pya wa miɔŋɔ doodoo wa?

³ Baibol kɔ nu akiiloo Bari kɔ, “aā bɔātɛ̄ nyɔuwe ye nu gɔā esira sa lu emuɛ tɛ̄maloo nu a bee dɛm.” (Rom 1:20) Pya tɛ le ka, i suā kɔ a wee i nia sɔ̄ bui su pya bui miɔŋɔ siā wee ɛā ekpeloo. Su sɔ̄ ama yeābah nɛ pya o miɔŋɔ kɔ ba a muɛ gbanialoo a le yɛɛ pya lele elap dogo Jɛhova le pya “nu a bee dɛm.” Kiiloo lo ama, i naa ɛp nu tɛ le ka dap nɔ aāloo edoba Jizɔs.

4. Bu mɛ sīdee na Jizɔs bee su dɛmnu tɔŋɛ nu pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ a? (Luk 12:24, 27-30)

 ⁴ Yere nukuādɛɛ̄ loo kɛ̄ Jizɔs bee su dɛmnu tɔŋɛnu doo. A ɛrɛ dee a bee bip pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ ba a kɛɛrɛbu loo kpɔmaā le egɔɔ̄maā. (Buū Luk 12:24, 27-30.) Jizɔs ebee dap kue bee ɛrɛgeba namkuɛ ale te, mɛ a bee sagɛ enuɛ̄ le flawa pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ suāloo leere. Pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ ebee dap muɛ egɔɔ̄maā a gaa pɛɛ tɛɛ̄ bunyɔɔ le kpɔmaā a le esaga. O dapge kɛɛrɛbu sɔ̄ Jizɔs gaa niina bah kumaloo pya nu ama sɔ̄ a gaa kɔ ue ni? Ena a doo sɔ̄ ekuera bee pya nu ama sah a? Ziī gbɛnɛ nu a tɔgɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ na kɔ wa Tɛ a le li bunyɔɔ para dɔɔ̄nu sa lu fɛgɛ, lo a kura kɔ Jɛhova enɛ nuede sa yere bɛloo loo pya ye zooro ba bɔloo eture nyiɛ loo dookɛ̄ a doo nɛ egɔɔ̄maā le kpɔmaā doo.

5. Pya amunu edoba alu emuɛ bu nu alu edɛm na pya tɛ le ka dap tɔŋɛ nu akiiloo Jɛhova pya wa miɔŋɔ a?

⁵ Pya tɛ le ka, bui dap nɔ edoba Jizɔs doodoo wa sɔ̄ bui gaa tɔgɛ nu bui miɔŋɔ? O dap kɔ ziī nu a le loo nu Bari dɛm lo a a nia wa nɛ, doodoo ziī nam ale te a a nia. Sɔ̄ o gaa doo wo, muɛ kɔ o kɔ nu pya lo edoba tɔgɛ akiiloo Jɛhova siā wa nɛ. Sɔ̄ esaa o dap kɔ nɛ o nwiī kɔ a naa kɔ a nɛ lo nam ale te a ye nia gbɛnɛ. Lo o su nu a ye nia kaāna akiiloo dɛmnu ye kɔā ue nɛ, egbaɛ̄tɔ̄ kaāna sɔ̄ o kɔ ue akiiloo pya elap dogo Jɛhova.

6. Ena i dap nɔ aāloo edoba ka Christopher a?

⁶ Luge ebɛɛ̄ kɔ pya tɛ le ka a dasī pee gbɛnɛ-edo sɔ̄ gbiātɛ̄ nu akiiloo ziī nam ale te lɛɛ ba gae nyɔɔnɛ pya wa miɔŋɔ kɔnia nu a tɔgɛ akiiloo Jɛhova ni? Naa lu ebɛɛ̄ doo wo. Jizɔs naa bee su nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ baātɛ̄ nu akiiloo kɛ̄ egɔɔ̄maā wee de nuede doo ale kɛ̄ kpɔmaā wee nyim doo. Bu kaka, dap nia o nwiī sɔ̄ aa lu esu sɔ̄ baātɛ̄ nu akiiloo pya nu a bee lu edɛm, mɛ pio sɔ̄ kunɛ nwīgbagbara nu ale ebip dap doo kɔ a dābeeloo nu o gaa kɔ leere. Yere nukuādɛɛ̄ loo nu ziī wuga nɛɛdam a kura Christopher bee kɔ kumaloo sɔ̄ a bee lege nwiī, a bee kɔ: “Na ka wee kɔ kunɛ ewɛpbah nu lo a wee doo kɔ i tɔgɛ nia loo pya nu alu edɛm a i tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ. Bu edoba, sɔ̄ i gaa tɛɛ̄ kpaɛ̄ egu, a dap kɔ: ‘Ɛp kɛ̄ egu ama kuī sa kpedɛɛ̄ doo a! Ekɔ Jɛhova naa lu nyɛŋia ni?’ Ale sɔ̄ i le kpaɛ̄ gbɛnɛ pɛnɛ, a dap kɔ: ‘Ɛp kɛ̄ epaga maā ama si ekpo doo a! Ekɔ Bari naa ɛrɛ ekpo ni?’” Christopher kɔ: “Pya ewɛpbah ue a dɔniā ama bee i ɛrɛ kaāna pah nyɔɔ.”

7. Bu mɛ sīdee na o dap tɔgɛ pya o miɔŋɔ kɛ̄ enɔ nu aāloo dɛmnu doo a?

⁷ Sɔ̄ pya o nwiī aa nyim, o dap wa tɔgɛ kɛ̄ emuɛ pya elap dogo Jɛhova aāloo nu alu edɛm doo. O dap kɔ nu akiiloo ziī nu Bari bee dɛm sa o bip pya o miɔŋɔ kɔ, “Ena lo ama a tɔgɛ akiiloo Jɛhova a?” Lele nu ba ekɔ dap alu nyɛŋia loo.—Mat 21:16.

8. Ena pya tɛ le ka alu Izrɛl wee dap doo sɔ̄ ba gaa “kiā nyɔɔ dee” a?

⁸ Bee lu ekɔ nɛ pya Izrɛl ba lu tɛ le ka kɔ ba a tɔgɛ lok Jɛhova pya wa miɔŋɔ sɔ̄ ba gaa “kiā nyɔɔ dee.” (Deut 11:19) A ɛrɛ gbɛnɛ-edo dee a wee tɛɛ̄ bu wii a bee le barasī Izrɛl. Keekee nam, enuɛ̄, le flawa wee dap lu emuɛ bie nyɔɔ dee. Pya Izrɛl wee ɛrɛ dee ekɔā nu akiiloo dɛmnu Jɛhova nɛ pya wa miɔŋɔ sɔ̄ ba aa kiā nyɔɔ pya dee ama. Bɔɔlo pya tɛ le ka dapnage  su dɛmnu tɔŋɛ nu pya bui miɔŋɔ. Naa ɛp kɛ̄ pio pya tɛ le ka edora lo ama doo.

9. Ena o dap nɔ aāloo Punitha le Katya a?

⁹ Ziī wa a kura Punitha, lo a tɔɔ̄ bu ziī gbɛnɛ buɛ̄ a le India kɔ: “Sɔ̄ i wee ina loo pya i manamana a le kɛ̄-buɛ̄ bu lo edo, i wee ɛp nua dee a i kpaānɛ lo esu pya dɛmnu alu nyɛŋia tɔŋɛ nu akiiloo Jɛhova pya i miɔŋɔ. A tɔɔ̄ mɛ loo kɔ pya na nwiī dābeeloo dɛmnu kaāna sɔ̄ ba naale kɛ̄ pya nɛɛ mma le bu gbɛnɛ buɛ̄ kɛ̄ fah le emma nyɔɔ dee.” Pya tɛ le ka, pya bui miɔŋɔ naale e’ibere sɔ̄ bui wa aara siā ziī kɛ̄ a kpedɛɛ̄. Katya, ziī wuga nɛɛwa alu Moldova kɔ: “Ziī gbɛnɛ nu a mɛ bia dɛɛ̄ kaāna na pya sɔ̄ m wee nyɔɔnɛ na tɛ le ka kii barabe. Bu mɛ ɛɛ kaāna kɔ ba bee mɛ tɔgɛ kɔ m dasī yira sa nɔ pya elap dogo Jɛhova aāloo nu a dɛm aā sɔ̄ m bee lege zege.”

10. Ena pya tɛ le ka edoo lo a naa waɛ kɔ ba a aara wa miɔŋɔ kuma barabe ani? (Ɛp ekpo a kura “ Yerebah A Le Nɛ Pya Tɛ Le Ka.”)

¹⁰ E lo a naa waɛ a loo kɔ o si barabe ni a? Amol lo a tɔɔ̄nage India kɔ: “Kɛ̄ m tɔɔ̄, pya tɛ le ka wee si tam bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ lokwa ba ɛrɛ kpugi, e kii barabe wee su gbɛnɛkpo kpugi. Kerewo, ziī gɔh a kpedɛɛ̄ ale tɔ akii nyɔɔ, dap doo kɔ o muɛ pya nu alu edɛm sa o su kɔā nu akiiloo pya elap dogo Jɛhova wa nɛ.” Lo o ɛp pya nu a tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ o be leere o dap muɛ gbɛnɛ-edo pya nu alu edɛm lo o dap tɔgɛ pya o miɔŋɔ. (Yɔɔ 104:24) O muɛ pya enuɛ̄, ikanu, te le flawa le pya dɔɔ̄na nu. Karina alu Germany, kɔ: “Flawa wee nia na ka, nyɔɔwo, sɔ̄ m bee lege zege, a wee kɔ nu akiiloo pya ekpedɛɛ̄ flawa sɔ̄ i aa kiā nyɔɔ dee.” Pya tɛ le ka, bui dapnage su keekee vidio le pya kpa a kɔ nu akiiloo dɛmnu lo bɔŋanaloo ekwaa tɔŋɛ nu pya  bui miɔŋɔ. Aiī, kaɛlɛɛ o kɛ̄tɔɔ̄, o dap yerebah nɛ pya o miɔŋɔ kɔ ba a nɔ nu aāloo pya nu Bari dɛm. Nyaāwo, doraa i naa ɛp pio elap dogo Jɛhova lo o dap tɔgɛ pya o miɔŋɔ.

11. Bu mɛ sīdee na pya tɛ le ka edap doo kɔ pya wa miɔŋɔ a muɛ wereloo Jɛhova a?

¹¹ Lokwa o dap yerebah nɛ pya o miɔŋɔ kɔ ba a muɛ wereloo Jɛhova, o dap kɔ nu akiiloo kɛ̄ nam kuūdɛɛ̄loo pya wa miɔŋɔ bu fɛgɛ doo. (Mat 23:37) O dapnage kɔ nu akiiloo keekee dɛmnu a kpedɛɛ̄ sa i nia a le. Karina i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a kɔ: “Sɔ̄ i aa kiā nyɔɔ dee, na ka wee mɛ yere mɛm loo kɔ m yira sa ɛp keekee flawa a kpedɛɛ̄ sa muɛ kɛ̄ ba muūna wereloo Jɛhova siā doo. Kere sɔ̄ m enyima lu nɛɛ ama, m lege aa kuūdɛɛ̄kɛ̄ ɛp kɛ̄ flawa lu keekee, ɛrɛ keekee mɛā, sa ɛrɛ keekee dɛɛ̄ doo. Ba kiisī lo enyɛŋia mɛ bu kɛ̄ Jɛhova i wereloo doo.”

12. Bu mɛ sīdee na pya tɛ le ka edap yerebah nɛ pya wa miɔŋɔ kɔ ba a muɛ kɛ̄ Bari ɛrɛ suānu doo a? (Yɔɔ 139:14) (Ɛpnage foto.)

¹² Doo kɔ pya o miɔŋɔ a muɛ suānu Bari. Jɛhova suānu i ee kaāna. (Rom 11:33) Bu edoba, o dap wa tɔgɛ kɛ̄ maā a bɔŋia lu tɔ̄dee a le bunyɔɔ wee yɛɛ aā ziī kɛ̄ kii ziī sa naa yira doo. (Job 38:36, 37) O dapnage kɔ nu akiiloo kɛ̄ alu edɛm ekpaloo nɛɛ bu keebee sīdee doo. (Buū Le-yɔɔ 139:14.) Kɛɛrɛbu kɛ̄ ziī tɛ a kura Vladimir bee doo lo ama doo. A kɔ: “Ziī dee, i nwiīnɛɛdam bee dɔ aa nyɔɔ ye kpe sa muū yii ye loo. Sɔ̄ pio dee etɛ̄na, lo muū bee tah. Na wa le mm bee ye baatɛ̄ nɛ kɔ Jɛhova bee i dɛm doo kɔ i ekpaloo a dap bo aba ɛɛ. I bee ye baatɛ̄ nɛ kɔ pya nu miɔŋɔ nɛɛ kwa naale doo wo. Bu edoba, sɔ̄ fah tubo nu sa a gbe, a naa wee dap kwa aba ɛɛ. Pya nu ama bee yerebah nɛ i nwiī kɔ a dābeeloo kɛ̄ Jɛhova ɛrɛ suānu doo.”

13. Mɛ sīdee na pya tɛ le ka dap yerebah nɛ wa miɔŋɔ kɔ ba a muɛ kɛ̄ Jɛhova ɛrɛ ekpo doo aāloo pya nu a dɛm a? (Aisaia 40:26)

¹³ Jɛhova kɔ i nɛ kɔ i dana dɛɛ̄ nɛ nyɔɔ sa ɛp bunyɔɔ sa muɛ kɛ̄ ye ekpo lu keebee bu pya nu a dɛm doo. (Buū Aisaia 40:26.) O dap yere mɛm loo pya o miɔŋɔ kɔ ba a ɛp bunyɔɔ sa kɛɛrɛbu loo pya nu  ba muɛ. Yere nukuādɛɛ̄ loo nu Tingting, ziī wuga nɛɛwa alu Taiwan kɔ akiiloo sɔ̄ a bee le nwiī, a bee kɔ: “A ɛrɛ ziī dee na ka bee mɛ su siā wee ɛā ekpeloo, i bee ɛp bunyɔɔ uunɛ sa muɛ gbɛnɛ-edo zina nyɔɔbee lɔgɔ miā ilɛtrik a i eredɛɛ̄ naale. A bee le taɛ sɔ̄ ama na m gaa bee kpesī ezū a aabah pya na gbo a, e m bee bura lo a le m dapge kiisī lo etaāŋabah Jɛhova naa e. Na ka bee mɛ yere mɛm loo kɔ m kɛɛrɛbu loo ekpo Jɛhova su dɛma dɛ̄dɛɛ̄ pya lo zina sa nyɛŋiabu kɔ a dap su lo ekpo mɛ yeābah nɛ sɔ̄ m kpesī ɛrɛgeba taāŋa. Pya nu m muɛ lo dee sɔ̄ i bee si lo kiā, yerebah mɛ nɛ kɔ m suāloo Jɛhova kaāna, sa doonage kɔ m biaɛfii lo esitam ye nɛ.”

14. Bu mɛ sīdee na pya tɛ le ka edap su dɛmnu yeābah nɛ wa miɔŋɔ kɔ ba a muɛ kɔ Jɛhova lu Bari ɛɛbu a?

¹⁴ Pya nu Jɛhova dɛm tɔgɛ kɔ alu nɛɛ a ɛrɛ ɛɛbu sa gbīnage kɔ nɛɛ a le bu ɛɛbu. Pya saɛns egbiā muɛ kɔ gbɛnɛ-edo nam gbaānage loo enuɛ̄ le bari wee bira bii. (Job 40:20) Pya o nwiī wee kɛgɛge sɔ̄ ba muɛ nam a gaa bira bii ni? Naa daba ba emɔna sɔ̄ nwiī ipɔɔsi gaa bira bii ale sɔ̄ baɛ nwiī gbo gaa bira bii. Dɔɔ̄na sɔ̄ o muɛ pya o nwiī a gaa kɛgɛ sɔ̄ ba muɛ ziī nam a gaa doo nu mɔm, o dap wa kɔ nɛ kɔ i Bari lu Bari ɛɛbu.—1 Tim 1:11.

15. Ena edap yerebah nɛ pya tɛ le ka kɔ ba a dap suā nu alu ekɛɛrɛ wa miɔŋɔ a? (Kam 20:5) (Ɛpnage foto.)

¹⁵ Pio sɔ̄, a dap agabah tɛ le ka lo edoo kɔ pya wa miɔŋɔ a kɔ taāŋa ba gaa kpesī wa nɛ. Lo ba naa kɔ a nɛ, alu ebɛɛ̄ kɔ o doo nu edoo kɔ a taɛ wa lo ekɔ a nɛ. (Buū Kam 20:5.) A wee waɛbah pio tɛ le ka lo edoo wo sɔ̄ ba gaa ɛrɛ ekpeloo aāloo nu alu edɛm. Ena anua a? Ziī nu anua na bee lo sɔ̄ nu a wa dap dabara ekɛɛrɛ naale e’aadee le. Ziī tɛ a kura Masahiko alu Taiwan bee kɔ dɔɔ̄na nu anua kɔ: “Sɔ̄ na wa le mm nyɔɔnɛ pya i miɔŋɔ si wee ɛrɛ ekpeloo, doodoo dɛɛ̄ egu ale  kiā tɛɛ̄ kpaɛ̄ maā, loo wa wee sukɛ̄ kaāna. Lo sɔ̄ ama a wee i waɛ bah lo ebip ebip edoo kɔ ba a kɔ nu alu wa ekɛɛrɛ.” Katya i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a bee kɔ: “Sɔ̄ m e’aara tɔkpa, na ka wee mɛ su kuma ziī ekpedɛɛ̄ kɛ̄. Sɔ̄ i le gaa seea ama, a wee mɛ waɛbah lo ekɔ pya nu a bee sira bie i tɔkpa ale pya nu a mɛ taɛ̄ŋɛ ye nɛ.”

16. Bu mɛ sīdee na ziī ziī butɔ dap seea sa ɛrɛ ekpeloo sɔ̄ ba gaa ɛp pya nu Jɛhova dɛm a?

¹⁶ Pya nu Jɛhova dɛm dapnage doo kɔ ziī ziī butɔ a ɛrɛ ekpeloo sa ɛrɛ sɔ̄ eseea, e wo edoo kɔ ba a gbaaloo ziī kaāna. Baibol kɔ “sɔ̄ kɛgɛ mɔm” le “sɔ̄ yep yep” le. (Eklis 3:1, 4) Pya nu Jɛhova dɛm edora kɔ i ɛrɛ pya nu i dap ɛā ekpeloo. A wee nia gbɛnɛ-edo butɔ lo egbaa le kpaɛ̄ ziī bie kɛ̄ a kpedɛɛ̄, nyɔɔ egu, kpaɛ̄ maā, ale bie barabe. A wee nia pya miɔŋɔ lo eteega birabii bie kɛ̄ te mma sa ɛp pya nam a le, e a wee wa nianage eyɔp maā bie dɔɔ, ale ɔɔ. Mɛ dua dee i ɛrɛ lo e’ɛrɛ ekpeloo aāloo pya nu Jɛhova dɛm sɛh!

17. Ena anua pya tɛ le ka eyerebah nɛ wa miɔŋɔ kɔ ba a ɛrɛ ekpeloo aāloo dɛmnu Bari a?

¹⁷ Bu aā nyɔuwe, pya tɛ le ka le wa miɔŋɔ e’ɛrɛ ekpeloo aāloo pya nu Jɛhova dɛm ee kɛ̄ ba gaa doo anyaawo. Ii le e’ɛrɛna bɔɔ loo nam kuɛ dookɛ̄ i doo anii’ee, e ba alaba naale e’ɛrɛnage i bɔɔ loo. (Ais 11:6-9) I ɛrɛ gbɛnɛ-edo sɔ̄ i su ɛā ekpeloo aāloo pya nu Jɛhova dɛm. (Yɔɔ 22:26) Kerewo, pya tɛ le ka bui aa yira mmɛ lo sɔ̄ lɛɛ bui gae yerebah nɛ bui miɔŋɔ kɔ ba a ɛrɛ ekpeloo aāloo dɛmnu. Kuma sɔ̄ o gaa su dɛmnu tɔŋɛ nu akiiloo Jɛhova pya o miɔŋɔ a, ba edap yiga ue Mɛnɛ Devid bee kɔ lo a kɔ: “Aa Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, . . . lɔgɔ wa tam naa bee oloo tam.”—Yɔɔ 86:8.