1-2. Amunu gbɛnɛ nyɛŋia nu na a bee sira dee Pɛntikɔst 33 C.E. a?

A BEE le taɛ lɔɔrɛ Deekaɛ bie Jerusalɛm. E a bee le dee Pɛntikɔst bu zua 33 C.E. Eku pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs ba dap lu 120 nɛɛ bee le ebɔŋia bu ziī tɛm a le mmnyɔɔ. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 1:13-15; 2:1) Lɛɛ a gae lu lo dee, Jizɔs ebee wa kɔ nɛ kɔ ba a tɔɔ̄ bia Jerusalɛm nyɔnɛbee ba gaa le ɛrɛ keebee dɔɔ̄nu. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 1:4, 5) E na a bee sira nyɔɔnɛ a?

² “Bu bugia kɔma bee aa bunyɔɔ doodoo gbɛnɛ fii efɔp.” Lo kɔma bee mma bu tɔ a. Lɛɛ, “edɛm a doodoo miā sira” nyɔɔ ekobee pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs, e “kaɛ edɔɔ̄ bee mma loo dɛ̄dɛɛ̄ aba.” Bu sīdee alu nyɛŋia, Jɛhova bee egara ye kaɛ edɔɔ̄ nyɔɔ pya lo eku nɛɛ. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 1:8) Alaba na tuatua pya a bee lu esu kaɛ edɔɔ̄ * tɔā nɔɔ̄ bee sa lu enɛ wa bɛābu lo enyɔɔnɛ Jizɔs bɛɛ li bunyɔɔ a.

3. E na anua pya a bee le Pɛntikɔst bee suā kɔ elua etɔ̄e wa nɔɔ̄ bee tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄ a?

³ Lo o bee le yɛɛ pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a bee le ebɔŋia bie tɛm mmnyɔɔ lo dee a, nu a bee sira ama naale e’ibere a. Naa kɛɛrɛ kɛ̄ elu a nyɛŋia loo doo lo nu  a doodoo edɛm miā sira a nyɔɔ ekobee sa o bɔātɛ̄ ekɔ keekee muɛ ue! Bu kaka, nyiɛ a ekɔ a nɛ kɔ elua esu kaɛ edɔɔ̄ a tɔā nɔɔ̄ bee. Mɛ ekɔ a lege dɛ̄dɛɛ̄ pya a lu esu kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee na alu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee bu aba sīdee, le aba etɛɛ̄nɛ sɔ̄ ani? Eeye. I tɛɛ̄ doodoo wa suā?

4. Bee luge etɔ̄ nɔɔ̄ bee dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist bu tua sɔ̄ o’oo tup zua bu aba sīdee, le aba etɛɛ̄nɛ sɔ̄ ni? Naa baatɛ̄.

⁴ I naa kɔ nu akiiloo sɔ̄ a lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee. Naale aba eku pya Nɛɛ Kraist alu 120 nɛɛ na a bee lu esu kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee bie Pɛntikɔst, 33 C.E. a. Bee lunage enɛ kaɛ edɔɔ̄ nu alu 3,000 pya dɔɔ̄na aba lo dee. Bee lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee sɔ̄ ba eliamaā sah. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:37, 38, 41) Mɛ pya zua a nyɔɔnɛ, naale dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee na a bee lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee aba sɔ̄ ba eliamaā sah a. Bee dap lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee pya a le Sameria sɔ̄ ba eliamaā sah. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 8:14-17) Bee lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee Kɔniliɔs le pya ye butɔ bu keebee sīdee, nyɔnɛbee a bee lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee lɛɛ ba gae liamaā.—Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 10:44-48.

5. Dookɛ̄ Pya Kɔrint 1:21, 22 kɔ doo, e na a sira sɔ̄ alu esu kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee ziī nɛɛ a?

⁵ I naa kɔnage nu akiiloo nu a sira sɔ̄ alu esu kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee ziī nɛɛ. Dap aga loo pio pya elua etɔ̄ nɔɔ̄ bee tua sɔ̄ lo eyiga kɔ Jɛhova esagɛe wa. Ba dap bura kɔ, ‘E na anua Bari sagɛ mɛ a?’ Pya dɔɔ̄na naa dap ɛrɛ dua ekɛɛrɛ ama. Kaɛlɛɛ kɛ̄ ziī ziī nɛɛ kɛɛrɛ doo, nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl baatɛ̄ nu a sira sɔ̄ alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ziī nɛɛ sɔ̄ a kɔ: “E bu ye na bui yiinage a, e bui bee ɛrɛ nukuādɛɛ̄ * lo a le kaɛ edɔɔ̄ lo a bee lu yii, lo a lu nu aā-bah i gaa le ɛrɛ mmɛ sɔ̄ a elu e’ina i kɛ̄ bah.” (Ɛfɛs 1:13, 14) Nyɔɔwo, Jɛhova su ye kaɛ edɔɔ̄ daā kɔ pya Nɛɛ Kraist alu esagɛ a suā kɔ elua esagɛe wa. Bu  lo sīdee, kaɛ edɔɔ̄ lu “nu aā-bah [ale, yii]” alu enɛ wa lo a tɔgɛ kɔ deesī li ba etɔɔ̄dum mmɛ deedee li bunyɔɔ e a naale a kɛnɛkɛ̄.—Buū 2 Pya Kɔrint 1:21, 22.

6. E na Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee edoo lo e’ɛrɛ ye ekpɛanu li bunyɔɔ a?

⁶ Sɔ̄ alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ziī Nɛɛ Kraist, kurage kɔ a ɛrɛge e’ɛrɛ ye ekpɛanu li bunyɔɔ ni? Eeye. Lo nɛɛ suā leere kɔ elua esagɛe ye kɔ ekii bunyɔɔ. Kerewo, a ɛrɛ enyɛŋiabu zuurabahtɔ̄ a kɔ: “Pya na wuga, bui agɛrɛaaloo eenyɔɔ lo ewu bui kue le tubebaloo agɛrɛ, nyɔnɛbee lo a le bui doo lo ba ama, buii le edɔdɔ doo pippip.” (2 Pit 1:10) Nyɔɔwo, kere elua esagɛ ziī Nɛɛ Kraist ale elua ekue ye kɔ ekii bunyɔɔ, a gaa le ɛrɛ ye ekpɛanu aba lo a le a bia bu bɔloo ture nyiɛ loo.—Fil 3:12-14; Hib 3:1; Mum 2:10.

7. Bu mɛ sīdee na pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee suā kɔ elua ekue wa kɔ ba ekii bunyɔɔ a?

⁷ Mɛ ziī wuga nɛɛdam ale wuga nɛɛwa edoodoo wa suā lo a le elua ekue ye kɔ ekii bunyɔɔ? Ye ture sirapie leere bu ue Pɔɔl bee ɛm ma pya a le Rom lo a bee lu e “kue kɔ ba a lu pya kaɛ.” A bee wa kɔ nɛ kɔ: “Buii bee ɛrɛ edɔɔ̄ zooro lokwa bui sikɛ̄ dɔ bu bɔɔ; taāwo bui bee ɛrɛ edɔɔ̄ a i nua miɔŋɔ Bari, lo a doo kɔ i wiikpā, ‘Abba, Tɛ!’ Edɔɔ̄ Bari gbaaloo ilii edɔɔ̄ yira ekeebee, kɔmɛ ii miɔŋɔ Bari.” (Rom 1:7; 8:15, 16) Nyɔɔwo, tɛ̄maloo ye kaɛ edɔɔ̄ Bari doo kɔ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a suā kɔ elua ekue wa kɔ ba gaa le kii bunyɔɔ.—1 Tɛs 2:12.

8. Bu mɛ sīdee na 1 Jɔn 2:20, 27 tɔgɛ kɔ a naa lu ebɛɛ̄ kɔ dɔɔ̄na nɛɛ a dasī kɔ nɛ pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kɔ elua etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee a?

⁸ Jɛhova doo kɔ pya ekii bunyɔɔ aa ɛrɛ lɔgɔ baɛbaɛ beenyiɛ akiiloo wa kue lo ekii bunyɔɔ. (Buū 1 Jɔn 2:20, 27.) Bu kaka, lu ebɛɛ̄ kɔ Jɛhova a tɔgɛ nu pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee tɛ̄maloo ye bɔŋanaloo, dookɛ̄ a tɔgɛ nage nu pya dɔɔ̄na nɛɛ doo. Mɛ a naa lu ebɛɛ̄ kɔ dɔɔ̄na nɛɛ a dasī wa kɔ nɛ kɔ elua etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee. Jɛhova esua ye kaɛ edɔɔ̄ lo a lu ekpo a eenyɔɔ dɛ̄dɛɛ̄ ekpo a le bu nyɔuwe, wa yeābah nɛ kɔ ba a suā kɔ elua etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee.

9. Sɔ̄ alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ziī nɛɛ, e na a wee siraloo lo nɛɛ dookɛ̄ alu ebaatɛ̄ doo bu Pya Ɛfɛsɔs 1:18 a?

⁹ Gbɛnɛ-edo pya zooro Bari anii’ee naa wee aadee dābeeloo nu a sira loo nɛɛ sɔ̄ Bari ye tɔ̄ nɔɔ̄ bee. E nu anua na bee a sii lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee lɔgɔ sɔ̄. Bari bee dɛm pya nɛɛ kɔ ba a tɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄ mmɛ deedee, e a naale bunyɔɔ. (Jɛn 1:28; Yɔɔ 37:29) Mɛ Jɛhova esagɛ pio nɛɛ kɔ ba a tɔɔ̄dum li bunyɔɔ. Nyɔɔwo, sɔ̄ a wa tɔ̄ nɔɔ̄ bee, a nwaabah nyaana wa bɛābu le wa ekɛɛrɛ, lokwa ba ɛmadɛɛ̄ lo etɔɔ̄dum li bunyɔɔ.—Buū Ɛfɛsɔs 1:18.

10. E na “sikɛ̄ mɛā” kura a? (Buū ue a le kɛɛ̄.)

¹⁰ Sɔ̄ alu esu kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee pya Nɛɛ Kraist, ba “sikɛ̄ mɛā” ale “mɛā aā nyɔɔ.” * Jizɔs bee kɔnage kɔ a naa waɛ ebaatɛ̄ nu “sikɛ̄ mɛā,” ale “mɛā tɛ̄maloo edɔɔ̄” kura nɛ, pya nɛɛ a sii lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee.”—Jɔn 3:3-8.

11. Naa baatɛ̄ nyaa bu ekɛɛrɛ ziī nɛɛ wee ɛrɛ sɔ̄ alu etɔ̄ ye nɔɔ̄ bee.

 ¹¹ Mɛ dua nyaa bu ekɛɛrɛ na pya Nɛɛ Kraist wee ɛrɛ sɔ̄ alu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee a? Lɛɛ Jɛhova gae tɔ̄ nɔɔ̄ bee pya Nɛɛ Kraist ama, wa tɔɔ̄dum mmɛ deedee a kɛnɛkɛ̄ li deesī wee wa kuī loo kaāna. Ba wee ɛmadɛɛ̄ taɛ sɔ̄ Jɛhova elɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ bee bag dogo sa doo kɔ kɛnɛkɛ̄ ama alu paradais. Naa daba ba wee le gaa kɛɛrɛ sɔ̄ ba esikɛ̄ muɛ̄ ziī nɛɛ wa butɔ ale wa gbo ebee u. Mɛ sɔ̄ elua etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee sah, ba bɔātɛ̄ ekɛɛrɛ nu bu dɔɔ̄na sīdee. E na anua a le doo wo a? Naa lu kɔ tɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ naa niana wa. Ba naa nyaana wa ekɛɛrɛ nyɔɔbee ba gaa bee tɔga ale bee alu ebii wa nɛ kɛ̄. Ba naa bugia kɛɛrɛ kɔ tɔɔ̄dum mmɛ deedee a kɛnɛkɛ̄ naale ekpeloo. Taāwo, Jɛhova su ye kaɛ edɔɔ̄ nyaana kɛ̄ ba kɛɛrɛ nu doo le bɛābu ba ɛrɛ.

12. Dookɛ̄ 1 Pita 1:3, 4 kɔ doo, pya Nɛɛ Kraist a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ɛp wa bɛābu doodoo wa?

¹² Nɛɛ elua etɔ̄ nɔɔ̄ bee dap kɛɛrɛ kɔ dee a ye kpaā nɛ ama naa bɔe ye loo. Mɛ a naa ɛrɛ lɔgɔ baɛbaɛ beenyiɛ sɛh Jɛhova esagɛe ge ye naa e. A ɛrɛ gbɛnɛ ɛɛbu le doo yaa sɔ̄ a kɛɛrɛbu loo bɛābu a ɛrɛ li deesī.—Buū 1 Pita 1:3, 4.

13. Pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ɛp tɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ doodoo wa?

¹³ Mɛ ekɔ lo ama kurage kɔ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee gbī e’u ni? Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee agara ebip ama. A bee su wa ekpaloo dooreloo tɔkpo, sa a bee kɔ: “Nyɔnɛbee sɔ̄ i lege bu tɔ-loo ama, i num kɛ̄ i ɛrɛ dɔnia to doo; naale bee a naa lu eyere i bɛloo loo, mɛ a ɛrɛ elu eyere i bɛloo loo, lokwa nu a e’u elu eyɔgara tɛ̄mabah dum. (2 Kɔr 5:4) Naale bee dum naa kpena loo pya Nɛɛ Kraist ama sa ba gbī e nwaabah u. Taāwo, dum le gaa wa kpeloo sa ba gbī esitam nɛ Jɛhova ziī ziī biradee, gbaāloo pya wa butɔ le pya wa gbo. Kerewo, kaɛlɛɛ ɛrɛgeba nu ba gaa doo, ba kɛɛrɛbu bɛābu ba e’ɛrɛ li deesī.—1 Kɔr 15:53; 2 Pit 1:4; 1 Jɔn 3:2, 3; Mum 20:6.

14. E na a naa tɔgɛ lo a le ziī nɛɛ elua esu kaɛ edɔɔ̄ ye tɔā nɔɔ̄ bee a?

¹⁴ Naa daba o wee le gaa bura sɛh elua esu kaɛ edɔɔ̄ a tɔā nɔɔ̄ bee. Lo a le wo, kɛɛrɛbu pya ebip ama: O ɛrɛge e’agabah taɛ lo edoo nu a nia Jɛhova ni? O ɛrɛge kaāna mɛm bu esiatam zue ue ni? O luge nɛɛ a wee nɔ Muɛ̄ Ue Bari lo a wereloo enɔ “nu a toga kiikɛ̄ loo Bari” ni? (1 Kɔr 2:10) Tɔɔ̄ge a loo kɔ Jɛhova enɛa a leelee bu o tam zue ue ni? O suge nua toh a a le bee lo eyerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a nyim kiisī leere bu edɔɔ̄ ni? O emɔnage nu a tɔgɛ kɔ Jɛhova gaa a yerebah nɛ bu keekee sīdee bu o dum ni? Lo o ture loo pya ebip ama na aiī, a kurage kɔ elua ekue a kɔ o tɔɔ̄dum li bunyɔɔ ni? Eeye, naale wo. E na anua a? Nyɔnɛbee dɛ̄dɛɛ̄ pya zooro Bari dap kɛɛrɛ nu doo wo, kere alu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee ale a naa lu etɔ̄. E tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄ Jɛhova, a dap nɛ dua ekpo ama ɛrɛgeba pya ye zooro, kaɛlɛɛ bɛābu ba ɛrɛ. Bu kaka, lo a le o gaa bura sɛh elua esu kaɛ edɔɔ̄ a tɔā nɔɔ̄ bee ale a sii lu, baɛbaɛ beenyiɛ o ɛrɛ ama tɔgɛ kɔ a sii lu etɔ̄ a nɔɔ̄ bee. Pya nɛɛ Jɛhova kue naa ɛrɛ baɛbaɛ beenyiɛ  sɛh elua etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee ale a naa lu etɔ̄. Ba suā!

15. I doodoo wa suā kɔ a naale dɛ̄dɛɛ̄ pya a ɛrɛ kaɛ edɔɔ̄ Bari na ba ekii bunyɔɔ a?

¹⁵ Ɛrɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ a bee ɛrɛ yira a bee le bu Baibol lo a bee lu enɛ wa kaɛ edɔɔ̄; kerewo, ba naa bee ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄dum li bunyɔɔ. Bee lu ebaɛloo Devid tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄. (1 Sam 16:13) Kaɛ edɔɔ̄ bee doo kɔ a dap dābeeloo togatoga nu akiiloo Jɛhova sa ye baɛ nage loo kɔ a ɛm pio kpa a le bu Baibol. (Maak 12:36) Kerewo, nɛɛ lɛɛratam Pita bee kɔ Devid “naa bee dɛɛ̄ kii bunyɔɔ.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:34) “Kaɛ edɔɔ̄ [bee] mma loo” Jɔn Nɛɛ Limaā. (Luk 1:13-16) Jizɔs bee kɔ lɔgɔ nɛɛ a kuī ee Jɔn naale, mɛ a bee sikɛ̄ kɔ Jɔn naale ele yɛɛ pya ebɛɛ bu Buɛ̄-mɛnɛ bunyɔɔ. (Mat 11:10, 11) Jɛhova bee su ye kaɛ edɔɔ̄ nɛā ekpo pya nɛɛ ama kɔ ba a si nyɛŋiatam, mɛ a naa bee wa sagɛ kɔ ba etɔɔ̄dum li bunyɔɔ. Mɛ lo ama kurage kɔ ba naa yira agɛrɛ bee pya alu esagɛ kɔ ba a bɛɛ li bunyɔɔ ni? Eeye. Nu a kura na kɔ Jɛhova gaa le doo kɔ ba a sikɛ̄ tɔɔ̄dum bu Paradais a kɛnɛkɛ̄.—Jɔn 5:28, 29; Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 24:15.

16. Amunu ekpɛanu na gbɛnɛ-edo pya zooro Bari anii’ee ɛmadɛɛ̄ a?

¹⁶ Gbɛnɛ-edo pya zooro Bari ba le a kɛnɛkɛ̄ anii’ee naa ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄dum li bunyɔɔ. Bu edoba, Abreham, Sera, Devid, Jɔn Nɛɛ Limaā, le gbɛnɛ-edo pya nɛɛdam le nɛɛwa alu ekue bee bu Baibol, ɛmadɛɛ̄ lo etɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ kɛɛ̄ bɛbɛɛ Buɛ̄-mɛnɛ Bari.—Hib 11:10.

17. Pya amunu ebip na i gaa le agara bu lo ekobee ue a za nyɔɔnɛ a?

¹⁷ Nyɔɔbee pio pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee lege yɛɛ pya nɛɛ Bari anii’ee a, ɛrɛ pio ebip i dap bip. (Mum 12:17) Bu edoba, pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee e’ɛp aba aba doodoo wa? Lo ziī nɛɛ bu o bɔŋanaloo bɔātɛ̄ de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu edaā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a, o ɛp lo nɛɛ doodoo wa? E lo alu kɔ buā pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kiisī lo eyii loo a? Leege kɔ lo ama a nɛ a taāŋa ni? I gaa le agara pya ebip ama bu lo ekobee ue a za nyɔɔnɛ.