Skip to content

Skip to table of contents

4 EKOBEE UE ENƆ

Nu Anua I Si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs

Nu Anua I Si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs

“Dooraa lo ba ama bu kɛkɛɛrɛ mɛ bu.”—LUK 22:19.

YƆƆ 20 O Nɛ O Wereloo Nwiī Nɛɛdam

DASĪ TƐƐ̄NYƆƆ *

1-2. (a) Taɛ mɛ sɔ̄ na i wee kɛɛrɛbu nɛɛ a bee i u loo a? (b) Amunu doonu na Jizɔs bee doo uunɛ lɛɛ a gae u a?

 KERE ebinia sɔ̄ nɛɛ i wereloo bee u, i lege aa ye kɛɛrɛbu loo. Sɔ̄ e’ina taɛ dee a zɔ̄ŋia dee a bee u, i wee kɛɛrɛbu gbɛnɛ-edo nu a ye kiiloo.

2 Ziī ziī zua, i wee le yɛɛ gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛ a le tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ nyɔuwe lo ba wee bɔŋana lo enyɛŋiabu luh ziī nɛɛ i wereloo kaāna, lo a le Jizɔs Kraist. (1 Pit 1:⁠8) I wee gbaa bɔŋanaloo lo enyɛŋiabu nɛɛ a bee nɛ ye dum nua nu a’agara lo ekpɔā i lɛɛ kɛ̄bah pɔrɔ le luh. (Mat 20:28) Bu kaka, Jizɔs bee gbī kɔ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ a nyɛŋiabu loo ye luh. Uunɛ lɛɛ a gae u, a bee doo ziī keebee nuede loo uunɛ sa nɛ lok kɔ: “Dooraa lo ba ama bu kɛkɛɛrɛ mɛ bu.” *​—⁠Luk 22:⁠19.

3. Ena i kɔ ue nyɔɔ bu ekobee ue ama a?

3 Kunɛ nwīgbagbara pya a si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs na a ɛrɛ bɛābu lo ekii bunyɔɔ a. Mɛ gbɛnɛ-edo miliɔn pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄ wee sinage. Bu ekobee ue ama, i kɔ ue nyɔɔ pio nu anua baɛ eku nɛɛ ama wee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs ziī ziī zua. I kɔnage nu akiiloo kɛ̄ i dap ɛrɛ biī aāloo sisi doo. I naa bɔātɛ̄ tɛ̄maloo ekɔ ue nyɔɔ nu anua pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee wee si lo doonu.

NU ANUA PYA ALU ETƆ̄ NƆƆ̄ BEE WEE SI

4. Ena anua pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee wee de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu esu daā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

4 Ziī ziī zua, pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee wee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs lo ede fituru sa ɔ̄ mii alu esu daā lo doonu. Ena anua ba wee de lo fituru sa ɔ̄ lo mii a? Lo e’agara ebip ama, kɛɛrɛbu nu a bee sira kpɛdumɛ uunɛ lɛɛ Jizɔs gae u. Sɔ̄ Doonu Tɛɛ̄yee e’ina kuma, Jizɔs bee nuūnabee doonu a sikɛ̄ lu esuāloo nua Doonu Nuede Loo Uunɛ Nɛɛ-a-i-ɛrɛ. A bee tɛ̄ma fituru le mii nɛ 11 pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ sa wa kɔ nɛ kɔ ba a de sa ɔ̄. Jizɔs bee kɔ nu akiiloo baɛ yii bɔmadum wa nɛ, aā yii bɔmadum le yii bɔmadum akiiloo Buɛ̄-mɛnɛ. * (Luk 22:​19, 20, 28-30) Lo yii bɔmadum kpaāna dee nɛ pya ye nɛɛ lɛɛɛratam le pya dɔɔ̄na ba lu kunɛ nwīepoo kɔ ba alu pya mɛnɛ le pya ewɔp li bunyɔɔ. (Mum 5:10; 14:⁠1) Aba pya a siga yɛɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee, * lo ba le bu baɛ lo yii bɔmadum na ba ede fituru sa ɔ̄ miī a wee lu esu daā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a.

5. Ena pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee suā akiiloo bɛābu elua enɛ wa a?

5 Dɔɔ̄na nu anua a taɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee lo esi Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs na kɔ: Si doonu ama nɛ wa dee lo ekɛɛrɛbu loo wa bɛābu. Jɛhova enɛa wa bɛābu alu keebee, lo a le kɔ ba e’ɛrɛ dum a naale e’u li bunyɔɔ, lo enyɔɔnɛ Jizɔs Kraist alu enɛ ka gbaāloo pya dɔɔ̄na a nuūna 144,000 siniātam, e lo a kuī eera na lo ele kɛ̄sī Jɛhova Bari! (1 Kɔr 15:​51-53; 1 Jɔn 3:⁠2) Pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee dābeeloo kɔ elua ekue wa kɔ ba a ɛrɛ ekpeloo loo dua dee a wa kpaā nɛ ama li bunyɔɔ. Mɛ lokwa alu elɛɛ wa baloo kɔ ba a kii bunyɔɔ, ba ɛrɛ etɔɔ̄ agara mmɛ loo luh. (2 Tim 4:​7, 8) A ɛɛrɛbu pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kaāna sɔ̄ ba kɛɛrɛbu wa bɛābu kii bunyɔɔ. (Taitɔs 2:13) E kiiloo pya “dɔɔ̄na gbo naana pee” ni a? (Jɔn 10:16) Pio ena anua ba wee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

NU ANUA PYA DƆƆ̄NA EKU NAANA PEE SI

6. Ena anua pya dɔɔ̄na eku naana pee wee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs ziī ziī zua a?

6 Pya dɔɔ̄na eku naana pee naa si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs doodoo pya ede fituru sa ɔ̄ mii a wee lu esu daā lo doonu, mɛ doodoo pya a le kɛ̄ loo lo doonu. Bu zua 1938 na a bee lu tua sɔ̄ a bee lu ekue pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄ kɔ ba a si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a. Watchtower March 1, 1938 kɔ: “Elee sa bɔloo kɔ pya [dɔɔ̄na eku naana pee] a le kɛ̄ loo lo doonu sa ɛp kɛ̄ alu edoo doo. . . . Alunage sɔ̄ ɛɛbu nɛ ba alaba.” Dookɛ̄ bu pya alu ekue loo doonu iya dam le wa wee ɛɛ sɔ̄ ba si lo doonu doo, kɛ̄ bu pya dɔɔ̄na eku naana pee ɛɛnage doolo sɔ̄ ba le kɛ̄ loo Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs.

7. Ena anua pya dɔɔ̄na eku naana pee ɛmadɛɛ̄ lo edā ekɔaue a wee lu enɛ bie Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

7 Pya dɔɔ̄na eku naana pee wee kɛɛrɛnage bu loo wa bɛābu. Ba ɛmadɛɛ̄ lo edā ekɔaue a wee lu enɛ bie Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, nyɔnɛbee gbɛnɛkpo ɛɛ wee kiiloo nu Kraist le 144,000 pya enyɔɔnɛ ye bɛɛ edoo nɛ pya nɛɛ kɛɛ̄ Bɛbɛɛ Baɛ Boo Le Lop Tup Zua. Kɛɛ̄ leredee a aabah wa Mɛnɛ Jizɔs Kraist, pya enyɔɔnɛ ye bɛɛ li bunyɔɔ eyerebah lo ekwa nyɔuwe ama nua paradais sa doo kɔ pya nɛɛ a mmana. Naa ɛp kɛ̄ a ɛɛrɛbu gbɛnɛ-edo miliɔn pya a si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs lo ekɛɛrɛbu sɔ̄ mɔmanudɛɛ̄ a le bu Baibol doodoo lo a le bu kpa Aisaia 35:​5, 6; 65:​21-23; le Mumuuna 21:​3, 4 edooa gbɔ̄mɛɛ doo. Tɛ̄maloo ekɛɛrɛ sa doodoo bee ba gaa muɛe aba aba le pya ba wereloo bu aā nyɔuwe, ba agɛrɛtɛ̄ wa bɛābu akiiloo deesī le wa biaɛfii kɔ ba naale e’ɔbɛ etaāŋabah Jɛhova.​—⁠Mat 24:13; Gal 6:⁠9.

8. Dɔɔ̄na ena anua pya dɔɔ̄na eku naana pee wee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

8 Naa ɛp dɔɔ̄na nu anua pya dɔɔ̄na eku naana pee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs ama. Ba gbī etɔgɛ kɔ ba wereeloo sa yerekpotɛ̄ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee. Muɛ̄ Ue Bari ebee kɔ sere kɛ̄ kɔ kaāna gbaaloo ele yɛɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee le pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄. Bu mɛ sīdee? I naa kɔ ue nyɔɔ pio ɛɛ.

9. Ena mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Zekaria 8:23 tɔgɛ akiiloo sīdee pya dɔɔ̄na eku naana pee ɛp pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a?

9 Buū Zekaria 8:23. Mɔmanudɛɛ̄ ama baatɛ̄ kɛ̄ pya dɔɔ̄na eku naana pee ɛp pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee doo. Ue a kɔ “ziī nɛɛ Juu,” le lo dɔɔ̄na ue a kɔ “a loo” kiiloo aba ziī eku nɛɛ, lo a le pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a siga a kɛnɛkɛ̄. (Rom 2:​28, 29) Lo “lop nɛɛ a aaloo ziī ziī edonyɔɔ lo a kɔ keekee muɛ̄ ue” tɔɔ̄dɔ pya dɔɔ̄na eku naana pee. Ba “aabaloo” sa tɔɔ̄ dabaloo pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee sa wa nyɔɔnɛ taāŋabah Bari bu sīdee a ɛɛ. Nyɔɔwo, taɛ uunɛ dee Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, pya dɔɔ̄na eku naana pee wee tɔgɛ kɔ ba tɔɔ̄e dabaloo pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee tɛ̄maloo enyɔɔnɛ wa le kɛ̄ loo lo doonu.

10. Ena Jɛhova edora bu edoo gbɔ̄mɛɛ mɔmanudɛɛ̄ a le bu kpa Ezekiel 37:​15-19, 24, 25 a?

10 Buū Ezekiel 37:​15-19, 24, 25. Lo edoo gbɔ̄mɛɛ mɔmanudɛɛ̄ ama, Jɛhova esua pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee le pya dɔɔ̄na eku naana pee gbaloo ziī sa doo kɔ ba alu aba etɛɛ̄nɛ. Lo mɔmanudɛɛ̄ kɔ nu akiiloo baɛ nwī-tum. Pya a ɛrɛ bɛābu lo ekii bunyɔɔ le doodoo nwī-tum “lo Juda” (lo edo a bee lu esagɛ pya mɛnɛ a bɛɛ Izrɛl aā), e pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄ le doodoo nwī-tum “lo Efraim.” * Jɛhova esu baɛ eku ama gbaloo ziī lokwa ba lu “ziī nwī-tum.” Lo ama kura kɔ ba si tam bu gbaaloo kɛɛ̄ Jizɔs Kraist wa Mɛnɛ. Ziī ziī zua, pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee le pya dɔɔ̄na eku naana pee si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, naale doodoo baɛ keekee eku, mɛ doodoo “ziī gbo naana pee” kɛɛ̄ “ziī nɛɛ tɔɔ̄loo naana pee.”​—⁠Jɔn 10:⁠16.

11. Bu mɛ sīdee na “naana pee” alu ekue bee bu kpa Matiu 25:​31-36, 40 tɔgɛ kɔ ba yereekpotɛ̄ pya wuga Kraist a?

11 Buū Matiu 25:​31-36, 40. “Naana pee” a le bu kam Jizɔs tɔɔ̄dɔ pya kaāna dogo a le bu sɔ̄ kpɛdumɛ ama lo ba ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄, lo a le pya dɔɔ̄na eku naana pee. Ba tɔɔ̄ agara sa yerekpotɛ̄ pya wuga Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ba siga a kɛnɛkɛ̄ tɛ̄maloo eyerebah wa nɛ lo esitam a kuī eera, lo a le tam zue ue le dodoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs.​—⁠Mat 24:14; 28:​19, 20.

12-13. Pya dɔɔ̄na amunu sīdee na gbɛnɛ eku naana pee tɔgɛ kɔ ba yereekpotɛ̄ pya wuga Kraist a?

12 Dɛ̄dɛɛ̄ zua, lɛɛ a gae elu kaɛ Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, pya dɔɔ̄na eku naana pee wee tɔgɛ kɔ ba yereekpotɛ̄ pya wuga Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee, tɛ̄maloo e’ɛrɛ bah bu kue pya nɛɛ a le tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ nyɔuwe loo Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs. (Buū ekpo a kura “ O Gaa Kpɛ̄nageloo Baɛ Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs Ni?”) Ba yerenage bah lo enɔɔ nu lokwa dɛ̄dɛɛ̄ bɔŋanaloo a le tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ nyɔuwe dap ɛrɛ Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, kere gbɛnɛ-edo bɔŋanaloo ama naa ɛrɛ nɛɛ a wee de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu esu daā lo doonu. Bu pya sīdee a le doo wo, na pya dɔɔ̄na eku naana pee ɛrɛ ɛɛbu sa yerekpotɛ̄ pya wuga Kraist a. Pya dɔɔ̄na eku naana pee ama suā kɔ Jizɔs ɛp nu ba doo nɛ pya ye wuga nua nu ba ye dooe nɛ.​—⁠Mat 25:​37-40.

13 Pya dɔɔ̄na ena anua kaɛlɛɛ bɛābu i ɛrɛ, dɛ̄dɛɛ̄ ii wee si Doonu Nyiɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

NU ANUA DƐ̄DƐƐ̄ II WEE SI

14. Jɛhova le Jizɔs etɔgɛ gbɛnɛ wereloo i kumaloo doodoo wa?

14 I tɔgɛ nia loo wereloo Jɛhova le Jizɔs i tɔgɛ loo. Jɛhova etɔgɛ wereloo a i ɛrɛ kumaloo bu gbɛnɛ-edo sīdee, mɛ a ɛrɛ ziī sīdee a ee dɛ̄dɛɛ̄ ɛɛ. Ilii Bari tɔgɛ ye wereloo wiibu naale loo ama tɛ̄maloo eyere ye wereloo Nwiīnɛɛdam kɔ a u i bee. (Jɔn 3:16) I muɛ kɔ Jizɔs tɔgɛnage ye gbɛnɛ wereloo tɛ̄maloo e’u i bee. (Jɔn 15:13) Ii le edap obara kpɛ Jɛhova le Jizɔs loo wereloo ba etɔgɛ i loo. Mɛ i dap tɔgɛ kɔ i tɔgɛe nia loo nu ba i doo nɛ, tɛ̄maloo kɛ̄ i tɔɔ̄dum ziī ziī biradee doo. (Kɔl 3:15) E i si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs lokwa i nyɛŋiabu wereloo ba i ɛrɛ loo sa tɔgɛ kɔ i weree wa loo.

15. Ena anua pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee le pya gbɛnɛ eku naana pee tɔgɛ nia loo dɔɔ̄nu waara zɔɔ a’agara a?

15 I tɔgɛ kaāna nia loo waara zɔɔ a’agara. (Mat 20:28) Pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee tɔgɛ nia loo waara zɔɔ a’agara nyɔnɛbee a doo kɔ ba a dap ɛrɛ wa bɛābu. Nyɔɔbee ba ɛrɛ yira bu waara zɔɔ Kraist a, Jɛhova esua wa nua pya kaāna dogo le pya ye miɔŋɔ. (Rom 5:1; 8:​15-17, 23) Pya gbɛnɛ eku naana pee tɔgɛnage nia loo waara zɔɔ a’agara. Nyɔɔbee ba ɛrɛ yira bu waara zɔɔ Jizɔs, ba lu pya kaāna dogo, si tam a le kaɛ nɛ Bari sa ɛrɛ bɛābu lo “[etɛɛ̄ yeebah] gbɛnɛ etɛɛrɛloo.” (Mum 7:​13-15) Ziī sīdee pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee le pya gbɛnɛ eku naana pee dap tɔgɛ wa doo yaa loo waara zɔɔ a’agara na lele kɛ̄ loo Doonu Nyiɛŋiabu Loo Luh Jizɔs dɛ̄dɛɛ̄ zua.

16. Dɔɔ̄na ena anua i si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

16 Dɔɔ̄na nu anua i si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs na kɔ i gbī egbaɛ̄tɔ̄loo Jizɔs. Kaɛlɛɛ bɛābu i ɛrɛ li deesī, i gbī egbaɛ̄tɔ̄loo lok Jizɔs bee nɛ taɛ uunɛ sɔ̄ a bee bɔātɛ̄ Doonu Nyɛŋiabu Loo ye Luh, a bee kɔ: “Dooraa lo ba ama bu kɛkɛɛrɛ mɛ bu.”​—⁠1 Kɔr 11:​23, 24.

KƐ̄ DƐ̄DƐƐ̄ II ƐRƐ BIĪ AĀLOO SISI DOO

17. Bu mɛ sīdee na Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs i yerebah nɛ kɔ i tɔɔ̄ waɛloo Jɛhova a?

17 I tɔɔ̄ waɛloo Jɛhova kaāna. (Jem 4:⁠8) Dookɛ̄ i enɔā doo, Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs doo kɔ i kɛɛrɛbu loo bɛābu Jɛhova enɛa i sa doo kɔ i burabura nyɔɔ kɛ̄ a tɔgɛ wereloo i kumaloo bu gbɛnɛ sīdee doo. (Jer 29:11; 1 Jɔn 4:​8-10) Sɔ̄ i bialoo kɛɛrɛbu bɛābu i ɛrɛ li deesī le kɛ̄ Bari tɔgɛ wereloo a naa wee nyaa i kumaloo doo, a doo kɔ wereloo i ye ɛrɛ loo a yiiloo sa agɛrɛtɛ̄ gbanialoo i ye ɛrɛ kumaloo.​—⁠Rom 8:​38, 39.

18. Ena burabura nyɔɔ edoba Jizɔs i zū kɔ i doo a?

18 Lu ezū i kɔ i nɔ edoba Jizɔs. (1 Pit 2:21) Lɛɛ a gae lu dee Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, i wee kɛɛrɛbu loo pya nu Baibol kɔ a bee siraloo Jizɔs bu kpɛdumɛ kaɛ lɛɛ a gae lu efɛ ye le ye aakɛ̄ bu luh. Ekɔaue a wee lu enɛ bie Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, nyɛŋia i bu kɛ̄ Jizɔs i wereloo doo. (Ɛfɛs 5:2; 1 Jɔn 3:16) Sɔ̄ i buū sa burabura nyɔɔ kɛ̄ Jizɔs bee su loo wɔma zɔɔ doo, edoo kɔ i kiisī lo “ekiā bu aba lo sīdee alɛ bee kiā.”​—⁠1 Jɔn 2:⁠6.

19. Bu mɛ sīdee na i dap bia bu wereloo Bari a?

19 I biaɛfii lo ebia bu wereloo Bari. (Jud 20, 21) I tɔgɛ kɔ i biae bu wereloo Bari tɛ̄maloo edoo dɛ̄dɛɛ̄ nu i dap lo egbaɛ̄ ye tɔ̄loo, sere ye bee kaɛ, sa doo kɔ bu ye a ɛɛ. (Kam 27:11; Mat 6:9; 1 Jɔn 5:⁠3) Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs zū i kɔ i tɔɔ̄dum ziī ziī dee bu sīdee a tɔgɛ kɔ i aa kɔ nɛ Jɛhova kɔ: ‘M gbī ebia bu o wereloo mmɛ deedee!’

20. Pya ena anua a lee kɔ i si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

20 I ɛrɛ kaāna nu anua i si Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, kere i ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ bunyɔɔ ale kɛnɛkɛ̄ mmɛ deedee. Sɔ̄ i bɔŋia ziī ziī zua taɛ lo biradee ama, i gaa nyɛŋia bu luh ziī nɛɛ i wereloo, lo a le Jizɔs Kraist. Lo a ee dɛ̄dɛɛ̄ ɛɛ na bee i aa nyɛŋiabu kɛ̄ Jɛhova bee tɔgɛ wereloo a eera doo, tɛ̄maloo enɛ i ye Nwiīnɛɛdam kɔ a agara i. Bu zua ama, elu edoo Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs loo uunɛ O’oo Deelookaɛ 15 Biradee bu Nia Enɔɔ̄, 2022. I wereloo Jɛhova le ye Nwiīnɛɛdam, nyɔɔwo, nyɔɔ dee Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs, lɔgɔ nu a kuī ee lele kɛ̄ loo Doonu ama naale.

YƆƆ 16 Leera Jɛhova Lo E Kɔ Jizɔs A Bɛɛ

^ bar. 5 Kere i ɛrɛ bɛābu lo ekii bunyɔɔ ale lo etɔɔ̄ bu paradais a kɛnɛkɛ̄, i ɛmadɛɛ̄ lo esi Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs ziī ziī zua. Ekobee ue ama ekɔ ue nyɔɔ nu a aabu Kpa Kaɛ a tɔgɛ nu anua i wee si, le kɛ̄ i ɛrɛ biī aāloo sisi lo doonu doo.

^ bar. 2 Elua etap etaā ue ama nua “Dooraa lo ba ama bu enyɛŋia mɛ bu” (Today’s English Version) le “Dooraa lo ama bu ekɛɛrɛ mɛ bu” (The Jerusalem Bible).

^ bar. 4 Lo esuā pya dɔɔ̄na ue akiiloo aā yii bɔmadum le yii bɔmadum akiiloo Buɛ̄-mɛnɛ, buū ekobee ue a kura “You Will Become ‘a Kingdom of Priests’” a le bu ekpo Watchtower October 15, 2014, pp. 15-17.

^ bar. 4 UE ALU EKƆ BAATƐ̄: Ue a kɔ, pya a siga yɛɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kiiloo Pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ba siga a kɛnɛkɛ̄.

^ bar. 10 Lo esuā yereloo nu akiiloo mɔmanudɛɛ̄ akiiloo baɛ nwī-tum a le bu kpa Ezekiel 37 ekobee, buū Pure Worship of Jehovah​—⁠Restored At Last!, pp. 130-135, pars. 3-17.