1-2. (a) Ena anua a naa lu i nyɛŋia loo sɔ̄ i kpesī taāŋa a? (b) Ena i nɔ bu ekobee ue ama?

 DOODOO pya nɛɛ Jɛhova, naa lu i nyɛŋia loo sɔ̄ i kpesī taāŋa. I suā nu Baibol kɔ, lo a kɔ: “I ɛrɛ etɛ̄ma bu booboo etɛɛrɛ yii bu Buɛ̄-mɛnɛ Bari.” (Doonu 14:22) I suanage kɔ pio i taāŋa naale etah mmɛ sɔ̄ i e’ina bu aā nyɔuwe Bari, sɔ̄ “luh naale elena, ale ekiɛ̄nu, ale to, ale yɔyɔ.”—Mum 21:4.

² Jɛhova naa wee kpeg dɛ̄dɛɛ̄ taāŋa i lɛɛ loo. Mɛ, a wee i yerebah nɛ kɔ i dap egerebu bu pya lo taāŋa. Yere nukuādɛɛ̄ loo nu nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee kɔ nɛ Pya Nɛɛ Kraist a bee le Rom. A bee dasī kue bee pya taāŋa lo alɛ le pya dɔɔ̄na aa bee tɛɛ̄bu. Lɛɛ a ɛm kɔ: “I eenyɔɔ pya eeba tɛ̄maloo nɛɛ a i wereloo.” (Rom 8:35-37) Lo ama kura kɔ Jɛhova dap doo kɔ o kiisī leere kere sɔ̄ o taāŋa lege gaa kiisī. Doraa i naa ɛp kɛ̄ Jɛhova bee yerebah nɛ Josɛf kɔ a kiisī doo, le kɛ̄ a dapnage yerebah nɛ olo doo.

3. Dum Josɛf bee bugia nyaa doodoo wa?

³ Jekɔb bee aara ye nwiī Josɛf bu sīdee dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ bee muɛ kɔ a were ye loo gbɛnɛ. (Jɛn 37:3, 4) Lo ama bee doo kɔ pya dɔɔ̄na miɔŋɔ nɛɛdam Jekɔb lo ba nama Josɛf a ma ye nyiɛ. Sɔ̄ ba bee ɛrɛ dee lo edoo piya nu loo Josɛf, ba bee ye su oore pya uradu alu Midia. Pya gbɛnɛ uradu ama bee ye su kuma Ijipt, lo a binia kaāna aākɛ̄ ba bee ye yaɛ aā. E sɔ̄ esaa a bee lu esu ye oore Potifa, lo alu nɛɛ bee pya baɛloo Fɛro. Naa ɛpge kɛ̄ dum Josɛf bee bugia nyaa aāloo lulu nwiī alu ewereloo tɛ̄mabah ye tɛ mmɛ loo lulu kunɛ zooro nɛ nɛɛ Ijipt doo a!—Jɛn 39:1.

4. Pio amunu nu finiabah na i dap kpesī a bee lo Josɛf bee kpesī a?

 ⁴ Baibol kɔ “piya nu wee siraloo dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ.” (Eklis 9:11, Holy Bible—Easy-to-Read Version) Pio sɔ̄, e’aga kɛ̄tɔɔ̄ i kpesī wee lunage “lo a le loo dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ.” Lo ama kura kɔ, alu lo dɛ̄dɛɛ̄ miɔŋɔ nɛɛ aa kpenagesī. (1 Kɔr 10:13) Ale a dapnage lu kɔ taɛ nu anua i gaa tɔga na nyɔɔbee i aa nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. Bu edoba, a dap lu ekɛgɛ i, i gbanasī, ale alu etɛ̄ŋa i loo nyɔɔbee i yira. (2 Tim 3:12) Kaɛlɛɛ ɛrɛgeba taāŋa i kpesī, Jɛhova dap doo kɔ i kiisī leere. A bee doo kɔ Josɛf a kiisī leere doodoo wa?

5. Ena Potifa bee kɛɛrɛ kɔ alu nu a doo kɔ Josɛf a kiisī leere a? (Jɛnɛsis 39:2-6)

⁵ Buū Jɛnɛsis 39:2-6. Potifa bee muɛ kɔ Josɛf lu ziī zege gbara a suānu sa para si tam. E a bee suānage nu anua a le doo wo. Potifa bee muɛ kɔ “Jɛhova bee doo kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nu [Josɛf doo] a kiisī leere.” b Lo ama bee doo kɔ Potifa a su Josɛf nua nɛɛ esitam ye nɛ. A bee su Josɛf yere bee dɛ̄dɛɛ̄ nu a ɛrɛ bu ye tɔ. Ena a bee sira aabu a? Nu bee kiā leere loo Potifa.

6. Kɛ̄tɔɔ̄ Josɛf bee ye dap tɔɔ̄loo doodoo wa?

⁶ Naa kɛɛrɛ kɛ̄ nu bee dap tɔɔ̄loo Josɛf doo. Ena a bee ye kuī loo eera a? Lege kɔ Potifa a suā ye loo kɔ ɛɛ le nɛɛ, sa ye nɛ ekpɛanu loo pya ye tam ni? Dap lu kɔ nu Josɛf bee gbī na lo elu puɛ lokwa a dap obia pii ye tɛ. Nyɔɔbee kaɛlɛɛ dɛ̄dɛɛ̄ dɔ a bee ɛrɛ bu tɔ Potifa, Josɛf bee lege elu zooro nɛ ye tɛtɔ a wee taāŋabah yɔ. Jɛhova naa bee doo kɔ Potifa a lɛɛbaloo Josɛf kɔ a kii. E kɛ̄tɔɔ̄ Josɛf ebee sah ebee piya gbɛnɛ.

7. Kɛ̄tɔɔ̄ Josɛf bee sikɛ̄ bee piya gbɛnɛ doodoo wa? (Jɛnɛsis 39:14, 15)

⁷ Dookɛ̄ alu e’ɛm bu Jɛnɛsis 39 ekobee doo, wa Potifa bee ɛrɛ taɛ maniakɛ̄ kumaloo Josɛf, e gbɛnɛ-edo sɔ̄, a bee gbī epagɛrɛ ye kɔ a nyɔɔnɛ ye maniakɛ̄. Ziī ziī sɔ̄ a bee doo wo, Josɛf naa wee yiga. Bu kpɛdumɛ, bu ye bee biira loo Josɛf mmɛ lo dɔ a bee kɔ esah loo Josɛf kɔ a gbī esu  bah ekpo ye maāloo. (Buū Jɛnɛsis 39:14, 15.) Sɔ̄ Potifa bee dā lo ue, a bee su Josɛf yere tɔ-kpɔgɔrɔ, e a bee tɔɔ̄ kpɔgɔrɔ bu pio zua. (Jɛn 39:19, 20) Lo tɔ-kpɔgɔrɔ bee mɛa doodoo wa ni? Bee ue Hibru alu etap nua “tɔ-kpɔgɔrɔ” lo Josɛf bee su kɔā ue bu dɔ ama dap kura “bana maā” ale “bana,” lo a tɔgɛ kɔ kpɔgɔrɔ a bee lu eyere ye, bee yii zii sa doo kɔ a kɛɛrɛ kɔ lɔgɔ bɛābu naale. (Jɛn 40:15) Lo dɔɔ̄na, Baibol kɔ a ɛrɛ sɔ̄ a bee lu esu kpɔgɔrɔ kaā baɛ tɔ Josɛf, sa sunage kpuguru loo kpe ye aā oo. (Yɔɔ 105:17, 18) Kɛ̄tɔɔ̄ Josɛf bee sikɛ̄ bee piya gbɛnɛ. Nyaawo, a naa luna zooro alu edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ, mɛ elua nɛɛ a le tɔ-kpɔgɔrɔ alu e’ɛp kuma kɛ̄.

8. Kere alu kɔ i doā-ɛp sikɛ̄ agabah, ena i suā leere a?

⁸ O eleage bu ziī kɛ̄tɔɔ̄ lo taā a lee a sikɛ̄ bee piya gbɛnɛ kaɛlɛɛ kɔ o eyere kara bu e’agabah kumaloo ni? A dap sira doo wo. Jɛhova naa kpeg i lɛɛloo doā-ɛp bu lo nyɔuwe Setan aa bɛɛ ama. (1 Jɔn 5:19) Kerewo, suā leere kɔ: Jɛhova suā dɛ̄dɛɛ̄ nu o aa tɛɛ̄bu, e a kuū a dɛɛ̄ loo. (Mat 10:29-31; 1 Pit 5:6, 7) Lo dɔɔ̄na na bee a yira yii kɔ: “Mm le elɛɛ a baloo, e mm le bie a.” (Hib 13:5) Jɛhova dap a yerebah nɛ kɔ o egerebu kere sɔ̄ a bee kɔ lɔgɔ bɛābu naale loo o kɛ̄tɔɔ̄. Doraa i naa ɛp kɛ̄ lo ama bee siraloo Josɛf doo.

9. Ena a tɔgɛ kɔ Jɛhova bee le loo Josɛf sɔ̄ a bee le tɔ-kpɔgɔrɔ a? (Jɛnɛsis 39:21-23)

⁹ Buū Jɛnɛsis 39:21-23. Jɛhova bee doo kɔ Josɛf a kiisī leere kere sɔ̄ a bee le bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄ bie tɔ-kpɔgɔrɔ. Bu mɛ sīdee ni? Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī, Josɛf bee doo nu a doo kɔ nɛɛ baɛloo tɔ-kpɔgɔrɔ a dɛrɛ ye nyiɛ nyɔɔ sa ye nɛ enwadɛɛ̄ dookɛ̄ Potifa bee ye dɛrɛnage nyiɛ nyɔɔ doo. E sɔ̄ sɔ̄ naa binia, lo nɛɛ baɛloo tɔ-kpɔgɔrɔ bee su Josɛf yere bee pya dɔɔ̄na a bee le lo kpɔgɔrɔ. A bee ye dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ mmɛ lo dɔ Baibol kɔ: “Nɛɛ baɛ loo tɔ kpɔgɔrɔ a naa bee kɛɛrɛbu lɔgɔ nu a bee le kɛ̄ bah Josɛf.” Nyaawo, Josɛf e’ɛrɛ tam esi lo a doo kɔ aa ɛrɛna gbɛnɛ ekɛɛrɛ. Mɛ dua keebee nyaa sɛh! Tɛɛ̄ doodoo wa na alu esu dɔ a gbī nɛɛ a dap lu edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ nɛ nɛɛ a bee lu edɛrɛ ue kɔ a bee gbī esu bah ekpo maāloo wa tɛ-ɛrɛ pya baɛloo a? Aba ziī nu na edap doo kɔ nu a le doo wo a sira a. Jɛnɛsis 39:23 kɔ: “Jɛhova bee ye le loo, e ɛrɛgeba nu alɛ gaa doo Jɛhova ebee doo kɔ a kiisī leere.”

10. Naa baatɛ̄ nu anua Josɛf ebee dap kɛɛrɛ kɔ a naa gaa kiiesī leere bu dɛ̄dɛɛ̄ nu.

¹⁰ Naa sikɛ̄ kɛɛrɛ kɛ̄ nu bee dap tɔɔ̄loo Josɛf doo. Olo kɛɛrɛge kɔ sɔ̄ elua ekɔ ye esah loo sa ye yere tɔ-kpɔgɔrɔ sah, a bee kɛɛrɛ kɔ aa kiiesī leere bu dɛ̄dɛɛ̄ nu ni? Ena a bee bɛɛ̄ Josɛf gbɛnɛ taɛ lo sɔ̄ a? Ekɔ a bee gbī kɔ nɛɛ baɛloo tɔ-kpɔgɔrɔ a were ye loo ni? Dap lu kɔ nu Josɛf bee gbī na lo elu puɛ aa lo tɔ-kpɔgɔrɔ. A bee ye taɛ kɔ alu elɛɛ ye tɔ-kpɔgɔrɔ mmɛ lo dɔ a bara dɔɔ̄na nɛɛ kpɔgɔrɔ lo ebee sah e’aa tɔ-kpɔgɔrɔ kɔ a yereebah ye nɛ lo ekɔ ye ue bee kɛ̄sī Fɛro lokwa alu elɛɛ ye kpɔgɔrɔ a bee piya ama. (Jɛn 40:14) Kerewo, lo nɛɛ naa bee ye kɔ ue bee nɛ Fɛro taɛ lo sɔ̄. Lo ama bee doo kɔ Josɛf a kiisī lo etɔɔ̄ lo tɔ-kpɔgɔrɔ bu dɔɔ̄na baɛ zua. (Jɛn 40:23; 41:1, 14) Kerewo, Jɛhova bee kiisī lo edoo kɔ a kiisī leere. Bu mɛ sīdee ni?

11. Ena Josɛf bee doo alu keebee tɛ̄maloo yerebah Jɛhova a, e bu mɛ sīdee na lo ama bee yerebah doo kɔ ekɛɛrɛ Jɛhova a dooa gbɔ̄mɛɛ̄ a?

¹¹ Kuma sɔ̄ Josɛf bee lege lo tɔ-kpɔgɔrɔ a, Jɛhova bee doo kɔ mɛnɛ-buɛ̄ pya Ijipt a muɛ baɛ zagara a doo kɔ loo ye aa sukɛ̄.  A bee taɛ Fɛro kaāna lo esuā nu pya lo zagara kura. Sɔ̄ lo mɛnɛ bee dā kɔ Josɛf wee dap tap zagara, a bee kɔ ba a kue ye nua. Tɛ̄maloo yerebah Jɛhova, Josɛf bee dap kɔ nu pya lo zagara kura sa kɔnage pio nu Fɛro edoo sa a lee ye loo, e pya nu ama bee nia Fɛro kaāna. Sɔ̄ Fɛro emɔna kɔ Jɛhova le loo Josɛf, a bee ye tubobaloo nua nɛɛbee loo pya a le bee nuede bu yubeloo buɛ̄ Ijipt. (Jɛn 41:38, 41-44) Sɔ̄ esaa, ziī gbɛnɛ kii bee dɔ bu buɛ̄ Ijipt sa dɔnage bu buɛ̄ Kenan, lo alu buɛ̄ pya butɔ Josɛf aa bee tɔɔ̄. Nyaawo, Josɛf dap kpɔā pya ye butɔ sa doo kɔ etaā mɛmɛā lo etɛɛ̄ inaloo Mɛsaia a bia kɛ̄.

12. Bu pya amunu sīdee na Jɛhova bee doo kɔ Josɛf a kiisī leere a?

¹² Naa kɛɛrɛ pya nu a bee sira bu dum Josɛf lo alu keebee. Mɛɛ̄ na a bee doo kɔ Potifa a yere nukuādɛɛ̄ loo Josɛf lo a bee le kunɛ zooro a? Mɛɛ̄ na a bee doo kɔ nɛɛ baɛloo tɔ-kpɔgɔrɔ a ɛrɛ toesaɛ̄ loo Josɛf lo a bee le nɛɛ a kiikɛ̄ a bee le tɔ-kpɔgɔrɔ a? Mɛɛ̄ na a bee doo kɔ Fɛro a muɛ zagara a doo kɔ loo ye aa sukɛ̄ sa doonage kɔ Josɛf a dap kɔ nu pya lo zagara kura a? Mɛɛ̄ na a bee zū Fɛro kɔ a tubobaloo Josɛf kɔ alu nɛɛbee loo pya a le bee nuede bu yube loo Ijipt a? (Jɛn 45:5) A sira pie kaāna kɔ ɛɛ Jɛhova na a bee doo kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nu Josɛf bee doo a kiisī leere a. Bu kpɛdumɛ, Jɛhova bee kiira bag dogo pya wuga Josɛf bee ye doo loo nua nu esu daā alɛɛ ekɛɛrɛ.

13. Ekɔ Jɛhova wee i kpegage doo kɔ lɔgɔ pɔrɔ nu aa i siraloo bu dum ni? Naa baatɛ̄.

¹³ Ena i nɔ aāloo nu a bee siraloo Josɛf a? Ekɔ Jɛhova wee i kpegage doo kɔ lɔgɔ pɔrɔ nu aa i siraloo bu dum ni? Ekɔ Jɛhova wee nyaanage baloo dɛ̄dɛɛ̄ nu a i siraloo bu dum, lokwa dɛ̄dɛɛ̄ pɔrɔ nu a i siraloo kiiya lu le nu bu ye kpɛdumɛ ni? Eeye, Baibol naa tɔgɛ i doo wo. (Eklis 8:9; 9:11) Kerewo, nu i suā leere na kɔ: Sɔ̄ i kpesī doā-ɛp, Jɛhova suā sa a dā i to loo yerebah. (Yɔɔ 34:15; 55:22; Ais 59:1) E lo a eera na kɔ, Jɛhova dap i yerebah nɛ kɔ i kiisī leere lo e’egerebu kɛ̄bah e’aga kɛ̄tɔɔ̄. Bu mɛ sīdee ni?

14. Bu mɛ sīdee na Jɛhova wee i yerebah nɛ sɔ̄ i le bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄ a?

 ¹⁴ Ziī sīdee Jɛhova wee i yerebah nɛ na tɛ̄maloo egbɔ̄ i nyiɛ sa i nɛ e’agaloo taɛ sɔ̄ a bɔloo. (2 Kɔr 1:3, 4) Kɛ̄ a bee siraloo ziī wuga nɛɛdam a kura Eziz li buɛ̄ Turkmenistan, lo a bee lu eyere ye tɔ-kpɔgɔrɔ loo baɛ zua nyɔɔ ye yira doo lo. A bee kɔ: “Taɛ lɔɔrɛ dee alu ebiaɛ mɛ ue loo, ziī wuga nɛɛdam bee mɛ tɔgɛ ue a le bu kpa Aisaia 30:15, kɛ̄ a kɔ, ‘Bu efɛɛlootɔɔ̄, le bu ture nyiɛ loo na bui ekpo ele a.’ Dɔ ama wee yerebah doo kɔ loo mɛ a sukɛ̄ sa mɛ yerebah nɛ kɔ m dɛɛa nyɔɔ Jɛhova bu dɛ̄dɛɛ̄ nu. Ɛ’ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ dɔ ama bee mɛ yerebah nɛ kɔ m dap egerebu bu yube sɔ̄ m bee le kpɔgɔrɔ ama.” O dapge nyɛŋiabu ziī sɔ̄ Jɛhova bee a yerebah nɛ tɛ̄maloo egbɔ̄ a nyiɛ sa a nɛ e’agaloo taɛ sɔ̄ a bee a bɛɛ̄ kaāna ni?

15-16. Ena o nɔ aāloo nu a bee siraloo Tori a?

¹⁵ Gbɛnɛ-edo sɔ̄, a wee le sɔ̄ i aa kɛɛrɛ nu akiiloo ziī e’aga kɛ̄tɔɔ̄ lo i e’aara bu na i wee muɛ kɛ̄ Jɛhova bee i yerebah nɛ doo a. Kɛ̄ a bee siraloo ziī wuga nɛɛwa a kura Tori doo lo. Dumɛloo kansa bee yɔ ye nwiīnɛɛdam a kura Mason gbɛnɛ loo ini’ī zua mmɛ sɔ̄ a u. Lo ama doo kɔ i dābeeloo nu anua nyiɛ Tori bee teera pe. A bee kɔ: “Doodoo ka, mm kɛɛrɛ kɔ a ɛrɛ nu edap mɛ ziloo ee nu a mɛ siraloo ama”. A bee kɔ gbaāloo kɔ, “m suā leere kɔ ɛrɛgeba nɛɛ alu ka ale tɛ eyɔ mɛ yiga kɔ a ziloo nɛɛ gbɛnɛ sa aga lo emuɛ sɔ̄ o nwiī aa tɔga ee sɔ̄ lo nu aa siraloo taɛ olo.”

¹⁶ Kereadoo nu a bee sira ama bee taɛ̄ŋɛ Tori kaāna, sɔ̄ esaa a bee ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pya sīdee Jɛhova bee ye yerebah nɛ kɔ a dap tāma. A kɔ: “Sɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄tɔɔ̄ ama  esira mɛ loo sah, m muɛ kɛ̄ Jɛhova bee tɔgɛ kɔ a weree i loo doo sɔ̄ na nwiīnɛɛdam bee le bu dumɛloo. Bu edoba, kere sɔ̄ nu bee dumɛ Mason mmɛ lo dɔ a naa bee dapna muɛ pya a ye inaloo, pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa wee ɔp fah bu nu alu baɛ awa lu tɔ-pie. Dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ a wee ɛrɛ pya a wee le kɛ̄ pya alu tɔpie wee dasī yira, sa kpɛ̄naloo eyerebah. Lo dɔɔ̄na na kɔ, pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa ama bee i nɛ pya nu a i bɛɛ̄ bu namloo. Kere bu pya sɔ̄ kɛ̄tɔɔ̄ bee aga gbɛnɛ, i bee ɛrɛnage pya nu alu i ebɛɛ̄.” Jɛhova bee nɛ Tori pya nu edap doo kɔ a egerebu, e kɛ̄ a bee doonage nɛ Mason doolo.—Buū ekpo a kɔ “ Jɛhova Bee I Nɛ Taɛ Nu A Bee Lu I Ebɛɛ̄.”

17-18. Ena edap i yerebah nɛ kɔ i yere nukuādɛɛ̄ loo sa tɔgɛ nialoo yerebah a aabah Jɛhova sɔ̄ i le bu doā-ɛp a? (Le-yɔɔ 40:5)

¹⁷ Buū Le-yɔɔ 40:5. Nu nɛɛ a gaa dɛɛ̄ egu wee seeasī na lo e’ina taɛ bee lo egu. Kerewo, a ɛrɛ gbɛnɛ-edo kɛ̄ a le loo lo egu lo edasī yira sa ɛp ekpe-ekpedɛɛ̄ nu a legara lo kɛ̄. Bu aba lo sīdee, wee ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pya sīdee Jɛhova aa doo kɔ o kiisī leere, kere o gaa tɛɛ̄bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄. Sɔ̄ ziī ziī biradee e’ina kuma, wee bip aba ɔɔ kɔ: ‘Bu mɛ sīdee na Jɛhova mɛ nɛ leelee anii’ee a? Kere na taāŋa sii tah, bu mɛ sīdee na Jɛhova aa mɛ yerebah nɛ kɔ m dap egerebu a?’ Sa o naa ɛp sɛh o dapge yere nukuādɛɛ̄ loo kere alu aba ziī ka leelee Jɛhova enɛa a, lo edora kɔ o kiisī leere naa e.

¹⁸ Bu kaka, o dap le aa yere kara kɔ o taāŋa a ina kuma. I dābeeloo, e a bɔloo doo wo. (Fil 4:6) Kerewo, lee kɔ o suā pya leelee i gaa ɛrɛnage anyaawo. Bu kaka, Jɛhova eyira yii lo eyere i mɛm loo sa i yerebah nɛ kɔ i dap egerebu. Nyɔɔwo, wee tɔgɛ nia loo pya nu Jɛhova aa doo lo eyerebah a nɛ. Lo sɔ̄, o muɛ kɛ̄ Jɛhova aa a yerebah nɛ kɔ o kiisī leere doo, dookɛ̄ a bee doo nɛ Josɛf sɔ̄ a bee le bu doā-ɛp doo.—Jɛn 41:51, 52.