1-2. (a) Dookɛ̄ lok Jizɔs bee nɛ a le bu kpa Matiu 28:​18-20 kɔ doo, e na alu taɛ tam a kuu dɛ̄dɛɛ̄ bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist a? (b) Pya amunu ebip na i gaa le agara bu ekobee ue ama a?

BU PYA nɛɛ lɛɛratam bee dap ɛɛ kaāna sɔ̄ ba bee le ebɔŋana kpaɛ̄ gbɛnɛ kpokɛ̄. Sɔ̄ Jizɔs bee aakɛ̄ bu luh sah, a bee nɔɔ̄ kɔ ba a gbaa zɔŋia bia lo kɛ̄. (Mat 28:16) Naa daba, a bee le kɛ̄ ama na a bee “sira loo eenyɔɔ boo le o’oo tup wuga aba etɛɛ̄nɛ sɔ̄” a. (1 Kɔr 15:⁠6) E na anua Jizɔs bee kue pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ loo zɔ̄zɔ̄ŋia ama a? Bee le lo enɛ wa tam a nɛ ɛɛbu nɛɛ, lo a kɔ: “kiraa, sa doo kɔ dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ a lu pya a mɛ nyɔɔnɛ dumɛ.”​—⁠Buū Matiu 28:​18-20.

² Pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a bee dā ye ue ama bee le yɛɛ pya a bɔātɛ̄ bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist bu tua sɔ̄ o’oo tup zua a. Taɛ tam a bee lu enɛ lo bɔŋanaloo na lo edoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist. * Nii’ee, a ɛrɛ booboo bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist a le tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ nyɔuwe, taɛ tam alu nage enɛ pya lo bɔŋanaloo ama na kɔ ba a doo nage kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist. Bu ekobee ue ama, i gaa le agara nia ebip: e na anua doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist lu ebɛɛ̄ ani? E na lo ama i gbī aābah a? Tam ama kuuge dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ  Kraist ni? E e na anua egerebu bɛɛ̄ i bu tam ama a?

3. Dookɛ̄ kpa Jɔn 14:6 le 17:3 kɔ doo, E na anua tam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs lu ebɛɛ̄ a?

³ E na anua tam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs lu ebɛɛ̄ ani? Nyɔnɛbee aba pya a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist na edap lu gbo Bari a. Gbaāloo wo, dum pya a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist lee kaāna anyaawo e ba ɛrɛ bɛābu lo e’ɛrɛ dum a naa tah li deesī. (Buū Jɔn 14:6; 17:⁠3.) Bu kaka, Jizɔs enɛa i gbɛnɛ tam kɔ i si, mɛ a naale aba ili na i si tam ama a. Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee ɛm kumaloo pio pya nɛɛ le ɛɛ wee gbaa si tam kɔ: “Ili yɔ Bari si tam.” (1 Kɔr 3:⁠9) Naa ɛp gbɛnɛ dee Jɛhova le Kraist nɛ dɛ̄dɛɛ̄ miɔŋɔ nɛɛ a naa mmana a!

4. E na i dap nɔ aāloo nu a bee siraloo Ivan le Matilde a?

⁴ Tam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs dap i nua gbɛnɛ ɛɛbu loo. Naa kɛɛrɛbu edoba Ivan le ye wa Matilde ba lu buɛ̄ Colombia. Ba bee zue ue nɛ ziī gbara a kura Davier, lo gbara bee wa kɔ nɛ kɔ: “M gbī enyaana na sīdee tɔɔ̄dum, mɛ mm dap.” Davier wee be kpuru be, ɔ̄ pɔrɔ pie, ɔ̄ mii tɛɛā dɛɛ̄, sa bee were ziī nwiī nɛɛwa a kura Erika. Ivan kɔ: “I bee bɔātɛ̄ enyɔɔnɛ ye nɔ Baibol, kuma sɔ̄ ye buɛ̄ binia e dee naa lee a, i wee ɔp kpe bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ lɛɛ i gae ina. Erika bee sikɛ̄ i nyɔɔnɛ nɔ Baibol sɔ̄ a emɔna kɛ̄ Davier nyaana ye elap le ye dogo doo.” Sɔ̄ sɔ̄ gaa kiisī, Davier bee lɛɛbaloo ɔ̄ pɔrɔ pie, ɔ̄ mii tɛɛā dɛɛ̄, le be kpuru be. A bee ii Erika. Matilde kɔ: “Sɔ̄ Davier le Erika bee liamaā bu zua 2016 a, i bee nyɛŋiabu kɔ Davier wee kɔ, ‘M gbī enyaana na sīdee tɔɔ̄dum, mɛ mm dap.’ Bu i bee ɛɛ mmɛ kɛ̄ maā i aa dɛɛ̄.” Baɛbaɛ beenyiɛ naale loo, bu i wee ɛɛ kaāna sɔ̄ i yerebah nɛ pya nɛɛ kɔ ba a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist.

5. E na alu tuatua nu i dasī doo lo edoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist a?

⁵ Tuatua nu i dasī doo bu doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist na “gbī” pya nɛɛ ba ɛrɛ taɛ lo enɔ nu akiiloo Jɛhova. (Mat 10:11) I tɔgɛ kɔ bu kaka i lue Pya Ekeebee Jɛhova tɛ̄maloo ezue ue nɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya i zɔŋia. I tɔgɛ kɔ i lue kaka pya Nɛɛ Kraist tɛ̄maloo enyɔɔnɛ lok Kraist bee i nɛ lo ezue ue.

6. E na i dap doo lokwa pya nɛɛ gbaɛ̄tɔ̄ nu i gbī ekɔ wa nɛ a?

⁶ Booboo nɛɛ ɛrɛ taɛ lo enɔ kaka a le bu Baibol, kerewo, siga aba naa wee gbī edā tua sɔ̄. Dap lu ebɛɛ̄ kɔ i yere wa mɛm loo. Lokwa i kiisī leere bu i tam zue ue, lu ebɛɛ̄ kɔ i kpɛ̄naloo leere. Sagɛ pya ekobee ue a dap nia pya o gaa le zɔŋia. Lɛɛ o bɔātɛ̄ ziī ziī ɛɛ.

7. O bɔātɛ̄ enyɔɔnɛ nɛɛ kɔnia ue doodoo wa, e e na anua o kɛɛrɛ kɔ alu ebɛɛ̄ lo egbaɛ̄ wa tɔ̄ sa tɔgɛ enwadɛɛ̄ a?

⁷ Bu edoba, o dap bip tɛ ɛrɛ tɔ kɔ: “M dapge a bip nu o kɛɛrɛ nyɔɔ ue ama ni? Gbɛnɛ-edo taāŋa i ɛrɛ anii’ee ɛrɛ pah nyɔɔ pya nɛɛ a le yube nyɔuwe. O kɛɛrɛge kɔ ziī bɛbɛɛ miɔŋɔ nɛɛ edap lɛɛ taāŋa bu yube nyɔuwe ni?” Lɛɛ o kɔ ue nyɔɔ Daniel 2:44. Ale o dap kɔ nɛ ziī nɛɛ kɔ: “E na eyerebah kɔ nɛɛ a dap kpɔā pya miɔŋɔ kɔ ba a ɛrɛ le elap ani?  E na o kɛɛrɛ a?” Lɛɛ o kɔ ue nyɔɔ Deuteronomi 6:​6, 7. Ɛrɛgeba ekobee ue o gbī ekɔ ue nyɔɔ, kɛɛrɛbu pya nɛɛ o gbī ekɔ ue nɛ. Kɛɛrɛbu kɛ̄ ba edap ɛrɛ biī aāloo taɛ nu Baibol tɔgɛ doo. Sɔ̄ o gaa wa nyɔɔnɛ kɔnia ue, lu ebɛɛ̄ kɔ o gbaɛ̄ wa tɔ̄ sa tɔgɛ enwadɛɛ̄ kumaloo kɛ̄ ba kɛɛrɛ nu doo. Lo o doo wo, o dap wa dābeeloo kaāna, e edoo nage kɔ ba a gbaɛ̄ a tɔ̄ kaāna.

8. E na anua i wee piiga lo e obia si loo pya nɛɛ a?

⁸ Lɛɛ ziī nɛɛ gae biaɛfii lo enɔ Baibol, dap lu ebɛɛ̄ kɔ o wee piiga sa wa obia si loo gbɛnɛkpo sɔ̄. E na anua a? Nyɔɔbee pya nɛɛ naale edap le tɔ dɔɔ̄na sɔ̄ i lu ale ba naale edap ɛrɛ sɔ̄. Gbaāloo wo, dap lu ebɛɛ̄ kɔ o obia si loo nɛɛ o bee zue ue nɛ gbɛnɛkpo sɔ̄ lɛɛ a gae yiga enyɔɔnɛ a nɔ Baibol. Nyɛŋiabu kɔ nu a wee doo kɔ te a dap nyim na sɔ̄ alu etɔ̄ maā tɛ̄ gbɛnɛkpo sɔ̄. Bu aba lo sīdee, nia ziī nɛɛ ɛrɛ lo ewereloo Jɛhova le Jizɔs dap nyim aba lo a le i kiisī lo enyɔɔnɛ ye nɔ Muɛ̄ Ue Bari gbɛnɛkpo sɔ̄.

9-10. E na anua i dap kɔ dɛ̄dɛɛ̄ pya kaka Nɛɛ Kraist ɛrɛ epoo bu yeyerebah nɛ pya nɛɛ ba ɛrɛ taɛ lo enɔ nu akiiloo Jɛhova a?

⁹ Dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist ɛrɛ eyerebah nɛ pya nɛɛ ba ɛrɛ taɛ lo enɔ nu akiiloo Jɛhova. I dap su tam ama doloo gbī nwiī a bee pe. Bu mɛ sīdee ni? Kɛɛrɛbu loo nu a bee siraloo ziī nwiī nɛɛdam elua taa zua lo a bee pe. Nu a dap lu 500 nɛɛ bee ye gbī. Bu kpɛdumɛ, sɔ̄ nu alu 20 awa etɛ̄na aā sɔ̄ lo nwiī bee pe, ziī nɛɛ bee ye muɛ̄ bie bu wii. Nɛɛ  a bee muɛ̄ lo nwiī a bee kɔ ba aa ye dooe yaa kɔ a muɛ̄ e lo nwiī. A bee kɔ: “Dɛ̄dɛɛ̄ ii bee ye gbī.”

¹⁰ Booboo nɛɛ le doodoo lo nwiī. Bee kɔ ba e pea. Ba naa ɛrɛna lɔgɔ bɛābu, mɛ ba gbī yerebah. (Ɛfɛs 2:12) Nu a yeeloo ɛrɛtaa miliɔn ii gaa gbaa gbī pya nɛɛ ba ɛrɛ taɛ lo enɔ nu akiiloo Jɛhova. Naa daba, oo le emuɛ̄ nɛɛ eyiga enɔ nu a le bu Baibol. Kerewo, pya dɔɔ̄na nɛɛ zue ue ba gaa zue nage ue bui kɛ̄ zue ue dap muɛ̄ nɛɛ a gbī enɔ kaka ue a le bu Muɛ̄ Ue Bari. Sɔ̄ ziī wuga nɛɛdam ale nɛɛwa muɛ̄ nɛɛ a gbī enyɔɔnɛ dumɛ Kraist, dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a gaa bee si tam ama ɛrɛ ɛɛbu.

11. Kere oo ɛrɛ nɛɛ o gaa nɔɛ̄ Baibol, pya amunu sīdee na o dap daā kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist a?

¹¹ Kere oo ɛrɛ nɛɛ o gaa nɔɛ̄ Baibol anyaawo, o dap nage doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist bu booboo sīdee. Bu edoba, o dap su baɛ bah suā pya aā nɛɛ nyima bu i Tɔ Nɔnu Buɛ̄-mɛnɛ sa wa yii gbo. Dodoo wo, edoo kɔ ba a suā kɔ i lu pya kaka Nɛɛ Kraist. (Jɔn 13:​34, 35) Pya ebip o agara bie enɔānu, kere a kpuria, dap doo kɔ pya aā nɛɛ a nɔ kɛ̄ ekɔ wa yira siā aābu wa beenyiɛ le bu enwadɛɛ̄ doo. O dap nage nyɔɔnɛ nɛɛ a gaa zue ue aā si uwe zue ue sa ye yerebah nɛ kɔ a su Kpa Kaɛ tɔŋɛnu pya nɛɛ. Sɔ̄ o doo wo, o gaa ye tɔgɛ kɔ a nɔ Kraist.​—⁠Luk 10:​25-28.

12. Luge ebɛɛ̄ kɔ i dasī suā gbɛnɛ kpa lokwa i dap doo kɔ pya dɔɔ̄na a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs ni? Baatɛ̄.

¹² Lɔgɔ ii aa kɛɛrɛ kɔ alu ebɛɛ̄ kɔ i dasī suā gbɛnɛ kpa lokwa i dap tɔgɛnu pya dɔɔ̄na kɔ ba a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. E na anua a? Naa kɛɛrɛ nu a bee siraloo Faustina, a bee tɔɔ̄ Bolivia. Naa bee para buū kpa sɔ̄ a bee bɔātɛ̄ gbaaloo Pya Ekeebee Jɛhova. Mɛ nyaawo, a epara buū kpa kina. Eliamaā, sa bu ye ɛɛ lo etɔgɛ nu pya dɔɔ̄na. Bu ziī kaɛ, a wee nɔɛ̄ Baibol o’oo nɛɛ. Kere Faustina sii dap buū nu dookɛ̄ gbɛnɛ-edo pya a gaa nɔɛ̄ nu dap buū doo, ini’ī nɛɛ a etɔgɛnu eliamaā.​—⁠Luk 10:⁠21.

13. Kere ii ɛrɛ sɔ̄, pya amunu leelee na i dap ɛrɛ bu i esiatam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist a?

¹³ Gbɛnɛ-edo pya Nɛɛ Kraist naa ɛrɛ sɔ̄ nyɔɔbee ba ɛrɛ gbɛnɛkpo nu edoo. Kerewo, ba yaɛ sɔ̄ nɛ wa loo lo etɔgɛ Baibol pya dɔɔ̄na, e ba ɛrɛ gbɛnɛ ɛɛbu sɔ̄ ba doo wo. Naa kɛɛrɛbu edoba ziī wuga nɛɛwa ye dam e’ua alu barasī Alaska, a kura Melanie lo aba ɛɛ na a gaa kuūdɛɛ̄loo ye nwiī nɛɛwa a le ɛrɛtaa zua a. Ɛrɛ nage tam a wee si aā  lɔɔrɛ mmɛ loo uunɛ sa wee kuū nage dɛɛ̄loo ye ka a ɛrɛ dumɛ kansa. Aba Melanie na a bee lu Nɛɛ Ekeebee bu wa buɛ̄ a naa waɛ kpaɛ̄ dɔɔ̄na buɛ̄ a. A wee yere kara gbɛnɛkpo sɔ̄ kɔ a dabe kii ee uwe zue ue kere tɔɔ le nyɔɔbee a bee gbī kɔ emuɛ̄e nɛɛ etɔgɛ nu a le bu Baibol. Ɛrɛ dee a bee zɔŋia Sara, nɛɛ a bee ɛrɛ gbɛnɛ ɛɛbu sɔ̄ a bee suā kɔ Bari ɛrɛ kpā-bah bee. Sɔ̄ pio sɔ̄ etɛ̄na, Sara bee yiga kɔ enɔɛ̄ Baibol. Melanie bee kɔ: “Loo mɛ wee ɔ loo uunɛ O’oo deelookaɛ, kerewo, na nwiī nɛɛwa le mm wee kiisī lo enɔɛ̄ ye nu. E i wee ɛrɛ biī aāloo. Bu i wee ɛɛ sɔ̄ i gbī ture akiiloo pya ebip Sara bee bip, e bu i bee ɛɛ kaāna lo emuɛ̄ kɔ alu gbo Jɛhova.” Sara bee su egerebu le e’agaloo kpeāsī gbanasī, aa ye tɔbari, sa liamaā.

14. (a) Bu mɛ sīdee na pya zue ue le doodoo pya aa bari a? (b) Amunu pah na ue Pɔɔl a le bu 2 Timɔti 4:​1, 2 ɛrɛ nyɔɔ olo a?

¹⁴ Kere o sii muɛ̄ lɔgɔ nɛɛ a gbī enyɔɔnɛ dumɛ Kraist, kiisī bu o esiatam, waa ɔbɛ. Nyɛŋiabu kɔ Jizɔs bee su pya a si tam doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ ye dumɛ doloo pya aa bari. Pya aa bari dap tɔɔ̄ nyɔɔ pɛnɛ gbɛnɛkpo awa lɛɛ ba gae aa bari. Gbɛnɛkpo sɔ̄, ba wee tɔɔ̄ mmɛ bu edɛɛ̄ ale bee lɔɔrɛ, e siga sɔ̄ ba wee kii kɛ̄ a binia. (Luk 5:⁠5) Bu aba lo sīdee, siga pya zue ue wee su gbɛnɛkpo awa “gbiā” pya nɛɛ bu egerebu, bie keekee kɛ̄ le keekee sɔ̄. Nyɔɔ e ni? Nyɔɔbee ba gbī ezɔ̄ŋia gbɛnɛ-edo nɛɛ. Pya nɛɛ a si e’aga tam  doo wo wee gbī pya nɛɛ ba ɛrɛ taɛ bu i yereue muɛ̄. O dapge nɔɔ̄ lo ezue ue sɔ̄ o kɛɛrɛ kɔ o dabe muɛ̄ pya nɛɛ ale bie kɛ̄ o dap wa muɛ̄ ni?​—⁠Buū 2 Timɔti 4:​1, 2.

15. E na anua alu ebɛɛ̄ kɔ i egerebu sɔ̄ i gaa tɔgɛ Baibol nɛɛ a?

¹⁵ E na anua tɔgɛ Baibol nɛɛ gbī egerebu ani? Ziī nu anua na bee i gaa gbī eyerebah nɛ nɛɛ i gaa nɔɛ̄ nu a kɔ a wereloo nu Baibol tɔgɛ. Egerebu bɛɛ̄ nage i nyɔɔbee i gbī eyerebah nɛ nɛɛ i gaa nɔɛ̄ nu kɔ a suāloo Nɛɛ a ɛrɛ ue a le bu Baibol, lo a le Jɛhova sa ye wereloo. Gbaāloo tɔtɔgɛ nɛɛ i gaa nɔɛ̄ nu nu Jizɔs gbī aābah pya a ye nyɔɔnɛ dumɛ, lunage ebɛɛ̄ kɔ i doo kɔ nɛɛ i gaa nɔɛ̄ nu a suā kɛ̄ etɔɔ̄dum doodoo kaka Nɛɛ Kraist doo. I ɛrɛ esu egerebu ye yeābah nɛ bu ye epiaga lo esu daakuu Baibol yere bu dogo. Pio pya i gaa nɔɛ̄ Baibol dap nyaana wa ekɛɛrɛ le wa dogo bu pio enɔɔ̄; pya dɔɔ̄na dap su nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ eewo.

16. E na o nɔ aāloo nu a bee siraloo Raúl a?

¹⁶ Ziī wuga nɛɛdam a wee zue ue aa ziī edo yii ziī a bee lu eyere ture Peru bee kɔ nu a bee sira a tɔgɛ biī egerebu dɔ. A kɔ: “M enyɔɔnɛ nɛɛ m wee nɔɛ̄ Baibol a kura Raul nɔ baɛ ka kpa, kerewo, a lege gaa ɛrɛ gbɛnɛ gbɛnɛ taāŋa bu ye dum. Taāŋa mma bu ye tɔ, wee yira yii gbɛnɛkpo sɔ̄, sa pya ye miɔŋɔ naa wee ye nwadɛɛ̄ nyɔɔ ye pɔrɔ elap. Kerewo, a wee lu enɔānu dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄, nyɔɔwo, m bee kiisī lo esi ye loo sa yerebah nɛ ye butɔ le ɛɛ. Sɔ̄ taa zua etɛ̄na aā dee m bee ye zɔŋia, a bee nyim tura lo eliamaā.”

17. E na i gaa le nɔ bu lo ekobee ue a za nyɔɔnɛ a?

¹⁷ Jizɔs bee kɔ i ‘kii . . . sa doo kɔ dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ a lu pya a ye nyɔɔnɛ dumɛ.’ Lokwa i dap si tam ama mmɛnɛ, lu ebɛɛ̄ kɔ i wee kɔ ue nɛ pya nɛɛ nu ba yiga lu kaāna kee loo ili, gbaā nage loo pya nɛɛ ba naa wee si lɔgɔ tɔbari ale pya a naa yiga kɔ Bari le. Lo ekobee ue a za nyɔɔnɛ kɔ sīdee i dap zue ue nɛ pya nɛɛ a le doo wo.