1, 2. Me yo fori ne rhe kpahen Echu ọrhẹ ikpodje yi?

AKPENYERẸN uvuẹn akpọ ọkpokpọ i Jehova, ọnọ merhen oma dẹn. Ọke ọrana, ọwan ine nyerẹn bẹmẹdẹ jerẹ oborẹ Osolobrugwẹ ọ guọliriẹ. Ọrẹn, ọwan e nyerẹn uvuẹn akpọ rẹ Echu ọrhẹ ikpodje yi e suẹn vwana. (2 Corinthians 4:4) Dedevwo a vwa mẹrẹn aye-e, aye e nyerẹn, aye i ji vwo omẹgbanhon omamọ.

² Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ọwan ine yono kpahen oborẹ ene ru ti kẹrẹ i Jehova jeghwai sẹrorẹ oma ọwan nẹ abọ Echu. Jehova o veri taghene ọnọ sa ọwan erhumu. Ọrẹn, o fori ne rhe ena rẹ Echu ọrhẹ ikpodje yi a ha kparehaso ọwan, jeghwai ha phiẹ ọwan rhọ.

3. Me yi Dẹbolo ọ guọlọ ru ọwan?

³ Echu ọ tare taghene ituakpọ a ga i Jehova fọkiẹ ebrurhọ ro tiobọnuẹ rẹn aye, habaye, ekwakwa i rha gbanhon rẹn ituakpọ aye i kwe ga ye-e. (Se Job 2:4, 5.) Ọke ohworho ọrhọ guọlọ yono kpahen i Jehova, Echu ọrhẹ ikpodje yi na dẹriẹ jeghwai damoma nẹ aye i da ye obọ ji. Ohworho ọrhọ homave rẹn i Jehova jeghwai bromarhame ne, aye na tuekwẹre. Baibol na ọ ha i Dẹbolo dje “okporokpo ro kwenu, rọ guọlọ ohworho rọ nọ sha  re.” (1 Peter 5:8) Echu ọ guọlọ ghwọghọ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ i Jehova.—Psalm 7:1, 2; 2 Timothy 3:12.

4, 5. (a) Me yẹ Echu ọnọ jọ sabu ru? (b) Me yo mevirhọ ra na “kparehaso i Dẹbolo”?

⁴ Ọrẹn, o fo na zofẹn Echu ọrhẹ ikpodje yi-i. Jehova o fi ughru rhẹ oborẹ aye ina sabu ru ọwan. Jehova o veri taghene “otu gbidigbidi” ri rhiẹ Ilele Kristi urhomẹmro ina vabọ “ukpokpogho orode na.” (Revelation 7:9, 14) O vwo emru owuorowu ri Dẹbolo ọnọ sabu ru kpahiẹ-ẹn, nime i Jehova ọ sẹrorẹ ihworho enẹyen ọke ephian.

 ⁵ Ọwan i rhe ti kẹrẹ i Jehova, Echu ọ sabu ghwọghọ onyerẹnkugbe re vwori rhẹ ọye-e. Baibol na ọ yẹrẹ ọwan imwẹro taghene: “Jehova rhẹ are i gba havwiẹ orhianẹ are a nyajevwo-o.” (2 Chronicles 15:2; se 1 Corinthians 10:13.) Buebun ehworhare ọrhẹ emẹse ri fuevwan ọke ahwanren, jerẹ Abel, Enoch, Noah, Sarah, ọrhẹ Moses, i kparehaso i Dẹbolo nyoma aye e ti kẹrẹ i Jehova. (Hebrews 11:4-40) Ọwan ina sabu hẹrokele aye. Baibol na ọ yẹrẹ ọwan imwẹro taghene: “Are i kparehaso i Dẹbolo, nẹ ọnọ zẹ jẹ are vwo.”—James 4:7.

6. Marhẹ Echu o ru kparahaso ọwan?

⁶ Dedevwo Echu o rheri taghene i Jehova o fi ughru rhẹ oborẹ ọye ọnọ sabu ru ọwan, ọrẹn ọ ji damoma ro no ru oborẹ ọnọ ghwọghọ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ Osolobrugwẹ. Inyenana, Dẹbolo ọ ha izede buebun kparahaso ọwan, ena sansan rọ ha ruiruo ọke jijiri ne, yọ ji ha ruiruo. Me yẹ ezẹko usuẹn aye?

7. Mesoriẹ Echu ọ kparahaso ihworho i Jehova?

⁷ Ọnyikọ John ọrhọ ya: “Ọsoso akpọ na, ọ ha omẹgbanhon ọrẹ ọvwọkon na.” (1 John 5:19) Echu yo suẹn akpọ ọkon ọnana, omarana ọ ji guọlọ sun ihworho i Jehova ba dede. (Micah 4:1; John 15:19; Revelation 12:12, 17) Dẹbolo o rheri taghene ọke ọnẹyen ọ joma hin ne, omarana nọ damoma ọke ephian nẹ ọwan i ten uvwele Osolobrugwẹ. Ọkezẹko Dẹbolo ọ ha ẹkparehaso ọrẹ i gidigidi ruiruo, ọrẹn uvuẹn erhirhiẹ erọrọ ọ kparahaso ọwan izede phiẹphiẹphiẹ.

8. Me yo fori nẹ Olele Kristi owuowu o rhe kpahen?

⁸ Ephesians 6:12 ọrhọ ta: “Ọwan i vwo owọnren . . .  hasuẹ ikpodje ri ha uvuẹn ivwrevwrede na.” Olele Kristi owuowu o vwo owọnren rhẹ i Dẹbolo ọrhẹ ikpodje na. O fori ne rhe taghene owọnren ọnana o sekpahen ọwan ephian ri homave rẹn i Jehova. Uvuẹn ilẹta rẹ ọnyikọ Paul ọ ya vwe Ilele Kristi ri ha Ephesus, nọ yẹrẹ aye uduẹharhaghwẹ ọgbesa nẹ aye i “mevigbanhon.”—Ephesians 6:11, 13, 14.

9. Me yẹ Echu ọrhẹ ikpodje na a damoma rẹ aye ine ru ọwan?

⁹ Echu ọrhẹ ikpodje na a damoma rẹ aye ina phiẹ ọwan rhọ rhẹ izede sansan. Nime ọwan i fi Echu kparobọ izede owu ne, ọrana o mevirhọ taghene ọ sabu nya izede ọrọrọ fi ọwan kparobọ-ọ. Dẹbolo ọ damoma ro no rhe ekete ọwan a vwiẹlẹ, neneyo ọ sabu sanọ aruẹ ifi ro no mwu ọwan. Ọrẹn o fo no mwu ọwa-an, nime i Baibol na o yonirin ọwan kpahen ifi i Dẹbolo ne. (2 Corinthians 2:11; se Iyẹnrẹn ra habaye 31.) Owu usuẹn ifi enana yẹ irueruo ikpodje.

10. (a) Me yẹ irueruo ikpodje? (b) Ukẹro ọgo yi Jehova ọ ha ni irueruo ikpodje?

¹⁰ Irueruo ikpodje i sekpahen omẹgbanhon i Dẹbolo ra lẹrhẹ ohworho lele ikpodje tẹmro kugbe, irueruo jerẹ eda, ra guọlọ otọre oborẹ akpọ ohworho ono rhirhiẹ, ra bepha, yanghene ra damoma re ne lele ihworho ri hwuru tẹmro. Baibol na ọ tare ọwan taghene irueruo ikpodje emru “aghwa,” habaye ọwan i sabu vwobọrhọ irueruo ikpodje ọrhẹ ẹga i Jehova ọke owu ọvo-o. (Deuteronomy 18:10-12; Revelation 21:8) Ilele Kristi ine vi kẹnoma rẹn ọsoso irueruo ikpodje.—Romans 12:9.

11. Arha guọlọ rhe kpahen omẹgbanhon i Dẹbolo, bọgo yọ nọ sabu sun ọwan nya?

¹¹ Echu o rheri taghene erhe vwo ẹguọlọ kpahen  irueruo eda, ọnọ phẹrẹ ha riẹn rọ nọ phiẹ ọwan rhọ vwobọrhọ irueruo ikpodje. Aruẹ irueruo ikpodje ephian ina ghwọghọ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ i Jehova.

12. Marhẹ Echu o ru guọlọ biomu iroro ọwan?

¹² Echu ọ damoma ro no biomu ẹhẹn ihworho. Ọ lẹrhẹ ihworho vwo ẹhẹn eveva, nẹ aye e roro taghene “oborẹ orhomurun obiomurun, oborẹ obiomurun orhomurun.” (Isaiah 5:20) Dẹbolo o ruie nẹ ihworho i roro taghene urhebro i Baibol i vwa wia-an, habaye oma ọnọ merhen ọwan arha ten iruemru-urhi Osolobrugwẹ.

13. Marhẹ Echu o ru damoma ha ẹhẹn eveva ruiruo?

¹³ Owu usuẹn ena rẹ Echu ọ ha mai ruiruo yẹ ẹhẹn eveva. O jiri ne rọ haye ruiruo. Uvuẹn ogba Eden, Echu ọ damoma rọ nọ lẹrhẹ Eve vwo ẹhẹn eveva nyoma rọ nọ yen: “Osolobrugwẹ ọ ghini ta taghene are i vwa re nẹ korhan korhan rọ ha uvuẹn ogba na-a?” (Genesis 3:1) Uvuẹn ẹdẹ i Job, Echu nọ nọ i Jehova obaro emakashe na: “Job o ghemeghe zofẹn Osolobrugwẹ?” (Job 1:9) Ọke i Jesu o bromarhame hin, Echu nọ damiriẹn ni nyoma rọ ta: “Orhianẹ wẹwẹ ọmọ Osolobrugwẹ, ta rẹn atita enana nẹ aye dẹriẹrhiẹ ibrẹdi.”—Matthew 4:3.

14. Marhẹ Echu o ru lẹrhẹ ihworho vwo ẹhẹn eveva taghene o vwo imwofẹn uvuẹn irueruo ikpodje-e?

¹⁴ Dẹbolo ọ ji ha ẹhẹn eveva ruiruo inyenana. Nọ lẹrhẹ ihworho roro sẹ irueruo ikpodje oborẹ ọ ghini sọ, nyoma ro ruie nẹ irueruo ikpodje ezẹko i họhọ oborẹ orhomurun. Ilele Kristi ezẹko i tuẹro harẹn imwofẹn ri havwiẹ. (2 Corinthians 11:3) Omarana, me ye ne ru na sabu sẹrorẹ oma ọwan? Marhẹ ono ru mwu ọwan  ẹro taghene Echu ọ vwọ phiẹ ọwan rhọ nyoma ifi enẹye-en? Jene yono kpahen izede eva ono ru sabu phiẹ ọwan rhọ: iruẹn ọrhẹ ughe kugbe omesimo.

15. Marhẹ ene ru sabu lele Ikpodje ru ekwakwa kugbe nyoma iruẹn ọrhẹ ughe ọwan?

¹⁵ Inyenana, ughe buebun, ividio, iruẹn ra haphia uvuẹn ekpetughe, igemu, ọrhẹ intanẹti, e jiri irueruo ikpodje, imajiki, ọrhẹ omẹgbanhon i Dẹbolo. Ihworho buebun a ha ukẹro ghemeghe ni ekwakwa enana taghene aye i vwa suẹ ẹkuọ-ọn, aye e ji rhe imwofẹn ri havwiẹ ra na ha uphẹn rẹn ikpodje ni ruẹ akpenyerẹn aye-e. Ohworho ọnọ ji sabu vwobọrhọ irueruo ikpodje nyoma rọ ha ekwakwa enana bepha, jerẹ ikereti, erhẹrhẹ abọ ohworho, ikerigho, ujegbe ọrhẹ izede erọrọ. Dẹbolo o tiẹ imwofẹn ri havwiẹ nuẹ, ọ damoma ruẹ ekwakwa enana ne je rhe rhe aye fiotọre, no ji ruie no ti ihworho urhun ji lẹrhẹ oma merhen aye. Ohworho ọnọ sabu rhe roro taghene o vwo ẹkuọn erhe ni emru ro sekpahen irueruo ikpodje-e, takpu ọ vwọ ha oborẹ o nirin na ruiruo-o. Mesoriẹ iroro ọnana ọ sọ?—1 Corinthians 10:12.

16. Mesoriẹ ana ten iruẹn ọrhẹ ughe re jiri omẹgbanhon i Dẹbolo?

¹⁶ Echu ọrhẹ ikpodje na i sabu rhe ẹhẹn ọwa-an. Ọrẹn aye ina sabu rhe ojemẹ ọrhẹ oborẹ e roro nyoma odjẹ ra djẹ rẹn oma ọwan ọrhẹ ekrun ọwan, omaran ji te iruẹn ọrhẹ ughe ra djẹ dede. Arha djẹ ughe, ikpekporo, yanghene ẹbe ri ta kpahen irueruo ikpodje, imajiki, ihworho ikpodje i ha oma aye, erieda, ivampaya, yanghene ekwakwa erọrọ ri sekpahen aye, Echu ọrhẹ  ikpodje na ni ne rhe taghene ọwan i guọlọ rhe kpahen aye. Aye ni na damoma ne fiomarhọ irueruo ikpodje na rhọ.—Se Galatians 6:7.

17. Marhẹ Echu ono ru sabu phiẹ ọwan rhọ nyoma ọdamẹ re ne vwo omọkpokpọ?

¹⁷ Echu ọnọ ji sabu phiẹ ọwan rhọ nyoma ọdamẹ re ne vwo omọkpokpọ. Inyenana, ihworho buebun e vwo omọkpokpọ-ọ. Ohworho ọnọ sabu damu aruẹ omesimo sansan ne, ọrẹn emiamo na o vwo rie-e. (Mark 5:25, 26) Ọnọ sabu vwo ẹhẹn ro no ru kemru kemru neneyo omayen ọ sabu sasa. Ọrẹn rẹ ọwan e rhiẹ Ilele Kristi na, o fori na dabu jomarhotọre na ja rha djẹ  omesimo ri sekpahen ‘omẹgbanhon imajiki’ ra na ha ruiruo.—Isaiah 1:13.

18. Aruẹ omesimo ego yẹ Olele Kristi ọnọ kẹnoma riẹn?

¹⁸ Uvuẹn Israel ọke ahwanren, o vwo ihworho ezẹko ra ha ‘omẹgbanhon imajiki’ ruiruo. Jehova nọ ta rẹn aye: “Are i rha rionbọ are, ni mi ne ti ughwaro mẹ nu harẹn are. Dedevwo are a nẹrhomo buebun, mi vwa kerhọ are-e.” (Isaiah 1:15) Gbe rorie, Jehova ọ vwọ samọ kerhọ ẹrhomo aye-e! Ọwan a guọlọ ruẹ emru owuorowu rọ nọ ghwọghọ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ i Jehova jeghwai lẹrhiẹ sẹrerhumujẹ ọwan vwo-o, maido ọke re kpomẹ. (Psalm 41:3) Omarana, o fori na dabu ni omesimo na fiotọre sẹ o surhobọmwu irueruo ikpodje yanghene irueruo eda. (Matthew 6:13) Orhianẹ o surhobọmwie, o fori nẹ ọwan i kẹnoma riẹn!—Se Iyẹnrẹn Ra Habaye  32.

19. Marhẹ i Dẹbolo o ru lẹrhẹ ofẹn mwu ihworho buebun?

¹⁹ Dedevwo ihworho ezẹko e roro taghene Dẹbolo ọrhẹ ikpodje na a havwiẹ-ẹ, ọrẹn awọrọ i rheri taghene aye i havwiẹ re nyerẹn fọkiẹ oborẹ aye i rhiẹromẹrẹn ne. Ofẹn o mwu ihworho buebun fọkiẹ ikpodje, omarana aye ni me rhiẹ evrẹn rẹn irueruo efian re ru nẹ otọre rhe. Awọrọ a lẹrhẹ ofẹn mwu ihworho nyoma aye e gbikun ekwakwa ibiobiomu rẹ ikpodje na ina sabu ruẹ ituakpọ. Ọke buebun, ikuengbe enana a merhen ihworho oma, aye na ta rẹn awọrọ kpahen ikun enana rhẹ omamerhomẹ. Ikuengbe erana a lẹrhẹ ofẹn i Dẹbolo mwu ihworho.

20. Marhẹ ene ru sabu kerabọ efian erẹ Echu?

²⁰ Gbe roriẹ, Echu ọ guọlọre taghene ihworho i  zofẹn ye. (2 Thessalonians 2:9, 10) Echu ọmọrenfian, ọ sabu phiẹ ihworho ri vwo omamerhomẹ kpahen irueruo ikpodje rhọ, ọ jeghwai lẹrhẹ aye vwo imwẹro kpahen ekwakwa ri vwe rhiẹ urhomẹmro. Ihworho erana ina sabu gbikun kpahen oborẹ aye i rorori taghene aye i mẹrẹnren jeghwai rhon dẹ ne. Aye arha vwanriẹn ikun enana ọke ephian, ikun na ne kerabọrhọ kerabọrhọ. O fo na ha userhumu rẹn Echu kerabọ ofẹn nyoma ana vwanriẹn aruẹ ikuengbe erana-a.—John 8:44; 2 Timothy 2:16.

21. Ukperẹ ọwan ine gbikun kpahen ikpodje na, me ya na sabu ta kpahen?

²¹ Orhianẹ ikpodje i kpokpo owuọwan usuẹn ihworho i Jehova dẹ ne, o fo nọ vwanriẹn ikun na izede rọ nọ lẹrhẹ oma merhen awọrọ kpahiẹ-ẹn. O fo nẹ ihworho i Jehova i zofẹn emru owuorowu rẹ Echu ọrhẹ ikpodje yi ina sabu ru-u. Ukpomaran, o fori na hẹroso i Jesu ọrhẹ omẹgbanhon ri Jehova o tiobọnu riẹn. (Hebrews 12:2) Jesu o gbikun ri sekpahen ikpodje harẹn idibo yi-i. Ọ tẹnrovi iyẹnrẹn Uvie na ọrhẹ “ekwakwa igbevwunu Osolobrugwẹ.”—Acts 2:11; Luke 8:1; Romans 1:11, 12.

22. Me wu brorhiẹn wu ne ruo?

²² O fori na karorhọ taghene ọdamẹ Echu, yẹ ọrẹ ọnọ ghwọghọ onyerẹnkugbe re vwori rhẹ i Jehova. Ono ru kemru kemru neneyo ọ sabu ghwọghiẹ. Ọrẹn ọwan i rhe ena sansan ri Dẹbolo ọ ha ruiruo, ọwan i ji mwuegbe ra na ten aruẹ irueruo ikpodje ephian. Ọwan i “vwa yẹ i Dẹbolo uphẹn owuorowu-u,” nọ jọ rhọ lẹrhẹ oruru ọwan seriotọre. (Se Ephesians 4:27.) Itiọrurhomẹmro, arha kparehaso i Dẹbolo, ọwan i serhẹ ifi enẹye-en, Jehova ọnọ sẹrorẹ ọwan.—Ephesians 6:11.