Ifiẹrorhọ—Ọnọ Ghini Sabu Hobọte Akpenyerẹn Ọwan?

DANIEL ọ ha ẹgbukpe ikpe, ọrẹn o kpomẹ emiamo ikansa uvwre ẹgbukpe owu ne. Idọkitọ re simi Daniel ọrhẹ ihworho ekruien i tiẹ ẹhẹn nie ne. Ọrẹn, Daniel o ji vwo ifiẹrorhọ. Ọye o vwo imwẹro taghene ọye ọnọ ghwanren ji rhiẹ ohworho rọ nọ guọlọ oborẹ ene ru simi emiamo ikansa. Ifiẹrorhọ i Daniel nọ gbanhonrhọ ọke o rhon taghene idọkitọ owu ro rhe oborẹ e simi aruẹ ikansa ọnẹyen na ọnọ rhiẹ ihọsipita rọ havwọ na. Ọrẹn, ọke ẹdẹ ọrana o te, idọkitọ na ọrhọ sabu rhe-e, fọkiẹ aruọke ro vwo serhọ. Ẹhẹn i Daniel no seriotọre. Ọrana yẹ ọke ọrukaro ri Daniel o vwo vwo omwemẹ ro no nyerẹn. Ẹdẹ ezẹko a vrẹn, no hwuru.

Ohworho ro gbikun i Daniel na ọ wian uvuẹn ihọsipita, ọye o ji yono kpahen oborẹ ifiẹrorhọ ọrhẹ je vwo ifiẹrorhọ o ru hobọte omọkpokpọ ohworho. Ọkezẹko wu ji rhon aruẹ ikun ọrana dẹ ne. Jerẹ udje, ọmomaren rọ joma hwuẹ ne, ọnọ sabu rhe ji mwuẹhẹn nime ọ hẹrhẹ irueruo oghẹnrensan owu, ọnọ sabu rhirhiẹ taghene ohworho ro vwo ẹguọlọ kpahen ọ guọlọ kọn bruie yanghene ọ guọlọ ruẹ ẹkarorhọ irueruo orọnmiẹ. Irueruo na orho notọre ne, o vwo jirẹ-ẹ, ọmomaren na no hwuẹ. Me yọ phia uvuẹn aruẹ erhirhiẹ erana? Ifiẹrorhọ o ghini vwo omẹgbanhon jerẹ oborẹ ihworho i vwo imwẹro kpahen?

Ihworho buebun re simi ihworho, a ta taghene ẹhẹn rọ sasare, ifiẹrorhọ, ọrhẹ ekwakwa irhorhomu erọrọ a sabu hobọte akpenyerẹn ohworho ọrhẹ omọkpokpọ ọravwọ. Ọrẹn, o rhiẹ ihworho ephian yi kwerhọ iroro ọnana-a. Egba irherhe ezẹko a ta taghene erana ikun osia ro vwo sekpahen isayẹnsi. Ukpomaran, aye e roro taghene ekwakwa jerẹ ame igbegbe yanghene ekwakwa erọrọ ya suẹ emiamo.

Itiọrurhomẹmro, o jiri ne rẹ ihworho e vwo ẹhẹn eveva kpahen ifiẹrorhọ. Ẹgbukpe buebun ri vrẹn ne, na ta rẹn onyẹ i Greek owu ro rhiẹ ọgba irherhe re se Aristotle no dje oborẹ ifiẹrorhọ o mevirhọ, nọ tare: “Ọnana emena ohworho ọ mena dedevwo ọ vwọ merhẹ-ẹn.” Ro vwo ji jiri na, Benjamin Franklin ro rhiẹ ohworho ọduado uvuẹn otọre usuon America, nọ tare rhẹ echẹdjẹ: “Ohworho ro vwo imwẹro taghene ifiẹrorhọ ọnọ ha userhumu riẹn, orhọmo ono kpe ọravwọ hwu.”

Me yẹ urhomẹmro kpahen ifiẹrorhọ? Ghwai oborẹ e fiẹ ẹhẹn kpahen, rẹ ihworho a ha yẹ oma aye urhebro nẹ aye i ki nyamwu ẹkẹ aye? Gbinẹ o vwo oborẹ ọsoriẹ o fo ne vwo ifiẹrorhọ ro rhiẹ oborẹ ọwan ephian i guọlọre ne vwo omọkpokpọ ọrhẹ omamerhomẹ, a ji bọn ifiẹrorhọ kpahen imwẹro ọgbogbanhon ọrhẹ obọdẹn erere ra na mẹrẹn?