1. Me yẹ ẹmro Osolobrugwẹ o yono ọwan?

ỌWAN ina sabu nyerẹn ghele ebẹnbẹn ephian, fọkime Jehova yẹ Oyono Rode re vwori. (Isa. 30:20, 21) Baibol na ọ yẹrẹ ọwan i kemru kemru ra guọlọre na “dabu gba” jeghwai “mwuegbe rhẹ omamọ owian ephian.” (2 Tim. 3:17) Arha nyalele iyono i Baibol na, na ghwanran ghwẹ ihworho re jiri “ẹghwanren ọrẹ akpọ ọnana.”—1 Cor. 3:19; Ps. 119:97-100.

2. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

² Jerẹ oborẹ ene yono kpahen, ọgbọ buebun ẹghwanren akpọ na o ti ọwan uhrun. Omarana, ọnọ sabu bẹn rẹn ọwan na tiẹn iroro ọrhẹ irueruo ihworho ri ha akpọ na. Fọkiẹ ọnana yi Baibol na ọ ta: “Are i jomarhotọre nẹ ohworho owuorowu ọ jọ rhọ ha are ruẹ evrẹn nyoma iyono ọrẹ akpọ na ọrhẹ iyono ọphiẹrhọ sekpahen irueruo ituakpọ.” (Col. 2:8) Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ene yono kpahen oborẹ ihworho i ru lẹrhẹ efian Echu eva titi omamọ. Uvuẹn erhirhiẹ owuowu, ana mẹrẹn oborẹ ẹghwanren akpọ na o ru rhiẹ emru akpa ọrhẹ oborẹ ẹghwanren i Baibol na o ru ghanren ghwẹ kemru kemru rẹ akpọ na ọnọ yẹ ọwan.

3-4. Ewene ego kpahen ehware yi homaphia uvuẹn United States uvwre ẹgbukpe 1900 riẹ 1930?

³ Uvuẹn United States, ihworho buebun ri nyerẹnren uvwre ẹgbukpe 1900 riẹ 1930, i mẹrẹn ewene ọduado kpahen ukẹro ihworho a ha ni ehware. Vẹrhẹ bi, ihworho buebun i kweri taghene eri rọnmọ ne ọvo yi na sabu bru ehware, ji kwe taghene ẹmro ehware rhẹ oborẹ ana ta kpahen uvuẹn afiede-e. Ọrẹn vwana, ihworho na ha ukẹro sakamu ni iroro erana.

 ⁴ Uvwre ẹgbukpe 1920 riẹ 1929, no mo vwo ewene ọduado kpahen ukẹro ihworho a ha nẹ igho ọrhẹ akpẹriọ kugbe irueruo ehware. Ọgba irherhe owu nọ tare, “Ifoto, ikpekporo, ijoro, ẹbe, ọrhẹ ere jiri eyẹsuọ, na ha ọfanrhiẹn ba irueruo aye.” Uvwre ẹgbukpe erana, oborẹ ihworho e gbigbegbe lele nọ lẹrhẹ ihworho roro kpahen ehware, ewun re ji kwẹrhọ ni rhiẹ eri vwe serhọ. Jerẹ oborẹ i Baibol na ọ ta kpahen ẹdẹ ri koba na, ihworho buebun ine “vwo ẹguọlọ akpẹriọ.”—2 Tim. 3:4.

5. Ukẹro ọgo yẹ akpọ na ọ ha ni ehware nẹ ẹgbukpe 1960 rhe?

⁵ Uvwre ẹgbukpe 1960, irueruo rẹ ihworho ri vwa ji rọnmọ e nyerẹnkugbe, irueruo ehworhare a gbẹ ehworhare yanghene emẹse a gbẹ emẹse, ọrhẹ orọnmo ẹfan ni titiri. Buebun iruẹn ọrhẹ ughe, na ta kpahen irueruo ehware. Me yo nerhumu enana ephian rhe? Ọmase owu nọ yare taghene oborẹ ọ suẹ ohra uvuẹn ekrun, yanghene ekrun rẹ ọsẹ yanghene izu ọvo ọ hẹrote emọ na, emiamiamo iroro, uruemru re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ ọrhẹ ebẹnbẹn erọrọ, i surhobọmwu “ukẹro rẹ ihworho buebun a ha ni ehware.” Emiamo sansan jerẹ AIDS rọ vuọn ekete ephian ro nerhumu ọfanrhiẹn sa, o djephia taghene ẹghwanren akpọ na emru idjigbo.—2 Pet. 2:19.

6. Marhẹ ukẹro akpọ na ọ ha ni ehware o rhiẹ ọhọre Echu?

⁶ Aruẹ ukẹro rẹ ituakpọ na a ha ni ehware yẹ oborẹ Echu ọ guọlọre. O vwo ẹfro-o, oma ọmerhiẹn ọke rọ mẹrẹn ihworho ra ha ukẹro sakamu ni ehware ọrhẹ ẹghẹlẹ Osolobrugwẹ kpahen orọnmo. (Eph. 2:2) Ihworho i rhe vwobọrhọ irueruo ọfanrhiẹn, aye e djephia taghene aye i vwa ha ukẹro ọghoghanren ni ẹghẹlẹ re ne vwiẹ emọ ri Jehova ọ yẹ ituakpọ-ọ, aye i ji sabu vwo arhọ i bẹmẹdẹ-ẹ.—1 Cor. 6:9, 10.

7-8. Mesoriẹ uyono i Baibol na kpahen ehware o rhomu ghwẹ ọrẹ akpọ na?

⁷ Ihworho re ruẹ lele ẹghwanren akpọ na, a ha irhi Baibol na djechẹẹ, ji ta taghene orhiẹ oborẹ ana sabu nyalele-e. Aruẹ ihworho erana ina sabu nọ, ‘Me yọ nọ lẹrhẹ Osolobrugwẹ ma oruru ehware rhẹ ituakpọ oma, ji ta rẹn aye nẹ aye i sun oma aye?’ Onọ ọrana o sekpahen iroro ọsọsọ taghene ituakpọ ine vi ru lele oruru aye i vwori ephian. Ọrẹn oborẹ i Baibol na ọ tare ọ vẹnẹren. Baibol na ọ tare taghene ọwan i vwo omẹgbanhon re ne sun oruru  re vwori ephian. (Col. 3:5) Habaye, Jehova ọ yẹ ituakpọ ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo nẹ i sabu hẹrote oruru ọrana izede ro serhọ. (1 Cor. 7:8, 9) Nyoma izede ọnana, esa ọrhẹ ane ina sabu bru ehware vabọ imwofẹn ọrhẹ oja ro nerhumu irueruo ọfanrhiẹn sa.

⁸ Ọrẹ ovẹnẹ rhẹ ẹghwanren akpọ ọnana, Baibol na o yono ọwan ukẹro ro serhọ ra na ha ni ehware. Ọ tare taghene ehware ọ sabu rhua omamerhomẹ sa. (Prov. 5:18, 19) Ọrẹn, Baibol na ọrhọ ta: “Are owuowọnwan i rhe oborẹ are ine sun oma are lele ọrẹ ẹfuọn ọrhẹ ọghọ, o vwo rhiẹ fọkiẹ ufiuvwele-e, yanghene oruru ehware re vwe rhe suẹn jerẹ egbamwa ri vwe rhe Osolobrugwẹ na.”—1 Thess. 4:4, 5.

9. (a) Marhẹ e ru ha userhumu rẹn ihworho i Jehova uvwre ẹgbukpe 1900 riẹ 1930, nẹ aye i nyalele ẹghwanren i Baibol na? (b) Urhebro ẹghwanren ọgo yọ ha uvuẹn 1 John 2:15, 16? (c) Jerẹ oborẹ a hunute uvuẹn Romans 1:24-27, irueruo ọfanrhiẹn ego ya na kẹnoma riẹn?

⁹ Uvwre ẹgbukpe 1900 riẹ 1930, ihworho i Jehova a ha uphẹn rẹn ẹmro ifefe ọrẹ akpọ na rọ “kpare iroro vrẹn irueruo ẹfuọn,” nọ phiẹ aye rhọ-ọ. (Eph. 4:19) Aye i damoma nyalele irhi Jehova. Oghwa Odẹrẹ ọrẹ May 15, 1926, ọ tare taghene “o fori nẹ ọhworhare yanghene ọmase ọ fon ọrẹ iroro ọrhẹ irueruo, maido sekpahen ọmase yanghene ọhworhare ọrọrọ.” O toro oborẹ ọ phiare uvuẹn akpọ na-a, ihworho i Jehova i nyalele ẹghwanren rọ ha uvuẹn Baibol na. (Se 1 John 2:15, 16.) Oma ọ ghini merhen ọwan taghene e vwo i Baibol na! Ọwan i ji kpẹmẹ i Jehova taghene o tiobọnẹ userhumu rẹn ọwan na sabu wọnrọn hasuẹ iroro ituakpọ na i vwori kpahen ehware. *—Se Romans 1:24-27.

10-11. Me yi Baibol na ọ tare taghene ọnọ phia uvuẹn ẹdẹ ri koba na?

¹⁰ Baibol na ọ ha orhetio rẹn ọwan taghene uvuẹn ẹdẹ ri koba na, ihworho ine vwo “ẹguọlọ oma aye ọvo.” (2 Tim. 3:1, 2) O vwo gbe ọwan unu taghene ituakpọ na e dje uruemru ọnana phia-a. Ọbe iyẹnrẹn owu nọ tare taghene uvwre ẹgbukpe 1970, “ne fomu ẹbe buebun ri ta kpahen oborẹ ene ru fikparobọ.” Ẹbe na ezẹko a ta rẹn ihworho re se yi taghene aye i ha ukẹro gegerege ni oma aye.” Jerẹ udje, ọbe owu nọ tare: “Vwo ẹguọlọ kpahen ohworho rọ mai vwo erhumu, rọ ghanranren, rẹ oma ọ ji merhan, nọyẹ owẹwẹ.” Ọbe na ọ ta kpahen “imwẹro omobọ taghene kohworho kohworho o brorhiẹn oborẹ ono ruo sekpahen ẹhẹn obrorhiẹn yen ọrhẹ oborẹ irhi amwa yen o kwerhọ.”

¹¹ Wu rhon kpahen ọnana bi ne? Echu ọ ta rẹn Eve no ruẹ aruẹ emru ọnana. Nọ ta riẹn taghene ọnọ sabu “họhọ Osolobrugwẹ,” jeghwai “rhe oborẹ orhomurun ọrhẹ oborẹ obiomurun.” (Gen. 3:5) Inyenana, ihworho buebun e ni oma aye ghanghanren te erhirhiẹ aye e roro taghene o vwo ohworho owuorowu, tobọ te Osolobrugwẹ dede rọ nọ ta rẹn aye oborẹ orhomurun yanghene oborẹ obiomuru-un. Jerẹ udje, uruemru ọnana ọ dabu fiotọre ne sekpahen ukẹro rẹ ituakpọ a ha ni orọnmo.

12. Ukẹro ọgo yẹ akpọ na ọ ha ni orọnmo?

¹² Baibol na o jurhi rẹn esa ọrhẹ ane nẹ aye i họghọ rẹn omomaye ọrhẹ ive orọnmo aye. Ọ ha urhebro rẹn eri rọnmọ ne nẹ aye i fuevwan rẹn owuowọnwan, nyoma rọ ta: “Ọhworhare ọnọ nyajẹ ọsẹ ye ọrhẹ izie vwo nẹ ono tigban aniẹ, aye ni ne rhiẹ  ugboma owu.” (Gen. 2:24) Ọrẹ ovẹnẹ, ihworho ra nyalele ẹghwanren ọrẹ akpọ na, i vwo iroro rọ sọre taghene eri rọnmọ ne i hatua ọdamẹ omobọ aye ọvo. Ọbe owu rọ ta kpahen orọnmo ẹfan nọ tare taghene, “uvuẹn irueruo orọnmo ezẹko, ukperẹ ihworho ine vive taghene aye ine lele ọrẹ aye i rọnmọren rhirhiẹ yẹ ọsoso akpenyerẹn yen, aye na ta taghene aye ine lelie rhirhiẹ ye ‘ọsoso ọke rẹ aye e vwo ẹguọlọ kpahen omomaye.’” Aruẹ ukẹro ọsọsọ ọnana rẹ ihworho a ha ni orọnmo, ọ suẹ orọnmo ẹfan ọrhẹ omemwurhọ buebun ne. O vwo ẹfro-o, ukẹro ituakpọ a ha ni orọnmo uyono akpa.

13. Me yọ soriẹ i Jehova o vwo utuoma kpahen ihworho ra kparoma?

¹³ Baibol na ọrhọ ta: “Kohworho kohworho rọ kparoma uvuẹn ọmudu ọnẹyen, Jehova o vwo utuoma kpahiẹn.” (Prov. 16:5) Mesoriẹ i Jehova o vwo utuoma kpahen ihworho ra kparoma? Iroro owu yẹ, ihworho ri vwo aruẹ ẹguọlọ ọnana jeghwai jirie, i họhọ Echu. Gbe rorie, Echu o rorori taghene o fori nẹ Jesu ro rhiẹ ohworho i Jehova ọ ha ma ekwakwa ephian no gburhomu rhotọre jeghwai ha ẹga riẹn! (Matt. 4:8, 9; Col. 1:15, 16) Ihworho ri vwo aruẹ iroro gegerege kpahen oma aye, e djephia taghene ẹghwanren akpọ na emru akpa obaro Osolobrugwẹ.

14. Marhẹ yi Romans 12:3 o ru ha userhumu rẹn ọwan ha ukẹro ro serhọ ni oma ọwan?

¹⁴ Baibol na ọ ha userhumu rẹn ọwan ha ukẹro ro serhọ ni oma ọwan. Ọ tare taghene o fori ne vwo ẹguọlọ ro serhọ kpahen oma ọwan. Jesu ọrhọ ta: “Vwo ẹguọlọ kpahen ọreva jerẹ oma ọnọ,” ro djephia taghene o fori na hẹrote edamẹ ọwan izede ro serhọ. (Matt. 19:19) Ọrẹn, Baibol na o yono taghene e ni oma ọwan gegerege vrẹn awọrọ-ọ. Ukpomaran, nọ tare: “Are i ruẹ kemru kemru vabọ unuẹkọ yanghene  omẹkpare, ọrẹn rhẹ omeriotọre are i ni ereva are taghene aye i do ghwẹ are.”—Phil. 2:3; se Romans 12:3.

15. Mesoriẹ we roro taghene ana sabu ha urhebro i Baibol na kpahen ẹguọlọ oma ọwan ọvo ruiruo?

¹⁵ Inyenana, ihworho buebun re djephia taghene aye i ghwanranren, i tare taghene urhebro i Baibol na kpahen ukẹro ro serhọ ra ha ni oma ọwan, emru akpa. Aye na ta taghene ohworho ro roro taghene awọrọ i rhomu ghwẹ ye, ọvwidjigbo, ihworho ine ji nie sakamu. Ọrẹn, me yo nerhumu uruemru Echu ọnana rhe? Me wu mẹrẹnvwrurhe ne? Oma ọ merhen ihworho re roro kpahen oma aye ọvo? Oma ọ merhen ekrun aye? Aye i ghini vwo obọdẹn igbehian? Aye i vwo omamọ onyerẹnkugbe rhẹ Osolobrugwẹ? Erhe ni oborẹ ọ phia inyenana, ọgo yọ mai rhomu, ọrẹ ana nyalele ẹghwanren akpọ na gbinẹ ẹghwanren rọ ha uvuẹn i Baibol na?

16-17. Me yo no mwu ọwan kpẹmẹ i Jehova, mesoriẹ?

¹⁶ Ihworho ra nyalele ẹghwanren ituakpọ na i họhọ ohworho ro vruru rọ ta rẹn ọwọrọ ro ji vru ne taghene o dje izede riẹn. Jesu ọ ta kpahen ihworho re dje oma taghene aye i “ghwanranren” ọke rọ ha otọrakpọ na: “Ituẹro yẹ aye ruẹ. Omarana, orhianẹ otuẹro o suẹn otuẹro ọrọrọ, aye awanva ine se rhẹ ọgọdọ.” (Matt. 15:14) Itiọrurhomẹmro, ẹghwanren akpọ ọnana emru akpa obaro Osolobrugwẹ.

¹⁷ Urhebro ẹghwanren i Baibol na, o ghini rhiẹ “emru erere harẹn uyono, harẹn ọghwọghwu, a haye ru ekwakwa serhọ, harẹn ọkpọvi izede ọrẹ ọsoso.” (2 Tim. 3:16) Ọwan a kpẹmẹ i Jehova taghene, nyoma ukoko yi, o simirin ọwan nẹ ẹghwanren ọrẹ akpọ ọnana ne! (Eph. 4:14) Uyono ri Jehova ọ ha phia ọ yẹ ọwan omẹgbanhon re ne ru lele irhi ri ha uvuẹn i Baibol na. Emru omamerhomẹ taghene i Jehova ọ yẹrẹ ọwan ẹghwanren ọrhẹ ọkpọvi ro serhọ nyoma i Baibol na!