1, 2. Me yo fori nẹ Hebrews 13:4 o mwu ọwan ru?

OMA ọ merhuọn wa rha họghọ rẹn i Jehova? Itiọrurhomẹmro, oma ọ merhuọn! Jehova o mwuovwan ọghọ ra na ha vwe yi, nọ jeghwai vive taghene ono brọghọ rhẹ ọwan oma. (1 Sam. 2:30; Prov. 3:9; Rev. 4:11) Ọ ji guọlọ ne wu họghọ rẹn ituakpọ, jerẹ ihworho re suẹn. (Rom. 12:10; 13:7) Ọrẹn, o vwo ekete ọrọrọ uvuẹn akpenyerẹn ọnọ ro ji fo ne wu dje ọghọ phia. Ọrana yẹ uvuẹn orọnmo ọwan.

² Ọnyikọ Paul ọrhọ ya: “Are ephian i rha họghọ rẹn orọnmo, are i vwe gbe ekpa orọnmo na ghwu-u.” (Heb. 13:4) Paul ọ vwọ ghwai tẹmro kpekpa-a. Ukpomaran, ẹmro erana a ha urhebro rẹn Ilele Kristi nẹ aye i ha ukẹro ọghoghanren ni orọnmo. Ukẹro ọrana yi wa ji ha ni orọnmo ephian, tobọ te orọnmo ọnọ orhianẹ wu rọnmọ ne?

3. Urhebro ọghoghanren ọgo yi Jesu ọ haphia kpahen orọnmo? (Ni ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na.)

³ Wa rha họghọ rẹn orọnmo, nọyẹ, wa hẹrokele emamọ udje. Jerẹ udje, Jesu ọ họghọ rẹn ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo. Ọke otu i Pharisee na a nọ i Jesu kpahen orọnmo ẹfan, nọ rionbọrhọ oborẹ i Jehova ọ tare ọke rọ ha orọnmo mwu, nọ tare: “Ọrana  yẹ ọsoriẹ ọhworhare ọnọ nyajẹ ọsẹ ye ọrhẹ izie vwo nẹ ono tigban aniẹ, aye ni ne rhiẹ ugboma owu.” Jesu nọ habaye: “Oborẹ Osolobrugwẹ ọ tan kugbe ne, e vwe jenẹ ohworho owuorowu hẹriẹ ye-e.”—Se Mark 10:2-12; Gen. 2:24.

4. Marhẹ i Jehova ọ guọlọre nẹ orọnmo o rhirhiẹ?

⁴ Omarana, Jesu nọ haye ta taghene Osolobrugwẹ yọ ha orọnmo mwu, no ji fo no rhirhiẹ ye bẹmẹdẹ. Osolobrugwẹ o kwe rẹn Adam ọrhẹ Eve nẹ aye i forọnmo aye-e. Ẹkwaphiẹrhotọre Osolobrugwẹ ọ ha mwu uvuẹn ogba Eden ọrẹ ọhworhare ọnọ rọnmọ ọmase owu, aye awanva ni ne rhiẹ ugboma owu bẹmẹdẹ.

5. Marhẹ uhwu o ru hobọte ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo na?

⁵ Ọdandan Adam nọ rhua ewene rhiẹ ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo na. Ewene owu yẹ uhwu rọ hobọte orọnmo buebun. Ana ji sabu mẹrẹn ọnana vwrurhe nẹ oborẹ ọnyikọ Paul ọ yare ọke ro djephia taghene Ilele Kristi a ha obotọre Urhi Moses na-a. Paul o djephia taghene uhwu yọ nọ sabu ha orọnmo toba jeghwai lẹrhẹ ọreva ye ro ji nyerẹn sabu rọnmọ ọwọrọ.—Rom. 7:1-3.

6. Marhẹ yẹ Urhi Moses o ru dje aruẹ ukẹro ri Jehova ọ ha ni orọnmo?

⁶ Urhi Osolobrugwẹ o tiobọnu rẹn agbamwa Israel ọ tẹmro kpahen orọnmo. Urhi na o kweri nẹ ehworhare i rọnmọ ghwẹ ọmase owu, irueruo ọnana ọ tonrhọ bọmọke i Jehova ọ ki yẹ aye Urhi na. Ọrẹn, o ji vwo urhi ro sun aye neneyo ọhworhare o jo rho sehiẹn aniẹ. Jerẹ udje, onyẹ Israel ọrhọ rọnmọ ọvrẹn, ọrẹn ọke oru nọ rọnmọ ọmase ọrọrọ, o fo no ti nẹ emaren, ewun ọrhẹ ẹguọlọ rọ nọ yẹ aniẹ ọrukaro na-a. Osolobrugwẹ ọ guọlọre nọ sẹrorẹ aniẹ jeghwai hẹrote yi. (Ex. 21:9, 10) Ọwan a ha obotọre Urhi na-a, ọrẹn ana sabu mẹrẹnvwrurhe taghene i Jehova ọ ha ukẹro ọghoghanren ni orọnmo. Ọrana ọ ha userhumu wẹn ni orọnmo ghanghanren?

7, 8. (a) Sekpahen oborẹ ọ ha uvuẹn i Deuteronomy 24:1, me yẹ Urhi na ọ ta kpahen orọnmo ẹfan? (b) Ukẹro ọgo yi Jehova ọ ha ni orọnmo ẹfan?

⁷ Urhi na o kwerhọ orọnmo ẹfan? Osolobrugwẹ ọ ha ukẹro ọghoghanren ni orọnmo; ọrẹn, nọ ji ha uphẹn rẹn emọ Israel nẹ aye i forọnmo. (Se Deuteronomy 24:1.) Onyẹ Israel ọnọ sabu forọnmo ọrhọ mẹrẹnvwrurhe taghene aniẹ “o ru emru aghwa.” Urhi na ọ hunute oborẹ o rhiẹ “emru aghwa” na-a. Ọkezẹko, o sekpahen emru ofa yanghene ọdandan ọghwaghwa, orhiẹ ibiẹ orusọ-ọ. (Deut. 23:14) Ọrẹ omemwurhọ, uvuẹn ẹdẹ i Jesu itu i Jew buebun na forọnmọ ọrẹ “kizede kizede.” (Matt. 19:3) O fo ne vwo aruẹ uruemru ọrana-a.

⁸ Ọmẹraro Malachi o dje ukẹro i Jehova ọ ha ni orọnmo ẹfan phia. Ọke ọrana, ehworhare buebun i vwo uruemru rẹ aye a ha ọkon forọnmo aye, neneyo aye i sabu rọnmọ ọgbọtọ ro rhiẹ ọgehọ. Malachi nọ ta kpahen ukẹro ri Jehova ọ ha nie, nọ tare: “Mi vwo utuoma kpahen orọnmo ẹfan.” (Mal. 2:14-16) Ọnana nọ ghwai serhọ rhẹ oborẹ i Baibol na ọ ta kpahen orọnmo ọrukaro na: “Ọhworhare ọnọ nyajẹ ọsẹ ye ọrhẹ izie vwo nẹ ono tigban aniẹ, aye ni ne rhiẹ ugboma owu.” (Gen. 2:24) Jesu o ji vwo aruẹ ukẹro i Jehova ọ ha ni orọnmo ọke rọ ta: “Oborẹ Osolobrugwẹ ọ tan kugbe ne, e vwe jenẹ ohworho owuorowu hẹriẹ ye-e.”—Matt. 19:6.

9. Me yẹ ẹmro i Jesu uvuẹn i Mark 10:11, 12 ọnọ sabu mevirhọ?

⁹ Ohworho ọnọ sabu nọ, ‘O vwo oborẹ ọnọ sabu lẹrhẹ Olele Kristi forọnmiẹ jeghwai rọnmọ ọwọrọ?’ Jesu ọ kpahenrhọ onọ  ọrana ọke rọ ta: “Kohworho kohworho rọ forọnmo rhẹ aniẹ jeghwai rọnmọ ọwọrọ, ọ ghwọwe, habaye, orhianẹ ọmase ọ forọnmo rhẹ esa ye jeghwai rọnmọ ọwọrọ, ọ ghwọwe.” (Mark 10:11, 12; Luke 16:18) O fiotọre taghene i Jesu ọ họghọ rẹn ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo, nọ jeghwai guọlọ nẹ awọrọ i ru omaran. Ọhworhare rọ ha izede ona forọnmo rhẹ aniẹ rọ fuevwan kpahiẹn (yanghene ọmase rọ forọnmo rhẹ esa ye rọ fuevwan kpahiẹn,) neneyo ọ sabu rọnmọ ọwọrọ, ọ ghwọwe. Fọkime arha forọnmo na, ọ ji ha orọnmo na toba uvuẹn ukẹro Osolobrugwẹ-ẹ. Fọkime aye awanva jẹ ugboma owu. Habaye, Jesu ọ tare taghene ọmase na ọ ha erhirhiẹ imwofẹn ọwiẹghwọ orhianẹ esa ye ọ forọnmo aye. Izede ọgo? Ọke ahwanren, ọmase rọ forọnmo ne, ọnọ sabu dẹrughwaroghwẹ ọhiẹn rọ nọ rharhumu rọnmọ neneyo o vwo igho rọ nọ hẹrote omayen. Aruẹ ọmase ọrana ọ ghwọwe ne.

10. Me yọ nọ sabu lẹrhẹ Olele Kristi forọnmo jeghwai rọnmọ ọwọrọ?

¹⁰ Jesu ọ ta kpahen emru owu ọvo rọ nọ sabu lẹrhẹ Olele Kristi forọnmo aye, nọ tare: “Mi ta harẹn are, kohworho kohworho rọ forọnmo rhẹ ane ọnẹyen jokpanẹ fọkiẹ uruẹmru ọfanrhiẹn [ẹmro i Greek re se por·neiʹa], ya rọnmọ ọwọrọ, ọ ghwọwe.” (Matt. 19:9) Aruẹ ẹmro ọnana yi Jesu ọ ji ta oberun Ugbenu na. (Matt. 5:31, 32) Uvuẹn erhirhiẹ eva na, Jesu ọ tẹmro kpahen “uruẹmru ọfanrhiẹn.” Ọnana ọ sekpahen iruemru ọfanrhiẹn sansan, jerẹ: ọwiẹghwọ, ọhworhare ọrhẹ ọmase ri vwa ji rọnmọ ra mẹronma, uruemru rẹ ehworhare a gbẹ ehworhare yanghene emẹse a gbẹ emẹse, kugbe uruemru ra gbẹ eranmo. Jerẹ udje, orhianẹ ọhworhare rọ rọnmọ ne ọ ghwọwe, aniẹ ọnọ sabu brorhiẹn sẹ ọnọ forọnmo aye yanghene ọ fan ye-en. Ọrhọ forọnmo na, ọnana ọnọ ha orọnmo na toba uvuẹn ukẹro Osolobrugwẹ.

11. Mesoriẹ Olele Kristi ọnọ sabu brorhiẹn taghene ọ forọnmo-o, dedevwo ọreva ye ọ ghwọwe?

¹¹ Djokarhọ ye taghene i Jesu ọ ta taghene ọwiẹghwọ (por·neiʹa) ono vi lele fi orọnmo ẹfa-an. Jerẹ udje, ane ọnọ sabu brorhiẹn taghene udabọ oborẹ esa ye o ruru, ọnọ ji daji orọnmo na. Ọnọ ji sabu vwo ẹguọlọ kpahen esa ye; ọnọ sabu vwo  omwemẹ rọ nọ harhomie jeghwai wian kpahen orọnmo na. Ọwan i rheri taghene orhianẹ ọmase na ọ forọnmo na ọrẹn ọ rharhumu rọnmọ-ọ, ọnọ mẹrẹn ebẹnbẹn ezẹko. Ọnọ sabu rhe vwo ọdamẹ igho ọrhẹ ojemẹ ehware. Ọye ọvo ọnọ ji sabu havwiẹ kologho. Ọkezẹko, o ji vwo emọ ro no roro kpahen. Ọrhọ forọnmo na, o rhiẹ oborẹ ọ bẹnren ro no yono aye uvuẹn urhomẹmro na? (1 Cor. 7:14) O fiotọre taghene ohworho rọ forọnmo, ọnọ mẹrẹn ebẹnbẹn egbogbanhon.

12, 13. (a) Me yọ phia rẹn orọnmo i Hosea? (b) Mesoriẹ i Hosea ọ rharhumu ha i Gomer rhiẹ oghwa ye, me yẹ ọnana o yonirin ọwan kpahen orọnmo inyenana?

¹² Oborẹ ọmẹraro Hosea o rhiẹromẹrẹn o yonirin ọwan kpahen ukẹro ri Jehova ọ ha ni orọnmo. Osolobrugwẹ ọ ta rẹn i Hosea nọ rọnmọ ọmase (Gomer), ro no rhiẹ “ọmase ro gbọfanrhiẹn jeghwai vwiẹ emọ ọfanrhiẹn.” Gomer “nọ mẹrenvwan jeghwai vwiẹ ọmọ ọhworhare rẹn” i Hosea. (Hos. 1:2, 3) Ọke oru, no vwiẹ ọmọ ọgbọtọ ọrhẹ ọmọ ọhworhare ọrọrọ, ọnọ sabu rhirhiẹ taghene ehworhare erọrọ yo vwiẹ emọ na riẹn. Udabọ ọwiẹghwọ i Gomer, Hosea ọ forọnmo na-a. Ọke oru, Gomer nọ kwa nẹ oghwa i Hosea no rhiẹ ọvrẹn. Udabọ ọrana, Hosea ọ ji ya haye rhiẹ oghwa ye. (Hos. 3:1, 2) Jehova ọ ha i Hosea dje rẹn emọ Israel taghene ọye ọ ha ọdandan aye harhomu aye ne, dedevwo aye i nyaje vwo ọgbọ buebun. Me ya na sabu yono nẹ ọnana?

¹³ Orho rhianẹ esa yanghene ane Olele Kristi ọ ghwọwe, ọrẹ a ghwọwe rhurhu na yo no vi brorhiẹn oborẹ ono ruo. Jesu ọ tare taghene ohworho ra ghwọwe rhurhu na, ọnọ sabu forọnmo jeghwai rọnmọ ọwọrọ. Ọrẹn, ohworho ra ghwọwe rhurhu na, ọnọ ji sabu harhomu ọreva ye. Ọrana rhẹ ọdanda-an. Jerẹ udje, Hosea ọ harhomu i Gomer. Ogege i Gomer ọ rhiẹ oghwa i Hosea ne, ọ sabu lele ọhworhare ọrọrọ merhẹ-ẹn. Hosea o leli Gomer “mẹronma” uvwre ọke ezẹko-o. (Hos. 3:3, ekete ra djokarhọ) Ọrẹn, ọke oru, Hosea no leli Gomer mẹronma, ọnana no ji djephia taghene i Jehova o vwo omwemẹ rọ nọ harhomu ihworho yi jeghwai lele aye rhe ruẹ kugbe. (Hos. 1:11; 3:3-5) Marhẹ ọnana o ru sekpahen orọnmo inyenana? Ohworho ra ghwọwe rhurhu na, orho lele ọreva ye mẹronma ne, o djephia taghene ọ harhomie ne. (1 Cor. 7:3, 5) Ọnana ọrhọ phia, no mevirhọ taghene orho vwo oborẹ ọsoriẹ aye ina forọnmo ghwomara-an. Aye ni na wian kugbe nẹ aye i sabu kwaphiẹ orọnmo na rhọ.

14. Sekpahen 1 Corinthians 7:10, 11, me yọ nọ sabu phia rẹn orọnmo?

¹⁴ O fori nẹ Ilele Kristi ephian i họghọ rẹn orọnmo jerẹ i Jesu ọrhẹ i Jehova. Ọrẹn fọkiẹ ijẹgba, ituakpọ i vwa sabu ruẹ omaran ọke ephia-an. (Rom. 7:18-23) Omarana, o vwo gbe ọwan unu re rhe taghene orọnmo ezẹko uvuẹn ọke Ilele Kristi erukaro na i vwo ebẹnbẹ-ẹn. Paul ọrhọ ya taghene “ane ọ vwọ hẹriẹ nẹ obọ esa ye-e”; udabọ ọrana, o ji vwo erhirhiẹ ezẹko rẹ aye a hẹriẹ.—Se 1 Corinthians 7:10, 11.

15, 16. (a) Orọnmo ọrhọ tobọ vwo ebẹnbẹn me yo fori ne ru, mesoriẹ? (b) Marhẹ ọnana o ru sekpahen ohworho rẹ ọreva ye o vwo rhiẹ Oseri Jehova?

¹⁵ Paul ọ hunute oborẹ ọ suẹ ẹhẹriẹ na-a. Ọmase na ọ kwa nẹ oghwa, o rhiẹ fọkime esa ye ọ ghwọwe-e. Paul ọ yare taghene ane rọ kwa nẹ oghwa esa ye, “ọ vwọ rharhumu rọnmọ-ọ, ukpomaran, ọ kwaphiẹrhọ rhẹ esa ye.” Omarana, aye awanva i ji ha orọnmo na uvuẹn ukẹro i Jehova. Paul nọ ha urhebro phia taghene orho rhiẹ ọwiẹghwọ-ọ, aye i kwaphiẹrhọ. Aye ina  sabu nekpẹn userhumu mie ekpako ukoko. Dedevwo ekpako na i vwa chochọn owuorọwa-an,ọrẹn aye a ha urhebro i Baibol phia.

¹⁶ Ọrẹn, ono rhiẹ oborẹ ọ bẹnren orhianẹ owuọwan ọvo yo rhiẹ Olele Kristi rọ damoma nọ nyalele uruemru-urhi Baibol na. Ọrẹn, orho vwo ebẹnbẹn, ẹkwa nẹ orọnmo yọ nọ kwaphiẹ aye rhọ? Jerẹ oborẹ a djokarhọ ne, Baibol na ọ tare taghene ọwiẹghwọ ọvo yọ forọnmo, ọrẹn, ọ hunute oborẹ ọnọ sabu lẹrhẹ ohworho kwa nẹ orọnmo-o. Paul nọ yare: “Orhianẹ omizu ọmase o vwo esa rọ vwọ ji ghwẹriẹ ro ji kwe taghene ono lelie rhirhiẹ ye, ọ vwọ nyajẹ esa ye na vwo-o.” (1 Cor. 7:12, 13) Ọnana o ji sekpahen ọwan inyenana.

17, 18. Mesoriẹ imizu ezẹko a daji orọnmo ro vwo ebẹnbẹn?

¹⁷ Uvuẹn erhirhiẹ ezẹko, esa ro vwo rhiẹ Olele Kristi o djephia taghene ọ guọlọ lele aniẹ ro rhiẹ Olele Kristi rhirhiẹ-ẹ. Ọnọ sabu rhe kpe yi tobọ te erhirhiẹ ọmase na ọnọ mẹriẹnvwrurhe taghene arhọ ye ọ ha erhirhiẹ imwofẹn. Ọnọ sabu dobọji rọ nọ hobọtua omizu na yanghene jurhi taghene ọ vwọ ga i Jehova-a. Uvuẹn aruẹ erhirhiẹ erana, imizu ezẹko ne brorhiẹn taghene ọreva aye ọ guọlọ lele aye rhirhiẹ-ẹ, omarana, aye na kwa nẹ oghwa na. Ọrẹn, o ji vwo imizu ri ji daji uvuẹn erhirhiẹ erana; aye i vwo edirin uvuẹn erhirhiẹ na. Mesoriẹ?

¹⁸ Aye awanva i rha hẹriẹ, orọnmo na ọ ji havwiẹ. Fọkime aye i vwe rhirhiẹ kugbe-e, aye ina ji dẹrughwaroghwẹ aruẹ ebẹnbẹn ra hunute bi na. Ọnyikọ Paul nọ hunute iroro ọrọrọ rọ soriẹ o fo nẹ aye i rhirhiẹ kugbe. Nọ yare: “Fọkime e ruẹ esa rọ vwọ ji ghwẹriẹ na fon fọkiẹ onyerẹnkugbe ro vwori rhẹ aniẹ, ne ji ruẹ ane rọ vwọ ji ghwẹriẹ na fon fọkiẹ onyerẹnkugbe ro vwori rhẹ esa ye; orho rhiẹ omara-an, emọ aye ine rhiẹ ihworho ri vwa fon, ọrẹn, vwana aye i fonron.” (1 Cor. 7:14) Imizu buebun i daji orọnmo aye udabọ ebẹnbẹn. Aye ina sabu ta taghene edirin aye o vwo erere, ọke ọreva aye ọ mọ ga i Jehova.—Se 1 Corinthians 7:16; 1 Pet. 3:1, 2.

19. Mesoriẹ orọnmo buebun e fiẹkparobọ uvuẹn ukoko i Jehova inyenana?

¹⁹ Jesu ọ tẹmro kpahen orọnmo ẹfan, ọnyikọ Paul nọ ha urhebro phia kpahen ẹhẹriẹ. Jesu ọrhẹ i Paul i guọlọre nẹ Ilele Kristi i họghọ rẹn ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo na. Uvuẹn ọsoso akpọ na inyenana, ukoko na ọ vuọnren rhẹ orọnmo buebun re fiẹkparobọ. Wu na sabu mẹrẹn esa ọrhẹ ane buebun ra ghọghọ uvuẹn ukoko ọnọ. Aye i vwo ẹguọlọ kpahen omomaye, aye ne djephia taghene o fori na họghọ rẹn ẹkwaphiẹrhotọre orọnmo na. Ana sabu ghọghọ taghene iduduru imizu ọwan e dje ẹmro Osolobrugwẹ enana rhiẹ urhomẹmro: “Ọrana yọ soriẹ ọhworhare ọnọ nyajẹ ọsẹ ye ọrhẹ izie vwo nẹ ono tigban aniẹ, aye ni ne rhiẹ ugboma owu.”—Eph. 5:31, 33.