1-2. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

ỌKEZẸKO, ana sabu roro kpahen urhomẹmro na taghene akpọ ọwan ọ vwọ tọ-ọ, ọ ji “vuọn rhẹ ukpokpogho.” (Job 14:1) Omarana, ẹhẹn ọwan ọnọ sabu seriotọre ọkezẹko. Idibo i Jehova buebun ọke ahwanren i ji vwo aruẹ iroro ọrana. Ezẹko i guọlọ hwu dede. (1 Ki. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ọrẹn, ọgbọ buebun, Jehova—ro rhiẹ Osolobrugwẹ aye i hẹroso—nọ ha urhebro rẹn aye jeghwai ru aye gbanhon. A ya iyẹnrẹn aye rhotọre nọ sabu ha urhebro rẹn ọwan, ji bọn ọwan gbanhon.—Rom. 15:4.

² Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ene yono kpahen idibo i Jehova ezẹko ri diẹn ebẹnbẹn ne, jerẹ Joseph ro rhiẹ ọmọ i Jacob, Naomi rẹ esa ye o hwuru ọrhẹ aniẹ ọmọyen re se Ruth, onyẹ i Levi rọ ya Psalm 73, ọrhẹ ọnyikọ Peter. Marhẹ i Jehova o ru ruẹ aye gbanhon? Me ya na sabu yono nẹ udje aye? Ẹkpahenrhọ na ọ yẹre ọwan imwẹro taghene “Jehova ọ kẹrẹ ihworho rẹ ẹhẹn aye o seriotọre,” ọ jeghwai “simi ihworho rẹ ẹhẹn aye ọ ghwọghọre.”—Ps. 34:18.

3-4. Me yọ phia rẹn i Joseph ọke rọ ha idama?

³ Joseph ọ ha emrẹ ẹgbukpe 17 ọke rọ mena emena eva, emena na i nẹ obẹ Osolobrugwẹ rhe. Emena enana i djephia taghene Joseph ono vwo ẹrhẹ ọduado uvuẹn ekrun na ọke rọ sa. (Gen. 37:5-10) Ọrẹn ọke rọ mena emena na hin, akpọ i Joseph no wenerin ogege. Uvwre ọke ọrana imizie a họghọ riẹ-ẹn, aye ni rhẹ riẹ, no rhiẹ ovrẹn rẹn ohworho ọduado uvuẹn Egypt re se Potiphar. (Gen. 37:21-28) Uvwre ibiọke, Joseph ro rhiẹ ọmọ rẹ ọsẹ ye ọ dabu vwo  ẹguọlọ kpahen, no rhiẹ ovrẹn kpekpa uvuẹn oghwa i Potiphar rọ vwọ ga i Jehova.—Gen. 39:1.

⁴ Erhirhiẹ Joseph no biomẹrhọ biomẹrhọ. Ane i Potiphar nọ mọrenfian banren i Joseph taghene ọ guọlọ gba ye gbọfanrhiẹn. Potiphar ọ damoma guọlọ otọrẹ ẹmro na-a, no donron i Joseph rhẹ ekanron, na ha ejọrọ gba ye. (Gen. 39:14-20; Ps. 105:17, 18) Gbe roro oborẹ oma ono ru i Joseph ro rhiẹ idama ra mọrenfian banren. Gbe ji roro kpahen ephien rẹ ofian ọrana ọnọ rhua vwe odẹ i Jehova. Itiọrurhomẹmro, enana ina ghini lẹrhẹ ẹhẹn i Joseph seriotọre!

5. Marhẹ i Joseph o ru fi ẹhẹn ro seriotọre kparobọ?

⁵ Ọke i Joseph ọ ha erhirhiẹ ọvrẹn ọrhẹ ọke rọ ha ekanron, o vwo oborẹ ọnọ sabu ru no wene erhirhiẹ ye-e. Marhẹ o ru sẹrorẹ aghọghọ ye? Ukperẹ ọnọ tẹnrovi oborẹ ọnọ jọ sabu ru, nọ dabu fiomarhọ owian ra yẹriẹ no ru. Ọrọ mai ghanren, Joseph ọ tẹnrovi oborẹ ono ru lẹrhẹ oma merhen i Jehova. Omarana, Jehova nọ ha ebrurhọ rhẹ kemru kemru i Joseph o ruru.—Gen. 39:21-23.

6. Marhẹ emena i Joseph o ru yẹ ye urhebro?

⁶ Ọkezẹko i Joseph ọ mẹrẹn urhebro ọke ro roro kpahen emena ri Jehova ọ yẹriẹ vrẹn ne. Aye i djephia taghene ọnọ rharhumu mẹrẹn ekrun ọnẹyen, habaye erhirhiẹ ọnẹyen ono rhomurhọ. Ọrana ghini oborẹ ọ phiare. Ọke i Joseph ọ ha emrẹ ẹgbukpe 37, emena yen ni rugba izede igbevwunu!—Gen. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Lele oborẹ ọ ha 1 Peter 5:10, me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan din ebẹnbẹn?

⁷ Oborẹ e yonorin. Ikuegbe i Joseph ọ karorhọ ọwan taghene akpọ ọnana ọ vuọnren rhẹ irueruo ọkon, habaye ihworho ine sehiẹn ọwan. Omizu uvuẹn ukoko na dede ọnọ sabu ru ọwan sọ. Ọrẹn, arha hẹroso i Jehova no rhiẹ ekete  ra zẹrua, ẹhẹn ọwan o seriotọre pha-an, ọwan i ji dobọ ogame i Jehova jẹ-ẹ. (Ps. 62:6, 7; se 1 Peter 5:10.) Karorhọ taghene Joseph ọ ha emrẹ ẹgbukpe 17, ọke i Jehova ọ yẹ ye emena erana. Omarana, Jehova ọ ji hẹroso idibo yi ri rhiẹ iphuphẹn. Inyenana, iphuphẹn buebun i họhọ i Joseph. Aye i vwo esegburhomẹmro kpahen Jehovah. E fiẹ ezẹko rhẹ ekanron fọkime aye i vwo atamwu kpahen Jehova.—Ps. 110:3.

8. Me yọ phia rẹn Naomi ọrhẹ Ruth?

⁸ Fọkiẹ emaren rọ kanranren, Naomi ọrhẹ ekrun ọnẹyen ni nẹ oghwa aye uvuẹn Judah riẹ ẹkwotọre ọrọrọ re se Moab. Oboran yẹ esa i Naomi re se Elimelech, o hwu jẹ emọ ehworhare awanva vwo riẹn. Ọke oru, emọ ehworhare awanva na ni rọnmọ emẹse itu i Moab awanva, re se Ruth ọrhẹ Orpah. Emrẹ ẹgbukpe ikpe a vrẹn, emọ i Naomi na ni ji hwu, aye e vwiẹ-ẹ. (Ruth 1:1-5) Roro kpahen omemwurhọ rọ havwiẹ rẹn emẹse awansa na! Itiọrurhomẹmro, Ruth ọrhẹ Orpah ina sabu rharhumu rọnmọ. Ọrẹn, ọrọmo yọ nọ hẹrote i Naomi rọ ho ne? Ẹhẹn i Naomi o seriotọre omamọ te erhirhiẹ rọ ta: “Are i vwe se mẹ i Naomi-i. Are i se mẹ i Mara, fọkime Ọrọmaigbanhon na ọ lẹrhẹ akpenyerẹn mẹ vuọn rhẹ omiamiamo ne.” Ọke ekwakwa enana a phia hin, Naomi no brorhiẹn rọ nọ ghwẹrioma riẹ Bethlehem, Ruth no lelirie.—Ruth 1:7, 18-20.

9. Lele oborẹ ọ ha Ruth 1:16, 17, 22, marhẹ i Ruth o ru ha urhebro rẹn Naomi?

⁹ Oborẹ ọ ha userhumu rẹn i Naomi yẹ ẹguọlọ atamwu. Jerẹ udje, Ruth o dje ẹguọlọ atamwu rẹn i Naomi nyoma rọ daji kẹriẹ. (Se Ruth 1:16, 17, 22.) Uvuẹn Bethlehem, Ruth ọ wian gbanhon nyoma ro koko i barley rẹn omayen ọrhẹ Naomi. Fọkiẹ ọnana, ihworho ephian ni mẹrẹnvwrurhe taghene Ruth ọgba owian.—Ruth 3:11; 4:15.

10. Izede ọgo yi Jehova o ru dje ẹguọlọ rẹn eri vwo ọdamẹ jerẹ Naomi ọrhẹ Ruth?

¹⁰ Jehova ọ yẹ emọ Israel urhi ro dje aruẹdọn ọnẹyen phia rẹn ivwiegbere jerẹ Naomi ọrhẹ Ruth. Ọye ọ ta rẹn ihworho yi taghene ọke aye e vuẹn ewawọ aye, aye i nyaji okokọ ikebi na vwo rẹn ivwiegbere na nẹ aye i koko. (Lev. 19:9, 10) Omarana, Naomi ọrhẹ Ruth a rẹ emaren re-e. Aye i sabu vwo yi izede ọghọ.

11-12. Marhẹ i Boaz o ru lẹrhẹ oma merhen i Naomi ọrhẹ Ruth?

¹¹ Ohworho ro vwo ikebi ri Ruth o gbugbon na, yẹ Boaz ro rhiẹ ọdafe. Oma ọ merhenriẹn omamọ ọke rọ mẹrẹn atamwu ọrhẹ ẹguọlọ i Ruth o vwo kpahen Naomi, omarana Boaz nọ rọnmọ i Ruth jeghwai rharhumu dẹ otọre ekrun i Naomi i vwori bi, rẹ emọ i Ruth ina ha riuku. (Ruth 4:9-13) Ọke oru, aye ni vwiẹ ọmọ re se Obed, ro rhiẹ ọsẹ ọduado Orodje David.—Ruth 4:17.

¹² Roro kpahen oborẹ oma ọ merhen i Naomi te ọke rọ kpare Obed rhẹ abọ, jeghwai kpẹmẹ i Jehova nẹ ẹhẹn yen rhe! Ọrẹn, ekwakwa irhorhomu ina phia rẹn Naomi ọrhẹ Ruth obaro na. Uvuẹn ẹrhọmọnuhwu na, aye ni na mẹrẹnvwrurhe taghene Obed ọsẹ rode rẹn Messiah na, Jesu Kristi!

13. Iyono eghoghanren ego ya na sabu yono nẹ iyẹnrẹn Naomi ọrhẹ Ruth?

¹³ Oborẹ e yonorin. Arha dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn, ẹhẹn ọwan ọnọ sabu seriotọre, tobọ ghwọghọ dede. Ọkezẹko,  ana sabu roro taghene e nẹ ebẹnbẹn na-a. Uvwre ọke ọrana, o fori na dabu hẹroso i Jehova jeghwai daji kẹrẹ imizu uvuẹn ukoko na. Urhomẹmro taghene ọkezẹko, Jehova o ti ebẹnbẹn na nie-e. Jerẹ udje, ọ rhọmọ esa ọrhẹ emọ i Naomi-i. Ọrẹn, ọnọ ha userhumu rẹn ọwan din, ọkezẹko nyoma ẹguọlọ atamwu rẹ imizu ukoko na e dje rẹn ọwan.—Prov. 17:17.

14. Mesoriẹ ẹhẹn onyẹ i Levi owu o seriotọre omamọ?

¹⁴ Ohworho rọ ya Psalm 73, onyẹ i Levi. Omarana, o vwo uphẹn rọ nọ ga uvuẹn oghwa ẹga i Jehova. Ọrẹn, uvwre ọke owu uvuẹn akpenyerẹn yen, ẹhẹn yen no seriotọre. Mesoriẹ? No rioma kpahen evwọkon na ọrhẹ ihworho ra kparoma, orhiẹ fọkiẹ irueruo ọkon aye-e, ọrẹn fọkiẹ efe ro rorori taghene aye i vwori. (Ps. 73:2-9, 11-14) Ọhọhọre taghene aye i vwo oborẹ aye i guọlọre ephian; efe, omamọ akpọ ọrhẹ omefuon. Ọke onyẹ i Levi na ọ mẹrẹn ọnana, ẹhẹn yen no seriotọre, nọ tare: “Itiọrurhomẹmro, o rhiẹ emru ofefe mie ru ọmudu mẹ fon, mia jeghwai ghwe abọ mẹ fon.” Itiọrurhomẹmro, ọnana ọnọ sabu lẹrhiẹ dobọ ogame i Jehova ji.

15. Lele oborẹ ọ ha Psalm 73:16-19, 22-25, marhẹ onyẹ i Levi rọ ya oghwẹmro ọnana o ru fi ẹhẹn ro seriotọre kparobọ?

¹⁵ Se Psalm 73:16-19, 22-25. Onyẹ i Levi na nọ “ruẹ oghwa ẹga ọfuanfon ọrẹ Osolobrugwẹ.” Uvuẹn avwaye, ọkezẹko uvwre ihworho ra ga i Jehova, nọ sabu ni erhirhiẹ ye so jeghwai nẹrhomo kpahiẹn. Omarana, nọ mẹrẹnvwrurhe taghene iroro yi ọ sọre, rọ nọ sabu lẹrhiẹ dobọ ogame i Jehova ji. Nọ ji mẹrẹnvwrurhe taghene evwọkon na a nya uvuẹn “otọre rọ kpọ,” aye ina ji “ghwọghọ.” Nẹ onyẹ i Levi na ọ sabu kẹnoma rẹn omẹriọ ọsọsọ ọrhẹ ẹhẹn ro seriotọre, o fori no vwo iroro i Jehova kpahen ekwakwa. Ọke ro ruẹ omaran, nọ rharhumu vwo omefuon, oma nọ ji merhiẹn. Nọ tare: “Vrẹn [i Jehova], mia guọlọ emru owuorowu uvuẹn otọrakpọ na-a.”

16. Me ya na sabu yono mie onyẹ i Levi na?

 ¹⁶ Oborẹ e yonorin. O fo na rioma kpahen evwọkon rẹ ọwan e roro taghene e nyerẹn omamọ akpọ-ọ. Omamerhomẹ aye ibiọke; aye i nyerẹn bẹmẹdẹ-ẹ. (Eccl. 8:12, 13) Arha rioma kpahen aye, ẹhẹn ọwan ono seriotọre, ana sabu dobọ ogame i Jehova ji. Omarana, orhianẹ wa rioma kpahen evwọkon ri feri, ru oborẹ onyẹ i Levi na o ruru. Huvwele ọkpọvi i Jehova, ne wu ji kwomakugbe ihworho re ruẹ ohọriẹ. Ọke wu rhe vwo ẹguọlọ kpahen Jehova ghwẹ ekwakwa erọrọ, ne wu ne vwo obọdẹn omamerhomẹ. Wu na ji nya uvuẹn izede ro suẹn riẹ “obọdẹn akpọ na.”—1 Tim. 6:19.

17. Me yọ lẹrhẹ ẹhẹn i Peter seriotọre?

¹⁷ Ọnyikọ Peter ohworho rọ sasare; ọrẹn ọkezẹko o ruẹ ekwakwa gidigidi, jeghwai kiki ta oborẹ ọ ha ẹhẹn yen. Omarana, uvuẹn erhirhiẹ ezẹko ọ tare yanghene ru oborẹ ọ lẹrheriẹ vioja. Jerẹ udje, ọke i Jesu ọ ta rẹn inyikọ ye taghene ọnọ rioja jeghwai hwu, Peter nọ ghwọghwie, nyoma rọ ta: “Ekwakwa enana i phia wẹ-ẹn.” (Matt. 16:21-23) Jesu nọ kpọ iroro i Peter vi. Ọke ilogbozighi e me mwu i Jesu, Peter no ru gidigidi nyoma ro bru orhọ odibo orheren ọduado na nie. (John 18:10, 11) Ọgbọrọrọ, Jesu nọ yẹ i Peter ọkpọvi. Habaye, Peter ọ ji wonma taghene inyikọ ere hẹrhẹre i rha zẹ ji Kristi vwo, ọye ọ zẹ-ẹ! (Matt. 26:33) Ọrẹn, Peter ọ sabu ru oborẹ ọ tare-e, ofẹn nọ lẹrheriẹ tiẹn Oninie ọgbesa. Ẹhẹn i Peter no seriotọre omamọ, “no riẹ otafe jeghwai viẹ gbangbanhon.” (Matt. 26:69-75) Ọnọ sabu rhe roro sẹ i Jesu ono kwe harhomie.

18. Marhẹ i Jesu o ru ha userhumu rẹn Peter fiẹ ẹhẹn ro seriotọre kparobọ?

¹⁸ Peter ọ ha uphẹn rẹn ẹhẹn yen ro seriotọre lẹrhiẹ dobọ ogame i Jehova ji-i. Ọke ro ruẹ orusọ ọrana hin, nọ ghwẹriẹre,  ji kwomakugbe inyikọ re hẹrhẹre na. (John 21:1-3; Acts 1:15, 16) Me yọ ha userhumu rẹn Peter? Ọ karorhọ ẹrhomo ri Jesu ọ nẹren, taghene esegburhomẹmro Peter o vwo seriotọre-e, habaye Jesu ọ ta rẹn Peter taghene ọ ghwẹrioma rhe no ru imizie gbanhon. Jehova ọ kpahenrhọ ẹrhomo ọrana. Ọke oru, Jesu nọ homaphia rẹn Peter ọvo, nọ sabu yẹ ye urhebro. (Luke 22:32; 24:33, 34; 1 Cor. 15:5) Jesu ọ ji homaphia rẹn inyikọ na ephian ọke aye e ye kpe irhenrin, ọrẹn aye e mwu erhenrin owuorowu uvuẹn ọsoso ason na-a. Uvuẹn erhirhiẹ ọrana, Jesu nọ yẹ Peter uphẹn rọ nọ ta riẹn oborẹ o vwo ẹguọlọ kpahiẹn kodo te. Jesu ọ harhomu i ugbehian yen ne, nọ ji yẹ ye ewian erọrọ.—John 21:15-17.

19. Marhẹ Psalm 103:13, 14 o ru yono ọwan oborẹ i Jehova o roro kpahen edandan ọwan?

¹⁹ Oborẹ e yonorin. Oborẹ i Jesu o ruẹ i Peter lele, o dje kpahen arodọmẹ i Jesu, habaye Jesu ọ dabu hẹrokele iruemru i Jehova gbagba. Omarana erhe ru sọ, e vwe roro taghene Jehova ọ sabu harhomu ọwa-an. Karorhọ taghene Echu yọ guọlọre ne vwo aruẹ iroro ọrana. Ukpomaran, jene roro kpahen oborẹ i Jehova o vwo ẹguọlọ kpahen ọwan ọrhẹ eri ruru ọwan sọ te, ọ ji guọlọ harhomu ọwan.—Se Psalm 103:13, 14.

20. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana?

²⁰ Udje i Joseph, Naomi ọrhẹ Ruth, onyẹ i Levi na kugbe i Peter, ọ yẹre ọwan imwẹro taghene “Jehova ọ kẹrẹ ihworho rẹ ẹhẹn aye o seriotọre.” (Ps. 34:18) Ọ ha uphẹn rẹn ọwan rioja ebẹnbẹn ezẹko, ra lẹrhẹ ẹhẹn ọwan seriotọre. Ọrẹn, erhe din ebẹnbẹn enana nyoma userhumu i Jehova, esegburhomẹmro ọwan nọ nọ gbanhonrhọ. (1 Pet. 1:6, 7) Uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana, ene yono rhọ kpahen oborẹ i Jehova ọ ha userhumu rẹn eri vwo atamwu kpahiẹn rẹ ẹhẹn aye o seriotọre, ọkezẹko fọkiẹ ijẹgba yanghene erhirhiẹ egbogbanhon.