E vwiẹre mẹ ẹgbukpe 1927 uvuẹn amwa ọkokamu owu rọ kẹrẹ Chicago, Illinois, U.S.A. Ọsẹ mẹ ọrhẹ izu mẹ i vwiẹ emọ awan isionrin—Jetha, Don, mẹmẹ, Karl, ọrhẹ Joy. Ame ephian i brorhiẹn ame ina fuevwan ga i Jehova. Uvuẹn ẹgbukpe 1943, omizu mẹ ọgbọtọ Jetha, no riẹ isukuru i Gilead, iklasi ọreva. Don, Karl, ọrhẹ Joy i riẹ Oghọn Ukoko i Brooklyn, New York, ẹgbukpe 1944, 1947, ọrhẹ 1951. Obọdẹn udje aye ọrhẹ eri vwiẹre mẹ ọ hobọte mẹ omamọ.

Eri vwiẹre mẹ, i vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ, aye e ji se i Baibol na omamọ, aye ni ji yono ame nẹ ame i vwo ẹguọlọ kpahen i Jehova. Ọrẹn, ishọshi no nẹ ọsẹ mẹ ọhọ ọke rọ wian owian isodja uvwrọke re fiuvweri Akpọ Ephian Ọrukaro uvuẹn Europe. Oma ọ merhẹn izu mẹ omamọ taghene ọsẹ mẹ o hwu rhẹ uvweri na-a, nọ ta riẹn: “Karl, jena rharhumu tuẹn ishọshi ẹnya rhọ.” Ọsẹ mẹ nọ tare: “Mi ne suon te avwaye, ọrẹn, mi leluo ruẹ uvuie-en.” Izu mẹ nọ nọriẹn: “Mesoriẹ?” Nọ tare: “Uvwrọke uvweri na, ilori ẹga re riẹ ishọshi owu na nẹrhomo rẹn isodja ra wọnrọn omomaye, omaran ji te ekwakwa uvweri aye! Ọrana no mevirhọ taghene Osolobrugwẹ ọ hobọtua ẹko eva na?”

Ọke izu mẹ ọ ji ha ishọshi, Iseri Jehova awanva ni rhiẹ oghwa ame. Aye ni yẹ ọsẹ mẹ ọbe na Light ẹrhiọ ọrukaro ọrhẹ ọreva, ọbe na ọ dabu dje ọbe i Revelation fiotọre. Ẹbe na i je ọsẹ mẹ, nọ hare aye. Ọke izu mẹ ọ mẹrẹn ọbe na, nọ tuẹn e se aye rhọ. Ẹdẹ owu, nọ mẹrẹn use owu uvuẹn ọbe iyẹnrẹn taghene ihworho ri guọlọre ina sabu yono i Baibol na nyoma ọbe na Light. Nọ nyaren. Ọke ro te avwaye, ọmase owu rọ kpako ne no je ighwe riẹn. Izu mẹ no dje ọbe na riẹn, ji nọ yen, “Are e ji yono ọbe ọnana ekete aran?” Ọmase na nọ kpahenrhọ riẹn. “Ee, ọgbọtọ mẹ, ruẹ oghwa.” Ọkprughwre rọ ha kpahiẹn, izu mẹ nọ kpare ame ephian leloma, ame na nya ọke ephian.

Ẹdẹ owu ọke mia ha uvuẹn uyono, ọrọ ha uyono na phia nọ ta mẹ mi se Psalm 144:​15, rọ tare taghene omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn ihworho ra ga Jehova. Ekete i Baibol ọrana ọ hobọte mẹ omamọ, omaran ji te eghwẹmro i Baibol eva erọrọ—1 Timothy 1:​11, rọ tare  taghene Jehova “Osolobrugwẹ rẹ oma ọ merhan,” ọrhẹ Ephesians 5:​1, rọ ji ta taghene a “hẹrokele Osolobrugwẹ.” Ni mi brorhiẹn mi na ga Ọmemama mẹ rhẹ omamerhomẹ ji kpẹmiẹ fọkiẹ uphẹn ọnana—uvuẹn ọsoso akpenyerẹn mẹ.

Ukoko rọ mai kẹrẹ ame, ọ ha emrẹ iroko 32 (20 mi) seri nẹ Chicago. Udabọ ọrana, ame a ji nya ghele, irherhe i Baibol mẹ no kodorhọ. Mi karorhọ ọke owu ọrọ ha uyono na phia o se Jetha nọ kpahenrhọ onọ. Ọke mia kerhọ ẹkpahenrhọ ye, ni mi tare: ‘Mi rherie. Mi rheri bi manẹ mia rionbọ.’ Ni mie mwuegbe ẹkpahenrhọ mẹ nẹ oboghwa sa. Ọrọ mai ghanren, mẹmẹ ọrhẹ imizu mẹ ne ruẹ riaro. Ni mi bromarhame uvuẹn ẹgbukpe 1941.

Mi karorhọ omẹvwa ẹkwotọre re ruru uvuẹn ẹgbukpe 1942 re ruru uvuẹn Cleveland, Ohio. Amwa ri vrẹn 50 uvuẹn United States yi kerhọ omẹvwa na nyoma ifonu. Ekrun mẹ ọrhẹ ekrun erọrọ i rhirhiẹ oghwọgbọ ri kẹrẹ ekete re ruẹ omẹvwa na. Ọke ọrana e fiuvweri Akpọ Ephian Ọreva, habaye ẹkparehaso Iseri Jehova nọ gbanhanrhọ gbanhanrhọ. Ọke owuọwọn o te, ni mi mẹrẹn imizu ezẹko ri ha ukpẹ imoto aye tu uvuẹn ekete imoto e gbo rhọ. Aye i ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre nẹ imizu i daji imoto na owuowu ji dẹrẹ ọsoso ason na. Aye i rha mẹrẹn oka okpetu, aye na ha ukpẹ imoto na dẹrughwaroghwẹ ilogbozighi na ji kporo ukpori imoto na. Imizu erọrọ ni na ma ha userhumu phia. No mwurun mẹ ẹro taghene, ‘Ihworho i Jehova a dabu mwuegbe!’ Fọkiẹ ọnana, ni mi dabu merhẹn vabọ ofẹn.

Ẹgbukpe ezẹko a vrẹn ọke mia karorhọ omẹvwa ọrana, ni mi mẹrẹnvwrurhe taghene izu mẹ ọ zofẹn yanghene brudu-u. Ọ hẹroso i Jehova ọrhẹ ukoko yi vuọnvuọn. Obọdẹn udje yi ọ sẹri mẹ ẹro dẹ-ẹ.

Izu mẹ o fiobọrhọ ifọmu ọkobaro ọke ephian bọmọke e ki ruẹ omẹvwa na. Omarana, nọ dabu kerhọ ọke ra ha ẹmro ri sekpahen ekobaro ọke ephian phia. Uvuẹn izede ọke ame e rie, nọ tare, “Mia guọlọ dobọ owian ọkobaro ji-i, ọrẹn, mi sabu hẹrote are ji wian owian ọkobaro-o.” Nọ nọren ame sẹ ame ina sabu ha userhumu riẹn. Ame ni kweri, nọ yẹrẹ ame obuvun owuowu ame i ne rhe ruẹ fuan bọmọke ame ina ki riẹ emaren urhiọke. Ame i rhe riẹ isukuru ne, no ni oghwa na sẹ ọ fonron, orho ru, no riẹ aghwoghwo. Izu ame ọgba owian, udabọ ọrana, ọ vwọ sẹrerhumuji ame-e. Ame a mẹrẹn izu ame uvuẹn oghwa, ame i rha rhiẹ oghwa ma riẹ emaren erhẹrhuvo, ọrhẹ ọke ame i rhe nẹ isukuru rhe. Ọkezẹko, ame e lelie riẹ aghwoghwo ame i rhe nẹ isukuru rhe, ọnana ọ ha userhumu rẹn ame vwẹruọ oborẹ o mevirhọ ne rhiẹ ọkobaro.

Mi tuẹn owian ọkobaro rhọ ẹgbukpe 16. Dedevwo ọsẹ mẹ o ji rhiẹ Oseri Jehova-a, ọrẹn oma ọ merhiẹn taghene mie ruẹ riaro. Owuọwọn owu, ni mi ta riẹn taghene udabọ omẹdamu mẹ, mia ji mẹrẹn ohworho mi na ha i Baibol yono-o. Ni mi dunuji ibiesuọn ji nọ yen, “Wu guọlọre mi yonuo?” Nọ ha ibiọke roro  kpahiẹn ji ta, “Mia ji mẹrẹn oborẹ ono le mẹ e yono-o.” Omarana, ọsẹ mẹ no rhiẹ ohworho ọrukaro mi ha i Baibol yono. Ọrana ọkpẹ uphẹn dẹn!

Mi lelirie yono ọbe na “The Truth Shall Make You Free.” Ọke uyono na o riaro, ni mi mẹrẹnvwrurhe taghene ọsẹ mẹ o yoni mẹ oborẹ mi ne ru rhiẹ omamọ oyono ọrhẹ ọmọ isukuru. Jerẹ udje, ọke ame e se udjoghwẹ owu hin owuọwọn owu, nọ tare: “Mi rheri taghene ọnana oborẹ ọbe na ọ tare. Ọrẹn, marhẹ o ru mwuo ẹro taghene oborẹ ọbe na ọ tare urhomẹmro?” Mie fiẹrorhọ onọ ọrana-a, omarana ni mi ta riẹn: “Mi sabu djeyi fiotọre vwana-a, ọrẹn, ọke ana rharhumu yono mi na kpahenrhọ ye.” Ni mi ghini kpahenrhọ ye. Mi mẹrẹn ekete i Baibol sansan ri hobọtua oghwẹmro na. Fọkiẹ ọnana, ni mia dabu mwuegbe bọmọke mie ki yonie. Ọrana o toroba eruriaro mẹ ọrhẹ ọrẹ ọsẹ mẹ. Nọ ha oborẹ o yonorin ruiruo, ji bromarhame ẹgbukpe 1952.

Mi kwa nẹ oghwa ọke mia ha ẹgbukpe 17. Jetha a nọ tuẹn owian imishọnari rhọ, Don, nọ tuẹn owian rhọ uvuẹn Oghọn Ukoko. Aye awanva i vwo ẹguọlọ kpahen owian aye, ọrana ọ ha urhebro mẹ omamọ. Omarana, ni mi fiobọrhọ ifọmu mi ne riẹ Oghọn Ukoko ọrhẹ Isukuru i Gilead, ji nẹrhomo vwe Jehova kpahiẹn. Nẹ ime yọ phiare? Na ha use mẹ riẹ Oghọn Ukoko ẹgbukpe 1946.

Ẹgbukpe buebun rhe na, mi wian ewian sansan uvuẹn Oghọn Ukoko ne, ni mi sabu yono ekwakwa buebun. Uvwre ẹgbukpe 75 mi gare uvuẹn Oghọn Ukoko ne, e yonorin mẹ oborẹ e fomu ẹbe ọrhẹ oborẹ a hẹrote ekiri igho ukoko. Mi ji yono oborẹ a dẹ ekwakwa ji kpare aye riẹ ekete erọrọ. Ọrọ mai ghanren, mi mẹrẹn erere nẹ uyono re tiobọnu mẹ uvuẹn Oghọn Ukoko, nyoma ogame urhiọke ọrhẹ ẹmro erọrọ ra bọn kpahen i Baibol.

Mi ji yono mie omizu mẹ ọmọvwerhe Karl, rọ rhiẹ Oghọn Ukoko ẹgbukpe 1947. Ọye oyono i Baibol ọrhẹ ọmọ isukuru rọ tona. Ọke owu ra yẹ mẹ ẹmro, mi tobọ nekpẹn userhumu ọnẹyen. Mi ta rẹn i Karl taghene mi se iyẹnrẹn buebun kpahen ẹmro na ne, ọrẹn mi rhe oborẹ mi na haye ruiruo lele-e. Nọ nọren mẹ “Joel, me yẹ urhomu-ẹmro na?” onọ ọrana ọ ha userhumu mẹ omamọ. Ni mi vwẹruọ ye ogege—o fori mi ha ẹmro ri mai ghanren ruiruo, ji nyajẹ eri hẹrhẹre vwo. Uyono ọrana ọ sẹre mẹ ẹro dẹ-ẹ.

Na sabu vwo omamerhomẹ uvuẹn Oghọn Ukoko, o fori ne vwobọrhọ owian aghwoghwo  na vuọnvuọn, fọkime ono lele fiẹ omamọ iyẹnrẹn buebun. Jerẹ udje, mi karorhọ oborẹ ọ phiare owuọwọn owu uvuẹn Bronx, New York City. Mẹmẹ rhẹ omizu ọhworhare owu ni rharhumu bru ọmase owu rọ ha Oghwa Odẹrẹ ọrhẹ Awake! bi ne. Ame ni dje oma ame riẹn, ji ta, “Ame a ha userhumu rẹn ihworho nẹ aye i yono ekwakwa ri na bọn aye gbanhon uvuẹn i Baibol.” Nọ tare, “Orho sekpahen i Baibol, are ina sabu ruẹ oghwa.” Ame i se ekete i Baibol sansan ri ta kpahen Uvie Osolobrugwẹ ọrhẹ akpọ ọkpokpọ rọ sa na. Ọrana ọ merhenriẹn oma omamọ, nọ ha use rẹn igbehian yen buebun nẹ aye i homaba ame ọkprughwre rọ ha kpahiẹn. Ọke oru, ọye ọrhẹ esa ye ni rhiẹ Iseri Jehova.

Ẹgbukpe ikpe yi mi guọlọ omizu ọmase mi na rọnmọ, bọmọke mi ki mẹrẹn ane mẹ. Me yọ ha userhumu mẹ sabu mẹrẹn omamọ ane? Ni mi nẹrhomo vwe i Jehova kpahen onọ ọnana, ‘Me yi mi ne ruo ame i rha rọnmọ hin?’

Ni mi mẹrẹn Mary Aniol uvuẹn omẹvwa ẹkwotọre re ruru uvuẹn Yankee Stadium ẹgbukpe 1953. Ọye ọrhẹ Jetha yi gbe riẹ isukuru i Gilead, iklasi ọreva, aye awanva ya gba wian owian imishọnari kugbe. Rhẹ omamerhomẹ, Mary nọ ta mẹ kpahen owian imishọnari ọnẹyen uvuẹn Caribbean, ọrhẹ ihworho rọ ha i Baibol yono uvwre ẹgbukpe buebun ne. Uvwrọke ọnana, ame ni mẹrẹnvwrurhe taghene ame awanva i vwo omwemẹ ame ina hatua ogame i Jehova. Ame ni vwo ẹguọlọ kpahen omoma ame, ji rọnmọ uvuẹn April 1955. Mary no djephia uvuẹn izede sansan taghene ọye ẹghẹlẹ ro nẹ obẹ i Jehova rhe, ọrhẹ udje ro fori na hẹrokele. Oma ọ merhiẹn rọ nọ wian owian ephian ra yẹriẹ. Ọ gbromarhọ owian, dje ọdamẹ phia rẹn awọrọ, ji ha edamẹ Uvie na karo. (Matt. 6:33) Ame i wian owian okinhariẹ ẹgbukpe esa, uvuẹn ẹgbukpe 1958, na ha use rẹn ame rhiẹ Oghọn Ukoko.

Mi yono ekwakwa buebun mie i Mary. Jerẹ udje, ọke ame a tu rọnmọ, ame ni brorhiẹn taghene ame ine se isese i Baibol ame kugbe, emrẹ eghwẹmro 15 yẹ ame e se. Owuọwan o rho se ekete i Baibol na hin, ame na ta kpahen oborẹ ame ine ru haye ruiruo uvuẹn akpenyerẹn ame. Ọgbọ buebun, Mary nọ ta kpahen oborẹ o yonorin uvuẹn Gilead ọrhẹ ọke rọ wian owian imishọnari. Aruẹ ikuegbe enana i lẹrhere mẹ vwo oniso, ọ ji ha userhumu mẹ tona ẹmro ẹhaphia ọrhẹ oborẹ mia ha urhebro rẹn imizu emẹse lele.—Prov. 25:11.

Ọrẹ omemwurhọ, ane mẹ ọghoghanren no hwuru ẹgbukpe 2013. Mie fiẹrorhọ ọke mi na rharhumu mẹriẹn uvuẹn akpọ ọkpokpọ na! Ọrẹn vwana, mi brorhiẹn mi ne fiomarhọ uyono, ji hẹroso i Jehova rhẹ ọsoso ọmudu mẹ. (Prov. 3:​5, 6) Mia mẹrẹn urhebro ọrhẹ aghọghọ, mie rhe roro kpahen oborẹ ihworho i Jehova ine ruo uvuẹn akpọ ọkpokpọ na. Usuẹn aye yẹ ọrẹ ene yono ekwakwa ekpokpọ mie Oyono Rode ọwan! Itiọrurhomẹmro, mi vwo ọdaremẹro kpahen iyono ro tiobọnu mẹ ne, ọrhẹ ẹghẹlẹ esiri rode ro djephia mẹ ne uvuẹn izede sansan.